Fontys Economische Hogeschool Tilburg (FEHT)

Transcriptie

1 Fontys Economische Hogeschool Tilburg (FEHT) Opleiding: International Business and Languages (IBL) Variant: hbo-bachelor, voltijd Visitatiedata: 7 en 8 maart 2005 NQA (Netherlands Quality Agency) Utrecht, juni 2005

2 2 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

3 Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per onderwerp Schematisch overzicht oordelen Totaaloordeel 12 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstellingen van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 29 Onderwerp 4 Voorzieningen 32 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 35 Onderwerp 6 Resultaten 38 Deel C: Bijlagen 41 Bijlage 1 Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 43 Bijlage 2 Deskundigheden panelleden 45 Bijlage 3 Bezoekprogramma 49 Bijlage 4 Kengetallen 51 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 3

4 4 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

5 Deel A: Onderwerpen NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 5

6 6 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

7 Onderwerpen 1.1 Voorwoord In dit rapport doet het panel dat in opdracht van NQA de opleiding International Business and Languages (IBL) van de Fontys Economische Hogeschool Tilburg (FEHT) heeft gevisiteerd, verslag van zijn werkwijze, bevindingen en conclusies. Het onderzoek vond plaats in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is feitelijk gestart in december 2004, het moment waarop de opleiding haar zelfevaluatierapport bij de NQA aanleverde. Een visitatiebezoek vond plaats op 7 en 8 maart 2005 en werd uitgevoerd door een panel dat bestond uit de volgende personen: De heer A.C.G.M. Bastiaansen MBA (voorzitter); De heer drs. M. Fokkema (domeindeskundige IBL); De heer W. Pennings (studentlid IBL); Mevrouw ir. M. Dekker-Joziasse (NQA-auditor). Het panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (12 mei 2003). Het panel beschikt over domeinspecifieke deskundigheid, onderwijs- en auditdeskundigheid en deskundigheid over de internationale ontwikkelingen van de discipline (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken en de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan hier uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) zoals die door de NVAO is voorgeschreven. Dit facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Fontys Hogescholen bestaat uit 36 instituten met ongeveer studenten en 3600 medewerkers. Verspreid over 50 locaties in het hele land verzorgen deze hogescholen ongeveer 200 hbo-opleidingen op het gebied van communicatie, economie, educatie, gezondheidszorg, informatica, kunsten, logistiek, mens&maatschappij en techniek. Naast het reguliere onderwijs verzorgt Fontys ook zakelijke dienstverlening: cursussen, trainingen, onderzoek, consultancy en advies aan individuele cursisten, bedrijven, instellingen en overheden. Fontys heeft verder 17 lectoraten, waarvan een deel is ondergebracht in kenniscentra. NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 7

8 Centraal in de strategie staat de visie van Fontys wat zij wil zijn voor haar studenten, medewerkers en omgeving: een learning community, een plaats voor waardeneducatie, een kennispoort en een organisatie die groot is in kleinschaligheid. De hogeschool wil een moderne hogeschool zijn die bekend staat om haar innovatieve onderwijsproducten en een blijvende relatie met haar klanten nastreeft. Die visie is doorvertaald in het strategisch programma Biloba. Dit veranderprogramma van Fontys behandelt als hoofdlijnen: -het inrichten van bacheloropleidingen volgens een major/minor-model en een transformatie van leer- en onderwijsprocessen waarin ICT optimaal is geïntegreerd (competentiegericht en flexibel onderwijs). Aspecten rond (externe) kwaliteitszorg zijn uitgewerkt in de kadernotitie Voortdurend Verbeteren, het Fontys Kwaliteitssysteem (1999). De gevisiteerde opleiding IBL vormt samen met de opleidingen SPECO 1, EMM 2 en CO 3 de Fontys Economische Hogeschool Tilburg (FEHT). FEHT heeft bijna 1300 studenten en 60 medewerkers. De opleidingen SPECO (in 1988 gestart als onderdeel van CE) en EMM (gestart in 1991 als vrije studierichting Lerarenopleiding) vinden hun oorsprong in de faculteit Educatie en later de interfaculteit voor Management, Economie en communicatie (Imec). Sinds januari 2000 vormden zij de Fontys Hogeschool Marketing Sport en Communicatie. Later zijn daaraan toegevoegd de opleidingen Communicatie (1998) en IBL (2000). Sinds 2002 draagt de hogeschool de naam Fontys Economische Hogeschool Tilburg. De medewerkers van FEHT zijn georganiseerd in vier resultaatverantwoordelijke teams: team SPECO 1/4, SPECO 2/3, team Administratie en team CO/EMM/IBL. Het team CO/EMM/IBL telt 18 leden. De opleidingscoördinator IBL is verantwoordelijk voor de vormgeving en onderwijsontwikkeling. Hij is tevens teamleider van de kerngroep docenten IBL (5 docenten) en verantwoordelijk voor de onderwijsuitvoering. Zoals vermeld bestaat de opleiding IBL sinds Ten tijde van de visitatie waren de eerste zeven studenten afgestudeerd. Sindsdien schrijven zich per studiejaar studenten in. Ten tijde van de visitatie telde de opleiding 72 studenten. De FEHT heeft een docent(fte)- student-ratio van 1:28,3. De IBL er wordt opgeleid om vanuit een solide Nederlandse basis contacten met internationale relaties te leggen en te onderhouden, met speciale aandacht voor het middenen kleinbedrijf. De IBL er kan op strategisch niveau werken in de werkvelden: internationaal inkoop-, verkoop- en accountmanagement, exportmanagement en internationaal relatiemanagement. Daarbij wordt een beheersing van tenminste drie moderne vreemde talen verwacht. 1.3 Werkwijze De visitatie van de opleidingen door het panel heeft plaatsgevonden conform de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA en die hieronder wordt 1 SPECO: opleiding tot commercieel econoom gespecialiseerd in sport als business 2 EMM: opleiding tot commercieel econoom met een focus op zakendoen in en vanuit de Europese markt 3 CO: opleiding tot communicatiemanager 8 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

9 beschreven. Dit houdt tevens in dat het panel heeft vastgesteld dat het zelfevaluatierapport en de bijlagen een duidelijke basis bood voor het visitatiebezoek en dat de visitatie plaats vond op basis van het voor de opleidingen geldende domeinspecifieke referentiekader (zie facet 1.2). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke visitatiebezoek en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecheckt op kwaliteit en compleetheid (de screening) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Nadat het zelfevaluatierapport met de bijlagen in orde was bevonden (januari 2005), zijn de panelleden zich inhoudelijk gaan voorbereiden op het bezoek (februari Zij lazen het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden in een beoordelingsformat voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten, die doorgegeven werden aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het visitatiebezoek concreet voorbereid. Op 1 maart is een gesprek gevoerd met een vertegenwoordiging van de Raad van Bestuur van Fontys. Daarbij is met name gesproken over de FEHT-overstijgende (beleids-)punten en ontwikkelingen. Aan dit gesprek hebben vanuit NQA deelgenomen: de accountmanager en alle NQA-auditoren die in 2005 een NQA-panel begeleiden bij bezoeken aan Fontysopleidingen. Belangrijkste gespreksonderwerpen waren: kwaliteitszorg als systeem en de implementatie van Biloba. De informatie en hoofdpunten uit dit gesprek zijn als uitgangspunten meegegeven aan de verschillende visitatiepanels, zodat ieder panel zich adequaat kon voorbereiden op de meer opleidingsoverstijgende onderwerpen. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundige in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het visitatiebezoek NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het visitatiebezoek dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleidingen (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, werkveldvertegenwoordigers, afgestudeerden, studenten en docenten. Aan het begin en tijdens het bezoek is ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel zogenaamde schakelmomenten ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden schriftelijk beargumenteerd. NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 9

10 De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport wordt door de opleiding(en) accreditatie aangevraagd bij de NVAO. In het facetrapport wordt door NQA gerapporteerd op facetniveau. De opleiding heeft in april 2005 een concept van dit rapport voor een check op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het onderwerprapport wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in mei 2005 voor een check op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in juni Het visitatierapport is uiteindelijk in juni 2005 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door de NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. Benchmarking Wat betreft de benchmarking wordt gewoonlijk een vergelijk gemaakt met andere soortgelijke opleidingen in Nederland. Voor een landelijke vergelijking maken panels gebruik van de centraal geregistreerde gegevens van het CROHO, aangezien deze een vergelijkbaarheid mogelijk maken. Dit in tegenstelling tot opleidingseigen kengetallen met verschillen in definitie en registratie. 1.5 Oordelen per onderwerp Doelstellingen opleiding Alle drie de facetten zijn met een voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. 10 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

11 De opleiding baseert haar onderwijsprogramma op de landelijk vastgestelde beroeps- en competentieprofielen. De generieke hbo-kwalificaties, en indirect de Dublin-descriptoren, zijn hieraan gekoppeld. Voor het talenonderwijs wordt gerefereerd naar de niveaubepaling volgens het Common European Framework Programma De facetten Eisen hbo, Relatie doelstellingen en inhoud programma, Studieduur en Beoordeling en toetsing worden beoordeeld met een goed. De overige facetten zijn beoordeeld met een voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. De opleiding hanteert actuele vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. De competenties zijn consequent vertaald in leerdoelen, onderwijsvormen, te leveren beroepsproducten, onderwijswerkvormen, toetsvormen en studiepuntenomvang. De opbouw van het programma is in diverse documenten helder weergegeven. De opleiding geeft vorm aan een helder toetsbeleid Inzet van personeel De facetten Eisen hbo en Kwantiteit personeel worden met voldoende beoordeeld. Het facet Kwaliteit personeel wordt met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Professionalisering is een duidelijk aandachtspunt binnen het personeelsbeleid. Daarbij is er aandacht voor gerichte vakinhoudelijke en didactische competentieontwikkeling bij docenten Voorzieningen Beide facetten worden beoordeeld met voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. De opleiding investeert duidelijk in de aansluiting van de faciliteiten en de studentbegeleiding op de didactische uitgangspunten Interne kwaliteitszorg De facetten Evaluatie resultaten en Maatregelen tot verbetering worden beoordeeld met goed. Het facet Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld wordt beoordeeld met voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. De opleiding hanteert een helder uitgewerkt kwaliteitszorgbeleid met goed omschreven kwaliteitszorginstrumenten. De opleiding is, mede door haar kleinschaligheid, in staat tot het doorvoeren van snelle verbeterslagen. Ze betrekt de verschillende stakeholders daarbij Resultaten De facetten Gerealiseerd niveau en Onderwijsrendement worden beoordeeld met voldoende. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Het panel heeft een positieve indruk van de eerste lichting afgestudeerden en de door hen geleverde afstudeerproducten. Verdere monitoring van de onderwijsrendementen en structurele evaluatie van uitkomsten zullen in de toekomst het beeld moeten verbreden en bevestigen. NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 11

12 1.6 Schematisch overzicht oordelen Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding IBL Onderwerp 1 Doelstellingen 1.1 Niveau bachelor Voldoende 1.2 Domeinspecifieke eisen Voldoende 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Voldoende Totaal oordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen hbo Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Voldoende 2.5 Instroom Voldoende 2.6 Duur Goed 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende 2.8 Beoordeling en toetsing Goed Totaal oordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen hbo Voldoende 3.2 Kwantiteit personeel Voldoende 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaal oordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 materiele voorzieningen Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Voldoende Totaal oordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, Voldoende alumni en beroepenveld Totaal oordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Onderwijsrendement Voldoende 6.2 Gerealiseerd niveau Voldoende Totaal oordeel Positief 1.7 Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan in paragraaf 1.5 waaruit blijkt dat de opleiding op de zes de onderwerpen positief scoren, is de conclusie dat het totaaloordeel over de opleidingen positief is. 12 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

13 Deel B: Facetten NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 13

14 14 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

15 Facetten Onderwerp 1 DOELSTELLINGEN VAN DE OPLEIDING Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding baseert haar eindkwalificaties en haar onderwijsprogramma op de landelijk vastgestelde competenties (vergelijk 1.2). Deze zijn in 2003 geactualiseerd en afgestemd op het landelijke beroepsprofiel IBL (Beroepsprofiel van de Economisch-Linguïstische opleiding herijkt. Landelijk overleg opleidingen EL, 1998). Het landelijke competentieprofiel is mede gebaseerd op onderzoek van de IBLopleidingen onder afgestudeerden, op adviezen van de beroepenveldcommissies en de werkveldcontacten. Het heeft daarmee een breed draagvlak. In het landelijke competentieprofiel wordt een IBL er gedefinieerd als de schakel tussen zijn bedrijf en de internationale omgeving, die de belangen van zijn bedrijf of organisatie in kaart brengt, doelen stelt en deze vertaalt in plannen. Hij legt en onderhoudt contacten met de internationale relaties van zijn bedrijf of organisatie, met name op de drie gebieden: - internationaal inkoop-, verkoop- en accountmanagement; - internationaal communicatiemanagement; - exportmanagement. De IBL er vertaalt deze contacten in activiteiten op strategisch, tactisch en operationeel niveau. De opleiding onderscheidt zich van de opleiding EMM (Europese Marketing en Managementcommunicatie) door meer aandacht te geven aan de onderwerpen rond relatiemanagement en minder aandacht aan marketingaspecten. Het panel constateert dat de Fontys IBL opleiding haar eigen accent legt bij de vraag van het midden en kleinbedrijf (MKB) naar kennis die werkt. Daardoor wordt meer aandacht gegeven aan het operationeel tactisch niveau en minder aan het strategisch niveau. De opleiding vindt dit goed passen bij startfuncties voor IBL ers, zoals geschetst in het landelijke profiel. Uit de interne personeelsenquête 2004 blijkt dat 75% van de docenten de beroepsmatige gerichtheid van de opleiding beoordeelt als goed tot voldoende. Het panel wil de volgende kanttekening plaatsen bij de domeinspecifieke invulling. Het panel constateert dat de opleiding in haar startfase de Europese Unie als basisgebied (het handelsgebied van de Tilburgse MKB, straal van 500 km) hanteert. Het panel is van mening dat deze doelgroep-keuze een beperking inhoudt in het aantrekken van NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 15

16 gerenommeerde internationale bedrijven in het werkveld. Tevens constateert het panel dat de opleiding de ambities heeft tot uitbreiding van haar contactennetwerk wereldwijd (bijvoorbeeld Singapore) en daartoe noodzakelijk stappen zet en contacten legt via studenten, docenten en bedrijfscontacten. Het panel vindt de uitbreiding van het aandachtsgebied noodzakelijk bij de uitgroei van de IBL-opleiding, en dringt er bij de opleiding op aan om haar ambities tot uitbreiding op zo kort mogelijke termijn te realiseren. Tevens geeft het een duidelijker onderscheid ten opzichte van opleiding EMM. Vertegenwoordigers uit het werkveld zijn zeer tevreden over de meerwaarde van studenten en afgestudeerden IBL en de praktijkgerichtheid van de opleiding. Studenten zijn in staat tot het leveren van concrete, direct in de (internationale) praktijk toepasbare adviezen, gaan probleemgericht te werk en hebben goede kennis van talen en culturen. De adviezen ter verbetering van bedrijfsprocessen en producten zijn toepasbaar voor de betrokken bedrijven. Borging van de competenties door de werkveldcommissie is een punt van aandacht. De werkveldcommissie is, mede doordat er voorheen instituutsbreed een adviesraad was en niet op opleidingsniveau, nog niet altijd voldoende op de hoogte van de specifieke IBLcompetenties om gericht advies te kunnen geven over gewenste actualisering van de competenties. Facet 1.2 Niveau bachelor Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel is voldoende op grond van de volgende overwegingen: De opleiding baseert haar competenties op het landelijk vastgestelde en door het werkveld geaccordeerde International Business Relations Competentieprofiel 2003 International Business & Languages. Dit is in opdracht van het landelijk overleg IBL opgesteld en het is afgeleid van het vigerende beroeps- en opleidingsprofiel. In het competentieprofiel zijn de generieke hbo-kwalificaties geïntegreerd en gekoppeld aan de vastgestelde competenties. Daarmee is er een indirecte koppeling aan/dekking van de Dublin-descriptoren aangegeven. De opleiding heeft de landelijke competenties meer concreet uitgewerkt in een competentieschema voor het curriculum (CLOS 4, vergelijk 2.1), waarmee zij meer specifiek aangeeft hoe het curriculum aansluit bij de Dublin-descriptoren. Voor het talenonderwijs refereert men in het landelijke competentieprofiel aan het de gewenste niveau taalvaardigheid volgens het Common European Framework (CEF). De opleiding is bezig IBL een plaats te geven binnen de brede bachelor-domeinen. Dit vindt plaats binnen de hogeschoolbrede kaders (Biloba-project). In dat kader wordt, in de major bachelor of Commerce, de taal Engels verplicht en kiest de student tussen Frans of 4 CLOS: 16 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

17 Duits in onderbouw en bovenbouw. Daarnaast is de IBL-student verplicht de zogenoemde aanbevolen minor Taal en Cultuur te volgen met de keuze Frans, Duits of Spaans. Deze werkwijze start in Borging van de eindkwalificaties vindt plaats door participatie in het landelijke overleg van IBL-opleidingen, door overleg met de Raad van Advies van de hogeschool en op opleidingsniveau door overleg met de werkveldcommissie, door startbekwaamhedenonderzoek onder afgestudeerden en hun werkgevers, door contact met bedrijfsmentoren, door inhuur van externe deskundigheden en samenwerking met bedrijven in onderwijsprojecten en door internationale contacten met bedrijven en instellingen in o.a. Saarbrücken, Lille, Aachen, Brussel en Parijs In de interne personeelsenquête 2004 geven docenten aan dat 50% voldoende en 50% goed bekend is met de eisen ten aanzien van het hbo-bachelorniveau. 75% vindt het hbobachelorniveau van de opleiding voldoende tot goed. Als kanttekening plaatst het panel de opmerking dat de borging van de eindkwalificaties kan worden versterkt door de werkveldcommissie meer te betrekken bij de bewaking van de eindkwalificaties en bij de afstemming van de kwalificaties op de ervaringen in het werkveld (vergelijk 5.3). Het panel constateert dat de landelijke eindkwalificaties en de uitwerking die de opleiding daar specifiek aan geeft, aansluiten bij de beschrijvingen van kwalificaties van een bachelor. Facet 1.3 Oriëntatie hbo-bachelor Voldoende Criteria: - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hboopleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende argumenten: Zoals in de paragrafen 1.1 en 1.2 is aangegeven baseert de opleiding haar eindkwalificaties op het landelijke competentieprofiel IBL (2003). Dit is mede gebaseerd op onderzoek onder afgestudeerden, op adviezen van beroepenveldcommissies en werkveldcontacten van de IBL-opleidingen en is gevalideerd door het bedrijfsleven. In het competentieprofiel zijn omschrijvingen van start- en doorgroeifuncties opgenomen op het gebied van internationaal inkoop-, verkoop- en accountmanagement, internationaal communicatiemanagement en exportmanagement. Er wordt aandacht gegeven aan het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. De eindkwalificaties zijn ontleend aan de landelijke eisen van het relevante beroepenveld en worden door de opleiding nader toegespitst naar de eigen regionale setting. NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 17

18 Het panel vindt dat de eindkwalificaties passen bij het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar op hbo-niveau. Daarbij wordt voldoende aandacht gegeven aan verdere doorgroeimogelijkheden naar meer strategisch managementniveau. Onderwerp 2 PROGRAMMA Facet 2.1 Eisen hbo Goed Criteria: - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel goed is gebaseerd op de volgende argumenten: Uit bestudering van de periodeboeken en het studiemateriaal blijkt dat de kennisontwikkeling plaatsvindt via gebruik van (actuele) vakliteratuur en aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal. In de periodeboeken zijn duidelijk verwijzingen aangegeven naar relevante verplichte en aanbevolen literatuur en overige informatiebronnen. Per periode wordt standaard een Engelstalig boekwerk ingezet naast basis Nederlandse literatuur. Studenten worden gestimuleerd de literatuur toe te passen in de onderwijscasussen en projecten. Studenten krijgen de mogelijkheid tot het lezen van vakliteratuur via voor studenten aantrekkelijke abonnementen en tot het bijhouden van werkveldkennis via o.a. beursbezoeken. Het panel oordeelt, na bestudering van het onderwijsmateriaal en na gesprekken met studenten en docenten over de omgang met het materiaal, positief over de actualiteit en praktijkgerichtheid van het bestudeerde onderwijsmateriaal. Elk onderdeel wordt jaarlijks, indien nodig, door de docenten aangepast aan de actualiteit van de beroepspraktijk. Veel programmaonderdelen zijn opgezet en/of worden uitgevoerd met personen uit de beroepspraktijk. Dit geldt voor projecten, taken in probleemgestuurd onderwijs, praktijkvoorbeelden in casussen en werkcolleges, stage- en afstudeeropdrachten en gastcolleges, bijvoorbeeld gastcolleges internationaal management in het derde en vierde studiejaar. Het panel is van mening dat er in het onderwijsprogramma veel aandacht aan beroepsvaardigheden en actualiteit wordt gegeven door de vele werkvormen en activiteiten die direct in de beroepscontext worden uitgevoerd of daarvan zijn afgeleid. Per periode/thema staan kenmerkende beroepssituaties centraal. Voorbeelden zijn: het project De Beurs in 1 e jaar (Duits of Franstalig) en de projecten in het 4 e jaar in samenwerking met de Kamer van Koophandel gericht op verbetering van bedrijfsprocessen binnen Tilburgse bedrijven met internationale handelsactiviteiten. 18 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

19 (Gast)docenten krijgen veel mogelijkheden tot het inbrengen van praktijkelementen zoals bijvoorbeeld rollenspelen waarmee beroepsvaardigheden kunnen worden geoefend. Deelnemende bedrijven en de Kamer van Koophandel zijn zeer tevreden over de inzet van studenten en docenten en over de directe meerwaarde die de projecten en de studenten leveren voor bedrijven en instellingen. Uit gesprekken en werkveldtevredenheidsonderzoek blijkt dat er tevredenheid is over de zelfstandigheid van studenten, hun praktische inzet, de talenkennis en de praktijkgerichte adviezen ter verbetering van bedrijfsopzet. In het onderwijsprogramma zijn diverse onderdelen opgenomen waarbij de student direct in aanraking komt met de beroepspraktijk. In het eerste jaar moeten studenten in twee projecten voor bestaande bedrijven een beursdeelname organiseren en een exportplan opstellen. In het tweede jaar wordt een marketingcommunicatieplan opgesteld voor een bestaand bedrijf. In het derde jaar vindt de oriënterende stage (half jaar) plaats, bij voorkeur in het buitenland. Tevens wordt in het derde jaar een exportbeleidsplan opgesteld voor een bestaand bedrijf. In het vierde jaar moeten studenten op strategisch niveau een advies uitbrengen aan een bedrijf (MKB-projecten). Studenten zijn daarvoor een dag in de week op het bedrijf aanwezig. Het afstudeerproject (half jaar) vindt op locatie plaats, bij voorkeur in het buitenland. Er wordt gewerkt aan een reële opdracht bij een reële externe opdrachtgever. 77% van de docenten geeft in de interne personeelsenquête 2004 aan dat de modulen die zij verzorgen aansluiten bij de actuele ontwikkelingen in het vakgebied en de beroepspraktijk. 75% geeft aan dat er in de modulen aandacht wordt gegeven aan kennisontwikkeling door middel van het verrichten van (toegepast) onderzoek. Bij afstudeerzittingen zijn extern deskundigen als gecommitteerden ingeschakeld met als opdracht de domeingerichtheid, waaronder actualiteit, en het hbo-niveau te bewaken (vergelijk 6.1). De opleiding richt zich, in haar opbouwfase, op de activiteiten van regionale bedrijven. Via gezamenlijke projecten met de Kamer van Koophandel slaagt zij erin actuele praktijkgerichte projecten binnen te halen. De opleiding streeft naar uitbreiding van haar contacten met bedrijven in de wijdere regio en met verdergaande internationale contacten. Studenten hebben de mogelijkheden om wereldwijd stage- en afstudeerprojecten te doen. Borging van de actualiteit, praktijkgerichtheid en het niveau van het onderwijsprogramma vindt plaats via stagecontacten, afstudeercontacten, bedrijfsbezoeken, de werkveldcommissie en gecommitteerden. Jaarlijks vinden bijstellingen in het onderwijsprogramma plaats. Uit een eerste enquête onder afgestudeerden (n=5) blijkt dat zij positief oordelen over het kunnen toepassen van kennis, vaardigheden en inzicht in beroepssituaties en planmatig werken. Studenten zijn tevreden over de aansluiting tussen theorie en praktijk (score 3,2 op 5-puntsschaal). NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 19

20 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria: - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel goed is gebaseerd op de volgende argumenten: De opleiding heeft de landelijk vastgestelde competenties volgens een vaste systematiek (CLOS) uitgewerkt. Per onderwijsperiode is nagegaan welke competenties op welk niveau (operationeel/tactisch en strategisch niveau) aan de orde komen. De opleiding heeft het landelijke beroepsprofiel met competenties en daaraan ontleende kenmerkende beroepssituaties per onderwijsperiode geordend naar thema s. Deze thema s zijn opgebouwd uit leerplanonderdelen. De competenties zijn per onderwijsperiode vertaald in te realiseren leerdoelen, onderwijsvormen, op te leveren producten in kenmerkende beroepssituaties, de verschillende onderwijseenheden met bijbehorende toetsvormen en studiepunten. De opleiding heeft hiermee een helder overzicht van de dekking van de competenties door het onderwijsprogramma. Het panel is, na bestudering van onderwijsmateriaal en na gesprekken met studenten en docenten, van mening dat de inhoud van het programma de studenten goede mogelijkheden biedt om de geformuleerde competenties te bereiken. De CLOS en de invulling van het onderwijsprogramma is opgesteld in samenspraak met de werkveldcommissie, het beleidsteam, de opleidingscoördinatoren, de docenten en de teammanagers. Het heeft daarmee een breed draagvlak binnen de organisatie. De totale onderwijsinvulling is beschreven in de studiegids en uitgewerkt in de periodeboeken. De periodeboeken bevatten duidelijke doelen, beschrijvingen en eisen ten aanzien van de onderwijsinhoud. Het panel constateert dat de opleiding met de CLOS en de omschrijvingen in de periodeboeken een helder stramien heeft voor de vertaling van de competenties naar de inhoud en opzet van het onderwijsprogramma. Studenten geven in enquêtes aan dat zij de doelen en de inhoud van projecten en probleemgestuurde opdrachten duidelijk vonden. Docenten geven in de interne personeelsenquête 2004 aan dat zij vinden dat de eindkwalificaties goed vertaald zijn naar concrete leerdoelen (score 87% positief). Ten aanzien van het taalonderwijs wordt duidelijk gesteld dat Engels als eerste vreemde taal tot op top(expert)niveau moet worden behaald. De tweede en derde taal (Frans, Duits, Spaans) moeten tot op specialisatieniveau worden behaald en kunnen als de student daar voor kiest op topniveau worden afgesloten. Om dit te bereiken is het taalonderwijs geïntegreerd in de thema s. Dit wordt in 2005 voor het eerst geborgd door externe certificering via het Goethe-instituut en de Chambre de Commerce. Spaans is 20 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

21 voor bijna alle studenten een begintaal en wordt nog niet extern gecertificeerd. Wel wordt het gepromoot via een mogelijkheid tot taalstudie (5 maanden studiestage) in Spanje. Facet 2.3 Samenhang in het opleidingsprogramma Voldoende Criteria: - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende argumenten: De periodeboeken en de studiegids geven een beeld van een goed samenhangend programma met heldere thema s en opbouw. Alle leerplanonderdelen leveren een bijdrage aan het centrale thema. In totaal zijn er 16 centrale thema s: 4 onderwijsperioden in ieder studiejaar. De thema s zijn kort beschreven in de studiegids. Het programma heeft een heldere opbouw, die in diverse schema s en overzichten is weergegeven in het CLOS, de studiegids, de periodeboeken en de stagegidsen. Jaar 1 richt zich op het bieden van een algemene beroepsoriëntatie. Jaar 2 behandelt de basismodaliteiten uit het werkveld van de IBL er. In jaar 3 en 4 wordt vooral de opleidingsprofilering uitgewerkt met meer aandacht voor het MKB en internationalisering vanuit Nederland. In elke onderwijsperiode zijn de moderne vreemde talen en ICT afgestemd op en geïntegreerd in het centrale thema. Studenten moeten drie van de vier aangeboden vreemde talen kiezen (Engels, Duits, Frans of Spaans). In iedere periode werkt de student ook aan persoonlijke competenties, naast de verplichte IBLcompetenties. Het curriculum kent een opbouw van docentgestuurd naar studentgestuurd onderwijs, van breed/algemeen naar meer specifieke profilering, van aparte competenties naar geïntegreerde competenties en van operationeel naar tactisch en strategisch werk- en denkniveau. Het panel heeft de thematische opzet duidelijk aangetroffen in de diverse beschrijvingen, in het studiemateriaal. Er is inderdaad in vèrgaande vorm sprake van integratie van verschillende vakdisciplines, inclusief het taalonderwijs en het ICT-onderwijs. Bijvoorbeeld Word wordt toegepast bij verslaglegging, Access wordt toegepast bij relatiebeheer, Excel wordt ingezet bij statische verwerking, Powerpoint wordt ingezet bij presentaties, Content wordt gebruikt bij het leren bouwen van websites (project Beurs), oefeningen in het digitaal talenpracticum zijn gericht op de thema-opdrachten. Studenten en afgestudeerden oordelen in enquêtes en in de gesprekken met het panel positief over de samenhang en inhoud van het onderwijsprogramma. Zij zien een duidelijke opbouw en zien elementen in vervolgthema s terugkeren (bijvoorbeeld interculturele communicatie). Studenten vinden de thema s met bijbehorende onderwerpen en thema s praktisch opgezet, bijvoorbeeld CV leren opstellen bij oriëntatiestage, het raadplegen van de gegevens van de Kamer van Koophandel bij werkveldoriëntatie en het uitvoeren van een landenoriëntatie bij project Beurs. Het panel oordeelt positief over de positionering van de vreemde talen. Deze zijn ingebed in de thema s en studenten moeten opdrachten uitvoeren in de door hen gekozen NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 21

22 vreemde talen. Dit is ook te zien in de portfolio s, project- en stageverslagen. Vocabulair wordt ontwikkeld in de thema-onderdelen. Grammaticale onderbouwing vindt plaats in ondersteunend onderwijs. Ten aanzien van het talenonderwijs bleek uit onderwijsenquêtes en gesprekken in student-klankbordgroepen dat met name de inhoud en uitvoering van de moderne taal Spaans nog niet optimaal waren. Het betrof met name een te smalle grammaticale basis, aangezien het voor vrijwel iedere student een starttaal is. Inmiddels is dit taalonderwijs meer geïntegreerd met de thema s aangeboden, is het aantal uren onderwijs verzwaard en worden studenten gestimuleerd deel te nemen aan de taalstudie in Spanje. Huidige studenten melden geen grote bezwaren meer. Bij de Engelstalige onderdelen wordt als kanttekening de opmerking geplaatst dat nog niet alle cases in het Engels zijn verzorgd. Daarnaast constateert het panel dat de opleiding nog geen duidelijke koers heeft om in de toekomst de gehele opleiding in het Engels te verzorgen. Men heeft hiertoe wel de ambitie, maar dit is nog niet in een concreet plan weergegeven. Uit het programma blijkt dat in diverse perioden aandacht is ingebouwd voor interculturele verschillen en het inzicht verkrijgen in het buitenlandse bedrijfsleven via buitenschoolse activiteiten, onder andere door een bezoek aan het Goethe-instituut, diverse buitenlandse gastsprekers, een bezoek aan de Kamer van Koophandel te Aken, diverse bedrijfsbezoeken, een bezoek aan Chambre de commerce te Lille en uitbreiding van de netwerkcontacten in Frankrijk, Duitsland en Spanje. Gedurende het tweede studiejaar worden studenten al vroegtijdig voorbereid op de oriënterende stage in het derde jaar. In de eerste periode oriënteert de student zich op de mogelijkheden voor de internationale bedrijfsstage door verkenningen van landen, branches en bedrijven. Er wordt veel aandacht gegeven aan internationale benadering. De oriënterende stage heeft een duidelijke plek in het eerste half jaar van het derde studiejaar. Diverse stages vinden plaats in het buitenland. Het betreft bedrijfsstages of een talenstudie aan een buitenlandse universiteit of hogeschool. De voorbereiding op de stage en de richtlijnen in de stagegids zijn helder omschreven. Studenten vinden het soms nog moeilijk om internationale stages zelf te werven (2,5 score in Fontys Studentenquête 2004), maar slagen daar wel in. Daarmee wordt het netwerk van de opleiding weer uitgebreid. Het panel heeft daar diverse voorbeelden van gezien in de stageverslagen (6 ingekeken, waarvan 3 in een vreemde taal geschreven). Het panel vindt de stageonderwerpen, op een enkele uitzondering na, relevant en passend. De beoordelingen zijn reëel. Het panel wil een kanttekening maken bij de oriënterende stage naar aanleiding van de meer negatieve scores in de Fontys Studentenquête 2004: 2,9 stagebedrijf kent stagedoelstellingen en 2,1 opleiding bereidt goed voor op de stage. In de gesprekken die het panel met studenten en docenten voerde, kwamen overigens geen grote knelpunten naar voren. Ook docenten geven in de interne personeelsenquête 2004 aan dat de organisatie van de stage beter kan (38% geeft score matig tot onvoldoende). Feit blijft dat de stages een aandachtspunt blijven, zolang de opleiding nog werkt aan de uitbreiding van haar contactennetwerk met het bedrijfsleven wereldwijd. 22 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

23 In de Fontys Studentenquête 2004 geven studenten de volgende scores (5 puntsschaal): samenhang programma is goed 3,3, goede aansluiting tussen theoretische en praktische onderdelen 3,2, geen overbodige overlap in de studie 3,2 en opleiding inhoudelijk interessant 3,7. In periode-evaluaties scoren de samenhang en de praktijkgerichtheid van het programma goed. Docenten oordelen in de interne personeelsenquête 2004 positief over de horizontale en verticale samenhang in het curriculum, over de integratie van binnenschools en buitenschools leren en over de integratie van kennis, vaardigheden, inzicht en houdingsaspecten (scores % positief) De samenhang in het programma wordt bewaakt door de opleidingscoördinator in overleg met de periodemanagers. Ook de werkveldcommissie wordt betrokken bij de bewaking van de opbouw en samenhang van het onderwijsprogramma. Facet 2.4 Studielast Voldoende Criteria: - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende argumenten: In de studiegids en in de periodeboeken zijn overzichten te vinden met vermelding van het aantal geplande studiepunten. De studielast is de afgelopen jaren verbeterd door de vele kleine onderdelen te integreren in grotere eenheden (> 3 ec). De studielast is evenwichtig gespreid: 15 ec per periode, 60 ec per studiejaar. De opleiding bewaakt de studielast onder meer via regelmatige periode-evaluaties en door halverwege periodegesprekken te houden met klankbordgroepen van studenten. Hierdoor is gaandeweg de onderwijsperiode nog bijstelling van onderwijsactiviteiten mogelijk. Uit enquêtes en gesprekken met klankbordgroepen blijkt dat het programma voor de gemiddelde student goed te doen is met circa 16 contacturen per week en daarnaast de nodige zelfwerkzaamheid. Per onderwijsperiode staat één zwaarder vak centraal in de projectopdrachten. Soms worden problemen met roostering gemeld. Afsluitende tentamens worden afgelegd in de twee tentamenweken aan het einde van de onderwijsperiode. Herkansing is mogelijk aan het einde van de volgende periode. De vierde periode kan nog voor de zomervakantie worden herkanst. Is een onderdeel dan niet behaald, dan moet het tentamen het volgende studiejaar worden gedaan. Het panel constateert uit evaluaties, enquêtes, gesprekken met docenten en studenten dat er geen echte struikelvakken of knelpunten zijn. In docentenperiodeteams wordt de voortgang van de studentgroepen regelmatig besproken. In de afgelopen jaren zijn er op diverse punten aanpassingen in het programma gedaan om de studeerbaarheid te verbeteren: integratie van het taal- en ICT-onderwijs, verandering van het Spaansonderwijs en waar nodig extra lessen/vraaguren. NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 23

24 Een ander instrument dat de opleiding hanteert ter bewaking van de studielast is het bindend negatief studieadvies. Dit wordt afgegeven als een student in het eerste studiejaar minder dan 48 ec heeft behaald of na twee jaar de propedeuse niet haalt. De regelingen staan helder beschreven in de OER (Onderwijs Examen Regeling, ). De InstituutsMedezeggenschapsRaad (IMR) pleit voor een hogere studiedrempel in de propedeuse: 55 van de 60 ec halen na 1 jaar en toetsing via een afsluitend assessment. Studenten ontvangen een voorlopig BNA in januari en een BNA aan het einde van het eerste studiejaar. Op beide momenten is het mogelijk dat, indien blijkt dat de student niet beschikt over de persoonlijke competenties welke horen bij de beroepsrollen van een afgestudeerde IBL-er (denk bijvoorbeeld aan het langdurig in het buitenland kunnen werken), de student de mogelijkheid geboden wordt om over te stappen naar de aanverwante opleiding EMM De doorstroom van studenten wordt mede bewaakt via minimumeisen die worden gesteld aan de instroom bij de afstudeerstage in het vierde studiejaar. Deze eisen zijn beschreven in de Afstudeergids Opleiding IBL en in de OER ( ) en worden bewaakt door de examencommissie. De propedeuse moet behaald zijn, er mag maximaal 1 onderwijseenheid niet zijn behaald en de oriënterende stage moet met allemaal voldoendes zijn afgerond. In de Fontys studentenenquête 2004 geven studenten de volgende positieve scores: spreiding studielast 3,1, studie is te doen 3,8, voor tevredenheid over het aantal contacturen 3,0, goede regeling inhalen achterstand 3,2, verkrijgbaarheid studiemateriaal 3,5 en gebruik studiemateriaal 3,4, studieresultaten binnen twee weken bekend 3,6, college/tentamenroosters zijn correct en tijdig bekend 3,3 en 3,6 en docenten binnen twee dagen bereikbaar 3,8. Facet 2.5 Instroom Voldoende Criteria: - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende argumenten: Het programma sluit aan op de formele toelatingseisen: mbo-niveau 4, havo-profielen E&M, C&M en N&G of N&T indien Economie 1 in pakket zit, daarnaast vwo-profiel E&M en overige vwo-profielen mits Economie 1 in het pakket zit. Ook studenten met een middenkader- of specialistenopleiding BVE (kwalificatieniveau 4) zijn zonder meer toelaatbaar. Studenten die ouder zijn dan 21 jaar en niet aan de toelatingseisen voldoen kunnen een toelatingsonderzoek doen. De eisen staan in de OER vermeld. Via het Fontys Aansluitingscentrum blijft de opleiding op de hoogte van wijzigingen in kwalificaties van instromende studenten. Waar nodig kan dit leiden tot aanpassingen in het programma van de propedeuse 24 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages

25 Studenten melden in evaluaties en in gesprekken met het panel geen onoverkomelijke problemen bij de overgang naar het hbo-onderwijs. In het eerste jaar worden zij in de projecten direct aangesproken op het vermogen om zelf de studie te organiseren en samen te werken met anderen. Daarnaast is er aandacht voor het leren leren en wordt aangesloten bij de aandacht in de tweede fase havo/vwo voor de ontwikkeling van vaardigheden als informatie zoeken en mondelinge en schriftelijke presentatievaardigheden. In het eerste jaar wordt studenten de gelegenheid geboden om eventuele deficiënties in vooropleiding zelf aan te pakken. Daartoe zijn er in het eerste jaar in periode 1 verplichte assessments taal- en schrijfvaardigheid en een diagnostische toets Word. In periode 2 en 3 wordt gewerkt aan verdere individuele tekortkomingen in bijvoorbeeld extra responsiecolleges bij bepaalde onderdelen. In periode 4 moeten de studenten op eenzelfde niveau verder kunnen studeren. Met het succesvol afronden van deficiëntieprogramma s worden geen studiepunten behaald. Voor de vreemde talen Frans, Duits en Engels worden testen voor bepaling van het startniveau gehouden. Op basis van de uitkomsten is het mogelijk een aantal vrijstellingen aan te vragen voor het taalonderwijs. Wel moeten studenten hun beheersing van de taal tonen in een opdracht om de bijbehorende studiepunten te verwerven. In voorlichting wordt het gewenste talenniveau sterk benadrukt om een zo reëel mogelijk beeld te schetsen van de studie en het beroepenveld. Het panel constateert uit gesprekken met studenten en uit studentenquêtes dat er geen grote klachten zijn bij studenten ten aanzien van de aansluiting. Studenten met problemen in een bepaald vakgebied kunnen bij docenten extra ondersteuning aanvragen. De opleiding meldt als verbeterpunt: het versterken van de contacten met aanleverende scholen ter verbetering van de doorstroom en afstemming van de onderwijsprogramma s. Facet 2.6 Duur Goed Criteria: - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel goed is gebaseerd op de volgende argumenten: Het volledige programma is in studiegids, de periodeboeken en het CLOS-overzicht beschreven met vermelding van studielast in het european credit-systeem. In de overzichten zijn de 240 ec van een hbo-bachelor verantwoord. Het betreft 60 ec per studiejaar, verdeeld over vier perioden van 15 ec. Een onderwijsperiode bevat zeven onderwijsweken en 2 tentamenweken. NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages 25

26 Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Voldoende Criteria: - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel voldoende is gebaseerd op de volgende argumenten: Het panel constateert uit de gesprekken met docenten dat het didactisch concept in de voorgaande jaren is veranderd van hoorcolleges, vak- en docentgerichtheid naar een grotere variatie in werkvormen, integratie van vakken in thema s, naar studentgerichtheid en een grotere nadruk op studentverantwoordelijkheid voor zijn eigen leerproces. Kern in de onderwijsvisie is van praktijk naar theorie. Authentieke praktijksituaties vormen het uitgangspunt van het leren, vormgegeven volgens het (sociaal)constructivisme. Activerend onderwijs wordt met name bereikt door afwisseling tussen projectmatig werken en probleemgestuurd leren (casegestuurd onderwijs). Op deze wijze worden studenten voorbereid op de groepsverantwoordelijkheid en de individuele verantwoordelijkheid van de latere beroepspraktijk. Projectmatig werken bewerkstelligt met name een toepassingsgerichte leerstijl, terwijl probleemgestuurd leren een betekenisgerichte leerstijl veronderstelt. Vakgericht kennisonderwijs heeft een belangrijke ondersteunende rol in de thema s en vormt de basis van de kennis en kunde van de studenten. De visie is onder andere beschreven in de Ontwerpstudie project curriculumvernieuwing FEHT (2001) en in de Ontwerpstudie Biloba (2004). Het projectmatig werken vindt, door de themagerichtheid, altijd vakoverschrijdend plaats. Dit wordt met name ook zichtbaar in periode 3 van het 2 e jaar (Marketingcommunicatie) en in periode 1 en 2 van het 4 e jaar (Kamer van Koophandelproject) waarbij gemixte groepjes worden samengesteld uit IBL- en EMM-studenten. Het panel constateert dat de opleiding beschikt over goede beleidskaders en plannen, die een duidelijke vertaling krijgen in de studiegids en de periodeboeken. Docenten hanteren een variatie aan werkvormen die passen bij de onderwijsvisie en doelstellingen. Docenten hebben de mogelijkheid om nieuwe elementen in te bouwen conform de actualiteit. Een voorbeeld is het inbrengen door een (gast-)docent van rollenspelen in het project Beurs. Na bestudering van het studiemateriaal en na de gevoerde gesprekken met studenten en docenten constateert het panel dat de opleiding grote veranderingen in de onderwijsvisie en uitvoering heeft doorgevoerd. De studentgerichtheid en de eigen verantwoordelijkheid van de student komen echter nog niet geheel tot hun recht. Studenten krijgen in de loop van de studie wel meer eigen verantwoordelijkheid, maar er is nog geen sprake van competentiegericht onderwijs, waarbij de student zijn eigen competentiegroei monitort en bewaakt. Het instituut wil daarin met ingang van een slag maken met de invoering van het hogeschool onderwijsvernieuwingsplan Biloba (2004). Uit de periode-evaluaties blijkt dat studenten positief oordelen over de doelen, inhoud, opzet en de organisatie van projectonderwijs (70% score duidelijk, versus 30% onduidelijk) en probleemgestuurd leren (90-100% scores redelijk tot goed). In de Fontys 26 NQA - Visitatie FEHT opleiding International Business and Languages