3. Leerlingenaantallen

Transcriptie

1 Rapportage derde kwartaal

2 1. Inhoud 2. Inleiding Leerlingenaantallen Huisvesting... 8 Nieuwbouw en uitbreiding... 8 Huisvestingsplan Federatie Openbaar Primair Onderwijs Amsterdam Personeelsbeleid Ziekteverzuim Insourcing en eigen risicodragerschap Onderwijs Onderwijskwaliteit Professionaliteit Ondernemerschap/Innovatie Financiën Exploitatie tot en met september 2016 en prognose Rijksbijdragen Overige baten Personele lasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige instellingslasten Investeringen Liquiditeit Risicoparagraaf

3 2. Inleiding Hierbij treft u de derde kwartaalrapportage van 2016 aan van de Stichting Samen tussen Amstel en IJ (STAIJ). Doel van deze rapportage is de raad van toezicht te informeren over de realisatie van de begroting zoals deze in december 2015 is goedgekeurd. Daarnaast passeren de belangrijkste inhoudelijke ontwikkelingen in de maanden juli t/m september 2016 de revue. In de kwartaalrapportage wordt per post een vergelijking gemaakt tussen de prognose naar aanleiding van het resultaat van het derde kwartaal en de begroting. Bij het opstellen van het resultaat en de prognoses is rekening gehouden met de in de vorige kwartaalrapportages opgenomen loonsverhoging, de extra investeringen en de negatieve beoordeling van de instroomtoetsen door het Participatiefonds. Tot en met het derde kwartaal van 2016 heeft STAIJ een negatief resultaat geboekt van ruim De prognose voor het boekjaar 2016 bedraagt ruim negatief, ruim lager dan het exploitatieresultaat uit de begroting. De prognose van is ruim hoger dan de prognose uit de tweede kwartaalrapportage. Behalve de financiële kengetallen, passeren in de kwartaalrapportage de ontwikkelingen op het terrein van huisvesting, personeelsbeleid en onderwijs de revue. Wij volgen hierbij de opzet van het Koersplan Om te monitoren hoe onze belangrijkste inkomstenbron, het aantal leerlingen, zich dit jaar ontwikkelt, is in deze rapportage opnieuw een analyse gemaakt van de leerlingenaantallen. Hierbij wordt het leerlingenaantal van 1 oktober 2015 vergeleken met de prognoses uit de meerjarenbegroting, die is vastgesteld in december 2015, en met de meest actuele cijfers van 1 oktober Hierdoor ontstaat er een duidelijk beeld over de ontwikkeling van ons leerlingenaantal en daarmee van de inkomsten van de stichting. Met de analyse van ons leerlingenaantal openen wij deze kwartaalrapportage. 3

4 3. Leerlingenaantallen De belangrijkste inkomstenbron van een schoolbestuur is het aantal leerlingen. Bij de presentatie van de derde kwartaalrapportage presenteren wij daarom de meest actuele cijfers. In onderstaande tabel staan per school achtereenvolgens het leerlingenaantal per 1 oktober 2015 (bepalend voor de inkomsten in het schooljaar ), het leerlingenaantal per 1 oktober 2016 (bepalend voor de inkomsten in het schooljaar ) en de prognose voor 1 oktober 2016 uit de meerjarenbegroting School Prognose MJB Aldoende De Kaap De Dapper t Gouden Ei Flevoparkschool Linnaeus e Montessorischool De Pinksterbloem 5 e Montessorischool Watergraafsmeer SBO Het Spectrum Daltonschool De Meer Bataviaschool JP Coenschool De Kraal e Montessorischool Zeeburg Olympus Daltonschool Kleine Kapitein Montessorischool Steigereiland IKC Laterna Magica MKC Zeeburgereiland MKC De Amstel Totaal Uit bovenstaande cijfers blijkt dat het leerlingenaantal op 1 oktober 2016 nagenoeg gelijk is aan de prognose uit de meerjarenbegroting In vergelijking met 1 oktober 2015 tellen wij 17 leerlingen minder (-0,0028%). Na een aantal jaren van forse groei (t/m 2014), 4

5 stabiliseert het leerlingenaantal van STAIJ zich rond de Dit beeld is vrijwel in lijn met de stedelijke ontwikkelingen. Het afgelopen jaar nam het aantal leerlingen op Amsterdamse basisscholen toe met 222, ofwel ruim 0,003%. In stedelijke prognoses was rekening gehouden met een forse stijging van het aantal leerlingen in Amsterdam, maar deze ontwikkeling is door het grote aantal verhuizingen niet uitgekomen. De cijfers van de verschillende STAIJ scholen laten in vergelijking met de prognose uit de meerjarenbegroting een sterk wisselend beeld zien. In de eerste plaats onderscheiden wij een aantal positieve ontwikkelingen. Zo groeiden de nieuwe scholen MKC De Amstel en MKC Zeeburgereiland sneller dan geprognosticeerd. Het economisch herstel en de versnelde woningbouw in de wijken waarin deze scholen gelegen zijn, vormen een belangrijk deel van de oorzaak van de groei van het leerlingenaantal. Daarnaast hebben deze scholen een aantrekkelijk en vernieuwend onderwijsconcept ( blended learning ) geïntroduceerd. De Bataviaschool scoort ook aanzienlijk hoger dan de opgestelde prognose uit de meerjarenbegroting (+55). Oorzaken hiervan zijn het grote aantal nieuwkomers dat zich in ons stadsdeel heeft gevestigd en de opening van het Asielzoekerscentrum (AZC) aan de Wenckebachweg in augustus In totaal stonden op 1 oktober kinderen uit het AZC op de Bataviaschool ingeschreven. SBO Het Spectrum laat ook een forse groei zien in vergelijking met de prognose (+24). De scherpe daling van het aantal verwijzingen naar het speciaal basisonderwijs heeft zich in het schooljaar niet doorgezet. Tot slot scoren De Kaap, Flevoparkschool en de JP Coenschool beter dan de prognose. Deze scholen staan in de oude stadswijken en worden minder hard getroffen door de verhuizingen. Daarnaast zijn deze scholen erin geslaagd nieuwe leerlingen aan te trekken. Het leerlingenaantal op 1 oktober 2016 laat ook een aantal tegenvallers zien. Populaire scholen zoals 4 e Montessorischool De Pinksterbloem, 5 e Montessorischool Watergraafsmeer, De Kraal en Daltonschool De Meer bleven ruim onder de prognose. Deze ontwikkeling wordt veroorzaakt door het grote aantal verhuizingen uit Amsterdam. Het afgelopen jaar vertrokken vooral veel gezinnen met jonge kinderen uit Amsterdam. In sommige wijken liep dit op tot 10%. Hierbij speelden de economische groei en de sterke stijging van de huizenprijzen in Amsterdam een grote rol. Buiten Amsterdam kon voor minder geld een groter huis met tuin worden betrokken. Veel van de huizen die in Amsterdam beschikbaar kwamen, werden ingenomen door gezinnen zonder kinderen of alleenstaanden. Het is de verwachting dat deze wijziging van de demografische opbouw van Amsterdam zich in het komende jaar voortzet. Ook Daltonschool Kleine Kapitein en 8 e Montessorischool Zeeburg werden met veel verhuizingen en daarmee zij-uitstroom geconfronteerd. Beide scholen ondervinden tevens hinder van de sterke terugloop van het aantal jonge gezinnen in het Oostelijk Havengebied. 5

6 Laatstgenoemde school verloor tevens veel leerlingen omdat de kwaliteit van het onderwijs onder de norm van de Inspectie lag. Montessorischool Steigereiland verloor eveneens veel leerlingen door verhuizingen, maar deze school slaagde in haar opzet dit vrijwel volledig te compenseren door de komst van een grote groep zij-instromers. Tot slot bleven De Dapper en de Linnaeus achter bij de prognose uit de meerjarenbegroting. Deze scholen hebben veel moeite om de neerwaartse spiraal van de laatste jaren te doorbreken. Ondanks een sterke profilering en een vernieuwing van het onderwijsconcept slagen De Dapper en de Linnaeus er nog niet in om veel nieuwe leerlingen aan te trekken. Dit heeft alles te maken met de ongekende concurrentie tussen de scholen in Amsterdam Oost. Het aanbod van leerlingen daalt en maar liefst 40% van de beschikbare plekken op de bestaande basisscholen blijft onbezet, hetgeen de positie van de minder populaire scholen er niet kansrijker op maakt. Vooral de scholen in de oude stadswijken, waar relatief veel achterstandsleerlingen staan ingeschreven, staan onder druk om het hoofd boven water te houden. Bovenstaande bevindingen zijn van belang als wij als organisatie een discussie voeren over de toekomst van onze individuele scholen. Het verschil in populariteit tussen de scholen neemt toe en door de daling van het aantal leerlingen in een aantal wijken zal de concurrentie scherper worden. Een stichting als STAIJ is prima in staat om kleine scholen open te houden, omdat zij gecompenseerd kunnen worden door de grote scholen. Bovendien is er vooralsnog geen financiële noodzaak aanwezig om schoolgebouwen af te stoten. Maar dit kan niet tegen iedere prijs. Hierbij moet ook in ogenschouw worden genomen of de kwaliteit van een school gegarandeerd kan worden als het leerlingenaantal tot onder een bepaald niveau zakt. Iedere school zal zich moeten afvragen of het profiel van de school voldoet aan de vraag van de ouders en de leerlingen. In het derde kwartaal hebben wij daarom de discussie voortgezet met de directies van de scholen met een dalende populariteit of en hoe het tij gekeerd kan worden. Hierbij valt te denken aan maatregelen om het concept van een school te veranderen, het profiel aantrekkelijker te maken, door bijvoorbeeld sport of muziek een meer prominente plek te geven of door de tweetaligheid van het onderwijs te bevorderen. Bovendien voeren wij gesprekken met onderwijsvernieuwers die wellicht een rol kunnen spelen bij het aantrekkelijker maken van het onderwijsconcept. Enkele scholen, zoals de Linnaeus (duurzaamheid en IPC onderwijs) en De Dapper (alles in één school), hebben hun curriculum aangepast en noodzakelijke vernieuwingen doorgevoerd. Deze veranderingen hebben echter tijd nodig en leiden zeker niet van de ene op de andere dag tot een stijging van het aantal leerlingen. Van belang hierbij is dat we te maken hebben met het feit dat het leerlingenaantal in Oost niet zal toenemen en de capaciteit van de bestaande schoolgebouwen in zijn totaliteit meer dan voldoende is. Tevens is er sprake van communicerende vaten, want het succes van de ene school zal ten koste gaan van een andere school. Toch is het noodzakelijk deze discussie 6

7 over de toekomst van onze scholen in relatie tot het scholenbestand van de andere besturen te blijven voeren. Hier zal in het schooljaar niet alleen verder over worden gediscussieerd, maar daar waar mogelijk en noodzakelijk ook besluitvorming plaatsvinden. De mogelijke daling van ons leerlingenaantal kan gecompenseerd worden door de stichting van nieuwe scholen in ontwikkelgebieden. In het kader van het plan van scholen hebben wij een aanvraag ingediend voor de stichting van een nieuwe school in de nieuwe Sluisbuurt op Zeeburgereiland. De gemeente Amsterdam heeft met een positief advies deze aanvraag voorgelegd aan het Ministerie van OCW. De mogelijke stichtingsdatum van deze nieuwe school is 1 augustus Komend jaar dienen wij een aanvraag in voor de stichting van Laterna Magica 0-18 jaar op Centrumeiland per 1 augustus Bovenstaande ontwikkelingen laten zien dat de scholen in de nieuwe gebieden in Oost (Zeeburgereiland, Centrumeiland, Amstelkwartier en in de toekomst wellicht IJburg 2) van groot belang zijn om ons huidige leerlingenaantal te behouden. Deze groei moet de teruggang op de scholen in de oudere stadswijken, die qua demografische samenstelling veranderen en minder gezinnen trekken, compenseren. 7

8 4. Huisvesting In dit hoofdstuk staan we stil bij de belangrijkste ontwikkelingen op het terrein van de onderwijshuisvesting. Nieuwbouw en uitbreiding In het derde kwartaal hebben wij overlegd gevoerd met de gemeente Amsterdam over de huisvesting van Daltonschool Kleine Kapitein, de nieuwbouw van De Kaap en de huisvesting voor de uitbreiding van Laterna Magica tot een voorziening voor 0-18 jarigen. De Kleine Kapitein De onzekerheid over de toekomstige huisvesting van Daltonschool Kleine Kapitein is onveranderd. De bestaande omgevingsvergunning voor de school op de Kop van Java loopt 1 januari 2020 af. De zoektocht naar een nieuwe bestemming op het JAVA- of KNSM-eiland, zoals vastgelegd in het Integraal Huisvestingsprogramma , heeft niet tot resultaat geleid. STAIJ heeft de voorkeur om Daltonschool Kleine Kapitein definitief te vestigen op de Kop van JAVA. De gemeente Amsterdam stelt dat dit niet mogelijk is gelet op de grootstedelijke ontwikkeling van dit gebied. Samen met de gemeente worden alternatieven onderzocht, waarbij een herschikking van de bestaande onderwijsgebouwen in het Oostelijk Havengebied het meest kansrijk wordt geacht. Op een druk bezochte ouderbijeenkomst begin juli hebben de ouders van Daltonschool Kleine Kapitein verzocht om een onderwijsvoorziening op de Kop van JAVA in stand te houden. Het bestuur van STAIJ onderschrijft dit uitgangspunt en heeft wethouder Onderwijs Simone Kukenheim uitgenodigd om met alle betrokkenen het gesprek over de vestiging van de school opnieuw aan te gaan. Dit gesprek vindt medio november plaats. De Kaap De realisering van het nieuwe schoolgebouw van De Kaap komt eindelijk op gang. De sloop van het huidige gebouw is afgerond en de bezwaren van omwonenden tegen de nieuwbouw zijn eind oktober door Stadsdeel Oost verworpen. De verwachte oplevering van het nieuwe gebouw is november Laterna Magica De plannen om Laterna Magica uit te breiden tot een voorziening voor 0-18 jarigen heeft ook consequenties voor de huisvesting van de school. Het huidige gebouw aan de Eva Besnyöstraat biedt ruimte aan ruim 700 kinderen en is volledig bezet. Invoering van het nieuwe concept betekent voor de huisvesting dat een tweede gebouw noodzakelijk is, waar minimaal 800 leerlingen in de leeftijd van 0-18 jaar gehuisvest kunnen worden. Over deze 8

9 plannen voeren wij gesprekken met de gemeente Amsterdam en als mogelijke locatie wordt vooralsnog uitgegaan van Centrumeiland. Huisvestingsplan Federatie Openbaar Primair Onderwijs Amsterdam De Federatie Openbaar Primair Onderwijs Amsterdam bestaat uit zes reguliere onderwijsstichtingen en twee organisaties voor speciaal onderwijs. De reguliere stichtingen, waaronder STAIJ, hebben op het terrein van huisvesting de krachten gebundeld en in het derde kwartaal een gezamenlijk huisvestingsplan opgesteld. Met dit plan, waarin niet alleen de staat van de gebouwen maar ook een meerjarig perspectief wordt geschetst, kunnen wij onze onderhandelingspositie met de gemeente versterken en de staat van de schoolgebouwen van het openbaar onderwijs nadrukkelijker op de agenda plaatsen. Tevens is in dit plan een meerjarige strategische agenda opgenomen. Het Huisvestingsplan is begin november aan de gemeente gepresenteerd en positief ontvangen. In de komende maanden wordt duidelijk of de gemeente onze standpunten onderschrijft. Tevens wordt onderzocht of een dergelijk plan ook door/met de andere (grote) schoolbesturen in het primair onderwijs kan worden opgezet zodat er gewerkt kan worden aan een totaalvisie voor alle onderwijsgebouwen in de stad. 9

10 5. Personeelsbeleid Voor wat betreft het personeelsbeleid stond het derde kwartaal in het teken van het verder vormgeven van het beleid rond de insourcing van het P-deel en de discussie over het eigen risicodragerschap WGA. Wij starten dit hoofdstuk met de meest recente cijfers rond het ziekteverzuim. Ziekteverzuim In 2015 was het ziekteverzuim bij STAIJ gedaald van 9,3% in 2014 naar 7,9%. In het derde kwartaal van 2016 bedroeg het ziekteverzuim 5,4%. Dit cijfer is gelijk aan het ziekteverzuim van het derde kwartaal uit Hierdoor blijft de prognose voor het gehele jaar 2016 onveranderd liggen op 6,8%. Indien dit cijfer realiteit wordt, is het ziekteverzuim bij STAIJ in twee jaar tijd met maar liefst 2,5% gedaald. Sinds vorig jaar voeren wij een actief beleid om het ziekteverzuim te verlagen. Deze koerswijziging is ingezet vanuit goed werkgeverschap en de mogelijke overstap naar het eigen risicodragerschap. De terugdringing van het ziekteverzuim blijft één van de speerpunten van ons beleid. Het hiervoor opgestelde actieplan wordt uitgevoerd. In het kort komt het erop neer dat directeuren in samenspraak met onze Arbodienst sneller aandacht besteden aan frequent verzuim en bij langdurige trajecten interventies inzetten om duidelijk te krijgen of er sprake kan zijn van hervatting van de werkzaamheden. In 2016 is een trainingstraject ingezet om de directeuren deelgenoot te maken van het huis van werkvermogen. Met deze metafoor wordt aangeduid dat het werkvermogen van een individuele werknemer door meer factoren wordt vergroot of belast dan het individuele werkpakket. Door in gesprek te gaan met de medewerkers kan achterhaald worden waar mogelijk sprake is van overbelasting. Hierdoor kan sneller geanticipeerd worden op dreigend verzuim en kan via preventieve maatregelen uitval voorkomen worden dan wel vermogen om te werken gestimuleerd worden. De trainingen werden afgesloten met intervisie. In mei is het jaarverslag van Arbobutler verschenen waardoor wij over nieuwe sturingsinformatie beschikken. Op grond hiervan gaan wij begin van het nieuwe kalenderjaar via een pilot een werkvermogen scan uitvoeren onder de medewerkers en een Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) van de arbeidsomstandigheden en de staat van de gebouwen. De uitkomsten van deze onderzoekingen leveren nieuwe input op om het ziekteverzuim verder terug te dringen. In de bijlage 1 is ons dashboard qua verzuim opgenomen. Insourcing en eigen risicodragerschap Sinds 1 januari 2016 wordt het financiële deel van onze administratie in eigen beheer uitgevoerd. In het derde kwartaal is definitief besloten dat wij met ingang van 1 januari

11 ook de personeelsadministratie gaan insourcen. Wij werken hierbij samen met het schoolbestuur AWBR en worden begeleid door het adviesbureau Qualiant. Laatstgenoemde organisatie gaat voor STAIJ en voor AWBR de salarisadministratie uitvoeren. Voor de personeelsadministratie gaan wij over op het administratiesysteem van HR2-Day. In het vierde kwartaal van 2016 en begin 2017 worden verschillende cursussen georganiseerd om ons personeel kennis te laten maken met HR2-Day. Het contract met ons administratiekantoor Helder Onderwijs is per 1 januari 2017 beëindigd. De discussie of wij al dan niet eigen risicodrager moeten worden, is ook in het derde kwartaal gevoerd. Wij laten ons hierin adviseren door het Vervangingsfonds. Wij hebben definitief besloten om niet al dit jaar de overstap te maken naar het eigen risicodragerschap. Eigen risicodragerschap WGA In het tweede kwartaal heeft STAIJ Robidus opdracht gegeven om uit te zoeken of het voordelen heeft per 1 januari 2017 eigen risicodrager voor de WGA (Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten) te worden. Voor de WGA betaalt Staij een publieke gedifferentieerde WGA-premie die door de Belastingdienst wordt vastgesteld. Het is echter ook mogelijk om voor de WGA-regeling eigen risicodrager te worden en het risico van de WGA onder te brengen bij een private verzekeraar. Door verschillen in premiestelling en dekking tussen publieke en private verzekeraars kan bespaard worden door WGA eigen risicodrager te worden. De instapdrempel naar het WGA eigen risicodragerschap wordt per 1 januari 2017 fors verlaagd. Lopende WGA-risico s blijven bij het UWV achter, waardoor werkgevers zonder inloopkosten WGA eigen risicodrager kunnen worden. Het WGA eigen risicodragerschap voor de bij publiek (UWV) verzekerde werkgevers was bijna onmogelijk geworden. Doordat de lopende WGA-risico s direct overgingen bij de overstap naar het eigen risicodragerschap, was er een enorme kostenpost (inlooprisico) ontstaan. Het nieuwe wetsvoorstel maakt het WGA eigen risicodragerschap laagdrempelig. De keuze voor het eigen risicodragerschap heeft beperkte invloed op andere aspecten dan het financieringsvraagstuk van de gedifferentieerde WGA-premie. De belangrijkste wijziging is dat in plaats van het UWV, de gekozen verzekeraar voor een duur van maximaal tien jaar de WGA-lasten van STAIJ voor haar rekening zal nemen (daarna worden de lopende WGAlasten van overheidswege uit de basispremie gefinancierd). Daarnaast zal de periode waarin STAIJ, evenals de betrokken werknemer zelf, re-integratie plichtig is niet ophouden na de loondoorbetalingverplichting. STAIJ blijft mede verantwoordelijk voor de re-integratie zolang de WGA-uitkering ten laste van STAIJ komt (maximaal tien jaar). DE GMR heeft ingestemd met het eigen risicodragerschap WGA per 1 januari 2017 omdat deze overstap aantoonbaar een financiële besparing oplevert. De herverzekering zal lopen 11

12 via Loyalis waar ook de IPAP-verzekering voor werknemers is ondergebracht. 12

13 6. Onderwijs Vanwege de consistentie van onze documenten volgen wij hier de indeling van het Koersplan Onderwijskwaliteit De kwaliteit van het onderwijs heeft continu onze aandacht. In het derde kwartaal heeft het bestuur van STAIJ op basis van de geactualiseerde kwaliteitsmonitor met alle schooldirecties gesprekken gevoerd over de kwaliteit van het onderwijs op de individuele scholen. Hierbij stonden de resultaten van het afgelopen jaar en de voornemens voor het huidige schooljaar centraal. Daarnaast zijn alle groepsresultaten op de onderdelen rekenen/wiskunde, begrijpend en technisch lezen geanalyseerd. Daar waar scholen onder de Inspectienorm scoorden, zijn mogelijke maatregelen besproken en verbeterplannen opgesteld. In het derde kwartaal zijn er geen scholen bezocht door de Inspectie. Op grond van een analyse van de behaalde resultaten bij de CITO midden- en eindtoetsen op de individuele scholen heeft de Inspectie geoordeeld geen risico s op het terrein van de onderwijskwaliteit te zien. Daarnaast is de Inspectie van mening dat STAIJ een goed werkend kwaliteitssysteem gebruikt. Om deze redenen heeft de Inspectie besloten het jaarlijkse bestuursgesprek te annuleren. Wel heeft de Inspectie ons opgeroepen nauwgezet de ontwikkelingen op de scholen te blijven volgen. Op de 8 e Montessorischool Zeeburg is in het derde kwartaal een verbeterplan opgesteld om de kwaliteit van het onderwijs zo snel mogelijk op niveau te brengen. Dit verbeterplan is met alle ouders besproken en voorgelegd aan de Inspectie. Op grond van dit plan heeft de Inspectie haar vertrouwen uitgesproken in de genomen maatregelen en met ons de verwachting uitgesproken dat de school uiterlijk in het eerste kwartaal van het nieuwe schooljaar een basisarrangement zal bemachtigen. Voor het zover is moeten het team en de directie van de school nog veel werk verzetten, maar wij zien met vertrouwen de toekomst tegemoet. Om de kwaliteit van onze organisatie verder te verhogen, zoeken wij steeds vaker de samenwerking op met onze collega openbare schoolbesturen voor primair en speciaal onderwijs in Amsterdam. In het tweede kwartaal is besloten dat wij de Federatie Openbaar Primair Onderwijs Amsterdam van een juridische status gaan voorzien. Hierdoor kunnen wij bijvoorbeeld de medewerkers van De Brede Selectie onderbrengen bij de nieuwe organisatie. Begin november zijn de statuten van de nieuwe vereniging de notaris gepasseerd. Professionaliteit 13

14 Pilot Academische werkplaats "Onderzoek naar Diversiteit". In het tweede kwartaal heeft STAIJ zich aangesloten bij een initiatief van een groep schoolbesturen en kennisinstellingen voor een subsidieaanvraag bij het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) voor een werkplaats onderwijsonderzoek. In een tweejarige pilot wordt gebouwd aan een structurele, duurzame verbinding tussen onderwijs, onderwijsontwikkeling en -onderzoek. Deze pilot met werkplaatsen onderwijsonderzoek is een gezamenlijk initiatief van de PO-Raad en het NRO. Het Amsterdamse consortium omvat drie Amsterdamse schoolbesturen (ASKO, STAIJ en Sirius) en drie Amsterdamse kennisinstellingen (Universiteit van Amsterdam, Hogeschool van Amsterdam en Kohnstamm Instituut). Het consortium ontvangt De werkplaats wordt zo ingericht dat de deelnemende partijen in een gelijkwaardige positie werken aan onderwijsonderzoek en een onderzoek cultuur in de basisscholen. Vragen uit de onderwijspraktijk vormen de basis voor het onderzoek. Het uiteindelijke doel is dat de kwaliteit van het onderwijs verder verbetert op basis van kennis over wat wel en niet werkt in de onderwijspraktijk. We bouwen voort op reeds bestaande samenwerking in onze vindplaatsscholen. Met gezamenlijk onderzoek willen we praktijkrelevante kennis ontwikkelen over de vaardigheden van leerkrachten, lesinhoud en schoolvisie, met als doel de handelingsbekwaamheid van leraren op het gebied van diversiteit te vergroten. Met deze pilot wil de PO-Raad tevens de mogelijkheden en beperkingen in beeld krijgen van structurele samenwerking tussen onderwijsinstellingen, hogescholen en universiteiten in een werkplaats onderwijsonderzoek. In het schooljaar is de Academische werkplaats van start gegaan. Ondernemerschap/Innovatie De gemeente Amsterdam heeft het initiatief genomen voor een project om alle burgers in Amsterdam in de gelegenheid te stellen plannen in te dienen voor de oprichting van een nieuwe school. STAIJ heeft in 2015 een plan ingediend om IKC Laterna Magica 0-12 jaar uit te bouwen naar een voorziening voor 0-18 jaar. Op Laterna Magica wordt onderwijs gegeven volgens het model van natuurlijk leren en is er sprake van een doorgaande leerlijn van 0-12 jaar. Realisatie van ons plan zou betekenen dat wij ook gaan ontschotten tussen het primair onderwijs en het voortgezet onderwijs en wij aansluiten bij de veel gehoorde opmerking dat het voortgezet onderwijs aan vernieuwing toe is. Het idee dat een leerling in Nederland een diploma krijgt op grond van het vak waar hij of zij het slechtst op scoort, is aan vervanging toe. Ons voorstel voorziet nog in een andere belangrijke doelstelling. In tegenstelling tot het openbaar primair onderwijs, is het marktaandeel van het openbaar voortgezet onderwijs in Amsterdam veel lager dan in andere steden in de Randstad. Er zijn zes openbare schoolbesturen in het voortgezet onderwijs in Amsterdam met in totaal slechts tien scholen (van de vijftig). In het Stadsdeel Oost is geen enkele school voor voortgezet openbaar onderwijs met de denominatie openbaar. Inwoners van IJburg moeten minimaal 14

15 acht kilometer reizen om een openbare school voor voortgezet onderwijs te kunnen bezoeken. Wij willen in deze lacune voorzien. Eind januari heeft het College van B&W besloten dat Laterna Magica samen met drie andere initiatieven is toegelaten tot de Kraamkamer. In het juryrapport, waarop het besluit van het College is gebaseerd, is vermeld dat ons plan onderscheidend is vanwege de borging van de individuele leerroutes in het kwaliteitssysteem; waarmee ook de kwaliteit en niveau van de school geborgd worden. Met dit systeem is uitgebreide ervaring opgedaan. Er ligt een goed uitgewerkt voorstel om vanuit het basisschoolprogramma qua inhoud en aanpak tot een soepele overgang naar het voortgezet onderwijs te komen, waarbij vanuit een brede vorming in de onderbouw uiteindelijk de focus op diploma en examen ontstaat. Het voorstel biedt een sterke samenhang tussen visie, mensen en middelen. Ook is er een sterke koppeling tussen onderwijs, onderzoek en opleiding. Het voortbouwen op de huidige ervaring van Laterna Magica 0-12 naar wekt vertrouwen dat het plan haalbaar is en een grote kans van slagen heeft. Wel betreden bestuur en school hiermee een nieuw terrein, het voortgezet onderwijs, dat qua eigen dynamiek en regelgeving veel aandacht zal vragen. Na de toekenning van de prijs zijn wij samen met de gemeente Amsterdam aan het onderzoeken hoe wij het plan verder vorm gaan geven. Het gaat hierbij om het vinden van stichtingsruimte voor de nieuwe school, de zoektocht naar een geschikte locatie en een uitwerking van de inhoudelijke uitgangspunten van de school in een ruimtelijk programma. In het derde kwartaal is opnieuw met verschillende schoolbesturen overlegd om tot een vorm van samenwerking te komen. Gelet op de regels die er bestaan voor het stichten van nieuwe scholen op het terrein van het voortgezet onderwijs en de locatie die wij voor ogen hebben (Centrumeiland), is de meest voor de hand liggende samenwerkingspartner het IJburg College. Met dit schoolbestuur voeren wij gesprekken hoe de gewenste samenwerking vorm kan krijgen. Wij hebben de collega schoolbesturen van deze mogelijke samenwerking op de hoogte gesteld. 15

16 7. Financiën In het vervolg van de kwartaalrapportage passeren de belangrijkste financiële ontwikkelingen de revue. Daarbij wordt ook de risicoparagraaf uit de (meerjaren)begroting gemonitord. Exploitatie tot en met september 2016 en prognose 2016 Exploitatie t/m 3e kwartaal (3) Baten Realisatie Begroting Verschil (31) Rijksbijdragen (32) Overige overheidsbijdragen (35) Overige baten (4) Lasten (41) Personeelslasten (42) Afschrijvingen (43) Huisvestingslasten (44) Overige instellingslasten Saldo baten en lasten Financieel resultaat Exploitatieresultaat Bovenstaand overzicht geeft aan dat STAIJ tot en met het derde kwartaal een negatief resultaat heeft geboekt van bijna Gelet op het feit dat een groot deel van onze inkomsten en uitgaven niet evenredig wordt verdeeld over het jaar is bovenstaande informatie als sturingsinstrument niet volledig. Hiervoor is de prognose een belangrijker gegeven. Deze is hieronder weergegeven en verder geanalyseerd. In onderstaande prognose zijn de laatste beschikkingen van het Ministerie van OCW meegenomen, alsmede de realisatie van het loonruimteakkoord van april en de voorstellen tot aanpassing van de begroting naar aanleiding van het resultaat uit de jaarrekening Wanneer deze wijzigingen zijn meegenomen, is het verwachte exploitatieresultaat In vergelijking met de begroting is het verschil ruim

17 Exploitatieoverzicht Prognose 2016 (3) Baten Begroting Prognose Verschil (31) Rijksbijdragen (32) Overige overheidsbijdragen (35) Overige baten (4) Lasten (41) Personeelslasten (42) Afschrijvingen (43) Huisvestingslasten (44) Overige instellingslasten Saldo baten en lasten Financieel resultaat Exploitatieresultaat Per onderdeel worden de afwijkingen tussen de begroting en de prognose hieronder nader toegelicht. Rijksbijdragen De verwachte rijksbijdragen zijn met naar beneden bijgesteld. In het tweede kwartaal bedroeg deze negatieve bijstelling Oorzaken hiervan zijn: Een hogere bijdrage materiële instandhouding van vanwege een indexering per van 0,2% en een extra bijdrage van 5 per leerling omdat de besturen vanaf niet meer gesubsidieerd worden voor de taken in het kader van de bedrijfsgezondheidsdienst vanuit het Vervangingsfonds. De verwachting is dat dit bedrag rechtstreeks bij de besturen in rekening gebracht zal worden en is daarom ook meegenomen in de geprognosticeerde uitgaven. Een hogere bijdrage voor de prestatiebox van voor de periode vanaf 1 augustus In de definitieve beschikking voor het schooljaar is de bijdrage per leerling met 47 per leerling verhoogd. Hier was in de (meerjaren)begroting nog niet op geanticipeerd. Door de groei van ons nieuwkomersonderwijs op de Bataviaschool is de rijksbijdrage ruim hoger dan begroot. Deze middelen zijn ingezet voor het aantrekken 17

18 van nieuw personeel in de extra groepen en als dekking van de huisvestingskosten op de nieuwe locatie op de Sumatrastraat. STAIJ heeft per 1 augustus 2016 drie ambulant begeleiders overgenomen van het Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Amsterdam/Diemen (SWV). Het SWV heeft besloten de betreffende besturen een eenmalige compensatie te geven van per fte. Dit resulteert in een niet begrote extra bijdrage voor 2016 van Een hogere bijdrage personeel van door: o Negatieve bijstelling van door het vertrek op een aantal scholen van enkele oude leerkrachten waardoor de definitieve gemiddelde gewogen leeftijd per leerkracht (GGL) per lager is dan begroot. o Definitieve verrekening van de gewichtencontrole over 2013 ( ). o Compensatie van de gestegen pensioenlasten per 1 april 2016 en de vergoeding lerarenbeurs van in totaal Zoals gemeld in de paragraaf over de leerlingaantallen heeft STAIJ in het schooljaar te maken gehad met een grote zij-uitstroom van leerlingen die niet is gecompenseerd door zij-instroom. Als gevolg hiervan zal de begrote groei van niet gehaald worden en is de prognose op basis van de werkelijke gegevens definitief bijgesteld met tot Tot slot is de korting in verband met de negatieve beoordeling van de instroomtoetsen door het Participatiefonds vanaf 2012 doorgevoerd. Dit resulteert in een verlaging van de totale rijksbijdragen van Overige baten De verwachting is dat er in 2016 ruim aan extra baten gerealiseerd gaan worden. Dit wordt op de eerste plaats veroorzaakt door de niet begrote inkomsten voor detachering van personeel voor een bedrag van Daarnaast levert de afrekening met de Universiteit van Amsterdam en de Hogeschool voor Amsterdam voor de begeleiding van studenten (opleiden in school) op. Tegenover deze laatste post staan ook personele uitgaven geboekt. Verder worden extra inkomsten ingeboekt omdat de afrekening voor het medegebruik van lokalen van Laterna Magica door Partou voor schooljaar van geheel ten gunste van 2016 wordt gebracht. Tot slot worden er inkomsten verwacht in verband met de toekenning van rugzakken voor Cluster 2 kinderen en hogere inkomsten verhuur en medegebruik. Het betreft hier een bedrag van in totaal Personele lasten De verwachte totale personele lasten zijn bijna hoger dan begroot. Dit komt in de eerste plaats door de salarisstijging van 3,8% die in juli met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2016 is doorgevoerd. Hiervan is 0,8% niet meegenomen in de begroting. Tevens zijn de pensioenlasten met ingang van 1 april 2016 gestegen met 1%. Dit is echter grotendeels 18

19 gecompenseerd met extra inkomsten. Bovendien zijn er extra loonkosten gemaakt in verband met de uitbreiding van de formatie bij de Bataviaschool. Totaal gaat het hierbij om extra salariskosten. De overige personele lasten zijn lager dan begroot. Onder deze post vallen de aanstelling van interim directeuren op de 8 e Montessorischool Zeeburg en Olympus ( ), lagere uitgaven op het gebied van scholing ( ) en hogere kosten voor bedrijfsgezondheidszorg ( ). Tot slot onttrekken we de volledige voorziening personeel ( ) uit de begroting in verband met de negatieve beoordeling van de instroomtoetsen. Afschrijvingen De afschrijvingslasten zijn ruim hoger dan begroot. Dit is veroorzaakt door de extra investeringen in onderhoud en de hogere afschrijvingskosten op ICT. Laatstgenoemde post is hoger uitgevallen door het niet meenemen in de meerjarenbegroting van de forse investeringen in ICT in het laatste kwartaal van Een verdere toelichting is opgenomen in de paragraaf investeringen. Huisvestingslasten De verwachte huisvestingslasten zijn hoger. Het betreft hier extra budget voor verduurzaming schoolgebouwen en de groene speelpleinen Amsterdam. Tevens zijn hier extra kosten geraamd in verband met de verhuizing van de Bataviaschool naar het gebouw van de Insulinde. Overige instellingslasten De verwachting is dat de overige instellingslasten conform begroting uitgegeven gaan worden. Dit ondanks het feit dat STAIJ extra gereserveerd heeft voor het uit eigen middelen handhaven van de schoolbegeleidingsmiddelen voor het schooljaar Deze uitgaven worden gedekt door het verlagen van de uitgaven van het innovatiebudget met Een deel van dit budget wordt uitgegeven als salariskosten en zijn in de salarisprognose opgenomen. Verder is de verwachting dat op andere posten binnen deze kostensoort minder uitgegeven wordt dan begroot. Investeringen Investeringen 2016 Gebouwen en Terreinen Inventaris en apparatuur Meubilair ICT Leermiddelen Overige Totaal Investeringsruimte begroting Investeringen t/m 3e kwartaal 'Investeringsruimte'

20 Conform de begroting zou er ruim geïnvesteerd moeten worden. Tot en met het derde kwartaal bedragen de investeringen ruim Hieronder volgt een toelichting van een aantal posten. Gebouwen en terreinen Er is veel geïnvesteerd in gebouwen. Op de eerste plaats heeft dit te maken met het feit dat enkele grote investeringen uit 2015 zijn doorgeschoven naar Daarnaast was op grond van het positieve resultaat van de jaarrekening van 2015 besloten om vooral op dit terrein extra investeringen toe te staan. Deze werkzaamheden zijn in de zomervakantie uitgevoerd en vooral op De Dapper (dakherstel) en op 4 e Montessorischool De Pinksterbloem (renovatie toiletten) zijn deze uitgaven aanzienlijk hoger geworden dan begroot. Meubilair Zowel de Flevoparkschool als de 4 e Montessorischool De Pinksterbloem hebben na de herfstvakantie nieuw meubilair aangeschaft. Het beschikbare bedrag voor meubilair zal hierdoor in 2016 geheel geïnvesteerd worden. Leermiddelen Er is nog ruim niet geïnvesteerd. Dit wordt enerzijds veroorzaakt doordat de aangeschafte methodes voordeliger zijn aangekocht dan begroot en anderzijds stond er ruim gereserveerd voor investeringen in de 8 e Montessorischool Zeeburg. In overleg met de interim directeur zijn deze uitgaven uitgesteld tot Liquiditeit De liquiditeitspositie van STAIJ was op 1 oktober onveranderd. In totaal beschikte STAIJ over bijna 8 miljoen aan liquide middelen. Hiervan staat 3,5 miljoen conform ons treasurystatuut op de lopende rekening. Het restant staat op de doelspaarrekening bij de Rabobank. Een volledig liquiditeitsoverzicht zal weer opgemaakt worden bij de (meerjaren)begroting en de eerste kwartaalrapportage van Risicoparagraaf In de begroting 2016 en meerjarenbegroting hebben wij de tegenvallers zoveel mogelijk in kaart gebracht. Zo is rekening gehouden met een daling van het leerlingengewicht van 10% per jaar. Desalniettemin hebben wij een risicoparagraaf opgenomen van onderwerpen die nog onvoldoende aan bod zijn gekomen. In de kwartaalrapportages monitoren wij de risicoparagraaf. Op dit moment zien wij geen aanleiding om bijgaand overzicht te actualiseren of nieuwe risico s op te nemen. 20

21 Risico omschrijving 1. Leerlingaantallen wijken af van begroting. 2. Leerlingengewichten worden naar beneden bijgesteld. 3. Harmonisatie afspraken rond onderwijshuisvesting. 4. Doordecentralisatie van kosten groot onderhoud. 5. Nieuwe scholen op Zeeburgereiland en Amstelkwartier. 6. Inkomsten verhuur en medegebruik vallen tegen. Consequentie van het optreden van het risico Gevolg is dat de baten lager zullen uitvallen. Gevolg is dat baten per leerling lager uitvallen. Gevolg is dat er nog financiële onzekerheden zijn ten aanzien van de kosten van huisvesting voor vier gebouwen. Met ingang van het kalenderjaar 2015 worden de schoolbesturen zelf verantwoordelijk voor de kosten van het groot onderhoud. De daarvoor bestemde middelen worden vanaf die datum rechtstreeks overgemaakt naar het schoolbestuur. De nieuwe scholen groeien slechts langzaam qua leerlingenaantal. Vanaf 2014 worden de inkomsten verhuur en medegebruik Inschatting bedrag Baten per leerling zijn gemiddeld 5.500,=. Maximaal per jaar. Maximaal per jaar. Onbekend, maar het toegekende bedrag van 13,33 per m² is te laag, zeker op de lange termijn. Risico begrotin g Hoog Hoog Middel Laag Mitigerende maatregel Nauwkeurig monitoren van instroom en uitstroom (inclusief zijinstroom en -uitstroom) en desgewenst ingrijpen in de exploitatie. Nauwkeurig administreren van leerlingengewichten en overleg voeren met Deloitte en Ministerie van OCW. Uitzoeken en in samenspraak met de afdeling Onderwijshuisvesting van de gemeente Amsterdam heldere afspraken maken omtrent huisvesting. Periodiek actualiseren van het MJOP voor de schoolgebouwen en het formeren van een bestemmingsreserve buitenonderhoud (reeds uitgevoerd in de begroting 2015 en 2016). Onbekend. Laag Bestuurder houdt strikt toezicht op de gemaakte afspraken. Maximaal per jaar. Laag Monitoren van de gemaakte afspraken waardoor kosten en opbrengsten inzichtelijk 21

22 7. Ontwikkelingen bij de invoering van Passend onderwijs. 8. Mogelijke opheffing Vervangingsfonds en invoering eigen risicodragerschap. 9. Versobering regeling Vervangingsfonds. achteraf vastgesteld volgens de werkelijk gemaakte kosten. Voor de invoering van passend onderwijs zal het budget vanuit het SWV verhoogd worden. Het is niet bekend of dit afdoende zal zijn om de extra taken uit te voeren vanaf augustus In 2018 of kort daarna wordt het Vervangingsfonds mogelijk opgeheven. Het eigen risicodragerschap is alleen lonend bij een verzuim onder de 5%. Het Vervangingsfonds werkt per 1 januari 2016 met vergoedingen in normbedragen in plaats van de werkelijke bedragen. Tevens zijn op andere onderdelen de vergoedingsmogelijk -heden beperkt. blijven. Onbekend. Laag Heldere afspraken maken op stedelijk niveau met andere Amsterdamse schoolbesturen. Onbekend. Middel Uitvoering geven aan het plan van aanpak ter verlaging van het ziekteverzuim. Onbekend. Middel Monitoren van het verschil tussen gemaakte loonkosten vervangers en de vergoeding van het Vervangingsfonds. 22

23 10. Compensatie van het Loonakkoord. 11. Negatieve beoordeling instroomtoetsen door het Participatiefonds. Met ingang van 1 september zijn de lonen met 1,25% verhoogd. De totale verhoging zou in 2016 oplopen naar 5,05%. Dit wordt mede gefinancierd door een verlaging van de pensioenpremie met ingang van 1 januari Indien deze verlaging niet doorgaat dan komen de extra kosten voor 2/3 deel ten laste van de werkgever. Door een achterstand bij het Participatiefonds kregen wij pas in de zomer van 2016 uitsluitsel over ingediende instroomtoetsen waarvan het ontslag teruggaat tot Bij een negatieve beoordeling is STAIJ verantwoordelijk voor (een deel) van de uitkeringskosten. Dit blijkt in de praktijk o.a. het geval bij de voormalige IDwerknemers. Doordat de kortingen met terugwerkende kracht worden toegepast, loopt de boete fors op. Maximaal per jaar. Laag Het risico is vervallen. Dit deel van het akkoord is gedekt Hoog In kaart brengen van alle ingediende instroomtoetsen en berekenen van de mogelijke schadepost. In de huidige begroting hadden wij voorzien voor deze eventuele kostenpost. Dit bedrag blijkt veel te laag te zijn. De boete en de voorziening die wij hadden getroffen, zijn inmiddels verwerkt in de prognose Er is een actieplan opgesteld hoe negatieve beoordelingen in de toekomst geminimaliseerd kunnen worden. 23