Inquiry methode. Luisteren 1. Als je mij vraagt naar je te luisteren en ik begin je adviezen te geven, dan doe ik niet wat je mij vraagt.

Transcriptie

1 Inquiry methde Luisteren 1 Als je mij vraagt naar je te luisteren en ik begin je adviezen te geven, dan de ik niet wat je mij vraagt. Als je mij vraagt naar je te luisteren en ik begin je te vertellen waarm je iets niet met velen zals het velt, dan laat ik juw gevelens niet waar zijn. Als je mij vraagt naar je te luisteren en ik denk dat ik iets met den m iets vr je p te lssen f het makkelijker te maken vr je, dan laat ik ju in de steek, he vreemd dat k mag lijken. Misschien is dit de reden waarm vr smmige mensen bidden f mediteren werkt, mdat er dan niets teruggezegd wrdt, er geen adviezen gegeven wrden en geen dingen vr je geregeld wrden. Er wrdt alleen geluisterd in het vertruwen dat je er zelf wel uitkmt. Inleiding In de bewustzijnsleer wrdt regelmatig gesprken ver het den van (zelf)nderzek. Bvenstaand gedicht geeft de essentie van zelfnderzek aan. De spreuk zelfkennis is het begin van alle wijsheid is bekend bij velen, maar dat zelfkennis alleen mgelijk is dr zelfbservatie is veel minder wijdverbreid. Dr zelfbservatie leer je: Je Innerlijke Observatr te ntwikkelen die je het vermgen geeft m znder meite gevelens, gedachten, gedrag te bserveren en te weten wanneer iets je raakt. Je ntdekt welke patrnen en Supereg stemmen steeds weer terugkmen. Meer lichaamsbewustzijn te ntwikkelen. Dit leidt erte dat je jezelf werkelijk leert kennen vanuit de pure wijsheid van je ziel en lichaam. Dit in tegenstelling tt het denken ver wie je bent f zu meten zijn dat sterk beïnvled wrdt dr de stemmen van je Supereg. Daar waar bepaalde (adem)meditaties je helpen in cntact te zijn met aanwezigheid, helpt zelfnderzek je met het drgrnden van wat er gebeurt p het veld van aanwezigheid. Bvendien is er geen betere methde m het denken tt rust te brengen dan zelfnderzek. Het denken kan met veel methdes stilgelegd wrden: het beheersen van de ademhaling, het mediteren p één van de gddelijke gestalten, het herhalen van mantra s f gebeden f het vlgen van een streng dieet f een strenge yga discipline. Dit zijn middelen m het denken tijdelijk tt rust te brengen. Het denken wrdt dan p één punt gericht en dat brengt het tt rust, zals de rustelze slurf van een lifant rustig kan wrden gehuden dr de lifant een ijzeren ketting te laten vasthuden met zijn slurf 2. Maar zdra je stpt met de methde, waaiert het denken weer uit, zals de slurf 1 Bewerking van een gedicht van Le Buscaglia. 2 Vergelijking afkmstig van Ramana Maharsi. 1 Erica Rijnsburger, inquiry methde

2 van de lifant weer alle kanten uitgaat en andere vrwerpen gaat vastpakken als je hem de ketting afneemt. Tegelijkertijd ntdek je, dat als je deze methdes tepast, de kwaliteit van je denkvermgen teneemt, wat weer een hulp is bij het den van zelfnderzek. Eén van de manieren vr zelfnderzek is de dr Almaas uitgewerkte methde van inquiry 3. Een inquiry heeft vele betekenissen in spirituele tradities: het gaat m een zektcht naar het ware zelf, een queeste m je levenstaak te vinden (zals Parcival zijn Heilige Graal) f een nderzek f verkenning naar de diepere lagen in je zelf. Zelfnderzek binnen de filsfie Niet alleen in spirituele tradities vind je zelfnderzek terug. Ok in de filsfie is hier sprake van. De meeste bekende vrm is wellicht die van het Scratische gesprek, een vrm van langzaam denken, gericht p grtere diepgang. Daar waar we de neiging hebben tegen anderen in te denken ( ja, maar ) is het scratisch gesprek gericht p samen denken, denken als één hfd ( ja, en ). Dit wrdt ingegeven dr het feit dat ns denken niet zzeer denken is, als wel het uiten van gedachten f ervaringen die we in het verleden it bedacht hebben en meegemaakt hebben. Dat is ud denken, vlgens Js Kessels, die de Scratische methde nieuw leven ingeblazen heeft. Een Scratisch gesprek is gericht p nieuw denken, dat vrbij je ude denken gaat, denken dat veelal instrumenteel is, gericht p het plssen van prblemen. In een Scratisch gesprek gaat het m fundamenteel denken, het ntdekken van je nderliggende mtieven en redenen, je waarden en visies. De vrm van zelfnderzek die wij hier suggereren, vind je k terug in de fenmenlgie van filsfen als Husserl en Heidegger. Fenmenen f bjecten nemen we waar met nze zintuigen. Omdat nze zintuigen bij ns lichaam behren en we met de zintuigen de wereld naar ns te halen, lijken de fenmenen zich aan de buitenkant van ns af te spelen. Niets is minder waar: wat buiten schijnt te zijn, speelt zich in werkelijkheid binnen in ns af. Ons denkvermgen is in staat m de wereld van de ideeën (die binnen zijn) te verbinden met de fenmenen (die buiten zijn) en te ervaren dat ze elkaar weerspiegelen. Het del van de fenmenlgische methde is daarm het ntdekken dat de hele wereld van fenmenen innerlijk is en het verbreden en verdiepen van nze directe ervaring. De filsf Edward Husserl sprt ns aan terug te gaan zu den Sachen, waarbij met 'zaken' de fenmenen bedeld wrden, dus niet de werkelijke dingen nch nze ideeën f cncepten daarver, maar de dingen zals ze aan ju, als individu, verschijnen. Om de fenmenen te begrijpen is het ndig het bewustzijn te begrijpen en een einde te maken aan nze vringenmenheid. In deze manier van schuwen, meten we enerzijds prberen alles wat we (menen te) weten, weg te denken; anderzijds meten we prberen m de dingen waar te nemen alsf we ze vr het eerst zien. Dan pas kunnen we drdringen in de werkelijkheid zals deze zich aan ns presenteert. Martin Heidegger werkt dit principe verder uit met zijn Da-sein. Dit zijn, dit er zijn, verwijst hierbij naar het in-de-wereld-zijn (in-der-welt-sein), het daadwerkelijk aanwezig zijn en ervaren. En dit is een geheel andere ervaring dat nze rati inzetten en ns leven 3 De inquiry methde is afkmstig van Ramana Maharsi, de grndlegger van de Advaita traditie (de nndualiteitsleer). Hij gebruikte vr spirituele queestes de vraag wie ben ik? m zichzelf met hulp van deze vraag van steeds meer lagen te ntden. In de Zen traditie wrden vr dit deleinde Kans gebruikt. Een Kan is een raadsel waarvan dr plssing een leerling meer en meer inzicht krijgt in zijn eigen psyche. Osh heeft een heel bek gewijd aan het den van inquiry (the search: ten bulls f zen). Het den van inquiry wrdt uitgebreid gedceerd binnen de Rhidwan schl van Almaas. Van daaruit is het verder verspreid en werken meer trainers en dcenten met deze methdiek. Een mie beschrijving van de methdiek is verder te vinden in het bek van Michael Brwn, het Presence Prces en in het bek van Avikal Cstantin, Freedm t be yurself. 2 Erica Rijnsburger, inquiry methde

3 en nze ervaringen verdenken. Da-sein hudt een zijnspenheid in, een aanduiding van penheid die niet als iets wat is dr de mens ingevuld en bepaald wrdt, maar juist pengebrken en ntslten dient te wrden. Hewel het wrdje zijn vrtdurend in de taal aanwezig is, is de betekenis ervan in vergetelheid geraakt. Wij verkeren vlgens Heidegger in een permanente testand van Seinsvergessenheit en de vraag naar het zijn dient daarm pnieuw gesteld te wrden. Het menselijk bestaan kan niet verdacht wrden vanwege het gegeven dat het menselijk bestaan altijd míjn bestaan is, met een persnlijke levensgeschiedenis en cncrete sciale cntext. Heidegger det p deze manier een pging m dr te breken naar de cncrete individualiteit p ervaringsniveau. Oit was er een tijd dat je niet afging p wat anderen je vertelden. Je ging alleen af p wat je velde, en daar had je geen wrden vr. Een staat van Zijn waar Heidegger pnieuw te uitndigt. Zelfnderzek kun je alleen den f in een grep. De methde van inquiry is uitgewerkt vr een sessie in grepsverband. We behandelen deze methde stap vr stap. Als je zelfstandig wilt beginnen met zelfnderzek kun je eveneens de methde tepassen zals beschreven. Er zijn dan alleen geen anderen aanwezig. Individueel werk heeft dezelfde werking en effecten als grepswerk met het verschil dat aanwezigheid van anderen de dimensie van cntact en zichtbaarheid meer naar de ppervlakte brengt. In een inquiry duik je vr ngeveer 15 minuten vlledig in een thema f vraag. Je benemt wat er in je lichaam gebeurt, wat je velt, waarneemt en je merkt p he je gevelens veranderen dr ze te erkennen. Je laat fysieke gewaarwrdingen, gevelens en gedachten pkmen en je laat ze zijn zals ze zijn. Je beïnvledt ze niet, prbeert niet ze weg te ademen f p andere wijze te nderdrukken. Je laat ze ntvuwen in jezelf en beschrijft eenvudig wat er gebeurt. Dit nderzek de je drgaans in aanwezigheid van 1 f 2 mensen. Je bent bereid een bepaalde verdieping aan te gaan in jezelf waar je nrmaal gesprken niet z snel f helemaal niet kmt. In die zin is een inquiry een mysterieuze tcht. Je infrmeert de aanwezigen namelijk niet ver wat je al weet, maar je ntdekt een waarheid ver jezelf en legt iets blt wat je ng niet wist. Tegelijkertijd daag je in een inquiry jezelf uit m datgene wat je meent te weten ver jezelf f zaken waarvan je dacht dat ze waar waren, pnieuw te nderzeken. Een inquiry brengt p deze manier de nbewuste delen van zwel je persnlijke geschiedenis als je gehechtheid daaraan, aan het licht. Je persnlijke geschiedenis is als de sundtrack bij een film: bij elke situatie hrt een specifiek deuntje. Je weet dan al h hier gaat dit en dit gebeuren, je hrt het al aan de muziek. Je persnlijke geschiedenis gaat ver ju, ze is ju en definieert ju, tenminste, dat is wat we geneigd zijn te denken. Maar je persnlijke geschiedenis gaat ver de imag s die je meent neer te meten zetten in de wereld, vr jezelf, vr de ander. Zelfnderzek zrgt dr het prces van erkennen vr een grtere intimiteit met jezelf je ntdekt jezelf telkens pnieuw. En, heel belangrijk: je det het vanuit verbinding met jezelf, niet alleen met je denken, je mentale intelligentie. Ok je spirituele, emtinele en lichamelijk intelligentie spelen een belangrijke rl in deze ntdekkingstcht. Vanuit een grndhuding van aanwezig zijn, pen, nieuwsgierig, niet-weten en in cntact met lichaam km je erachter wie je bent nder al die lagen van aannames, afweer en patrnen. De stappen van een inquiry The present cannt be recgnized by the eg, because it is always cvered by the past. Almaas 3 Erica Rijnsburger, inquiry methde

4 Als je een inquiry det, is het eerste wat pkmt het verhaal zals je dat al kent van je persnlijke geschiedenis. Je weet bijvrbeeld al waar je familiesysteem ndersteunend f belemmerend is geweest. Maar in het vertellen tijdens een inquiry veg je iets te. Terwijl je vertelt, merk je wat er in je lichaam gebeurt. Waar pent f sluit zich iets? Waar vel je het strmen en vel je blijdschap dan wel waar vel je je lichaam krampachtig wrden en vel je verdriet. Dit effect beschrijf je vervlgens en daarmee km je in het nu terecht. De verhalen van ten wrden daardr verbnden met de effecten die ze hebben p je lichaam, in het nu. Dr de aandacht daarbij te brengen, dr die effecten te beschrijven, te erkennen, kmen we uit het web van al die crrelaties tussen gedachten, gevelens, emties, fysieke sensaties en verdedigingen van het Supereg. Dr de beschrijving en daarmee de erkenning ga je merken dat er ruimte kmt en dat allerlei spanningen beginnen p te lssen. Een inquiry de je als vlgt 4 : 1. Het starten van een inquiry begint met een krte stilte (ngeveer 5 tt 10 minuten) waarin we rustig ademen. Dr p deze wijze te ademen, leggen we het denken even stil. Je cncentreert je p je ademhaling. Als je afgeleid wrdt, ga je weer terug en je brengt je aandacht weer terug naar je ademhaling. Je kunt in deze minuten k een Kath meditatie den. 2. In de stilte ndig je jezelf vervlgens uit m aanwezig te zijn. Je kunt daarvr een lichte aandacht huden bij wat je velt met je zintuigen: he zit je, he is de temperatuur in de kamer, he velen je armen en benen aan, etcetera. Wees een aantal minuten in werkelijk cntact met je lichaam, met wat je nu velt en wees nieuwsgierig naar wat gebeurt. Nieuwsgierig zijn is belangrijk: je wilt werkelijk weten he het zit. 3. Frmuleer je nderzeksvraag zrgvuldig. In de inquiry staat meestal een bepaalde vraag centraal, hewel een het k znder vraag kan. Wanneer je werkt znder een specifieke vraag begin je te vertellen ver je ervaring in het hier en nu en kijk je waar dat je brengt. Wanneer je werkt met een vraag, laat je langzaam het antwrd pkmen. Neem alle tijd, haast je niet en trek niet te snel cnclusies. Stel je pen. Kijk je f je de meest waarachtige wrden kunt vinden m de waarheid van je ervaringen te beschrijven, waar te laten zijn en te erkennen wat er gebeurt. Erkenning van de waarheid brengt een strm van ervaringen p gang znder dat je weet waar het naar te gaat. Kijk wat de antwrden met je den. He de antwrden bepaalde sensaties in je teweeg brengen f he een antwrd iets verandert in je ervaring. Vertel wat er bij je pkmt. En bij het beantwrden, vertel je k he je lichaam aanvelt en wat je zintuigen waarnemen. Alle antwrden nthullen iets ver jezelf en zijn al daarm al niet ged f fut ze zijn gewn. 4. De anderen luisteren in stilte. Je neemt een kwartier per persn. Onderzek bij jezelf f je de anderen wilt aankijken f dat je het plezieriger vindt m je gen geslten te huden. Als jij vertelt, als jij de inquiry ingaat, zijn de luisteraars stil. Zij bieden een bedding waarin juw nderzek kan plaats vinden en aanvaarden alles wat is znder inhudelijk te reageren en znder je te nderbreken. Aanvaarding betekent verigens niet dat je het altijd eens bent met wat iemand zegt f det. Werkelijk aanvaarden betekent vr iemand de ruimte zijn, bedding geven, aanwezigheid bieden, want het is aanwezigheid die aanvaardt. Ons eg kan slechts instemmen f afkeuren. Aanwezigheid is de ruimte waarin we kunnen aanvelen f iets al dan niet waar is vr ns. Deze bedding is belangrijk, want een inquiry git ns uit nze cmfrtzne we gaan immers nbekend terrein binnen. 5. Extra aanwijzingen: - De persn die de inquiry det, geeft antwrd vanuit hem f haarzelf. Op een gegeven mment kan er een ndersteunende vraag gesteld wrden als je het idee 4 Gebaseerd p Michael Brwn en Avikal Cstantin. 4 Erica Rijnsburger, inquiry methde

5 hebt dat de persn in kwestie bij zijn f haar gevel weg gaat: wat gebeurt er in je als je het hier ver hebt? - De in een inquiry wat prettig vr je is: ga makkelijk zitten, sluit je gen f hu ze juist pen. - Waak vr het te snel trekken van cnclusies wees nieuwsgierig naar wat hierna kmt. En naar wat daarna kmt. En dan daarna, en daarna. Blijf pen en ntvankelijk vr wat gebeurt, blijf pmerkzaam en blijf vragen stellen. - Oefen jezelf in de huding van het niet-weten: in een inquiry ben je je ervan bewust dat al je kennis en je weten een resultante zijn van gebeurtenissen in het verleden en dat we niet autmatisch kunnen verwachten dat deze kennis k pgaat vr dat wat zich nu aandient. Uiteraard kan de verzamelde kennis die we hebben ndersteunend zijn en ns den begrijpen wat er gebeurt. Tegelijkertijd kan deze een belemmering zijn m p een creatieve, beweeglijke f riginele manier te reageren p gebeurtenissen in het hier en nu. Jezelf een huding aanleren van niet-weten geeft je k een zekere mate van vrijheid ten pzichte van het Supereg, waardr je lsser kmt te staan van je persnlijke geschiedenis. - Heb bijzndere aandacht vr het pkmen van Supereg stemmen (zie k het hfdstuk ver het Supereg): stemmen die genblikkelijk afkeuren wat er gebeurt. Dat kan afkeuring zijn van de inquiry zelf f afkeuring van wat je zegt f velt. - Tt slt geldt vr een inquiry: blijf in je lichaam. In een inquiry ervaren we wie we zijn, he nze cnditineringen en egneigingen verlpen en wat hun effect is p nszelf. Ons lichaam en nze zintuigen bieden bedding vr dat ervaren. Je velt wat er gebeurt en dat is werkelijk anders dan een vraag cnceptueel benaderen en analyseren. Dat laatste de je namelijk met een zekere afstandelijkheid, terwijl we juist nabijheid willen. In een inquiry kun je leren he een en ander fysiek drwerkt: spanningen, terugtrekkingen, blkkades, geveligheden, terugkerende hudingen (bijvrbeeld he je altijd zit in bepaalde situaties) f bepaalde fysieke neigingen (aan haren f nagels friemelen, met je mnd trekken f wiebelen met een vet f been). Als we leren nze fysieke symptmen te (h)erkennen, dan kunnen we al heel veel blt leggen ver wat een bepaalde situatie met ns det en wat de bijbehrende emtinele lading is van bepaalde rdelen f van bepaalde aanvallen van ns Supereg. Waarheid is pas waarheid als het juw waarheid is. Emilia Hllander. Grndhuding De grndhuding bij een inquiry is telkens pnieuw: pen zijn, nieuwsgierig zijn en acceptatie vr wat zich aandient. Deze huding wrdt mi geïllustreerd in het nderstaande gedicht van Rumi: Mens-zijn is als een herberg. Elke chtend arriveert er een andere gast. Vreugde, depressie, gemeenheid, elk gevel daagt p als een nverwachte bezeker. Verwelkm en vermaak ze allemaal. Behandel iedere gast met eerbied, k al kmt een schare verdriet binnen, die je huis heftig van al zijn meubilair ntdet. Misschien ruimen de gasten je huis leeg 5 Erica Rijnsburger, inquiry methde

6 vr een nieuwe verrukking, vr een dnkere gedachte, vr schaamte f vr bsaardigheid. Treedt ze met een lach, bij de deur, tegemet. Ndig ze uit. Wees dankbaar vr wie kmt. Ieder van hen is immers geznden als een wijs leidsman die van verre rden kmt. In tegenstelling tt de bjectieve huding bij een wetenschappelijk nderzek heb je bij een inquiry juist z min mgelijk distantie, z min mgelijk afstandelijkheid en laat je jezelf z diep mgelijk raken dr een thema f nderzeksvraag. Je maakt jezelf vlledig ntvankelijk. De interesse m nderzek te den staat gelijk aan interesse in jezelf. Deze interesse kmt vrt uit liefde vr wie je bent. Als mens zijn we per definitie geïnteresseerd in de dingen waarvan we huden. Kijk maar eens naar iemand die verliefd is: hij f zij wil alles van die ander weten, wil weten waar die ander van gaat stralen, waar deze zich zrgen ver maakt. Je wilt zveel mgelijk nabijheid met de ander creëren als je verliefd bent. Zelfnderzek de je vanuit z n srt liefde, een liefde die maakt dat we geïnteresseerd zijn in nszelf, het mie en minder mie. Alles mhelzen en daardr dieper in nszelf drdringen. Het is dan k een intens prces. We meten wel van nszelf huden m het p te kunnen brengen. We meten nszelf hiervr blt durven stellen aan het leven; m het leven te leren kennen meten we naakt durven zijn. Als je een inquiry det, hudt er dan rekening mee dat er, terwijl je de inquiry det, diepe angsten mhg kunnen kmen, zals: Als ik niets van mijn ervaringen maak, is er niks dit kan leiden tt een ervaring van leegte. Als ik niets van mijn ervaringen maak, gebeuren er misschien dingen die ik niet wil dit leidt tt een ervaringen van cntrleverlies. Als ik niets van mijn ervaringen maak, wrd ik niet gezien, wrdt er niet van mij gehuden dit leidt tt een ervaring van afscheiding. Er is zveel dat we vr nszelf niet waar willen hebben, laat staan vr de ander Tegelijkertijd is het verlangen vaak grter dan de angst en de belning (achteraf) z veel grter dan de kwetsbaarheid die je velt als je het nderzek ingaat. Hiernder vlgen een aantal vrbeelden van inquiry vragen. Je kunt een inquiry vraag vr jezelf herhalen f je kunt één van je grepsleden de vraag laten herhalen. In dat geval kan iemand je vragen vertel me, wat is juw relatie met geld, als je dat thema zu willen nderzeken. Vervlgens antwrd je met dat wat zich van binnen in je rert en aangeraakt wrdt dr de vraag. Als de ander het idee heeft dat je even klaar bent, reageert deze dr te zeggen dankjewel en stelt de vraag pnieuw: vertel me, wat is juw relatie met geld? Z ga je dr tt de tijd m is. De kracht van de methde zit in deze herhaling. Als de vraag namelijk bij herhaling gesteld wrdt, gaat het nbewuste als vanzelf reageren. Stel bijvrbeeld enkele malen de vraag waarm is het ged m gevelens niet te uiten en je nbewuste reageert p een gegeven mment met een drbraak dat het helemaal niet ged is m gevelens niet te uiten. Je velt wat er in je lichaam gebeurt dr vast te blijven huden aan deze vertuiging. Je velt bijvrbeeld een bepaalde druk in je brst (f ergens anders) f je merkt iets p aan je ademhaling. Je velt wat de vertuiging bewerkstelligd heeft en je deelt dit met de ander. Je krijgt zicht p waar die vertuiging vandaan kmt en he lang je die eigenlijk al met je meedraagt. Maar k zul je ruimte gaan velen p het mment dat je je realiseert het is helemaal niet ged m dat te den. Al die sensaties en bewegingen in jezelf breng je naar buiten. 6 Erica Rijnsburger, inquiry methde

7 Als er bij een vraag verdriet, bsheid f andere emties pkmen, dan benem je die genblikkelijk: ik merk dat ik nu heel geïrriteerd wrd van deze vraag. Er kan k ude pijn bven kmen. In dat geval benem je dat, znder erver te filsferen f psychlgiseren: ik krijg nu ineens een beeld van vreger aan tafel, met het avndeten. Het beeld maakt me warm, ik vel me peens gebrgen. Wat er k gebeurt in een inquiry, plezierig f pijnlijk, je blijft pen. Dit betekent dat je accepteert wat er gebeurt van mment tt mment. En de waarheid vertellen zals deze is: ik vel me bs, ik ben bang, ik wil nu eigenlijk weg lpen, ik vel me geblkkeerd, ik weet niet he ik verder met, ik vel me verlren, ik vel me afgeslten. Of gevelens van het andere spectrum: ik vel me blij, ik vel dat er iets pent in mij als ik dit deel, ik ervaar meer ruimte in mijn brstkas. Je neemt dit waar, znder enig rdeel; het gaat m een zuivere en eenvudige reflectie van je ervaring, znder deze ervaring p wat vr manier dan k p te leuken. Kmt er wel een rdeel p, dan deel je dat in een inquiry en realiseer je je dat je in de ban bent van het Supereg. Vrbeelden van inquiry vragen Welk imag hu ik p naar de wereld te? He velt dat? Wat maakt me ntevreden? He velt het als ik me afsluit? Wat maakt dat ik me afsluit? He velt afwezig zijn in mij? Wanneer vel ik me niet helemaal aanwezig? Op welke manier zek ik gedkeuring van de buitenwereld? Wat durf ik anderen niet te laten zien? Waar en wanneer heb ik me helemaal blij, alert en aanwezig geveld? Wat maakt dat ik sms gevelens achter te hud? Wat maakt me bs (blij, bedrefd, bang)? He velt tevredenheid aan? He vel ik me in aanwezigheid van deze mensen hier? Wat is mijn relatie met geld? Wat maakt mij jalers in mijn relatie? Wat gebeurt er met mij als iemand mijn integriteit in twijfel trekt? Waar is mijn familiesysteem ndersteunend (belemmerend) geweest vr het dragen van verantwrdelijkheid? Wanneer vel ik mij ndersteund en gedragen? Wat maakt dat ik in nieuwe situaties altijd eerst faalangst vel? Wat is het dat me z druk det maken ver het etentje van kmende vrijdag? He vertruwd ben ik met mijn eigen lichaam en mijn eigen seksualiteit? Wanneer is het leven vervullend? Wat geeft het rken (drinken, internet, prn, winkelen, eten, hard werken) mij? He werd er vreger thuis met bsheid mgegaan? Wanneer ben ik vr mijn gevel waardevl? Waaraan ntleen ik mijn zelfvertruwen? Waar schaam ik me vr? Wat f wie kan ik niet vergeven? In de situatie met mijn geliefde gisteravnd: waar vel ik me schuldig ver? Als ik aan mijn meder (vader) denk, waar ben ik dan blij ver? He wil ik dat anderen mij zien en waarm is dat belangrijk? Waarm is het ged m niet kwetsbaar te zijn? Waarm is het ged m gevelens niet te uiten? Waarm is het ged m geen nee te zeggen? Waarm is het ged m niet al te pvallend te zijn? He vermijd ik stilte? Wat kan ik den m meer balans in mijn leven te krijgen? He raak ik het cntact met mijn vitale energie kwijt? 7 Erica Rijnsburger, inquiry methde

8 Zelfnderzek vereist med, maar schept k een enrme innerlijke kracht. Pantajali In tenemende mate ben ik gaan huden van het den van inquiry. Het werkt z ngelflijk bevrijdend m de inhud van al je ervaringen waar te laten zijn en jezelf te ntden van allerlei cnditineringen. Je staat niet p de rem, je manipuleert niet en dat is zveel mier dan dat je prbeert jezelf ergens aan vast te huden. Vast huden aan iets dat he dan k gaat veranderen, aan iets dat je he dan k it kwijtraakt. Je bevrijdt jezelf dr het telaten van alles wat er in je is, ndanks de krachten die er zijn vanuit het Supereg. 8 Erica Rijnsburger, inquiry methde