Fontys Economische Hogeschool Tilburg

Transcriptie

1 Fontys Economische Hogeschool Tilburg Opleiding: Communicatie, hbo-bachelor Variant: voltijd Visitatiedata: 24 en 25 februari 2005 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, oktober 2005

2 2 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 26 Onderwerp 4 Voorzieningen 28 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 31 Onderwerp 6 Resultaten 34 Deel C: Bijlagen 37 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 39 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 41 Bijlage 3 Bezoekprogramma 44 Bijlage 4 Kengetallen 45 Bijlage 5 Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 46 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 3

4 4 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

5 Deel A: Onderwerpen NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 5

6 6 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Communicatie van Fontys Economische Hogeschool Tilburg heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in december 2004, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op 24 en 25 februari 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: De heer drs. G.P. Alberts (domein/werkvelddeskundige, voorzitter); De heer W.A.J. van Uden (domein/werkvelddeskundige) Mevrouw J. van Bemmel (studentpanellid); De heer drs. L.S. van der Veen (NQA-auditor). Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Detailrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit detailrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Bij de Fontys Hogescholen staan ruim studenten ingeschreven. De school biedt verspreid over het hele land onderdak aan 200 opleidingen op de gebieden communicatie, economie, educatie, gezondheidszorg, informatica, kunsten, logistiek, mens en maatschappij en techniek. Er werken circa 3600 personen, die samen 2800 fte bezetten. Fontys profileert zich als een moderne hogeschool met innovatieve onderwijsproducten. Het strategisch beleid heeft zij vastgelegd in de nota Idealisme in Learning Communities (2002). De nota beschrijft wat Fontys voor haar studenten, medewerkers en haar omgeving wil zijn: een NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 7

8 learning community, een plaats voor waardeneducatie, een kennispoort en een organisatie die groot is in kleinschaligheid. In Fontys is in 2004 een omvangrijk veranderprogramma van start gegaan. Het programma heeft de naam Biloba meegekregen. De twee doelen ervan zijn: (1) de inrichting van bacheloropleidingen volgens een major/minormodel en (2) de transformatie van de huidige leeren onderwijsprocessen naar competentiegericht en flexibel leren, beoordelen en onderwijzen. Elke bachelor opleiding van Fontys bestaat na afloop van het programma in principe uit een major van 180 Ec in de hoofdrichting en een minor van 60 Ec naar keuze van de student. Deze laatste wordt getoetst door de examencommissie op basis van het landelijk competentieprofiel. Fontys heeft haar opleidingen ondergebracht in 37 instituten. Een daarvan is de Fontys Economische Hogeschool Tilburg. De opleiding Communicatie is een van de vier opleidingen van deze hogeschool. Naast Communicatie zijn er de opleidingen SPECO (opleiding tot commercieel econoom gespecialiseerd in sport als business), EMM (opleiding tot commercieel econoom met een focus op zakendoen in en vanuit de Europese markt) en IBL (opleiding tot relatiemanager met een focus op internationaal zakendoen). De FEHT heeft bijna 1300 studenten en 60 medewerkers. De opleiding Communicatie bestaat sinds 1998, aanvankelijk als afstudeerrichting van de opleiding Communicatie te Eindhoven. Vanaf 2002 heeft de opleiding een eigen CROHOregistratie. De opleiding wordt op één locatie, in Tilburg, uitgevoerd. Bij de opleiding staan ten tijde van de visitatie 200 studenten ingeschreven. Het onderwijs wordt uitgevoerd door een resultaatverantwoordelijk team van 19 personen (16,33 fte), dat tevens de opleidingen IBL en EMM verzorgt. De student/fte-ratio is 29 (cijfers 2003). 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleiding door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleiding geldende domeinspecifieke referentiekader (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden (januari 2005), zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek (februari 2005). Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten, die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor 8 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

9 materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. Door middel van een agenderende audit zijn de belangrijkste agenda-onderwerpen voor het visitatiebezoek bepaald, zodat de opleiding en het visitatiepanel zich op adequate wijze konden voorbereiden op het visitatiebezoek. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het detailrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en vertegenwoordigers van het werkveld. Tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een detailrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het detailrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in april 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in mei 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in augustus 2005 en vervolgens ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 9

10 rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het detailrapport. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding De facetten 1.1 en 1.2 zijn voldoende beoordeeld, het facet 1.3 goed. Het oordeel op het onderwerp is daarom positief. De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door het beroepenveld, de Beroepsvereniging voor Communicatie en de Vereniging voor Overheidscommunicatie, zijn opgesteld (Het Profiel, Competentiebeschrijving HBO Communicatie, LOCO mei 2004). Ze weerspiegelen het niveau van de beginnende hbo-communicatiemedewerker Programma De facetten 2.1 en 2.3 t/m 2.6 zijn als goed beoordeeld, de facetten 2.2, 2.7 en 2.8 als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is daarom positief. Het programma is een adequate uitwerking van de gestelde doelen. Deze komen in voldoende mate in de thema s aan de orde. De opbouw laat een duidelijke lijn zien volgens de drie fasen van het beleidsontwikkelingsproces en de diverse curriculumonderdelen zijn met elkaar in samenhang gebracht. Centraal staan kenmerkende beroepssituaties die zijn ontleend aan de praktijk. De didactische visie sluit daarop aan en wordt vertaald in passende werkvormen, in het bijzonder in projectmatig werken en in probleemgestuurd leren. De toetsen weerspiegelen in voldoende mate het niveau en de inhoud van de leerstof. De gekozen toetsvorm past niet altijd bij de leerdoelen, in de zin dat vaardigheidsdoelen soms kennisgericht worden getoetst Inzet van personeel De facetten 3.2 en 3.3 zijn als goed beoordeeld, het facet 3.1 als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is daarom positief. De kwaliteit en kwantiteit van het docententeam staan garant voor de uitvoering van goed onderwijs. In het team is voldoende communicatiekennis en -kunde aanwezig. De docenten beschikken over relevante kwalificaties in vakinhoudelijk en didactisch opzicht. De opleiding heeft een goed beeld van de competenties van de docenten en voert een actief scholingsbeleid. 10 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

11 1.5.4 Voorzieningen Het facet 4.2 is als goed beoordeeld, het facet 4.1 als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is daarom positief. De materiële voorzieningen zijn toereikend voor de uitvoering van het onderwijs. De begeleiding van studenten is goed opgezet en wordt uitgevoerd door mentoren, tutoren en projectcoaches. Voor de informatievoorziening wordt goed gebruik gemaakt van het intranet. Studenten worden regelmatig over hun studievoortgang geïnformeerd Interne kwaliteitszorg De facetten 5.1 en 5.2 zijn als goed beoordeeld, facet 5.3 als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is daarom positief. De FEHT heeft een gedetailleerd systeem van kwaliteitszorg ontwikkeld en geïmplementeerd. Ze zet een groot aantal evaluatie-instrumenten in van goede kwaliteit. De verbeteringen worden via verschillende cycli (kort, middellang, lang) doorgevoerd. De verschillende belanghebbenden worden in voldoende mate bij de kwaliteitszorg betrokken Resultaten Het facet 6.1 is als goed beoordeeld, facet 6.2 als voldoende. Het oordeel op het onderwerp is daarom positief. Het gerealiseerde niveau sluit in voldoende mate aan op de eindkwalificaties. Het wordt in het afstudeerproject op adequate wijze vastgesteld. Werkgevers en afgestudeerden zijn over de gerealiseerde kwalificaties te spreken. Met name het theoretisch niveau wordt gewaardeerd. De kwantitatieve rendementen van de opleiding zijn goed. De streefgetallen worden in het algemeen bereikt en de opleiding scoort goed in vergelijking met andere communicatieopleidingen. NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Oordelen 1 Doelstellingen 1.1 Domeinspecifieke eisen V 1.2 Niveau bachelor V 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor G Totaal oordeel onderwerp Positief 2 Programma 2.1 Eisen hbo G 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma V 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma G 2.4 Studielast G 2.5 Instroom G 2.6 Duur G 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud V 2.8 Beoordeling en toetsing V Totaal oordeel onderwerp Positief 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo V 3.2 Kwantiteit personeel G 3.3 Kwaliteit personeel G Totaal oordeel onderwerp Positief 4 Voorzieningen 4.1 Materiele voorzieningen V 4.2 Studiebegeleiding G Totaal oordeel onderwerp Positief 5 Interne Kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten G 5.2 Maatregelen tot verbetering G 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en V beroepenveld Totaal oordeel onderwerp Positief 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau V 6.2 Onderwijsrendement G Totaal oordeel onderwerp Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op de zes de onderwerpen positief scoort, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleiding positief is. 12 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

13 Deel B: Facetten NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 13

14 14 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

15 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding neemt de negen competenties in Het Profiel, Competentiebeschrijving HBO Communicatie (LOCO, mei 2004) over als leidraad voor haar onderwijs. Deze competenties zijn geordend volgens de beleidscyclus: probleemsignalering/formulering (competentie 1); beleidsontwikkeling (competenties 2 t/m 6); beleidsuitvoering (competenties 7 t/m 9); en evaluatie (is ondergebracht bij de procescriteria bij alle competenties, zie hierna). Per competentie worden beschreven: een korte toelichting op de competentie/beroepssituatie; het beroepsproduct; de criteria met betrekking tot product en proces; en de kwaliteit van het resultaat. De competenties in Het Profiel zijn gebaseerd op de Beroepsniveauprofielen Communicatiemanagement (juli 2002). Deze zijn opgesteld door de Beroepsvereniging voor Communicatie en de Vereniging voor Overheidscommunicatie. Op die wijze sluiten de competenties goed aan op de beroepspraktijk van de communicatiemedewerker. De competenties in Het Profiel zijn een vertaling van de eindtermen uit het Beroeps- en opleidingsprofiel hogere economische opleiding Communicatie (LOCO, 1999). Uit de gesprekken van het panel met management, docenten, studenten, afgestudeerden en werkveldvertegenwoordigers blijkt dat de opleiding het accent legt op de competenties die betrekking hebben op probleemsignalering/formulering en beleidsontwikkeling. De beleidsuitvoering, in de vorm van het maken van communicatiemiddelen, komt wel aan bod, maar in mindere mate. De opleiding bereidt studenten in de eerste plaats voor op competenties die betrekking hebben op issuesignalering, onderzoek en analyse, advies en communicatiebeleid en -plannen. Deze aspecten komen op een gedegen manier aan bod. Het realiseren van communicatieprojecten en het trainen van creatieve processen daartoe komen op minder prominente wijze naar voren. Dit beeld komt naar voren uit gesprekken met studenten, afgestudeerden en werkveld en uit de documentatie van de opleiding. De opleiding is zelf van mening dat deze elementen in het gehele curriculum een rol spelen. Wel is het zo dat het realiseren van communicatiemiddelen pas aan bod komt na analyse en strategie. Uit een schriftelijke feedback van leden van de werkveldcommissie blijkt dat zij de eindkwalificaties van de opleiding onderschrijven. Ze weerspiegelen een realistisch beeld van de hbo-communicatiemedewerker in een startersfunctie. NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 15

16 Uit een in 2004 uitgevoerd Startbekwaamhedenonderzoek heeft de opleiding aan alumni gevraagd te scoren op een reeks van bekwaamheden waarover de afgestudeerden moeten beschikken. Daaruit blijkt dat zij in het algemeen de geformuleerde bekwaamheden, die in belangrijke mate overeenkomen met de eindkwalificaties, belangrijk vinden binnen hun huidige functie. Hierbij moet worden opgemerkt dat het onderzoek is afgenomen onder een beperkt aantal afgestudeerden (11). De borging van de competenties door de werkveldcommissie is een punt van aandacht. De commissie is vrij recent ingesteld en is twee keer bijeen geweest. Zij speelt nog geen duidelijke rol ten aanzien van de eindkwalificaties en het curriculum. De opleiding is nog weinig georiënteerd op de internationale beroepspraktijk. De doelstellingen worden niet in verband gebracht met internationale standaarden en profielen. Wel wordt studenten de mogelijkheid geboden om in plaats van de bedrijfsstage in het derde jaar een studiestage te doen in het buitenland. Facet 1.2 Niveau bachelor Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de competenties die door het LOCO zijn opgesteld en verwoord in Het Profiel, Competentiebeschrijving HBO Communicatie (LOCO, mei 2004). Daarin wordt gesteld dat aan iedere competentie generieke kernkwalificaties voor de hbobachelor zijn verbonden. Deze kernkwalificaties dekken de Dublin-descriptoren. De relatie met de generieke kwalificaties wordt niet per competentie geëxpliciteerd. Naar de mening van het panel zijn deze echter wel voldoende herkenbaar in de toelichting op de competenties en in de daarbij gegeven beschrijvingen van de product- en procescriteria. De competenties in Het Profiel zijn gebaseerd op de Beroepsniveauprofielen Communicatiemanagement (Beroepsvereniging voor Communicatie, juli 2002) en op het Beroeps- en opleidingsprofiel hogere economische opleiding Communicatie (LOCO, 1999) en de daarin opgenomen Gemeenschappelijke Stam. De eindkwalificaties in de Gemeenschappelijke Stam zijn op hbo-niveau geformuleerd. In de Beroepsniveauprofielen wordt een onderscheid gemaakt in vier niveaus. De competenties van Het Profiel hebben betrekking op het niveau B (communicatiemedewerker/junior adviseur). In Het Profiel zijn tevens elementen van niveau C (communicatiemedewerker/senior adviseur) opgenomen. Ook in het Beroepsen opleidingsprofiel worden deze niveaus genoemd. Hier worden tevens vier samenhangende componenten voor het niveau van de beginnend hboberoepsbeoefenaar vermeld: verantwoording, complexiteit, transfer en denkniveau. Naar de mening van het panel dekken deze componenten in voldoende mate de tien generieke kernkwalificaties hbo. 16 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

17 In het gesprek met docenten wordt opgemerkt dat de competenties niet zijn geformuleerd naar niveaus, maar dat in het curriculum een algemene opbouw zit van operationeel (jaar 1) via tactisch (jaar 2) naar strategisch (jaar 3 en 4). Deze aanduiding is ook in de periodeboeken aangegeven. In het zogenoemde CLOS-schema, waarin bij elk van de negen competenties de doelstellingen worden geformuleerd, is geen sprake van een opbouw in niveaus in deze doelstellingen. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Goed Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de competenties die door het LOCO zijn opgesteld en verwoord in Het Profiel, Competentiebeschrijving HBO Communicatie (LOCO, mei 2004). Deze zijn gebaseerd op de Beroepsniveauprofielen Communicatiemanagement (Beroepsvereniging voor Communicatie, juli 2002) en op het Beroeps- en opleidingsprofiel hogere economische opleiding Communicatie (LOCO, 1999). In het Beroeps- en opleidingsprofiel wordt ingegaan op de startersberoepen op B-niveau. Genoemd worden: medewerker PR, voorlichting, publiciteit, communicatie of marketingcommunicatie; accountexecutive; junior communicatieadviseur; pers-, beleidsof bestuursvoorlichter; en coördinator PR of voorlichting. Daarbij wordt opgemerkt dat de afgestudeerde communicatiestudent deze B-beroepen kan uitoefenen met C-kenmerken: hij kan zijn adviezen plaatsen in het kader van strategische planning, kan doelstellingen formuleren op beleids- en toepassingsniveau en een bijbehorend plan ontwikkelen. Op termijn kan hij beroepen op seniorniveau (C) uitoefenen. De opleiding sluit zich aan bij de in het Beroeps- en opleidingsprofiel genoemde beroepen voor startende hbo-communicatiemedewerkers. In gesprekken met het management komt naar voren dat de opleiding de student wil opleiden tot een brede, generieke communicatiemedewerker die sterk is in probleemoplossing en in het opstellen van goede communicatieplannen. De afgestudeerden van de opleiding komen zo blijkt uit het gesprek met docenten vooral terecht bij voorlichtings- en communicatieafdelingen bij de overheid, maar ook bij bedrijven en adviesbureaus. NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 17

18 Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De kennisontwikkeling vertrekt zoveel mogelijk uit de praktijk. Per periode staat een thema centraal waaraan in de vorm van projectonderwijs en/of probleemgestuurd leren (voor achtereenvolgende perioden in de regel alternerend) wordt gewerkt. Vaak wordt gewerkt met externe opdrachten. Tijdens de periode worden tevens vakgerichte onderdelen verzorgd (economie, talen, communicatie) die zoveel mogelijk op het thema zijn gericht. Per periode gaat het onderwijs uit van kenmerkende beroepssituaties die zijn ontleend aan de praktijk. Uit het studiemateriaal dat het panel tijdens de visitatie heeft ingezien blijkt dat de thema s en opdrachten voldoende praktijkrelevantie bezitten. Bij een aantal projecten zijn bedrijven direct betrokken bij de ontwikkeling en de uitvoering ervan. Voorbeelden daarvan zijn een project met TPG en met ABN Amro. Voor het onderwijs wordt naar de mening van het panel gebruik gemaakt van relevante en voldoende actuele vakliteratuur. De literatuurlijst bevat vooral standaardwerken op de verschillende vakgebieden. In het curriculum wordt expliciet aandacht besteed aan methoden en technieken van onderzoek. Zowel in de derdejaars als de vierdejaars stage moeten studenten (onder meer) praktijkgericht onderzoek doen. In het programma zijn diverse onderdelen opgenomen waarbij de student direct in aanraking komt met de beroepspraktijk. Zowel in het eerste als het tweede studiejaar moeten de studenten zelf een studiereis organiseren. In het tweede jaar gaat het om een interculturele en internationale studiereis waarbij de kennisdomeinen communicatie, economie en talen betrokken zijn. In het derde jaar maakt de student kennis met het beroepenveld door een stage van een half jaar in een bedrijf. De doelen hebben betrekking op het functioneren van en in een organisatie, het toetsen van reeds opgedane kennis en het planmatig opstellen van een advies. De studenten werken aan zes van de negen opleidingscompetenties (4 t/m 9). Deze betreffen communicatiebeleid, -planning en -uitvoering, het ontwerpen van campagnes, het inzetten van communicatiemiddelen en het representeren van een organisatie. De stages bevatten een meewerkdeel en een opdracht. De opdracht wordt goed aangestuurd en gecoacht door de opleiding. Op grond van inzage van 18 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

19 stageverslagen heeft het panel een positieve indruk van de relevantie en het niveau van de stages. In plaats van een bedrijfsstage kunnen studenten ook een studiestage in het buitenland doen. Zij volgen dan modulen bij een buitenlands opleidingsinstituut. Tijdens de afstudeerfase (het vierde jaar) doen de studenten onder meer een betaald adviesproject en een afstudeerstage. Beide worden uitgevoerd in of voor een bedrijf (zie verder facet 6.1). Studenten kunnen hun afstudeerstage ook in het buitenland doen. Uit de evaluatie van onderwijsperioden in het studiejaar blijkt dat studenten tevreden zijn over de aandacht voor de actualiteit en dat zij de opleiding nuttig vinden voor de beroepspraktijk. De afgestudeerden bevestigen dat in het gesprek met het panel. Studenten uiten tegenover het panel hun tevredenheid over de gehanteerde boeken en over de praktijkgerichte projecten. De opleidingscoördinator Communicatie geeft nader invulling van het curriculum. Hij overlegt daarbij met het beleidsteam, met de opleidingscoördinatoren van de andere opleidingen van de FEHT en met de werkveldcommissie. De laatste let in het bijzonder op de beroepsgerichtheid en actualiteit van het curriculum. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Voldoende Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het curriculum is met ingang van volledig gebaseerd op de competenties uit Het Profiel. Daartoe zijn diverse curriculumonderdelen vernieuwd c.q. vervangen, met name in het eerste en het vierde jaar. Tot en met hanteerde men de zogenoemde kerncompetenties. Op basis daarvan is in de Ontwerpstudie project curriculumvernieuwing het onderwijs opgebouwd. Hoewel er een omslag is gemaakt naar de nieuwe competenties als basis voor het curriculum, hanteert men ten aanzien van de inrichting van het onderwijs de uitgangspunten van de Ontwerpstudie. Het programma heeft een opbouw, waarbij de studie algemeen en breed begint, maar geleidelijk wordt meer toegespitst op de communicatie-werkvelden: interne, marketingen corporate communicatie. Alle communicatievakken komen aan de orde, zodat de student een beeld krijgt van het vakgebied van de communicatie. Er is sprake van een driedeling in operationeel (jaar 1), tactisch (jaar 2) en strategisch (jaar 3 en 4). In de propedeuse maakt de student kennis met de opleiding en het beroep. Hij ontdekt de functies in het beroepenveld en kan eisen formuleren waaraan hij moet voldoen. In periode 1 gaat het om de match tussen de competenties van de student en het beroepenveld. In periode 2 staat de economische context centraal, in periode 3 de bedrijfsomgeving in internationale context. In periode 4 worden de voorgaande perioden NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 19

20 samengevat in een project waarin de studenten verschillende media en middelen inzetten. In jaar 2 gaat het om verdieping. De communicatiemodaliteiten komen uitgebreid aan de orde: corporate communicatie, interne communicatie en marketingcommunicatie. Coördinatie, planning en het ontwikkelen van communicatieplannen vormen de rode draad. Daarnaast is er aandacht voor interculturele communicatie en voor stagevoorbereiding. De eerste twee perioden van het derde jaar gaan de studenten op stage. Zij moeten de ontwikkelde competenties aan de praktijk toetsen en gericht inzetten. De stage omvat volgens het zelfevaluatierapport altijd een hoofdopdracht en 'meeloop'-activiteiten. In de praktijk ligt, zo melden studenten en afgestudeerden, het zwaartepunt tijdens deze stage bij het laatste. In het tweede halfjaar komen de specialismen overheidscommunicatie en business-to-business communicatie aan de orde. Het vierde jaar staat in het teken van strategie, adviesvaardigheden en afstuderen. In de eerste twee perioden kan de student eigen accenten leggen, onder meer via capita selecta en een betaald adviesproject. Verder bereiden de studenten zich voor op het afstuderen, door zich te bezinnen op hun bereikte respectievelijk nog te bereiken competenties. Het afstuderen vindt, individueel of in duo's, plaats in de derde en vierde periode en vormt het sluitstuk van de opleiding. Het afstuderen behelst het opstellen van een adviesplan voor een bedrijf of instelling op basis van eigen toegepast onderzoek. De opleiding laat in haar zelfevaluatierapport zien dat de negen competenties in voldoende mate in de verschillende thema s aan de orde komen. Daarbij wordt aangegeven op welke wijze dat gebeurt: in voorbereidende zin; als hoofdcompetentie, expliciet aan het thema gekoppeld; of terugkomend, na in een voorgaand thema als hoofdthema te hebben gefungeerd. In het zogenoemde CLOS-schema worden bij elk van de negen competenties de doelstellingen geformuleerd en wordt aangegeven in welke onderwijseenheden de competentie aan bod komt. Uit de bestudering van het studiemateriaal tijdens de visitatie heeft het panel geconstateerd dat de relevante competenties in het algemeen in de periodeboeken worden vermeld. Het curriculum biedt naar de mening van het panel voldoende mogelijkheden om de beoogde eindkwalificaties te bereiken. Zoals reeds opgemerkt bij facet 1.1 ligt het accent meer bij de beleidsontwikkeling dan bij de uitvoering. Daarnaar gevraagd geven studenten aan dat er wel wat meer aandacht mag worden besteed aan het gebruik van moderne media. Volgens een schriftelijke feedback van leden van de werkveldcommissie is de beschrijving van het onderwijs compleet en de leerstof relevant. Uit de gesprekken met studenten, afgestudeerden en werkveldvertegenwoordigers komt naar voren dat er meer aandacht nodig is voor de Nederlandse taal. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Goed Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. 20 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

21 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De verticale samenhang in het programma krijgt vorm in de opbouw volgens de drie fasen van het beleidsontwikkelingsproces. In de loop van de studie verdiepen de studenten hun kennis, inzicht en vaardigheden. De opbouw loopt van operationeel via tactisch naar strategisch en van funderend via verdiepend naar afrondend (zie voor de beschrijving van het curriculum facet 2.2). Deze opbouw is in het materiaal dat het panel heeft ingezien herkenbaar. Per periode wordt de samenhang aangebracht door kenmerkende beroepssituaties van de communicatiemedewerker/adviseur als uitgangspunt te nemen (zie ook facet 2.1). De verschillende onderdelen worden afgestemd op het periodethema en leveren daaraan hun bijdrage. In het projectonderwijs en het probleemgestuurd leren worden de onderwijsinhouden op elkaar betrokken. In de projecten wordt altijd vakoverstijgend gewerkt en worden vakken met elkaar geïntegreerd. Inzage van het studiemateriaal bevestigt dit. Studenten geven tegenover het panel aan dat de vakken in voldoende mate zijn afgestemd op de projecten. Gedurende het gehele tweede jaar worden de studenten voorbereid op de stage. In alle vier perioden is een Toolbox stagevoorbereiding geprogrammeerd. Tijdens de eerste twee perioden van het vierde jaar worden de studenten intensief voorbereid op de afstudeerstage, waarin ze zelfstandig een adviesopdracht moeten uitvoeren. Enerzijds is in de beide perioden een Toolbox afstudeervoorbereiding geprogrammeerd, anderzijds wordt een belangrijk deel van de tijd besteed aan adviseren als beroep. De student krijgt de technieken aangereikt op het gebied van adviesvaardigheden en van het maken van een onderzoeksplan, hij krijgt een managementtraining en hij brengt een integraal communicatieadvies uit in opdracht van een bedrijf (betaalde opdracht). In de Fontys Studentenenquête 2004 scoren de samenhang van het studieprogramma en de aansluiting van de theoretische en de praktische onderdelen beide goed (3.6 op een vijfpuntsschaal). Evaluaties van onderwijsperioden in geven aan dat % van de studenten het doel en de inhoud van de projecten en van het probleemgestuurd leren hoog waarderen. Facet 2.4 Studielast Goed Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De verdeling van het curriculum in vier perioden per jaar bevordert de studeerbaarheid. Per periode wordt zeven weken onderwijs gegeven en zijn er twee tentamenweken. De studielast is evenwichtig over de opleidingstijd gespreid: 15 ec per periode, 60 ec per jaar. NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 21

22 Het onderwijs is georganiseerd in overzichtelijke eenheden met een minimale omvang van 3 ec. Een periode bestaat daardoor uit maximaal 5 eenheden. Deze keuze is gemaakt op inhoudelijke gronden - de bevordering van integratie van vakgebieden -, maar heeft tevens een positief effect op de doorstroming. Dat laatste blijkt uit het feit dat de tentamenrendementen sinds zijn gestegen. De opleiding heeft drempels ingebouwd voor de doorstroming van studenten. De opleiding hanteert een bindend negatief studieadvies. Studenten moeten na het eerste jaar 48 ec hebben behaald en moeten hun propedeuse binnen twee jaar afronden. Voorts worden eisen gesteld aan de instroom in de derdejaars stage en de afstudeerstage. De herkansingen vinden plaats aan het eind van de volgende periode. Voor de vierde periode is er nog vóór de zomervakantie een herkansingsmogelijkheid. De studievoortgang van de student komt in het eerste jaar aan de orde tijdens de mentorbegeleiding, in het tweede jaar in de toolbox stagevoorbereiding, in het derde jaar in de stagebegeleiding 3e jaar en in het vierde jaar in de toolbox afstuderen en de afstudeerbegeleiding (vergelijk 4.2). Volgens de Fontys Studentenenquête 2004 is het programma goed te doen in de tijd die ervoor staat (3.9) en is de studielast voldoende gespreid (3.0). De studenten zijn eveneens tevreden over de regeling om achterstanden te kunnen inhalen (3.3). Op de Periode-evaluaties scoort de studielast goed (81%-100%). In het gesprek met het panel bevestigen studenten dat de studie goed is te doen in de tijd die er voor staat, hoewel ze de projecten intensief vinden. Ze blijken tevens tevreden te zijn over de organisatie van het onderwijs en de studeerbaarheid. Facet 2.5 Instroom Goed Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert formele toelatingseisen. Voor studenten met vooropleiding havo en vwo met profiel N&G en N&T wordt als aanvullende eis Economie 1 gesteld. Dat geldt eveneens voor vwo-studenten met C&M. Studenten met de overige profielen zijn zonder meer toelaatbaar. Ook studenten met een middenkader- of specialistenopleiding BVE (kwalificatieniveau 4) zijn zonder meer toelaatbaar. Studenten die ouder zijn dan 21 jaar en niet aan de toelatingseisen voldoen moeten een toelatingsonderzoek doen. De opleiding sluit zoveel mogelijk aan bij de vooropleiding van de studenten, in het bijzonder bij de tweede fase van het voortgezet onderwijs (studiehuis). Volgens het opleidingsmanagement bereidt het studiehuis goed voor op de onderwijsvorm van de opleiding (accent op projectonderwijs en probleemgestuurd leren). In het eerste thema van de propedeuse wordt een beroep gedaan op de zelfstandigheid. In de projecten 22 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

23 wordt het vermogen tot het zelf organiseren van de studie aangesproken. Uit het gesprek met studenten komt naar voren dat zij goed worden voorbereid op de manier van studeren die van hen wordt gevraagd. Zo krijgen zij in het begin van de studie een speciale introductie op het probleemgestuurd leren. Uit klankbordgroepbijeenkomsten blijkt dat er weinig aansluitingsproblemen zijn. Studenten bevestigen dat tegenover het panel en melden dat studenten die niet geschikt zijn er snel worden uitgefilterd. Studenten met een mbo-vooropleiding en een (afgebroken) hbo-opleiding kunnen in aanmerking komen voor vrijstellingen en verkorte leerroutes. Met het oog daarop zijn er structurele contacten met mbo-instellingen in de regio (Fontys convenant). Voor studenten met een vooropleiding vwo is er een verkorte opleiding Communicatie. Zij stromen in het tweede jaar in en volgen daarnaast onderdelen uit het propedeuseprogramma. Voor de overige propedeuse-onderdelen krijgen ze vrijstelling. Facet 2.6 Duur Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De totale studie omvat 240 european credits. Per jaar worden 60 ec geprogrammeerd, verdeeld over vier perioden van elk 15 ec. In een curriculumoverzicht worden de studiepunten per onderwijseenheid verantwoord. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Aan het onderwijs ligt een visie ten grondslag waarin een toenemende studentgerichtheid en activerend, praktijkgerichtonderwijs centraal staan. In de afgelopen jaren is het accent verschoven van hoorcolleges en van vak- en docentgerichtheid naar een grotere variatie in werkvormen, naar integratie van vakken in thema s, naar studentgerichtheid en naar een grotere verantwoordelijkheid van de student voor zijn eigen leerproces. De kern in de visie is: van praktijk naar theorie. De visie wordt verwoord in de Ontwerpstudie project curriculumvernieuwing, in de studiegids en in het zelfevaluatierapport. Het activerende en praktijkgerichte onderwijs wordt vormgegeven door projectmatig werken en probleemgestuurd leren (soms casegestuurd). Op deze wijze worden de studenten voorbereid op de groepsverantwoordelijkheid en de individuele verantwoordelijkheid waarmee zij in de latere beroepspraktijk worden geconfronteerd. NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 23

24 Bovendien houden deze onderwijsvormen rekening met verschillende leerstijlen. Het projectmatig werken faciliteert met name een toepassingsgerichte leerstijl, terwijl het probleemgestuurd leren vooral een betekenisgerichte leerstijl veronderstelt. Het didactisch concept en de gekozen onderwijsvormen sluiten hiermee goed aan op de doelstellingen van de opleiding. In de studiegids zijn per periode heldere beschrijvingen opgenomen. Daarin wordt onder meer ingegaan op de kenmerkende beroepssituaties, de competenties, de bijdragende domeinen (vakgebieden) en de onderwijsmethodiek. Tevens is er een beknopte beschrijving van het thema van de periode en worden de informatiebronnen (literatuur) en de wijze van toetsen genoemd. In de eerste periode van het eerste jaar wordt met name gebruik gemaakt van vakgerichte basiscursussen. In de overige perioden van de eerste twee jaar staan afwisselend het projectmatig werken en het probleemgestuurd leren centraal. In het derde en vierde jaar verschuift het zwaartepunt naar het projectmatig werken en naar het functioneren in de beroepspraktijk in de stage en het afstuderen. De expertrol van de docenten is aangevuld met die van tutor en projectbegeleider. Op basis van de gevoerde gesprekken en inzage van het studiemateriaal stelt het panel vast dat de eigen verantwoordelijkheid van de student voor zijn leerproces nog niet ten volle tot zijn recht komt. Weliswaar neemt de eigen verantwoordelijkheid van de student in de loop van de studie toe, maar er is nog weinig sprake van zelfsturing, waarbij de student zijn eigen competentiegroei bewaakt. De opleiding wil daarin met ingang van een grote slag maken met de invoering van het onderwijsvernieuwingsprogramma in het kader van Biloba. Inmiddels wordt er reeds met deze vorm van onderwijs geëxperimenteerd in de assessment-pilot (vergelijk 2.8) en in de stages. Uit de gesprekken met studenten en afgestudeerden komt in het algemeen tevredenheid naar voren over de gehanteerde werkvormen. Studenten zijn tevreden over de samenstelling van de groepen en afgestudeerden geven aan dat ze geleerd hebben problemen zelfstandig aan te pakken. Zij plaatsen wel de kanttekening dat zij meer individueel werken belangrijk vinden. Hoewel ze het groepswerk zonder meer leerzaam vinden, neemt het naar hun idee wel te veel plaats in. Uit periode-evaluaties blijkt dat de studenten tevreden zijn over het doel, de inhoud en de opzet de projecten en blokken (scores van 88% tot 100%). Over de organisatie van de projecten zijn ze niet te spreken, met name in de latere jaren (scores 24% en 44%). Over de rolvervulling en de bereikbaarheid van de tutoren en coaches zijn ze tevreden (scores van 57% tot 100%). Facet 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Criteria: - Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. 24 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor

25 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In haar Beleidsuitgangspunten toetsing heeft de opleiding haar doelstellingen geformuleerd: verbeteren van de kwaliteit van de toetsing; afstemmen van de toetsing op het continu veranderend onderwijs; verschuiven van een docent- naar een organisatiegestuurde toetsing. Om de beleidsuitgangspunten te realiseren onderneemt de opleiding een aantal acties. In de eerste plaats zijn de beoordelingscriteria vooraf bij studenten bekend en kunnen zij beschikken over proeftoetsen. Ten tweede bevat elk periodeboek informatie over de toetsing en is in de studiegids een overzicht te vinden van de toetsen over de gehele opleiding. Ten derde wordt in de tweede week van een periode feedback gegeven op sanctionerende toetsen over de afgelopen periode. Ten vierde worden toetsen waarop minder dan 50% voldoendes wordt gescoord in het resultaatverantwoordelijke team besproken. Daarbij worden oorzaken en verbeteringen vastgesteld. Ten vijfde kunnen studenten die zich tekort gedaan voelen bezwaar maken bij de examencommissie. Tenslotte worden alle toetsresultaten in het resultaatverantwoordelijk team besproken om na te gaan waar de toetsing niet goed is verlopen en waar moet worden bijgestuurd. De bespreking biedt de mentoren informatie met het oog op de studiebegeleiding. De opleiding hanteert verschillende toetsvormen: mondeling, schriftelijk, openboek tentamens, dossier en assessments. In het bijzonder worden er veel schriftelijke toetsen afgenomen, veelal open vragen, soms vragen aan de hand van cases. In een aantal gevallen past de gekozen toetsvorm (kennisvragen) niet voldoende bij de leerdoelen (vaardigheidsdoelen). Op basis van inzage van toetsen stelt het panel vast dat de toetsen qua inhoud en niveau aansluiten bij de stof. De toetsen zijn voor het grootste deel nog niet competentiegericht. Daarmee worden inmiddels de eerste ervaringen opgedaan (zie het volgende punt). Sinds drie jaar wordt er binnen de FEHT een project toetsing uitgevoerd en is er een toetscommissie ingesteld. In een pilotsetting worden nieuwe toetsvormen uitgetest. De pilots worden begeleid door een toetsdeskundige van de Fontys Dienst Onderwijs. In het studiejaar is een drietal pilots gedaan. In een pilot assessment werkten studenten aan het verwerven van competenties, gekoppeld aan de kenmerkende beroepssituatie van de betreffende periode. In het assessment is aandacht voor producten procestoetsing en wordt gebruik gemaakt van een portfolio. In de pilot integratief en multidisciplinair toetsen worden vakken in onderlinge samenhang getoetst aan de hand van cases. In de pilot diagnostisch toetsen krijgen studenten tussentijds inzicht in de stand van zaken met betrekking tot hun competentieverwerving. De diagnostische toetsen hebben betrekking op het proces en op de inhoud. Sinds 2004 heeft de opleiding een eigen toetscommissie die de in een periode te houden toetsen vooraf beoordeelt aan de hand van omschreven eisen. Zo nodig doet zij voorstellen voor aanpassing. De beoordeling van de derdejaars stage is in de stagegids beschreven. De beoordeling betreft de rapportage (mondeling en schriftelijk), het proces en de persoonlijke kwaliteiten van de student. Voor al deze onderdelen zijn criteria opgesteld. De bedrijfsbegeleider beoordeelt de student aan de hand van een formulier. De docentbegeleider geeft het uiteindelijke oordeel over de verschillende onderdelen en neemt daarin de beoordeling van de bedrijfsbegeleider mee. Het panel heeft op basis van inzage van een tiental NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor 25

26 stageverslagen vastgesteld dat de beoordeling in het algemeen adequaat is en gebeurt aan de hand van een lijst met criteria. Deze zijn echter vrij ruim geformuleerd. Het beoordelingsformulier bevat een aantal open vragen over het functioneren van de student op de werkplek. Volgens de Fontys Studentenenquête 2004 sluiten de toetsen voldoende aan op de stof (3.7). Ook uit de Periode-evaluaties komt een positief beeld naar voren: de toetsing is zoals verwacht en conform de onderwijsmethodiek. Het leereffect was volgens de studenten voldoende. Uit het gesprek met studenten blijkt dat ze tevreden zijn over de wijze waarop de projecten worden getoetst. Naast een groepscijfer voor het gezamenlijke product krijgen ze tevens individuele cijfers. Als kanttekening merken ze op dat ze de toetsing soms te docentafhankelijk vinden. Docenten leggen soms verschillende maatstaven aan bij hetzelfde project. Schriftelijke feedback van een aantal leden van de werkveldcommissie laat een vergelijkbare opmerking zien voor de stagebeoordeling. Zij vinden dat deze nader gepreciseerd moet worden. Onderwerp 3 INZET VAN PERSONEEL Facet 3.1 Eisen hbo Voldoende Criteria: - Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Van de 18 docenten houden zich blijkens een analyse van een overzicht van de docentkwalificaties 5 specifiek bezig met de vakdisciplines corporate, interne en marketing communicatie. Deze docenten hebben allemaal gewerkt in het communicatieberoepenveld als PR-manager, copywriter of communicatieadviseur. De overige docenten komen uit disciplines als marketing, economie, ict, talen, management en organisatie. Ongeveer de helft heeft bedrijfservaring. Vrijwel alle docenten begeleiden stages. De communicatiedocenten begeleiden met name het afstuderen. Docenten onderhouden contact met het beroepenveld door samen met bedrijven onderwijsperioden te ontwikkelen; door het werkveld in te schakelen bij projecten; door het begeleiden van stages en afstuderen; en door input vanuit de werkveldcommissie. Zowel in de projecten als ook in andere onderwijseenheden leggen de docenten, in het bijzonder de communicatiedocenten, verbindingen met het beroepenveld (vergelijk 2.1). Bij het aanstellen van nieuwe docenten worden zo veel mogelijk jongere docenten uit de beroepspraktijk aangetrokken. Studenten melden in het gesprek met het panel dat er binnen het docententeam voldoende communicatiekennis en -kunde aanwezig is. Zij vinden dat de docenten in het algemeen voldoende op de hoogte zijn van de ontwikkelingen in het bedrijfsleven. Leden 26 NQA Fontys Economische Hogeschool, Tilburg opleiding Communicatie hbo-bachelor