K I N D E R E N O N D E R Z O E K : J A A R

Transcriptie

1 THUISSITUATIE, KINDEROPVANG EN OPVOEDING K I N D E R E N O N D E R Z O E K : J A A R Jeugd Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland West in het voorjaar van 2010 een schriftelijke gezondheidsenquête uitgevoerd onder ouders of verzorgers van kinderen van 0 t/m 11 jaar. De resultaten zijn beschreven in een serie van tien factsheets en geven inzicht in de gezondheid, leefstijl en leefomstandigheden van de kinderen in de regio. Pijnacker- Nootdorp Hoeveel kinderen wonen er in een eenoudergezin? Hoeveel ouders maken gebruik van kinderopvang? Hoe beleven ouders de opvoeding? Zijn hierin veranderingen te zien ten opzichte van het Kinderen onderzoek 2006? Ervaren ouders voldoende steun vanuit de omgeving? Deze en andere vragen worden in deze factsheet beantwoord. Thuissituatie Van de 0 t/m 11-jarige kinderen in de regio woont 87% bij de eigen vader en moeder, 2% in een nieuw samengesteld gezin (een eigen ouder en de nieuwe partner van die ouder), 8% in een eenoudergezin en bij 2% van de kinderen hebben de ouders een co-ouderschapsregeling. De eenoudergezinnen zijn vooral moeder-gezinnen. KIND WOONT IN EEN EENOUDERGEZIN Komt vaker voor bij: met rondkomen In vergelijking met: 27% geen moeite 5% met rondkomen allochtoon nw 1 21% autochtoon 6% lage opleiding 21% hoge opleiding 4% gemiddelde opleiding leeftijd 8-11 jaar 11% leeftijd 0-3 jaar 6% 1) kind is niet-westers allochtoon. In de factsheets worden resultaten gepresenteerd over het vóórkomen van indicatoren van gezondheid. Ook is onderzocht of de indicatoren vaker voorkomen bij bepaalde groepen. Hierbij zijn de volgende achtergrondkenmerken bestudeerd: geslacht, leeftijd, opleiding van de ouders, etniciteit, gezinssituatie en rondkomen. Tot slot is bepaald of er verschillen zijn tussen gemeenten en trends ten opzichte van het Kinderenonderzoek Tussen gemeenten zijn grote verschillen in het percentage kinderen dat in een eenoudergezin woont (figuur 1). Resultaten die in de factsheets aan de orde komen zijn, voor wat betreft geslacht en leeftijd, representatief voor alle kinderen in de regio. Verschillen tussen groepen kinderen of gemeenten zijn alleen genoemd als deze relevant en statistisch significant zijn (dat wil zeggen met een kans van minder dan 5% op toeval berustend). Meer details over de onderzoeksopzet en methode zijn beschreven in factsheet KINDERENONDERZOEK 2010

2 14% 12% 8% 6% 4% 2% 0% 13% 3% 11% 11% 5% 4% Figuur 1: Percentage kinderen (0 t/m 11 jaar) dat in een eenoudergezin woont, naar gemeente. Kinderopvang Voor bijna driekwart (73%) van de kinderen wordt minstens eenmaal per week overdag gebruik gemaakt van (al dan niet professionele) kinderopvang. Dit percentage is vergelijkbaar met het percentage in MINIMAAL EENMAAL PER WEEK KINDEROPVANG leeftijd 0-3 jaar 88% leeftijd 8-11 jaar 56% leeftijd 4-7 jaar 75% lage opleiding 66% hoge opleiding 77% gemiddelde opleiding 68% autochtoon 76% allochtoon nw1 62% allochtoon w 1 67% 1) kind is niet-westers (nw) of westers (w) allochtoon. Bij 0 t/m 3-jarigen zijn kinderdagverblijf (57%), grootouders (35%) en peuterspeelzaal (16%) de meest voorkomende vormen (figuur 2). Bij de oudere kinderen wordt de buitenschoolse of naschoolse opvang (BSO/NSO) vaker genoemd, evenals opvang door de school (inclusief overblijven). De rol van grootouders als oppas neemt dan af. 5% grootouder(s) Pijnacker-Nootdorp kinderdagverblijf/- crèche instelling voor BSO/NSO opvang in school, buurthuis peuterspeelzaal betaalde oppas gastouder 0% 20% 30% 40% 50% 60% 0 t/m 3 jaar 4 t/m 7 jaar 8 t/m 11 jaar Figuur 2: Soort kinderopvang waarvan ouders gebruik maken, naar leeftijd van het kind. Sinds 2006 worden meer 0 t/m 3 jarigen opgevangen bij een kinderdagverblijf en minder kinderen bij een peuterspeelzaal. Bij kinderen van vier jaar en ouder is een toename te zien van het gebruik van de BSO/NSO en een afname van de opvang in een school of buurthuis. Hoogopgeleide ouders maken vaker gebruik van kinder - opvang dan laagopgeleide ouders (77% versus 66%). Sinds 2006 is het gebruik van kinderopvang onder laagopgeleide ouders gestegen van 61% naar 66%. Onder hoogopgeleide ouders is dit gelijk gebleven. Hoogopgeleide ouders maken vaker gebruik van opvang door een kinderdagverblijf, BSO/NSO en een betaalde oppas, terwijl laagopgeleide ouders juist vaker gebruik maken van de peuterspeelzaal en opvang in de school of in een buurthuis. Ook ouders die beiden niet werken maken relatief vaak gebruik van de peuterspeelzaal. In (66%) en (69%) worden minder kinderen opgevangen dan in de rest van de regio, in (78%) juist meer. In de gemeente is een lichte stijging te zien van het gebruik van kinderopvang van 67% in 2006 naar 73% in In de andere gemeenten is het percentage sinds 2006 nauwelijks veranderd. 2-2 KINDERENONDERZOEK 2010

3 Opvoeding: lust of last Aan de ouders is een aantal stellingen voorgelegd over hoe zij de opvoeding van hun kind beleven. Twee voorbeelden zijn: het ouderschap geeft mij voldoening en ik zit vaak in angst om mijn kind. Per stelling konden respondenten aangeven in hoeverre ze het met die stelling eens waren. De wijze waarop ouders de opvoeding beleven laat een gunstig beeld zien. Vrijwel alle ouders geven aan dat het ouderschap hen voldoening geeft (96%), en 94% is tevreden over de wijze waarop de opvoeding tot dusverre verloopt. Dit komt overeen met landelijke cijfers 1. Zowel voldoening als tevredenheid zijn onder ouders van de jongste kinderen het hoogst. De meestgenoemde negatieve aspecten zijn dat ouders weinig aan andere dingen toe komen (16%) en de opvoeding niet goed kunnen combineren met andere taken (14%) (figuur 3). Eén op de tien ouders () vindt niet altijd een oplossing als er zijn met hun kind. Dit is gunstiger dan in 2006, toen 15% van de ouders dit aangaf. Kom weinig aan andere dingen toe Kan zorg voor kind niet goed combineren met andere dingen Vindt bij niet altijd oplossing Gevoel alleen te staan voor de opvoeding Vindt ouderschap erg vermoeiend Niet tevreden over verloop opvoeding Verantwoordelijkheid valt zwaar Weet ik niet hoe te reageren op kind Ouderschap geeft geen voldoening Zit vaak in angst om kind 0% 5% 15% 20% Figuur 3: Negatieve ervaringen van de ouders rondom de opvoeding, in 2006 en ) Gezinsrapport 2011, SCP. 2) Dit onderwerp is op een andere manier nagevraagd dan in 2006, waardoor de gegevens niet vergelijkbaar zijn. De vragen over de opvoedingsbeleving zijn wat minder positief ingevuld door ouders in de volgende (gezins)- situaties: eenoudergezin nieuw samenesteld gezin / co-ouderschap niet-westers allochtoon kind beide ouders werken niet ouder of partner heeft psychische (gehad) (gehad) met een ander kind in het gezin (gehad) in het gezin. Ouders in geven vaker dan andere ouders aan dat ze weinig aan andere zaken toekomen. Dit verschil met andere gemeenten is er ook als rekening wordt gehouden met verschillen in bijvoorbeeld opleiding, gezinssituatie en rondkomen. Opvoeding: vragen of zorgen Vier op de tien ouders hebben in het jaar voorafgaand aan het onderzoek vragen gehad rondom de opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van het kind (41%) 2. Eén op de drie ouders had zorgen op deze gebieden (32%). Bij bijna één op de vijf ouders waren deze zorgen zodanig dat zij behoefte hadden aan deskundige hulp of advies (15% soms en 3% vaak). ZORGEN RONDOM ONTWIKKELING/GEDRAG/OPVOEDING, ZODANIG DAT ER BEHOEFTE IS AAN HULP/ADVIES met 40% geen 16% 37% geen conflicten 15% psychische 35% 16% 28% geen moeite 16% met rondkomen met rondkomen eenoudergezin 26% nieuw samengesteld ander gezin 17% 26% gezin/co-ouderschap leeftijd 8-11 jaar 21% leeftijd 0-3 jaar 13% jongens 20% meisjes 15% Zorgen over de opvoeding, gedrag of ontwikkeling van het kind worden vaker gemeld door ouders die zelf (of hun partner) psychische hebben (gehad) en door ouders in gezinnen waar een probleem is (geweest) met een ander kind of waar conflicten zijn (geweest) binnen het gezin. 2-3 KINDERENONDERZOEK 2010

4 In (13%) en (12%) geven relatief weinig mensen aan zich zorgen te maken over opvoeding, het gedrag of de ontwikkeling van het kind. De onderwerpen waarover ouders zich zorgen maken variëren met de leeftijd van het kind (figuur 4). Ouders van de jongste kinderen hebben vooral zorgen over eten/ - slapen/groei/zindelijkheid (8% van de ouders heeft hier soms of vaak zorgen over). Onder ouders van de oudste groep is angst, onzekerheid en faalangst met 9% het meest voorkomende onderwerp waarover zorgen bestaan. Ook verschijnt in die groep het thema schoolprestaties in de top drie: 7% van de ouders heeft hier soms of vaak zorgen over. eten, slapen, groei, zindelijkheid luisteren, gehoorzamen angst, onzekerheid, faalangst schoolprestaties houden aan/stellen van grenzen, regels, afspraken sociaal contact, spelen gezondheid druk, agressief zijn spraak-/taalontwikkeling verdrietig, depressief zijn pesten, gepest worden besteding vrije tijd vriendschap, uitgaan stelen, vandalisme seksualiteit Er zijn geen grote verschillen tussen gemeenten in de onderwerpen waarover ouders zich zorgen maken. Opvoeding: hulp uit de omgeving Hulp bij dagelijkse verzorging/opvoeding Bijna driekwart van de ouders (73%) krijgt wel eens hulp van familie, vrienden, kennissen of buren bij alledaagse dingen rondom de verzorging of opvoeding van hun kind, zoals oppassen of advies. krijgt deze hulp vaak, 24% regelmatig en 40% af en toe; 27% krijgt zelden of nooit hulp. Het overgrote deel van de ouders vindt de hulp die zij krijgen voldoende; 3% van de ouders zou graag meer hulp willen. Steun bij Ruim negen op de tien ouders (93%) kan met familie, vrienden, kennissen of buren praten als er een probleem is rondom de verzorging of opvoeding van hun kind. Bij 35% gebeurt dit vaak, bij 34% regelmatig en bij 24% af en toe; 7% krijgt zelden of nooit steun. Bijna alle ouders vinden de steun die zij krijgen voldoende; 2% van de ouders zou graag meer steun uit de omgeving willen. In ervaren ouders de steun uit hun omgeving vaker als onvoldoende (5%) dan in andere gemeenten (2-3%). ERVAART ONVOLDOENDE STEUN UIT OMGEVING BIJ PROBLEMEN RONDOM VERZORGING/OPVOEDING psychische 11% 2% 8% geen conflicten 2% met 7% geen 2% eenoudergezin 6% ander gezin 2% 6% geen moeite 2% met rondkomen met rondkomen niet-werkende 5% werkende ouder(s) 2% ouders roken, alcohol, drugs 0% 2% 4% 6% 8% allochtoon nw 1 5% autochtoon 2% allochtoon w 1 4% 1) kind is niet-westers (nw) of westers (w) allochtoon. 0 t/m 3 jaar 4 t/m 7 jaar 8 t/m 11 jaar Figuur 4: Percentage ouders dat zich zorgen maakt over bepaalde thema s, naar leeftijdsgroep. 2-4 KINDERENONDERZOEK 2010

5 Opvoeding: deskundige hulp Van de ouders die in de 12 maanden voorafgaand aan het onderzoek zorgen hadden rondom opvoeding, gedrag of ontwikkeling van hun kind, had 39% op het moment van het onderzoek deskundige hulp of advies (7% van het totaal aantal ouders). De meesten krijgen hulp van een leerkracht (18% van de ouders die zorgen hadden), opvoeddeskundige (psycholoog, pedagoog, opvoedwinkel of -spreekuur: 15%) of een medisch specialist (12%). Daarnaast worden nog genoemd de huisarts (7%), een arts/verpleegkundige van de JGZ 0-19 (6%), de GGZ (6%), Bureau Jeugdzorg (6%) en Maatschappelijk werk (3%). VAN OUDERS DIE ZORGEN HEBBEN RONDOM DE OPVOEDING: KRIJGT MOMENTEEL DESKUNDIGE HULP Komt vaker voor bij: psychische 53% met In vergelijking met: 37% 53% geen 37% eenoudergezin 50% ander gezin 37% 45% geen conflicten 37% leeftijd 8-11 jaar 44% leeftijd 0-3 jaar 26% leeftijd 4-7 jaar 42% Van de ouders die in de twaalf maanden voorafgaand aan het onderzoek zorgen hadden rondom opvoeding, gedrag of ontwikkeling van hun kind, kreeg 11% op het moment van het onderzoek geen deskundige hulp of advies, terwijl zij daar wel behoefte aan hadden (2% van het totaal aantal ouders). In de hele regio Zuid-Holland West gaat het om de ouders van circa 1300 kinderen tot en met 11 jaar. De onderwerpen van de hulpvraag van deze ouders komen overeen met de onderwerpen in figuur 4. Een groot deel van deze ouders (43%) heeft nog geen hulp gezocht en 32% staat op een wachtlijst. Enkele ouders gaven aan nergens terecht te kunnen of niet te weten waar ze hulp moeten zoeken. Omdat het om een kleine groep ouders gaat, is het niet mogelijk om risicofactoren te benoemen. Bekendheid met het CJG Aan de ouders is gevraagd of ze bekend zijn met (de ontwikkeling van) het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in hun gemeente. Omdat de ontwikkeling van de CJG s in elke gemeente in een ander stadium is, zijn hierin grote verschillen te zien tussen gemeenten (figuur 5). In, waar op het moment van het onderzoek de CJG s gerealiseerd waren, was 64% van de ouders hiermee bekend. In de andere gemeenten varieert dit percentage tussen 31% in Pijnacker-Nootdorp en 17% in. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 0% 64% Figuur 5: Percentage ouders dat bekend is met (de ontwikkeling van) het CJG in hun gemeente, naar gemeente. Hoogopgeleide ouders en ouders van jonge kinderen zijn beter bekend met het CJG dan andere ouders. Colofon 17% Factsheets in de reeks kinderen onderzoek 2010: 1 Onderzoeksopzet en achtergrondkenmerken 2 Thuissituatie, kinderopvang en opvoeding 3 Lichamelijke gezondheid 4 Psychosociale gezondheid 5 Roken en alcoholgebruik 6 Voeding, beweging en gewicht 7 Mondhygiëne en zwemvaardigheid 8 Seksuele en relationele vorming 9 Veiligheid en geweld 10 Samenvatting en kernboodschappen voor beleid 31% 26% 24% Pijnacker-Nootdorp 18% 28% 20% Meer informatie GGD Zuid-Holland West Sector Gezondheidsbevordering Epidemiologie Postbus AB (079) info@ggdzhw.nl Maart KINDERENONDERZOEK 2010