JONGEREN DORDRECHT 2003

Transcriptie

1 JONGEREN DORDRECHT 2003 Sociaal Geografisch Bureau gemeente Dordrecht drs. A.L.M. van der Lans drs. I.A.C. Soffers dr. M.G. Weide juni 2004

2 Colofon opdrachtgever tekst drukwerk informatie Sector Onderwijs en Welzijn van de gemeente Dordrecht Sociaal Geografisch Bureau Stadsdrukkerij Gemeente Dordrecht Sociaal Geografisch Bureau (SGB) Postbus AA DORDRECHT telefoon: (078) Het overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van duidelijke bronvermelding

3 INHOUD 0. SAMENVATTING EN CONCLUSIES 1. INLEIDING Opzet en uitvoering Inhoud rapport 2 2. SCHOOL, WERK EN GELD Op school Niet meer op school Geld Kerngegevens per wijk LEEFSTIJL EN WELBEVINDEN Roken Alcohol Drugs Gokgedrag Eetgewoonten Gewicht Psychosociaal welbevinden Kerngegevens per wijk CRIMINALITEIT EN VEILIGHEID Criminaliteit (On)veiligheid Kerngegevens per wijk VRIENDEN, VRIJE TIJD EN VOORZIENINGEN Thuissituatie Vrienden en vriendinnen Vrijetijdsbesteding Gebruik voorzieningen Interactie met de gemeente Kerngegevens per wijk 51 Bijlagen 1. Vragenlijst 2. Analyse 3. Bevolkingssamenstelling jongeren 4. Aanvullende tabellen

4

5 i 0. SAMENVATTING EN CONCLUSIES 0.1 Inleiding Sinds 1999 voert het Sociaal Geografisch Bureau tweejaarlijks de Jongerenmonitor uit in opdracht van de sector Onderwijs en Welzijn van de gemeente Dordrecht. Doel van de monitor is het op systematische wijze in beeld brengen van de ontwikkelingen en trends in de leefsituatie, het gedrag en de attitudes van jongeren van 12 t/m 22 jaar. De monitor dient ter ondersteuning van het gemeentelijke jeugdbeleid. In 2003 heeft de derde meting plaats gevonden. De gegevens zijn afkomstig van een schriftelijke vragenlijst die in het najaar van 2003 verspreid is onder een representatieve steekproef van Dordtse jongeren. Ruim 900 jongeren retourneerden de vragenlijst, een respons van 42%. Daarnaast zijn bij bijna 300 extra allochtone jongeren gegevens verzameld om ook op het niveau van etnische groepen resultaten te kunnen vergelijken. In deze samenvatting worden de belangrijkste resultaten weergegeven. Voor een uitgebreide en meer gedetailleerde beschrijving wordt verwezen naar het hoofdrapport. 0.2 School, werk en geld Op school Een derde van de schoolgaande jongeren is in de afgelopen maand wel eens ziek thuis gebleven, een vijfde heeft wel eens gespijbeld en vier op de tien komen wel eens te laat op school. Vergeleken met 2001 is het aandeel jongeren dat wel eens spijbelt iets gedaald (was een kwart). Verder is er niets veranderd. Op basis van vragen naar schoolplezier, omgang met andere kinderen en begrijpen van de lesstof is een algemene score (tussen de 1 en 10) verkregen van het welbevinden op school. Deze score is met 6,3 identiek aan die in de afgelopen jaren. De meeste jongeren kunnen voor steun bij problemen op school of voor hulp bij huiswerk wel bij iemand terecht. Ruim zes op de tien jongeren kunnen altijd met iemand praten als ze op school ergens mee zitten en drie op de tien soms; 7% kan echter bij niemand terecht. Zeven op de tien jongeren kunnen altijd een beroep op iemand doen voor hulp bij huiswerk; slechts 3% kan hiervoor op niemand terugvallen. Vier op de tien jongeren eten wel eens junkfood op school. Eén op de tien rookt op school. Van de schoolgaande jongeren heeft een derde een bijbaantje. Dat is wat minder dan in 2001 en Toen betrof dit nog ruim vier op de tien. Niet meer op school Vrijwel alle 12 t/m 15 jarigen zitten nog op school. Een heel klein deel (1,5%) zit niet meer op school en heeft geen diploma. Ruim een derde van de jongeren van 16 t/m 22 jaar zit niet meer op school. Van deze groep heeft 17% geen diploma, wat neerkomt op 6% van de alle jongeren in deze leeftijdsgroep (diagram 0.1).

6 ii Van de 16 t/m 22 jarigen die wél een diploma hebben, beschikken er vier op de tien niet over een startkwalificatie, dat wil zeggen dat ze alleen een diploma hebben van de beroepsgerichte leerweg (voorheen VBO) of gemengde en theoretische leerweg (voorheen MAVO). Dit komt neer op 12% van alle 16 t/m 22 jarigen (diagram 0.1) Diagram 0.1 Schooldiploma en startkwalificatie, 2003 Jongeren van 16 t/m 22 jaar (100%) Nog op school (65%) Niet meer op school (35%) Wel een diploma (29%) Geen diploma (6%) Startkwalificatie (17%) Geen startkwalificatie (12%) Werk Zeven op de tien jongeren van 16 t/m 22 jaar die niet meer op school zitten, hebben werk. Van de jongeren met werk hebben er acht op de tien een vaste baan; dit waren er in 2001 nog zes op de tien. Van de jongeren die niet meer op school zitten en geen werk hebben, staat de helft als werkzoekende ingeschreven bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Jongeren die niet meer op school zitten, geen werk hebben en zonder geldige reden niet ingeschreven staan bij het CWI worden door de gemeente Dordrecht als probleemgroep aangemerkt. Vanwege de kleine absolute aantallen is het echter niet mogelijk op basis van de monitor uitspraken te doen over de omvang van deze groep. Geld Negen op de tien jongeren hebben wekelijkse of maandelijkse inkomsten. Voor de helft van de jongeren betreft dit inkomsten uit een bijbaan en/of geld van ouders en een vijfde ontvangt studiefinanciering. Eén op de tien jongeren heeft, net als in 2001, geen wekelijkse of maandelijkse inkomsten. Gemiddeld hebben jongeren ongeveer 80 euro per week te besteden. Bijna één op de vijf jongeren heeft schulden. Het gaat meestal om een schuld bij ouders, verzorgers, familie (7% van alle jongeren) en, voor jongeren van 18 t/m 22 jaar, om rood staan bij de bank (15% van de jongeren in deze leeftijdsgroep). Zes op de tien jongeren met schulden hebben bij één persoon/bedrijf een schuld, drie op de tien hebben dit bij twee of drie personen/bedrijven. Eén op de vijf jongeren met schulden heeft maximaal een schuld van 50 euro, bij ruim een derde gaat het om een schuld van meer dan 1000 euro.

7 iii 0.3 Leefstijl en welbevinden Roken Anno 2003 rookt 15% van de Dordtse jongeren dagelijks en behoort 4% tot de zware rokers (rookt dagelijks 20 sigaretten of meer). Het aandeel jongeren dat rookt is vergeleken met de afgelopen jaren wat gedaald (figuur 0.1). Figuur 0.1 Aandeel jongeren dat rookt, 1999, 2001 en 2003 (in procenten) % dagelijks roken zwaar roken Alcohol Zes op de tien jongeren drinken wel eens alcoholhoudende dranken (anders dan Shandy en Malt). De meeste jongeren doen dit met mate. Gemiddeld dronken jongeren die wel eens alcohol drinken de afgelopen vier weken 4,6 keer. Acht op de tien jongeren drinken per keer 1 tot 4 glazen. Een klein deel drinkt relatief frequent (8% in vier weken vaker dan 10 keer) en fors (4% 10 glazen of meer per keer). Het aandeel jongeren dat wel eens drinkt is de afgelopen jaren gelijk gebleven. Wel drinken wat minder jongeren frequent. Drugs Een kwart van de Dordtse jongeren heeft ooit drugs gebruikt en 9% heeft dit de afgelopen vier weken nog gedaan. Meestal betreft dit hasj/wiet (18% wel eens gebruikt), op afstand gevolgd door afslankmiddelen (6%) en XTC (3%). Sinds 1999 is er sprake van een lichte afname van drugsgebruik. Net als in 2001 hebben vier op de tien jongeren wel eens drugs aangeboden gekregen, vooral hasj/wiet (38%) en in mindere mate XTC (13%) en cocaïne (7%). Hasj/wiet kregen jongeren vooral bij vrienden thuis, op straat en op school aangeboden, XTC in een disco of op een houseparty en cocaïne op straat. Gokgedrag Eén op de acht jongeren (12%) heeft het afgelopen jaar wel eens geld in een gokkast of fruitautomaat gegooid, van wie iets minder dan de helft dit de afgelopen maand nog heeft gedaan. Het aandeel jongeren dat wel eens gokt, is vergeleken met twee jaar geleden iets gedaald. Eetgewoonten en gewicht Zeven op de tien jongeren ontbijten iedere dag (16% doet dit slechts één of twee dagen per week) en ruim driekwart eet dagelijks een warme maaltijd (5% één of twee dagen per week). Dit komt overeen met het eetpatroon in 2001.

8 iv Jongeren eten lang niet elke dag fruit: 37% doet dat slechts één of twee keer per week. Bij 12% van de jongeren is sprake van overgewicht en bij 4% van ernstig overgewicht (obesitas). Eén op de tien jongeren (11%) heeft last van onder- gewicht. Psychosociaal welbevinden Evenals in 2001 is bij een kwart van de jongeren sprake van een indicatie voor psychosociale problemen. Dit betekent niet dat deze jongeren daadwerkelijk problemen hebben, maar dat het vermoeden bestaat dat hiervan sprake zou kunnen zijn. Bijna een kwart van de jongeren beoordeelt de eigen gezondheid als matig (22%) of slecht (1%) en 5% van de jongeren heeft wel eens een slaap- of kalmeringsmiddel hebben gebruikt. Vier op de tien jongeren maken zich (enigszins) zorgen over de toekomst. Deze percentages komen overeen met die in Criminaliteit en veiligheid Criminaliteit Bijna vier op de tien jongeren (37%) hebben de afgelopen 12 maanden wel eens een delict gepleegd: 19% uitsluitend een licht delict, 19% (tevens) een zwaar delict. Het aandeel jongeren dat uitsluitend een licht delict heeft gepleegd is wat hoger dan in 2001 (was 13%). Het meest gepleegde delict is meerijden met het openbaar vervoer zonder te betalen: één op de vijf jongeren heeft dit de afgelopen 12 maanden wel eens gedaan. Twee jaar geleden betrof dit nog 7%. Eén op de tien jongeren is wel eens betrokken geweest bij een gevecht en 5% tot 7% heeft wel eens iets gestolen op school, iets gekocht wat gestolen is, bomen of struiken vernield, iets beklad of iets van minder dan 5 euro uit een winkel meegenomen zonder te betalen. Een kwart van de jongeren heeft wel eens iemand gepest. Eén op de acht jongeren (12%) is wel eens betrapt of opgepakt door de politie en 5% is doorverwezen naar bureau Halt. Dit komt vrijwel overeen met de afgelopen jaren. Verreweg de meeste jongeren (meer dan 90%) vinden het heel erg als er iemand zomaar in elkaar geslagen wordt of als een meisje wordt lastig gevallen. Acht op de tien jongeren zeggen het heel erg te vinden als iemand een telefooncel, fiets of iets anders vernielt en zes op de tien vinden winkeldiefstal en het verkopen van softdrugs heel erg. Twee op de tien hebben echter geen moeite met winkeldiefstal en drie op de tien hebben geen moeite met het verkopen van softdrugs. De attitude van jongeren tegenover delicten is in twee jaar vrijwel niet veranderd. (On)veiligheid Ruim een derde van de Dordtse jongeren voelt zich overdag en zes op de tien voelen zich s avonds onveilig. Dat betekent dat de lichte daling in onveiligheidsgevoelens die in 2001 was geconstateerd niet verder heeft doorgezet (figuur 0.2). Veel jongeren voelen zich in de eigen woonbuurt

9 v onveilig: overdag geldt dat voor één op de zes jongeren en s avonds voor drie op de tien. Dit komt overeen met de situatie in Van de schoolgaande jeugd voelt 6% zich onveilig op school. Figuur 0.2 Aandeel jongeren dat zich wel eens onveilig voelt, 1999, 2001 en 2003 (in procenten) % overdag 's avonds Bijna de helft van de jongeren (46%) is de afgelopen 12 maanden slachtoffer geweest van een delict, vooral van fietsendiefstal en in wat minder mate van diefstal van spullen, bedreiging en vernieling van spullen. Vergeleken met twee jaar geleden zijn wat minder jongeren slachtoffer van een delict (was 55%). Drie op de tien jongeren zijn de afgelopen maanden wel eens gepest. In 2001 was dit nog een kwart. 0.5 Vrienden, vrije tijd en voorzieningen Thuissituatie Bijna zeven op de tien jongeren wonen bij hun ouders of verzorgers, 15% woont in een eenoudergezin en 15% woont zelfstandig, alleen of samen met een partner. Vergeleken met 2001 is het aandeel jongeren dat bij beide ouders woont wat gestegen en het aandeel jongeren in een eenoudergezin wat gedaald. Ruim drie kwart van de jongeren die bij hun ouders wonen, heeft het thuis naar de zin, iets meer dan in De overigen zeggen het wisselend naar de zin te hebben. De overgrote meerderheid van de jongeren kan -altijd of soms- met hun ouders praten als ze ergens mee zitten (4% kan dit niet) en kan bij problemen thuis bij iemand anders terecht (7% kan dit niet). Vrienden en vriendinnen Net als in 2001 vinden negen op de tien jongeren dat ze voldoende vrienden hebben; één op de tien jongeren is minder tevreden over de omvang van hun vriendenkring. Jongeren gaan meestal om met vrienden van hun eigen leeftijd, 15% heeft vooral oudere vrienden, 5% vooral jongere vrienden. Bijna een kwart van de jongeren gaat heel vaak en nog eens 37% af en toe om met jongeren uit een andere bevolkingsgroep; vier op de tien doen dit zelden of nooit. Dit komt overeen met de situatie in Een kwart van de jongeren zou wel meer

10 vi contact willen hebben met mensen uit een andere bevolkingsgroep, drie op de tien hebben daar geen behoefte aan of zou juist minder contact willen. Anno 2003 gaan jongeren even vaak om met verkeerde vrienden (vrienden die roken, drinken en/of drugs gebruiken) als twee jaar geleden. Jongeren ontmoeten hun vrienden voornamelijk thuis, op school en bij vrienden thuis. Deze drie ontmoetingsplaatsen stonden in 2001 ook in de top drie. Eén op de vijf jongeren ontmoet zijn vrienden op straat, bij de sportvereniging of in een café/ discotheek. Vrijetijdsbesteding De helft van de jongeren verveelt zich nooit, 45% doet dit af en toe en 5% heel vaak. Vergeleken met 2001 is het aandeel jongeren dat zich verveelt iets gedaald. Vier op de tien jongeren sporten meerdere keren per week of dagelijks, een derde sport echter vrij weinig (één keer per maand of minder). Het sportgedrag van jongeren is vergeleken met de jaren daarvoor niet veranderd. Bijna de helft van de jongeren is lid van een sportvereniging. Dat is iets meer dan in de afgelopen jaren. Een kwart is lid van een andere vereniging. Bijna een kwart van de jongeren heeft de afgelopen maanden wel eens onbetaald vrijwilligerswerk gedaan. Bij jongeren die dit niet hebben gedaan is hier wel belangstelling voor: vier op de tien zouden wel eens vrijwilligerswerk willen doen. Net als in 2001 gaan jongeren vooral uit bij vrienden thuis. Daarna worden bioscoop/ theater, feestje/party, discotheek en snackbar het meest genoemd (tussen de 40% en 50%). De coffeeshop en speelhal worden het minst bezocht (3%). Voorzieningen Zes op de tien jongeren maken wel eens gebruik van een overdekt zwembad, de helft van een sportzaal of sporthal en vier op de tien van een sportcomplex of zwembad in de open lucht. Een derde sport wel eens op een onofficieel sportterrein. Vergeleken met twee jaar geleden maken minder jongeren gebruik van een sportcomplex/zwembad in de open lucht en een onofficieel sportterrein. Van de culturele voorzieningen is de bioscoop het meest populair. Ruim drie kwart van de jongeren is hier in de afgelopen 12 maanden wel eens geweest. Daarna volgen de discotheek (51%) en de schouwburg (44%). Deze drie voor- werden ook in de afgelopen jaren door de meeste jongeren zieningen bezocht. Het aandeel jongeren met een Cultureel Jongeren Paspoort is vergeleken met 1999 en 2001 fors gedaald (van bijna een kwart naar 15%). Ook het aandeel jongeren met een Museumjaarkaart is verder gedaald, van 9% in 1999 naar 5% in 2001 en 3% in Ruim de helft van de jongeren is lid van de bibliotheek, iets minder dan in de afgelopen jaren. Het aandeel jongeren dat les heeft gehad of een cursus heeft gevolgd bij de muziekschool is iets gestegen (van 10% in 2001 naar 14% in 2003), terwijl het aandeel jongeren dat bij dit bij een creativiteitscentrum heeft gedaan gelijk is gebleven (11%).

11 vii Net als in 2001 heeft bijna één op de vijf jongeren de afgelopen 12 maanden een buurthuis of wijkcentrum bezocht. Het Leger des Heils, Bureau Halt en de Kindertelefoon zijn bij jongeren het meest bekend: meer dan 80% kent deze hulpinstellingen. Ook Bureau Slachtofferhulp is redelijk bekend (bij 64%). Het Boumanhuis en Bureau Schuldhulpverlening genieten de minste bekendheid (bekend bij een vijfde van de jongeren). Vergeleken met 2001 is een wat lager aandeel jongeren bekend met het Jongeren Informatie Punt (JIP) en Bureau Jeugdzorg. Het aandeel jongeren dat van hulpinstellingen gebruik heeft gemaakt ligt tussen de 1% en 6%. Jongeren hebben nog het meest gebruik gemaakt van Maatschappelijk werk op School, Bureau Jeugdzorg, JIP en Bureau Halt. Bijna zes op de tien jongeren (58%) vinden dat er in hun buurt en 37% dat er in D ordrecht niet genoeg te doen is voor jongeren van hun leeftijd. Deze percentages zijn iets hoger dan in 2001 (figuur 0.3). Bijna de helft van de jongeren mist dingen in hun buurt, vooral een plek waar jongeren elkaar kunnen ontmoeten, een goede plek om te voetballen en speelplekken voor (kleine) kinderen. Vier op de tien jongeren missen dingen in Dordrecht. Dit betreft vooral uitgaansgelegenheden, een fatsoenlijke bioscoop en een gezellige discotheek. Fi guur 0.3 Aandeel jongeren dat vindt dat er niet genoeg te doen is in de buurt en in Dordrecht, 2003 (in procenten) % in de buurt in Dordrecht Interactie met de gemeente Volgens drie op de tien jongeren doet de gemeente niet genoeg voor jongeren, vier op de tien geeft het oordeel gaat wel en één op de tien vindt dat de gemeente genoeg doet. Dit is vergelijkbaar met twee jaar geleden. Bijna drie kwart van de jongeren is van mening dat de gemeente bij beslissingen die met jongeren te maken hebben, meer rekening moet houden met de wensen van jongeren. Twee derde meent dat jongeren meer betrokken moeten woorden bij beslissingen van de gemeente. Dit komt overeen met het beeld van twee jaar geleden. 0.6 Groepen jongeren Leeftijdsgroepen Er zijn geen verschillen tussen de leeftijdsgroepen in welbevinden op school. Wel spijbelen 18 t/m 22 jarigen wat vaker dan 12 t/m 17 jarigen. De oudere

12 viii leeftijdsgroep heeft vaker een bijbaantje, vaker vaste inkomsten, maar ook vaker schulden dan de jongere leeftijdsgroep. Jongeren van 18 t/m 22 jaar hebben een ongezondere leefstijl dan jongeren van 12 t/m 17 jaar. Ze roken en drinken vaker en hebben vaker wel eens drugs gebruikt. Ook ontbijten ze wat minder geregeld en eten ze minder vaak een warme maaltijd; bij deze groep is vaker sprake van overgewicht. Op het terrein van criminaliteit en veiligheid zijn er weinig verschillen tussen de leeftijdsgroepen. Jongeren van 12 t/m 17 jaar zijn wat vaker betrapt of opgepakt door de politie. Verder hebben ze wat vaker iemand gepest en zijn ook zelf wat vaker gepest dan jongeren van 18 t/m 22 jaar. Dit verschil wordt deels verklaard door het feit dat pesten wat vaker op school voorkomt. Jongeren van 12 t/m 17 jaar voelen zich ten slotte wat onveiliger op school. Kijken we naar de vriendenkring dan zijn wat meer 12 t/m 17 jarigen dan 18 t/m 22 jarigen hier tevreden over. Zij gaan ook wat vaker om met vrienden van een andere etniciteit en ontmoeten hun vrienden wat vaker op school en op straat. De oudere jongeren ontmoeten hun vrienden wat vaker thuis, bij vrienden thuis of in de discotheek of het café. Wat betreft de vrijetijdsbesteding zijn er enkele verschillen tussen de leeftijdsgroepen. Jongeren van 12 t/m 17 jaar sporten vaker, zijn vaker lid van een sportvereniging en maken vaker gebruik van sportvoorzieningen. Verder hebben ze vaker een Cultureel Jongeren Paspoort, zijn ze vaker lid van de bibliotheek en hebben ze vaker les gehad of een cursus gevolgd bij een muziekschool of creativiteitscentrum. Jongeren van 12 t/m 17 jaar missen wat vaker dingen in hun buurt, terwijl jongeren van 18 t/m 22 jaar vaker vinden dat er in Dordrecht niet genoeg voor hen te doen is. Jongens en meisjes Er zijn enkele verschillen in schoolverzuim tussen jongens en meisjes. Meisjes blijven wat vaker ziek thuis, jongens spijbelen wat vaker. Jongens en meisjes hebben even vaak een bijbaantje, een vast inkomen en schulden. Jongens drinken vaker en meer alcohol dan meisjes, hebben vaker recent drugs gebruikt en gokken wat vaker. Het eetpatroon van jongens en meisjes verschilt niet. Wel is er bij meisjes van 12 t/m 17 jaar relatief vaak sprake van ondergewicht en bij meisjes van 18 t/m 22 jaar van extreem overgewicht. Jongens van 18 t/m 22 jaar zijn wat vaker gewoon te zwaar. Verder is er bij meisjes vaker sprake van een indicatie voor psychosociale problemen. Het aandeel meisjes dat de afgelopen 12 maanden een delict heeft gepleegd is vergeleken met 2001 sterk gestegen (van 25% in 2001 naar 35% in 2003) en verschilt niet meer van het aandeel jongens. Wél plegen jongens vaker een zwaar delict, zijn ze vaker door de politie betrapt of opgepakt en vaker doorgestuurd naar bureau Halt. Meisjes voelen zich vaker onveilig dan jongens, zowel overdag als s avonds. Het aandeel meisjes dat zich s avonds wel eens onveilig voelt is vergeleken met 2001 fors gestegen (van 67% naar 78%). Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen jongens en meisjes in (beleving van) hun vriendenkring en de plaatsen waar ze hun vrienden ontmoeten.

13 ix Jongens sporten wat meer dan meisjes, zijn vaker lid van een sportvereniging en maken meer gebruik van sportvoorzieningen. Meisjes zijn wat vaker lid van de bibliotheek. Voor het overige zijn er geen verschillen tussen jongens en meisjes in het gebruik van culturele voorzieningen. Meisjes zijn minder tevreden dan jongens over wat er in hun buurt voor hen te doen is. In hun mening over wat er in Dordrecht voor hen te doen is verschillen jongens en meisjes niet. Etnische groepen Schoolverzuim komt wat vaker voor onder allochtone jongeren dan onder autochtone jongeren. Zij blijven wat vaker ziek thuis en komen vaker te laat op school. Vooral Antilliaanse en Turkse jongeren blijven vaker ziek thuis. Verder is het aandeel Turkse jongeren dat te laat komt het hoogst en komt spijbelen onder deze groep het vaakst voor. Turkse jongeren hebben ook een wat lagere score op schoolplezier. Allochtone jongeren hebben minder vaak een bijbaantje en een vast inkomen dan autochtone jongeren. Tegelijkertijd hebben allochtone jongeren vaker en gemiddeld hogere schulden dan autochtone jongeren. Twee etnische groepen vallen hierbij extra op. Antilliaanse en Turkse jongeren hebben het vaakst geen bijbaantje en Turkse jongeren hebben het vaakst geen vast inkomen. Antilliaanse jongeren hebben het vaakst schulden. Allochtone jongeren drinken minder vaak alcohol dan autochtone jongeren en hebben minder vaak wel eens drugs gebruikt. Dat geldt vooral voor Turkse en Marokkaanse jongeren. De laatste groep rookt ook wat minder. Wat betreft eetpatroon en gewicht valt vooral de Antilliaanse groep in negatieve zin op. Antilliaanse jongeren ontbijten minder frequent, eten minder frequent een warme maaltijd en eten minder vaak fruit. Bij deze groep is bovendien vaker sprake van (ernstig) overgewicht. Verder is er bij Antilliaanse en Turkse jongeren vaker sprake van een indicatie voor psychosociale problemen. Tussen autochtone en allochtone jongeren zijn geen noemenswaardige verschillen wat betreft het plegen van delicten. Wel zijn Surinaamse en Antilliaanse jongeren wat vaker opgepakt door de politie en zijn Surinaamse jongeren vaker doorverwezen naar Halt. Wat betreft veiligheidsgevoelens zien we dat meer autochtone dan allochtone jongeren zich in het algemeen onveilig voelen. Turkse jongeren voelen zich wat vaker onveilig op school. De thuissituatie van autochtone en allochtone jongeren verschilt. Nederlandse jongeren wonen vaker bij beide ouders dan de overige etnische groepen. Surinaamse en Antilliaanse jongeren wonen vaker in een eenoudergezin, Antilliaanse jongeren wonen bovendien vaker zelfstandig. Minder Turkse en Antilliaanse jongeren hebben het altijd naar de zin thuis. Bij problemen thuis kunnen zij ook het vaakst nergens terecht. Wat betreft de vriendenkring zijn er nauwelijks verschillen tussen autochtone en allochtone jongeren. Wél gaan allochtone jongeren wat vaker om met jongeren van een andere etniciteit en staan hier vaker positief tegenover dan autochtone jongeren. Ook hebben ze minder verkeerde vrienden. Marokkaanse jongeren staan het meest positief tegenover een gemengde vriendenkring en hebben het minst vaak verkeerde vrienden. Allochtone jongeren ontmoeten hun vrienden wat vaker op straat en in het buurthuis of wijkcentrum dan autochtone jongeren. Nederlandse en Surinaamse

14 x jongeren zien hun vrienden wat vaker in het café of de discotheek en op de sportvereniging dan de overige etnische groepen. Er is een aantal verschillen in vrijetijdsbesteding tussen autochtone en allochtone jongeren. Turkse, Marokkaanse en Antilliaanse jongeren sporten minder en zijn minder vaak lid van een sportvereniging. Ook maken allochtone jongeren minder vaak gebruik van sportvoorzieningen met uitzondering van een onofficieel sportterrein; dat geldt vooral voor Antilliaanse jongeren. Verder zijn Turkse en Marokkaanse jongeren minder vaak lid van een andere vereniging. Antilliaanse jongeren bezoeken culturele voorzieningen minder vaak dan de overige etnische groepen. Ze zijn ook minder vaak lid van de bibliotheek en lezen in hun vrije tijd minder vaak een boek of krant. Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen de etnische groepen in hun mening of er voor hen genoeg te doen is in hun buurt en in Dordrecht. 0.7 Kerngegevens per wijk Samenstelling bevolking Wanneer we kijken naar de groep 12 t/m 22 jarigen dan woont er in de Binnenstad verhoudingsgewijs het hoogste aandeel 18 t/m 22 jarigen (57%) en in Stadspolders het laagste aandeel (35%). Het aandeel jongens en meisjes verschilt nauwelijks tussen de wijken. Allochtone jongeren (meer dan 40%) vinden we vooral in Noordflank, Oud-Krispijn, de Staart en Crabbehof/ Zuidhoven. In Dubbeldam wonen vrijwel geen allochtone jongeren (slechts 4%). Wijken waar het goed gaat Met de jongeren in Dubbeldam, Sterrenburg en Het Reeland gaat het over het geheel genomen goed. Deze wijken scoren boven of rond het gemiddelde van heel Dordrecht op de meeste kerngegevens. Sterrenburg scoort het beste wat betreft het welbevinden van jongeren, de thuissituatie en het aandeel jongeren dat zich verveelt. Het Reeland en Dubbeldam hebben de beste scores wat betreft de ervaren veiligheid. Ook scoren deze wijken goed op de kerngegevens voor participatie. Wél is het alcoholgebruik onder jongeren in deze wijken relatief hoog. Voor Het Reeland geldt dat tevens voor het aandeel jongeren dat go kt. In Dubbeldam is daarnaast het aandeel jonger en dat een licht d elict heeft gepleegd relatief hoog. Wijken waar het minder goed gaat Met de jo ngeren in de Staart, Wielwijk en O ud- en Nieuw-Krispijn gaat het over de hele lini e minder goed. Wat betreft de Staart en Wielwijk zijn vooral de scores op welbevinden, thuissituatie, vrienden en participatie relatief la ag. Rela tief veel jongeren uit deze wijken hebben een indicatie voor psychosociale problemen, hebbe n te kampen met overgewicht en maken zi ch zorgen over de toekomst. Het aandeel jongeren dat het thuis naar de z in heeft in deze wijken het laagst en relatief veel jongere n geven aan bij probleme n thu is na ar niem and toe te kun nen en niet gen oeg vrienden te hebben. Ook is het aandeel jongeren d at zich verveelt in deze wijken het ho ogst en zijn rela tief wei nig jongere n lid van verenigingen en de bibliotheek. Het aandeel jongeren met een bijbaa ntje en m et een vast inkomen is in deze wijken het laagst; in de Sta art heeft een relatief groot aandeel jongeren

15 xi Tabel 0.1 Kerngegevens per wijk, 2003 Bin Nf OK NK HR St Ww CZ Sb Dd Sp D samenstelling bevolking % 18 t/m 22 jaar % meisjes % allochtonen school, werk en geld % wel eens gespijbeld indicator score welbevinden op school 27 6,5 41 6,5 24 6,4 19 6,4 17 6,4 16 6,5 21 6,4 13 6,7 16 6,2 19 6,4 18 6,1 20 6,3 % met een bijbaantje % zonder wekelijkse of maan- delijkse inkomsten % met schulden leefstijl en welbevinden % dagelijks rookt % alcohol drinkt % ooit drugs heeft gebruikt % het afgelopen jaar wel eens heeft gegokt % slechts 1 of 2 dagen ontbijt % met indicatie voor psychosociale problemen % goede ervaren gezondheid % met (ernstig) overgewicht % (enigszins) zorgen over de toekomst criminaliteit en veiligheid % uitsluitend licht delict % (tevens) zwaar delict % betrapt/opgepakt door politie % doorverwezen naar Halt % voelt zich overdag onveilig in eigen woonbuurt % voelt zich s avonds onveilig in eigen woonbuurt vrienden, vrije tijd en voorzieningen % thuis naar zin indi catorscore sfeer thuis % naar niemand toe kunnen bij problemen thuis ,4 8,7 8,5 8,3 8,6 8,3 8,3 8,3 8,7 8,5 8, ,6 7 % niet genoeg vrienden % zich vaak/af en toe verveelt % 1x per maand of minder sport % lid sportvereniging % lid andere vereniging % lid bibliotheek % cursus muziekschool % cursus creativiteitscentrum % niet genoeg te doen in buurt Toelichting - per kerngegeven zijn de twee meest negatieve scores rood en de twee meest positieve scores blauw gemaakt - Bin=Binnenstad, Nf=Noordflank, OK=Oud-Krispijn, NK=Nieuw-Krispijn, HR=Het Reeland, St=Staart, Ww=Wielwijk, C/Z= Crabbehof/Zuidhoven, Sb=Sterrenburg, Dd=Dubbeldam, Sp=Stadspolders, D=Dordrecht

16 xii schulden. Ten slotte is het aandeel jongeren dat een zwaar delict heeft gepleegd het hoogst in de Staart. Positief zijn in Wielwijk het lage alcoholgebruik en het lage aandeel jongeren dat een delict heeft gepleegd. In Oud- en Nieuw-Krispijn is vooral de (ervaren) veiligheid een aandachtspunt. Het aandeel jongeren dat zich onveilig voelt is in deze wijken veruit het hoogst. Dit komt overeen met de uitkomsten van de monitor Leefbaarheid en Veiligheid Hoewel het aandeel jongeren dat een delict heeft gepleegd in deze wijken rond het gemiddelde ligt, is het aandeel jongeren dat opgepakt is door de politie en dat doorverwezen is naar Halt het hoogst. Verder is er in beide wijken sprake van relatief veel jongeren met overgewicht. Nieuw-Krispijn scoort ook wat minder goed wat betreft indicatie voor psychosociale problemen. Jongeren uit Oud-Krispijn sporten relatief weinig en zijn het minst vaak lid van de bibliotheek. Jongeren uit de Staart en Nieuw-Krispijn ten slotte, zeggen het vaakst dat er in hun buurt voor hen niet genoeg te doen is. Wijken die er tussenin zitten De Binnenstad, Noordflank, Crabbehof/Zuidhoven en Stadspolders zijn wijken die op de meeste kerngegevens rond het gemiddelde scoren. Elke wijk heeft specifieke aandachtspunten. In de Binnenstad en Noordflank is het aandeel jongeren dat spijbelt vrij hoog (vooral in Noordflank), hebben relatief veel jongeren schulden (vooral in de Binnenstad) en hebben relatief veel jongeren een (licht) delict gepleegd. Het aandeel jongeren dat wel eens alcohol drinkt is in de Binnenstad het hoogst. Dit is deels te verklaren door het hoge aandeel 18 t/m 22 jarigen dat daar woont. In positieve zin valt de Binnenstad op door het lage aandeel jongeren dat vindt dat er in hun buurt niet genoeg voor hen te doen is. In Crabbehof/Zuidhoven zijn vooral de thuissituatie van jongeren en hun sociale participatie aandachtspunten. In deze wijk sporten relatief weinig jongeren en zijn relatief weinig jongeren lid van de bibliotheek. Wél scoort Crabbehof/ Zuidhoven het meest positief wat betreft spijbelgedrag en welbevinden op school. Stadspolders ten slotte scoort op vrijwel alle kerngegevens gemiddeld. 0.7 Ontwikkelingen De belangrijkste ontwikkelingen sinds 2001 worden hierna nog eens pun tsgewijs genoemd. Positieve ontwikkelingen Spijbelen is licht gedaald. Roken en gokken zijn licht afgenomen; er is een dalende trend in drugsgebruik. Minder jongeren vervelen zich. Meer jongeren zijn lid van een sportvereniging. Negatieve ontwikkelingen Minder jongeren hebben een bijbaantje.

17 xiii Meer jongeren hebben een licht delict gepleegd. Dit heeft vooral te maken met een toename van het zwartrijden. De toename van het aandeel jongeren dat een licht delict heeft gepleegd komt vooral op het conto van meisjes. Meer meisjes voelen zich overdag en s avonds onveilig. Minder jongeren zijn lid van de bibliotheek. Meer jongeren vinden dat er in hun bu urt en in D ordrecht niet genoeg voor hen te doen is. 0.8 Realisatie GSB-doelen Evenals twee jaar geleden wordt ook in deze Jongerenmonitor gekeken in hoeverre de gemeentelijke streefdoelen van het Grotestedenbeleid voor het jaar 2004 bereikt zijn. Hierna wor dt per streefdoel de stand van zaken geschetst. Streefdoel: 60% van de jeugd (12-17 jaar) voelt zich veilig Tabel 0.2 Percentage jongeren met het antwoord niet mee eens of oneens, mee oneens of helemaal mee oneens op de vraag of zij zich wel eens onveilig voelen overdag s avonds overdag s avonds overdag s avonds 12 t/m 17 jaar 67% 40% 70% 47% 60% 39% 18 t/m 22 jaar 64% 35% 62% 35% 59% 33% 12 t/m 22 jaar 65% 38% 66% 42% 60% 36% Wat betreft de veiligheidsgevoelens zien we, evenals twee jaar geleden dat wat betreft de situatie overdag het streefdoel voor 2004 ruim bereikt is. De situatie s avonds is hier echter nog ver van verwijderd. Streefdoel: wapenbezit onder Dordtse scholieren is gedaald naar 5% Tabel 0.3 Percentage jongeren dat z egt de afgelopen 12 maanden wel eens een wapen bij zich gedragen te hebben t/m 22 jaar 4% 5% 7% Dit streefdoel was in 2001 al bereikt; dit is twee jaar later niet veranderd. Streefdoel: 75% jeugd is tevreden over ruimte in de buurt Tabel 0.4 Percentage jongeren met het antwoord ja of gaat wel op de vraag of er in hun buurt genoeg te doen is voor jongeren van hun leeftijd t/m 22 jaar 42% 47% 40% De situatie in 2003 ligt nog even ver verwijderd van het streefdoel als in Streefdoel: 75% jeugd is positief over uitgaansvoorzieningen in de stad Tabel 0.5 Percentage jongeren met het antwoord ja of gaat wel op de vraag of er in Dordrecht genoeg te doen is voor jongeren van hun leeftijd t/m 17 jaar 71% 75% 57% 18 t/m 22 jaar 57% 64% 50% 12 t/m 22 jaar 63% 70% 54% De situatie wijkt vooral wat betreft de 18 t/m 22 jarigen nog af van het streefdoel.

18 xiv 0.9 Conclusies Het beeld dat uit de Jongerenmonitor naar voren komt lijkt in grote lijnen op dat van de afgelopen jaren. De belangrijkste conclusies en aandachtspunten worden hierna kort samengevat. Spijbelen en voortijdig schoolverlaten Op het terrein van onderwijs kan een aantal positieve zaken genoemd worden. Er wordt door minder jongeren gespijbeld en het aandeel schoolverlaters zonder diploma lijkt beperkt. Kijken we echter tevens naar schoolverlaters zonder startkwalificatie, dan heeft toch nog bijna een vijfde van de Dordtse 16 t/m 22 jarigen geen diploma of startkwalificatie. Deze jongeren lopen een grotere kans geen (vast) werk te vinden en in tijden van recessie hun baan te verliezen. Aandacht voor deze groep blijft dus gewenst. Sluitende aanpak Een sluitende aanpak voor jongeren is één van de speerpunten van het gemeentelijke beleid. Schoolverlaters die geen werk hebben en zonder geldige reden, zoals een vervolgopleiding, niet bij het CWI staan ingeschreven worden beschouwd als een probleemgroep die kans loopt in de marge van de samenleving terecht te komen. Op basis van de Jongerenmonitor blijkt het echter niet mogelijk een schatting te maken van de omvang van deze groep Voor het in beeld brengen van deze groep is een andere aanpak nodig dan een schriftelijke enquête. Een specifiek op deze probleemgroep gericht onderzoek is dan ook aan te bevelen. Schulden Veel jongeren hebben schulden. Voor een deel gaat dit om kleine bedragen. Er is echter ook een groep jongeren met meer dan 1000 euro schuld. Dit is een duidelijk aandachtspunt, wat ook door de gemeente al als speerpunt voor beleid is genoemd. Het is dan ook van belang dit onderwerp te blijven monitoren. Leefstijl Er is een licht positieve ontwikkeling geconstateerd wat betreft roken, gokken en drugsgebruik van jongeren. Wel is het aandeel jongeren dat dagelijks rookt nog fors (15%). Het alcoholgebruik is niet veranderd, evenals het eetpatroon. Veel jongeren eten nauwelijks fruit, terwijl op school veel jongeren wel eens junkfood eten. Bijna een vijfde van de Dordtse jongeren heeft last van (ernstig) overgewicht. Het sportgedrag is niet veranderd: een derde van de jongeren sport nauwelijks. Op het terrein van de leefstijl van jongeren lijkt dus nog winst te behalen. Psychosociale problemen Bij een groot aandeel jongeren is sprake van een vermoeden van psychosociale problemen. Uit onderzoek van het SGB onder hulpverleningsinstanties 1 komt naar voren dat er vooral voor jongeren van 18 jaar en ouder minder is op het gebied van signalering van psychosociale problemen en dat het hulpaanbod voor deze groep vrijblijvend is. Ook dreigen jongeren met psychosociale problemen die weinig opvallend gedrag vertonen en niet zelf naar de hulpverlening stappen 1 Soffers, I. Notitie inventarisatie signalering van jongeren met psychosociale problemen. Dordrecht: SGB, 2004.

19 xv buiten de boot te vallen. Dit is bij het signaleren van jongeren met psychosociale problemen een belangrijk aandachtspunt. Veiligheid Een groot deel van de jongeren voelt zich overdag en s avonds wel eens onveilig. Hierin is geen verbetering opgetreden vergeleken met twee jaar geleden; de licht positieve ontwikkeling die zich op dit terrein tussen 1999 en 2001 voordeed, heeft zich niet verder doorgezet. Veiligheid blijft dan ook een belangrijk aandachtspunt. Een klein deel van de schoolgaande jeugd voelt zich onveilig op school. Ook pesten en gepest worden komt op school veel voor. Veiligheid op school staat al op de beleidsagenda van de gemeente. Aandacht voor pesten is hierbij gewenst. Vrijetijdsbesteding Jongeren vervelen zich wat minder dan twee jaar geleden. In hun vrijetijdsbesteding is nauwelijks iets veranderd. Nog steeds vinden veel jongeren dat er in hun buurt niet genoeg te doen is (58%) en ook het aandeel jongeren dat van mening is dat er in Dordrecht niet genoeg te doen is, is fors (37%). Hierin is vergeleken met twee jaar geleden geen verbetering opgetreden. Het streefdoel van de gemeente, dat 75% van de jongeren positief is over de ruimte in de buurt en over uitgaan in de Binnenstad, is hiermee nog steeds niet bereikt. Een adequaat voorzieningenaanbod voor jongeren is een speerpunt van het gemeentelijke beleid. Duidelijk is dat dit wat de jongeren betreft nog verbetering behoeft. Hierbij vinden veel jongeren het belangrijk dat er rekening gehouden wordt met hun wensen. Doelgroepen Meisjes zijn een aandachtsgroep wat betreft gewicht en indicatie voor psychosociale problematiek. Ook de toegenomen gevoelens van onveiligheid bij deze groep behoeven aandacht. Van de etnische groepen springen vooral Turkse en Antilliaanse jongeren er op diverse terreinen in negatieve zin uit. Beide groepen scoren op schoolverzuim, de kans op psychosociale problemen, de thuissituatie en sociale participatie minder gunstig. Turkse jongeren hebben ook wat vaker geen vast inkomen. Bij Antilliaanse jongeren zijn daarnaast de schuldenproblematiek en het eetpatroon aandachtspunten. Naar verwachting betreft het hier veelal een samenhangende problematiek. Wijken De wijken die op basis van de Jongerenmonitor aandacht behoeven, komen ook uit andere monitoren als kwetsbaar naar voren: de Staart, Wielwijk en Oud- en Nieuw-Krispijn. Met het project Communities that Care wordt in de Staart een start gemaakt met een structurele en geïntegreerde aanpak van de jongerenproblematiek in deze wijk. Dit kan op termijn mogelijk ook voor de andere wijken als voorbeeld dienen. Ten slotte De Jongerenmonitor is een instrument waarmee op een breed terrein ontwikkelingen en trends kunnen worden vastgesteld. De monitor heeft vooral een signaalfunctie. Om daadwerkelijk inzicht te krijgen in bepaalde thema s dient nader onderzoek plaats te vinden.

20 xvi Verder dient opgemerkt te worden dat met de monitor specifieke probleemgroepen jongeren, zoals dak- en thuisloze jongeren, verslaafden en jongeren met psychische problemen, minder goed worden bereikt. Voor inzicht in de situatie van deze specifieke doelgroepen is een andere aanpak vereist.

21 1 1. INLEIDING Jongeren zijn in het beleid van de gemeente Dordrecht een belangrijke aandachtsgroep. Zij zijn immers de toekomst van Dordrecht. Recent heeft dan ook een herijking van het Jeugdbeleid plaatsgevonden, die zijn weerslag heeft gekregen in de notitie DRDT 4 u 2. Beleidsimpuls jeugd. Acties voor een samenhangend jeugdbeleid Speerpunten in het jeugdbeleid zijn: ervoor zorgen dat jongeren kunnen blijven deelnemen aan het onderwijs/ het voorkomen van schooluitval, verbeteren van de veiligheid op school en in de openbare ruimte, verbeteren van de vrijetijdsbesteding, verbeteren van de leefstijl (meer bewegen, gezond eten, verminderen alcohol- en drugsgebruik, verminderen schulden). Het zorgen voor een goede basisinfrastructuur en een sluitende aanpak staan hierbij prominent op de beleidsagenda. Ook wil de gemeente jongeren meer betrekken bij zaken die hen aangaan, zoals het inrichten van de buitenruimte. Om haar beleid goed vorm te kunnen geven en de resultaten hiervan te kunnen monitoren, wordt vanaf 1999 in Dordrecht de Jongerenmonitor uitgevoerd, gericht op jongeren van 12 t/m 22 jaar. Doel van de monitor is het op systematische wijze in beeld brengen van ontwikkelingen en trends in de leefsituatie, het gedrag en de attitudes van jongeren. Onderwerpen die hierin aan bod komen zijn de leefsituatie (school, werk en geld), leefstijl en gezondheid, criminaliteit en veiligheid, vriendengroep, vrijetijdsbesteding en gebruik van voorzieningen. In 2003 heeft het Sociaal Geografisch Bureau in opdracht van de sector Onderwijs en Welzijn de derde meting van de Jongerenmonitor uitgevoerd. 1.1 Opzet en uitvoering Gegevensverzameling De Jongerenmonitor is gebaseerd op de standaard Jeugdmonitor die in het kader van het Grotestedenbeleid door enkele gemeenten is ontwikkeld. De gegevens worden verzameld via een schriftelijke vragenlijst. Deze vragenlijst is grotendeels identiek aan de vragenlijsten die in 2001 en 1999 zijn afgenomen. Net als in 2001 is een aantal vragen weggelaten en een aantal vragen toegevoegd. Voor de volledige vragenlijst wordt verwezen naar bijlage 1. Het veldwerk vond plaats in de periode oktober t/m december 2003, waarmee het tijdstip afwijkt van dat in de eerste twee metingen. Toen vond de gegevensverzameling plaats in juni, juli en augustus. Dit heeft in een enkel geval gevolgen voor de vergelijking van gegevens over de jaren heen; dit staat dan expliciet in het rapport vermeld. Jongeren die de vragenlijst na twee weken niet hadden teruggestuurd, kregen een rappel. Dit werd enkele weken daarna nog eens herhaald. Steekproef, respons en representativiteit De vragenlijst is toegestuurd aan een steekproef van 2195 Dordtse jongeren, evenredig verdeeld naar geslacht, leeftijd en wijk. Daarnaast is een aanvullende steekproef van 1000 Surinaamse, Turkse, Marokkaanse en Antilliaanse jongeren benaderd om een uitsplitsing van de resultaten naar etnische groepen mogelijk te maken. Om de respons te verhogen zijn onder jongeren die de vragenlijst ingevuld retourneerden 100 bioscoopkaartjes verloot. Van 1210 jongeren zijn bruikbare vragenlijsten ontvangen en verwerkt: van 915 jongeren uit de standaardsteekproef (een respons van 42%) en 295 jongeren uit de aanvullende steekproef (een respons van 30%).

22 2 De resultaten van het onderzoek zijn gewogen naar leeftijd en wijk en zijn hiermee representatief voor de Dordtse jongeren van 12 t/m 22 jaar. Wél dient men zich hierbij te realiseren dat met schriftelijk vragenlijstonderzoek jongeren die zich aan de onderkant van de samenleving bevinden en die kampen met ernstige problemen (dak- en thuislozen, verslaafden, jongeren met ernstige psychische problematiek, criminele jongeren die vastzitten etc.) niet of nauwelijks worden bereikt. Voor de meeste onderwerpen van de vragenlijst, zal dit echter geen verschil maken. Analyse en rapportage De resultaten van het rapport zijn voor heel Dordrecht weergegeven, waarbij indien mogelijk een vergelijking is gemaakt met de situatie in 2001 en Daarnaast is gekeken naar verschillen tussen leeftijdsgroepen (12 t/m 17 jaar en 18 t/m 22 jaar), jongens en meisjes en etnische groepen. Alleen in het laatste geval is gebruik gemaakt van de totale steekproef. De overige resultaten zijn berekend over de standaardsteekproef. De verschillen tussen groepen worden per onderwerp puntsgewijs weergegeven. Ten slotte zijn de kerngegevens per wijk gepresenteerd. Voor meer informatie over de analyse wordt verwezen naar bijlage Inhoud rapport In de volgende hoofdstukken worden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd. Achtereenvolgens gaan we in op de volgende thema s: School, werk en geld (hoofdstuk 2) Leefstijl en welbevinden (hoofdstuk 3) Criminaliteit en veiligheid (hoofdstuk 4) Vrienden, vrije tijd en voorzieningen (hoofdstuk 5) In bijlage 3 wordt een overzicht gegeven van de samenstelling van de Dordtse bevolking van 12 t/m 22 jaar per 1 januari 2004 naar leeftijdsgroep, geslacht en etnische groep.

23 3 2. SCHOOL, WERK EN GELD In dit hoofdstuk staan school, werk en geld centraal. In paragraaf 2.1 kijken we onder meer naar schoolverzuim, welbevinden op school en bijbaantjes. De tweede paragraaf is gewijd aan jongeren die niet meer op school zitten en paragraaf 2.3 gaat over geld: inkomsten en eventuele schulden die jongeren hebben. Ten slotte worden in paragraaf 2.4 de kerngegevens op het gebied van school, werk en geld per wijk gepresenteerd. 2.1 Op school Deze paragraaf gaat over jongeren die nog op school zitten. Het gaat om ruim driekwart van de jongeren (77%): 96% van de 12 t/m 17 jarigen en 54% van de 18 t/m 22 jarigen. Schoolverzuim Een derde van alle schoolgaande jongeren (33%) is in de afgelopen maand wel eens één of meerdere dagen ziek thuis gebleven (figuur 2.1). Gemiddeld ging het om 2,7 dagen Bij 3% van de jongeren ging het om meer dan 5 dagen. In het aandeel jongeren dat wel eens ziek is thuisgebleven is weinig veranderd in de afgelopen jaren, wel is het gemiddelde aantal dagen iets lager dan in 2001 (3,4 dagen). Figuur 2.1 Verzuim wegens ziekte, spijbelen en te laat komen, 1999, 2001 en 2003 (in procenten) % ziek thuis spijbelen te laat komen Een vijfde van alle jongeren (20%) heeft de afgelopen maand wel eens gespijbeld (figuur 2.1). De jongeren die wel eens spijbelden deden dit gemiddeld 6,9 uur. Bij 2% ging het om 11 uur of meer. Het aandeel jongeren dat wel eens spijbelde is iets gedaald ten opzichte van eerdere jaren. Wat het gemiddelde aantal uren betreft is er weinig veranderd. Net als in 2001 kwamen vier op de tien jongeren (41%) in de afgelopen vier weken wel eens te laat op school (figuur 2.1). Van de jongeren die wel eens te laat zijn gekomen is dat bij het merendeel slechts één of twee dagen gebeurd. Het gemiddelde aantal dagen te laat komen ligt op 3, iets lager dan in 2001 en Verschillen naar leeftijd zien we alleen bij het spijbelen: van de jongeren van 18 t/m 22 jaar spijbelde een hoger aandeel dan van jongeren van 12 t/m 17 jaar (28% versus 16%). In 2001 was dit verschil nog iets groter (42% versus 21%) Net als in 2001, zijn meer meisjes (37%) dan jongens (26%) ziek thuisgebleven. Iets meer jongens (22%) dan meisjes (18%) spijbelden de afgelopen maand wel eens. Gemiddeld

24 4 spijbelden jongens ook meer uur dan meisjes (9,5 uur versus 5,0 uur). Van het verschil in spijbelen tussen jongens en meisjes was in 2001 nog geen sprake. Van de allochtone jongeren (40%) is een hoger aandeel wel eens ziek thuisgebleven dan van de autochtone jongeren (30%). Dit is met name het geval bij Antilliaanse (48%) en Turkse (42%) jongeren. Spijbelen komt met name onder Turkse jongeren relatief vaak voor (46%). Van de allochtone jongeren (57%) is ook een iets hoger aandeel wel eens te laat gekomen dan van de autochtone jongeren (36%). Dit geldt voor alle groepen, maar in het bijzonder (opnieuw) voor Turkse jongeren (68%). Van het opvallende schoolverzuim van Turkse jongeren was in 2001 geen sprake. Wel zagen we toen wel dat er net als nu bij Antilliaanse jongeren vaker dan gemiddeld sprake is van de verschillende vormen van schoolverzuim. Welbevinden op school Om te achterhalen of jongeren het naar hun zin hebben op school, zijn in de vragenlijst vragen opgenomen uit de vragenlijst naar schoolbeleving van Potting e.a. (1989). De gebruikte versie bestaat uit tien vragen over schoolbeleving. Op basis van deze vragen kan een totaalscore voor schoolbeleving worden berekend. Daarnaast bestaan er binnen deze totaalscore drie dimensies van schoolbeleving: 1) schoolplezier, 2) omgang met andere kinderen en 3) begrijpen van de lesstof. Deze dimensies hebben aparte scores. De scores lopen van 1 t/m 10. Een lage score staat voor een laag welbevinden. De scores voor welbevinden op school en de subdimensies staan weergegeven in tabel 2.1. Tabel 2.1 Indicatorscores welbevinden op school, 1999, 2001 en 2003 totaalscore welbevinden op school ,3 6,3 6,3 dimensies schoolplezier omgang met andere kinderen begrijpen van de lesstof * hoe hoger de score, hoe beter 6,2 6,1 6,8 6,4 6,0 6,8 6,6 5,9 6,7 De gemiddelde totaalscore voor het welbevinden op school ligt in 2003 op 6,3. De score is niet veranderd in vergelijking met 1999 en De score op de dimensie schoolplezier bedraagt 6,6. Deze score is sinds 1999 iets toegenomen. De scores op de andere twee dimensies liggen op respectievelijk 5,9 (omgang met andere kinderen) en 6,7 (begrijpen van de lesstof). Deze laatste twee scores zijn vergelijkbaar met die van voorgaande jaren. Er bestaan enkele verschillen tussen de leeftijdsgroepen als het gaat om de drie dimensies. Jongeren van18 t/m 22 jaar (7,1) hebben een iets hogere score voor schoolplezier dan jongeren van 12 t/m 17 jaar (6,3). Als het gaat om omgang met andere leerlingen scoren de 12 t/m 17 jarigen (6,0) iets beter dan de 18 t/m 22 jarigen (5,7). In 2001 zagen we dezelfde verschillen. Geslacht speelt, net als in 2001, geen rol bij de verschillende scores voor welbevinden op school Turkse jongeren hebben een iets lagere score voor schoolplezier (6,0). Marokkaanse jongeren scoren hierop juist iets hoger (7,1). In 2001 werden er andere verschillen naar etniciteit geconstateerd. Met name Antilliaanse jongeren scoorden toen slechter (op totaal welbevinden, omgang met andere leerlingen en begrijpen van de lesstof).