Project New Blends Startnotitie Blended Learning

Transcriptie

1 Prject New Blends Startntitie Blended Learning Js Fransen Inleiding In het kader van het prject New Blends is een grndige verkenning van het begrip Blended Learning absluut ndzakelijk. Daarver is al veel geschreven, maar altijd vanuit een specifieke invalshek. In slechts weinig artikelen wrdt de definitiekwestie aan de rde gesteld. Deze krte ntitie is bedeld als startinfrmatie vr die verkenning en de discussie die daarver dient te wrden geverd. Hierin zijn de artikelen verwerkt die eerder werden verspreid in het kader van het prject New Blends. De auteur van deze startntitie is verantwrdelijk vr de selectie uit deze infrmatie en het is vanzelfsprekend dat k deze selectie ter discussie kan wrden gesteld. De definitiekwestie De definitiekwestie wrdt het meest helder verwrd dr Oliver & Trigwell [2005] 1, waarin de auteurs zwel p het begrip 'blended' als p het begrip 'learning' ingaan. Een samenvatting van argumenten is pgenmen in deze ntitie. De beide auteurs stellen dat het begrip Blended Learning meestal impliciet wrdt gedefinieerd als een mix van leren met en znder technlgie, waarbij de nadere afbakening en invulling uitblijft. Daarnaast treffen ze andere definities aan die wrden gehanteerd. In het kader van hun analyse gaan ze in p de vlgende drie meest gebruikte definities van Blended Learning: De geïntegreerde cmbinatie van traditineel nderwijs en nline nderwijs. De cmbinatie van gereedschappen en media in een elearning mgeving. De cmbinatie van didactische strategieën, ngeacht het gebruik van technlgie. De auteurs wijzen erp dat het steeds gaat m het cmbineren van allerlei zaken [technlgie, types instructie, leertheretische uitgangspunten f didactische strategieën]. Ok kan wrden vastgesteld dat 'Blended Learning' vr iedereen een andere betekenis heeft en dus anders wrdt ingevuld. De cnsequentie is dat curriculumntwerpers p grnd daarvan geneigd zijn een gegeven prgramma te analyseren, het prgramma vervlgens p te splitsen in nderdelen, en vr elk nderdeel te bepalen he het met wrden aangebden. Het inrichten van een leerprces is daarmee teruggebracht tt een lgistiek prbleem, waarbij de keuze vr een distributiewijze afhangt van uitgangspunten en criteria die de ntwerper daarbij hanteert [JF]. Naast de term 'Blended Learning' wrden k ng andere begrippen gebruikt, hetgeen de verwarring alleen maar grter maakt. Enkele belangrijke wrden hier krt genemd: Distributed Learning leren p basis van leerinhuden die verspreid zijn ver verschillende media [bijvrbeeld Teleac]. Integrated Learning alle methden en werkvrmen zijn p verschillende niveaus p elkaar afgestemd. Flexible Learning de mediumkeuze en de gebruikte methde wrden aangepast aan de situatie [hier ligt wel een relatie met New Blends - JF]. Blended Teaching vrmen van instructie en aangepaste didactiek, vrtvleiend uit nieuwe visies p leren [Kallenberg, 2004] 2 1 Oliver, M. & Trigwell, K. [2005]. Can 'Blended Learning' Be Redeemed?. In: E-Learning, Vlume 2, Number 1. 2 Kallenberg, A. [2004]. Tussen pleiden en prfessinele ntwikkeling: leren en rganiseren van nieuwe arrangementen. Hgeschl Leiden. 1

2 Een verwante benadering wrdt geschetst dr Gierke, Schlieszeit & Windschiegl [2003] 3, waarin ze vier aspecten nderscheiden bij leerprcessen, waarin keuzes meten wrden gemaakt als het gaat m Blended Learning: Lkaal [vastgelegd p digitale media zals CD-ROM] Leerinhuden Verspreid [beschikbaar via LAN f het Internet] Synchrn [cmmuniceren p hetzelfde tijdstip] Cmmunicatie Asynchrn [cmmuniceren p verschillende tijdstippen] Individueel [individueel leren naar eigen behefte] Leerprces Grepswerk [samenwerkend leren in een taakgrep] Statisch [cursrische pbuw en lineaire navigatie] Leerstrategie Interactief [interactie mgelijk met sturing van het leerprces] Figuur 1. Aspecten van elearning [Gierke, C., Schlieszeit, J., & Windschiegl, H., Vm trainer zum e-trainer. Offenbach: Gabal, p. 17]. Mede p basis van dit schema werd een werkdefinitie gefrmuleerd binnen het lectraat elearning, al kan daar p grnd van argumenten van Oliver & Trigwell [2005], veel p wrden afgedngen vanwege het hanteren van de begrippen 'traditineel nderwijs' en 'elearning' znder nadere telichting 4 : Blended Learning mvat een mix van elearning en traditinele vrmen van nderwijs, waarbij het gaat m distributie van leerinhuden, vrmen van cmmunicatie, didactische methden en srten leerprcessen f cmbinaties hiervan. De distributie van leerinhuden werd hierbven al aangehaald in het kader van Distributed Learning. De verschillende vrmen van cmmunicatie werden ng niet genemd, maar dat ligt in het verlengde van het gereedschap en de media die de technlgie ns te bieden heeft. Didactische methden zijn wel eerder genemd, k in relatie tt de begrippen Integrated Learning en Blended Teaching. Bij de srten leerprcessen wrdt dr Gierke, Schlieszeit & Windschiegl [2003] een nderscheid gemaakt tussen individuele leerprcessen en grepswerk. Hewel dit nderscheid natuurlijk relevant is, kan er k nderscheid wrden gemaakt naar srten leren en leerprcessen, waar k sprake van is bij de termen Flexible Learning en Blended Teaching. Een specifiek nderscheid in srten leerprcessen wrdt gemaakt dr Reinmann-Rthmeier [2003] 5, waarbij expliciet wrdt gesprken van vrmen van 3 Gierke, C., Schlieszeit, J., & Windschiegl, H. [2003]. Vm trainer zum e-trainer. Offenbach: Gabal Verlag. 4 Fransen, J. [2004]. Blended Learning en leerprcessen. Lectraat elearning INHOLLAND: discussienta ten beheve van de 'denktank' elearning. 5 Reinmann-Rthmeier, G. [2003]. Didaktische innvatin durch blended learning. Bern/Göttingen: Verlag Hans Huber. 2

3 elearning vanwege het feit dat alle leerprcessen in de tekmst p de één f andere wijze wrden ndersteund dr infrmatie- en cmmunicatietechnlgie. Die technlgie wrdt gekarakteriseerd dr drie principes: Multimedialiteit Verschillende media kunnen geïntegreerd wrden ingezet, zdat daarmee verschillende symblsystemen gecmbineerd kunnen wrden. Interactiviteit Nieuwe media maken interactie met de gebruikers mgelijk en deze kunnen k feedback krijgen p hun acties. Netwerkstructuur Maakt cmmunicatie mgelijk die vrheen ndenkbaar was, waarbij het m zwel asynchrne als synchrne cmmunicatie gaat, die niet plaatsgebnden is. Op basis van die drie kenmerken nderscheidt de auteur dan drie srten van elearning, gerelateerd aan de drie belangrijkste leertheretische visies, te weten het behavirisme [instructie en belnen van gewenst gedrag], cgnitivisme [de lerende is uniek infrmatieverwerkend systeem], en cnstructivisme [kennis is resultaat van sciale prcessen]: 1. elearning by distributing Leerinhuden zijn gedigitaliseerd en wrden verspreid met behulp van de nieuwe media. De lerende verwerkt de beschikbare infrmatie zelfstandig, waarbij de hulp f steun van anderen in principe niet ndig is. Dit wrdt learning frm infrmatin genemd. 2. elearning by interacting Alle leerinhuden zijn specifiek ntwikkeld en didactisch uitgewerkt, zdat de lerende in interactie kan gaan met de leerstf. Dat kan een zelfgestuurd leerprces zijn, maar het is mgelijk dat hierbij steun en hulp wrdt gebden dr een begeleider. Dit wrdt dan learning frm feedback genemd. 3. elearning by cllabrating in vrmen van samenwerkend leren wrdt kennis gecnstrueerd p basis van uitwisseling en discussie. Dit srt leerprcessen dient begeleid te wrden vlgens de auteur. Dit wrdt learning frm different perspectives genemd. Psitie van de lerende Learning frm different perspectives elearning by cllabrating Learning frm feedback elearning by interacting Learning frm infrmatin elearning by distributing Distributin Interactin Cllabratin Functie van nieuwe media Figuur 2. Drie srten elearning [Reinmann-Rthmeier, G., Didaktische Innvatin durch Blended Learning, p. 33] 3

4 Een andere benadering van de kwestie wrdt dr Valiathan [2002] 6 gegeven, waarin de 'blend' wrdt gerelateerd aan het type leerdel dat wrdt nagestreefd. Deze auteur nderscheidt daarbij drie types en de daarbij behrende vrm van Blended Learning: Skill-driven Learning cmbinatie van zelfgestuurd leren met ndersteuning dr instructie bij het verwerven van specifieke kennis en vaardigheden; Attitude-driven Learning cmbinatie van verschillende srten leeractiviteiten en media vr het ntwikkelen van specifiek nieuw gedrag als gevlg van attitudeverandering; Cmpetency-driven Learning cmbinatie van begeleidingsinstrumenten in de praktijk en vrmen van kennismanagement, met begeleiding dr een mentr m specifieke cmpetenties te ntwikkelen. Hewel hier een pging wrdt gedaan m verschillen te benemen in srten leren naargelang het del dat wrdt nagestreefd, kan wrden pgemerkt dat wel al te gemakkelijk brnnen, middelen en leerstrategieën wrden gecmbineerd alsf het gelijkwaardige grtheden zijn. Een nadere analyse van definities Oliver & Trigwell [2005] hebben de belangrijkste benaderingen van het begrip 'Blended Learning' geanalyseerd en van cmmentaar vrzien. Hun bevindingen wrden hier krt weergegeven. Cmbinatie van elearning en traditineel leren Prbleem is de definitie van elearning, want wat is de afbakening van elearning. Ok definitie van traditineel leren is prblematisch, want het kan veel meer mvatten dan face-t-face nderwijs. Alles wat vr iemand nieuw is, kan wrden bestempeld als 'geen deel uitmakend van de geldende tradities'. Cmbinatie van nline leren en face-t-face nderwijs Prblematisch mdat eigenlijk niet duidelijk is wat precies het verschil is tussen beide vrmen van leren. Het gegeven dat mensen elkaar fysiek niet treffen heft ng niet te betekenen dat het leerprces heel anders verlpt. Cmbinatie van media Prbleem is dat hierbij te snel wrdt uitgegaan van een medium als een cnstant gegeven, dat nafhankelijk van de situatie altijd hetzelfde effect zu pleveren. In werkelijkheid wrdt de bruikbaarheid van een medium bepaald dr de specifieke kenmerken van een gegeven leerpraktijk en die bepalen per situatie de keuze vr het gebruik. Cmbinatie van leermgevingen Prbleem is dat k nu al leerprcessen in verschillende cntexten wrden gerealiseerd, namelijk de instructie in schl, zelfstudie in de eigen mgeving en tepassing van het geleerde in de praktijk. Daarmee wrdt de term verbdig en wrdt er niets tegevegd aan wat er al is. Cmbinatie van leertheretische uitgangspunten Prbleem is dat leertheretische visies elkaar uitsluiten, want je kent de lerende wel f geen rl te en de visie p kennisntwikkeling is sterk verschillend. Standpunten kunnen wel gewisseld wrden per situatie, maar ze kunnen niet wrden gecmbineerd. Cmbinatie van srten leerdelen Prbleem is dat dit eigenlijk k niets nieuws is, mdat in de hedendaagse praktijk van nderwijsntwikkeling k al wrdt gewerkt met srten delen en bijbehrende nderwijskundige ntwerpen binnen een curriculum [zie leerlijnen MaMi JF]. Ok hier vegt de term dus niets te. Cmbinatie van didactische strategieën Prbleem is dat k nu al bij leerprcessen, die zich ver een langere peride uitstrekken, verschillende didactische strategieën gecmbineerd wrden. Daarbij kmt dat het dan niet zzeer gaat ver verschillende srten van leren, maar van vrmen van dceren, waardr beter de term Blended Teaching kan wrden gehanteerd. 6 Valiathan, P. [2002]. Blended Learning Mdels. ASTD Learning Circuits Publicatin. 4

5 Samenvattend stellen Oliver & Trigwell dat de term Blended Learning fwel incnsistent tegepast wrdt, fwel verbdig is vanwege het feit dat er niets nieuws wrdt gebden. De incnsistentie is gelegen in het feit dat het eigenlijk gaat ver 'teaching', vrmen van instructie en didactisch ntwerp. Ls daarvan kan wrden pgemerkt dat in veel situaties zelfs die argumenten niet echt belangrijk zijn vr de keuze van een gegeven cmbinatie, maar dat die keuze sms vlledig wrdt bepaald dr argumenten van financiële aard. Blended Learning is dan de verpakking die de schijn prept dat nderwijskundige mtieven een rl van betekenis spelen. Cnclusie en discussie Oliver & Trigwell [2005] geven aan dat de term Blended Learning eigenlijk niet meer met wrden gebruikt f een andere invulling dient te krijgen. Bij die nieuwe invulling zu het dan werkelijk ver 'learning' meten gaan en niet ver 'teaching', zals nu meestal het geval is. Uitgaande van 'leren' betekent dat wrdt uitgegaan van de lerende en zijn perceptie van een gegeven cntext waarin het leerprces zich vltrekt. Blended Learning zu zich dan meten richten p het bieden van variatie in ervaringen aan de lerende met betrekking tt aspecten van het leerbject. Cmplicerende factr is echter dat een student de cmbinatie van mgevingen niet z heft te ervaren als dr ntwerpers bedeld is. Niettemin kan wrden gesteld, dat als de lerende een variatie ervaart waardr aspecten van het leerbject p verschillende manieren aan bd kmen, het leerprces wrdt verrijkt en wrdt versterkt. Deze visie is gebaseerd p de 'Variatin Thery f Learning' waarin als sleutelbegrip het cncept 'nderscheidend vermgen' wrdt gehanteerd. Het nderscheidend vermgen is gerelateerd aan het ervaren van verschil, met andere wrden: iets kan pas ged wrden waargenmen als het cntrasteert met iets anders [stilte versus geluid]. De leermgeving dient dus deze cntrasten aan te bieden in relatie tt aspecten van het leerbject, waardr de lerende beter kan discrimineren. Het ligt vr de hand dat het dan vral dient te gaan m de kritische kenmerken van een leerbject. Als een aspect vanuit verschillende invalsheken wrdt benaderd, met gebruikmaking van verschillende media en in het perspectief van verschillende cntexten, dan wrden meer kenmerken zichtbaar en kunnen meer relaties wrden gelegd met andere aspecten en leerbjecten. Ok wrden de relaties tussen het leerbject en de wereld, zals die dr de lerende wrdt ervaren, duidelijker en veelvrmiger. Belangrijke vraag is dan welke variatie kan wrden ervaren in een gegeven situatie, want die situatie is daarbij ngal bepalend. Een nderwijsgevende zal zich meten afvragen welke aspecten van een leerbject in aanmerking dienen te kmen vr variatie en welke aspecten tegelijkertijd gevarieerd meten wrden. De wijze waarp een lerende een leerbject ervaart, wrdt sterk bepaald dr het gekzen variatiepatrn. In aansluiting p het betg van Oliver & Trigwell [2005] wrdt hier ng melding gemaakt van de visie van Rssett, Duglas & Frazee [2003] 7 p Blended Learning en het vrmgeven van leerprcessen. Zij maken bij Blended Learning nderscheid tussen beschikbare benaderingen in een leerprces, waarbij ze zwel aandacht besteden aan de leermgeving, gebruikte media en middelen als het type leerdel dat wrdt nagestreefd. Hewel k hier de kritische kanttekeningen van Oliver & Trigwell geldig zijn, is het interessante aan de uitwerking van deze auteurs dat ze k infrmele leerprcessen betrekken in hun mdel en aanvullende argumenten aanveren vr de keuze van een bepaalde strategie, middel, medium f inrichting van de leermgeving. Daarmee biedt het wel aanknpingspunten die het denken ver Blended Learning verder kunnen aanscherpen, zeker als dit wrdt gerelateerd aan de 'Variatin Thery' die Oliver & Trigwell [2005] vrstaan. De auteurs maken allereerst een nderscheid tussen de verschillende leersituaties en srten leerprcessen die aan de rde kunnen zijn en brengen die nder in een matrix, waarbij ze kppeling maken met vrmen van begeleiding en media die daarbij 7 Rssett, A, Duglis, F. & Frazee, R. [2003]. Strategies fr Blended Learning. ASTD Learning Circuits Publicatin. 5

6 een rl kunnen spelen. Vervlgens geven ze aan dat er niet ziets is als een handleiding met regels vr het frmeren van de juiste 'blend', maar dat er wel criteria zijn die bepalen welke keuzes je in een gegeven situatie zu kunnen maken. Z ntstaan er drie matrices, gebaseerd p steeds twee criteria die wrden gekruist. Ze wrden hier krt tegelicht. Stabiliteit van de leerinhud versus implementatietijd De levensduur van een gegeven leerinhud en de snelheid waarmee een gegeven leerinhud beschikbaar met zijn bepalen de keuze vr het srt leerpraktijk en de media en middelen die je daarin wrden gebruikt [een studiebek schrijven heeft alleen zin als de inhud lang geldig blijft en als er tijd geneg is m dat te den; het inrichten van een 'nline cmmunty' f CP is zinvller als de leerinhud snel veruderd en expertise snel beschikbaar met zijn]. Kenmerken van de interactie versus ksten Het feit f sciale interactie ndig is f dat de instructie kan wrden gerealiseerd met behulp van technlgie en de ksten vr het inrichten van de leermgeving bepalen de keuze vr het srt leerpraktijk en de media en middelen die daarbij wrden ingezet [studielpbaanbegeleiding vraagt m de 'human tuch' en vereist dat sciale interactie plaatsvindt tussen begeleider en student; standaard werkprtcllen kunnen eenvudig nline kunnen wrden aangebden en verspreid. Type leerbrn versus situatie van de lerende Smmige leerinhuden mvatten duidelijke nveranderlijke infrmatie die p aanvraag beschikbaar met zijn, terwijl er k infrmatie is die veranderlijk is, p de persn gericht is, f waarin het m cmplexe materie gaat. Gerelateerd aan de situatie waarin de lerende leert en werkt met deze infrmatie, dwingt dat tt een keuzes bij het inrichten van de leermgeving en de media en middelen die wrden gebruikt [brnnen p het Internet kunnen vlstaan als duidelijk is waarver de inhud gaat en de lerende individueel en plaats- en tijdnafhankelijk wil studeren; training-n-the-jb is zinvller als het m cmplexe taken gaat, waarbij expertise tussen mensen met wrden uitgewisseld]. Er is veel besprken en behandeld in deze ntitie met het gmerk m meer duidelijkheid te bieden in de discussie ver Blended Learning. Gegeven de cmplexiteit van de materie kan echter niet wrden verwacht dat die duidelijkheid binnen het bestek van deze ntitie helemaal zal ntstaan. Wel biedt het een handreiking vr een discussie ver dit nderwerp in relatie tt de prjectpdracht in New Blends. Ten vervlede wrdt hier ng pgemerkt dat het bij New Blends gaat m de student en zijn behefte aan tijd- en plaatsnafhankelijk studeren in relatie tt zijn vermgen tt zelfgestuurd leren. Als dat nu wrdt gekppeld aan bijvrbeeld de derde matrix van Rssett e.a. [2003] ver type leerbrnnen en de situatie van de lerende, en/f aan de Variatin Thery f Learning, dan kunnen er ng interessante gedachtelijnen ntstaan. Geneg stf tt nadenken dus. 6