AANBEVELINGEN EN KERNELEMENTEN

Transcriptie

1 Aanbevelingen en kernelementen JGZ richtlijn Psychsciale prblemen bij kinderen. 14 nvember 2016 AANBEVELINGEN EN KERNELEMENTEN THEMA 1. RISICO- EN BESCHERMENDE FACTOREN De risic- en beschermende factren zijn gerangschikt van hg naar laag niveau van wetenschappelijk bewijs. Cursief gedrukte risic- en beschermende factren hebben een lage bewijslast. Dit betekent dat er in de literatuur aanwijzingen gevnden zijn dat de betreffende factr een risic-f beschermende factr kan zijn vr psychsciale prblemen, maar dat dit ng niet met harde bewijzen is aangetnd. 1. Wees extra alert p psychsciale prblemen in de vlgende situaties: wanneer de jeugdige matig prematuur (32-36 weken) f ernstig prematuur (<32 weken) gebren is f een laag gebrtegewicht heeft ( gewicht < 1500 gram) een ger emd, prikkelbaar temperament heeft (meilijk f minder sciaal) een nger emd, extrvert temperament heeft dat gekenmerkt wrdt dr lage aandachtsspanne een chrnische smatische aandening heeft een (licht) verstandelijke beperking (LVB) h eeft wanneer bij één f beid e uder(s) sprake is van een chrnische smatische aandening psychiatrische en/f verslavingsprblemen zals (pstpartum)depressie bij meder f depressie/adhd/middelenstrnis bij de vader meder die in haar jeugd mishandeling heeft meegemaakt alchlgebruik bij meder (1 tt 3 glazen per week) f actief rken van meder tijdens de zwangerschap een van de vlgende pvedstijlen: vijandig, afwijzend, gebruik makend van strenge straffen f verbeschermend weinig vertruwen in de eigen pvedcmpetenties wanneer sprake is van een nveilig vermijdende f gedesrganiseerde gehechtheidsrelatie tussen uder en kind een éénuder gezin ingrijpende gebeurtenissen zals echtscheiding een lage Sciaal Ecnmische Status (SES, lage pleiding en/f laag inkmen) in het gezin een achtergestelde wnmgeving (wijk met veel werkelsheid, laag inkmen en laag pleidingsniveau) een allchtne achterg rnd bij één van de uders (dwz: afkmstig uit nietgeïndustrialiseerde landen zals Suriname en Antillen) f één van de uders een ecnmische immig rant is (.a. Plen, Turken en Markkanen). een gevlucht f een asielzekersg ezin dat vaker dan 1 keer in een jaa r verhuist; f waarin het kind bltgesteld is geweest aan geweld 2. Weet dat externaliserende prblemen vaker vrkmen bij jngens en dat tijdens de adlescentie internaliserende prblemen vaker vrkmen bij meisjes. 3. De werkgrep is van mening dat een (licht) verstandelijke beperking (LVB) bij één f beide uder(s) kan samenhangen met psychsciale prblemen bij de kinderen. Raadpleeg de Handreiking LVB he deze uders te herkennen zijn [LINK naar Handreiking LVB]). Indien sprake is van LVB bij één f beide uder(s), dan is het ng meer dan bij andere gezinnen - wenselijk m in gesprek te gaan met de

2 Aanbevelingen en kernelementen JGZ richtlijn Psychsciale prblemen bij kinderen. 14 nvember 2016 uders, het sciale netwerk in kaart te brengen en het gezin te mnitren m de pveding en ntwikkeling van het kind te vlgen. 4. Weet dat de vlgende beschermende factren de negatieve werking van risicfactren kunnen inperken : - intelligent kind - veel zelfvertruwen bij het kind - warme, sensitieve pvedstijl (zals acceptatie en respnsiviteit) van meder - een gede band tussen uder en kind - sciale steun van het infrmele netwerk van uders 5. Indien sprake is van 2 f meer risicfactren in een gezin: - Bespreek dit met de uder(s) en registreer de aanwezigheid van de risicfactren in het DD JGZ. - Weeg samen met uder(s)/jeugdige de risic- en beschermende factren af - Bespreek f de uder(s)/ jeugdige behefte hebben aan aanvullende steun. THEMA 2. VROEGSIGNALERING VAN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN 6 Het wrdt aanbevlen m per genemde leeftijdsperide een veelbelvend f valide instrument te gebruiken als hulpmiddel vr de pspring van psychsciale prblemen 0-4 jaar, kies één van nderstaande instrumenten: - SPARK vr pvedings- en ntwikkelingsprblemen (18 maanden) - DMO prtcl vr psychsciale prblemen (0-18 maanden) - BITSEA (valide vr twee jarigen) - SDQ 3-4 uderversie (valide vr 3 en 4 jarigen) Telichting: BITSEA en SDQ zijn geschikt vr de vregsignalering van psychsciale prblemen van respectievelijk twee en 3-4 jarigen. Vr kinderen jngeren dan 2 jaar zijn de DMO en SPARK beschikbaar vr signalering van risic s bij de pveding. 4-7 jaar: SDQ 4-17 uderversie 8-12 jaar: SDQ 4-17 uderversie jaar, kies één van nderstaande instrumenten - SDQ kindversie - KIVPA 7 De SDQ kindversie is een veelbelvend instrument vr kinderen van 15 jaar en uder en kan vr de desbetreffende leeftijd gebruikt wrden 8 De SDQ leerkrachtversie is een valide instrument vr kinderen in de leeftijd van 4-7 jarigen en kan aanvullend (naast de uderversie) vr deze leeftijdsgrep gebruikt wrden. 9 Wees alert dat een instrument niet het klinisch rdeel kan vervangen, het gebruik van deze instrumenten is een nderdeel van het ttale prces van signaleren. Naast het gebruik van instrumenten blijft de prfessinele inschatting en het gesprek met uder en/f jeugdige van grte waarde. 10 Bij het gebruik van vragenlijsten dient aan uders (mndeling f schriftelijk) uitleg gegeven te wrden ver het del van de vragenlijsten. 11 Als er naar aanleiding van het gesprek met uders en/f kind, klinische bservatie en/f scre p een vregsignaleringsinstrument behefte is aan verheldering van de prblematiek kan een diagnstisch instrument wrden ingezet. Gebruik het schema van het NCJ Richtinggevende diagnstiek (NCJ) m te bepalen welk instrument ingezet kan wrden [LINK]. Aanbevelingen vr drntwikkeling van instrumenten f behefte aan verder nderzek 12 De SDQ kindversie dient gevalideerd te wrden vr kinderen van 15 jaar en uder. 13 De Psycat is een valide vregsignaleringsinstrument vr uders van kinderen van 7-11 jaar, dit instrument dient geschikt te wrden gemaakt vr tepassing in de JGZ.

3 Aanbevelingen en kernelementen JGZ richtlijn Psychsciale prblemen bij kinderen. 14 nvember Er dient nderzcht te wrden wat het tegevegde effect is van afname van instrumenten p meerdere mmenten tijdens de levenslp van een kind. THEMA 3. A DVISERING EN INTERV ENTIES BIJ PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN 15 De vlgende algemene handelingen wrden aanbevlen uit te veren bij een (vermeden) van een psychsciaal prbleem. Werk vlgens de NCJ handreiking Aansluiten bij de uders van va ndaag [LINK]. Wees duidelijk, tn betrkkenheid, sta naast de cliënt, wees betruwbaar, sluit aan bij de cliënt, heb respect, zrg vr een ged cntact en geef psitieve feedback. Werk vlgens de NCJ handreiking De kracht van zelfregie [LINK]. Gebruik bij de interactie met kinderen en uders benaderingen als shared decisin making, mtiverende gespreksvering en plssingsgericht werken. Biedt ndersteuning aan schlen bij het uitveren van passend nderwijs. Zals advisering rndm cllectieve gezndheidszrg en geznde schl en het verstrekken van handelings - en mgevingsgerichte adviezen aan leerkrachten en uders. Zie infrmatie brchure NCJ Onderwijs en Jeugdgezndheidszrg: van udsher partners [LINK]. 16 De vlgende algemene handelingen kunnen wrden verwgen m in te zetten bij een vermeden van een psychsciaal prbleem. Stimuleer de betrkkenheid van het sciale netwerk van de uder(s) en jeugdigen bij de pveding van de jeugdige. Denk aan buren, grtuders, uders van vriendjes, f uders van de sprtclub. - Cncreet kan daarbij wrden gedacht aan k dr de JGZ uitgeverde interventies als MIM ( Meders Infrmeren Meders ), Hme Start, de Opvedparty, allerlei vrmen van ltgentencntact en ntmetingsmgelijkheden, zals (digitale) vader- en medergrepen, themabijeenkmsten, uderavnden ver actuele nderwerpen. 17 Wees bekend met werkzame elementen uit bestaande effectieve interventies rndm gedrag, emtinele en sciale prblemen vanui t de dcumenten uit de NJI Wat-Werkt Databank ( [LINK]. Deze elementen kunnen als basis dienen vr advisering aan uders en jeugdigen. 18 Wees bekend met de aanbevelingen rndm advisering zals beschreven i n andere JGZ richtlijnen (bijvrbeeld angst, depressie, ADHD, autisme spectrum strnis en pvedingsndersteuning). 19 Wanneer meer hulp ndig is dan alleen advisering dr de JGZ, verwijs dan een jeugdige met psychsciale prblemen naar een interventie die vlgens de NJI databank geclassificeerd is als ged nderbuwd, effectief vlgens eerste aanwijzingen, effectief vlgens gede aanwijzingen f effectief vlgens sterke aanwijzingen (zie Tabel 1, Thema 3 [LINK]). 20 Wees ged p de hgte van het lkale aanbd, de lkale rute richting zrg bij psychsciale prblemen en ben p de hgte f een kind past in een vr die delgrep effectieve interventie. Alleen dan kan elk kind de meeste adequate zrg vr psychsciale prblemen krijgen.

4 Aanbevelingen en kernelementen JGZ richtlijn Psychsciale prblemen bij kinderen. 14 nvember 2016 THEMA 4. SAMENWERKING 21 Als JGZ prfessinal werk je in de eerste plaats samen met uders en jeugdigen. Werk vlgens de NCJ handreiking De kracht van zelfregie. [LINK] 22 Neem als JGZ prfessinal het initiatief m de samenwerking met partners (.a. schl; vrschlse vrzieningen, gebrtezrg prfessinals, huisarts, het sciale wijkteam, de jeugd GGZ, jeugdhulp, CJG en VeiligThuis) beter te laten verlpen. De JGZ prfessinal zet zich in vr: Persnlijke kennismaking: zrg vr bekendheid met elkaar en elkaars werk en werkgebied. Plan een kennismakingsgesprek; persnlijk cntact en vertruwen helpt m in gemeenschappelijke casussen samen te werken. Direct cntact: zrg vr gede bereikbaarheid dr per werkgebied rechtstreekse telefnnummers f digitale middelen (zals mailadressen, uderprtalen, app grepen) beschikbaar te hebben. Cncrete afspraken: maak duidelijke afspraken ver drverwijzen, terugkppeling, gegevensuitwisseling en bereikbaarheid. leg deze afspraken schriftelijk vast. Onderhud van de cntacten: bespreek één f twee keer per jaar met elkaar he de samenwerking verlpt en wat de resultaten zijn. Gezamenlijke bijeenkmsten en/f (na)schlingen dragen bij aan een verdere kennismaking. 23 Ten aanzien van de samenwerking met schl en de vrschlse vrziening geldt aanvullend: Zrg dat je als JGZ prfessinal zitting deelneemt aan de zrgstructuur van schl en van de vrschlse vrziening. Het raadplegen van schl f de vrschlse vrziening dr de JGZ (f visa versa) gebeurt in verleg, en na testemming van de uders en z mgelijk in aanwezigheid van de uders. De partij die signaleert f een vermeden heeft van een psychsciaal prbleem neemt het initiatief m testemming aan de uders te vragen. Bij twijfel ver een psychsciaal prbleem bij 0-4 jarigen: nderbuw het vermeden met aanvullende infrmatie via pedaggisch medewerker, (rth)pedagg van de kinderpvang f peuterspeelzaal, f van een ander betrkken zrgverlener bij het kind en/f gezin. Bij twijfel ver een psychsciaal prbleem bij 4-18 jarigen: nderbuw het vermeden met aanvullende infrmatie via de leerkracht van het kind (4-12 jarige) f mentr (12-18 jaar). Bij een cmplex psychsciaal prbleem, f een prbleem dat al langere tijd blijft vrtbestaan: neem cntact p met de zrgstructuur van de vrschlse vrziening (0-4 jaar), het primair nderwijs (4-12 jaar) f zrgcördinatr van het zrgteam in het vrtgezet nderwijs (12-18 jaar). 24 Ten aanzien van de meldcde Kindermishandeling geldt: (zie k JGZ richtlijn Kindermishandeling) [LINK] Bij een vermeden van huiselijk geweld (waarnder partnergeweld) f kindermishandeling werk je vlgens de Meldcde kindermishandeling. Een nderdeel van de Meldcde is dat je cntact pneemt met VeiligThuis vr advies. Zrg dat je als JGZ prfessinal in beeld bent bij de prfessinals die te maken hebben met de Kindcheck (nderdeel van de Meldcde), zals (huis)artsen, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, psychiaters en psychlgen. 25 Ten aanzien van samenwerking met de huisarts geldt aanvullend dat de JGZ prfessinal rechtstreeks cntact pneemt met de huisarts in de vlgende situaties:

5 Aanbevelingen en kernelementen JGZ richtlijn Psychsciale prblemen bij kinderen. 14 nvember 2016 bij verwijzing naar een medische prfessinal zals jeugd GGZ, jeugdhulp, maatschappelijk werk f andere hulp zals schulphulpverlening (alleen jeugdarts f verpleegkundig specialist); bij (vermedens van) kindermishandeling in een gezin f bij een jeugdige (zie JGZ richtlijn kindermishandeling). [LINK] indien uders/jeugdige nit verschijnen dan wel weigeren deel te nemen aan JGZprgramma en er aanleiding is vr (een vermeden van) zrgen ver de veiligheid van het kind. 26 Wees bekend met regels rndm gegevensuitwisseling in samenwerkingsverbanden.