Hoe gaat het met de gezondheid van de Utrechtse Jeugd?

Transcriptie

1 Hoe gaat het met de gezondheid van de Utrechtse Jeugd? Natuur Relaxen zzz Fruit Blij Bewegen Dokter Deze woorden gebruiken Utrechtse kinderen als zij praten over gezondheid. Meer weten? Kijk op

2 De gezondheid van de Utrechtse jeugd Deze folder brengt in beeld hoe het gaat met de gezondheid van de Utrechtse jeugd en welke factoren hierop mede van invloed zijn. Voor iedereen die met en voor de jeugd werkt, geeft hij informatie die de eigen kennis kan vergroten. Daarnaast kan hij helpen thema s te agenderen en daarmee de gezondheid van de Utrechtse jeugd verder te verbeteren. Gezondheid zien we net als Utrechtse kinderen zelf als een breed begrip: het gaat niet alleen over lichamelijke gezondheid, maar ook over hoe je je voelt, je kwaliteit van leven en de mate waarin je mee kunt doen. Daarnaast zijn er factoren die gezondheid beïnvloeden, zoals gezondheidsvaardigheden en de sociale en fysieke omgeving waarin een kind opgroeit. De informatie in deze folder komt uit verschillende databronnen, zoals grootschalig, representatief vragenlijstonderzoek, dataregistraties en veel gesprekken met professionals en inwoners. Wilt u meer informatie over de gezondheid van de Utrechtse jeugd, bijvoorbeeld op wijkniveau? Of bent u benieuwd hoe we deze gegevens verzamelen? Kijk op Hier staat ook informatie over de gezondheid van Utrechtse volwassenen. School

3 Leeftijdsopbouw en bevolkingsgroei Utrechtse jeugd 20% van de Utrechtse bevolking is tussen de 0 en 18 jaar. Dit zijn bijna kinderen en jongeren. In Amsterdam (17%) en Rotterdam (19%) wonen relatief minder 0-18 jarigen, in Den Haag meer (21%). Leeftijdsopbouw van de Utrechtse jeugd 26% 45% 29% 0-3 jaar 4-11 jaar jaar Utrecht groeit sterk Bevolkingsgroei van de Utrechtse jeugd We verwachten dat het aantal 0-18 jarigen tot 2040 met groeit naar ongeveer De groei is relatief het sterkst onder 12- tot 17-jarigen % Deze groei heeft consequenties voor het gebruik van de openbare ruimte (zoals speelruimte en naar school kunnen fietsen) en bijvoorbeeld onderwijs, vrijetijdsaanbod en de gezondheidszorg. 17% 16% 10% 0-11 jaar jaar Procentuele groei tot 2025 Procentuele groei tot 2040 Absolute groei tot 2040

4 Diversiteit onder Utrechtse jeugd en gezinnen Utrecht is een diverse stad. Inwoners hebben verschillende achtergronden 1 en wonen in uiteenlopende gezinssamenstellingen. Migratieachtergrond van de Utrechtse jeugd 5% 15% 2% 9% 10% 60% Geen Overig westers Surinaams/Antilliaans Marokkaans Turks Overig niet-westers Percentage kinderen (10-12 jaar) naar gezinssamenstelling 6,5% 6,5% 3% Beide ouders Eenoudergezin Co-ouders Overig (bijvoorbeeld pleegouders, andere familie of internaat) 84% 1 Iemand heeft een migratieachtergrond wanneer deze persoon en/of minstens één van beide ouders niet in Nederland geboren is.

5 Baby s, peuters en kleuters (0-6 jaar) 92% tot 94,5% van de 0 tot 5 jarige kinderen in Utrecht is gevaccineerd 2. De afgelopen twee jaar is het percentage gevaccineerde kinderen in alle leeftijdsgroepen in Utrecht gedaald. Een hoge vaccinatiegraad is belangrijk om kinderen te beschermen tegen infectieziekten, zoals mazelen en polio. Landelijk en in andere steden was deze daling al eerder ingezet. Gezondheidsverschillen ontstaan al op jonge leeftijd. Dit is bijvoorbeeld te zien in het percentage kinderen met overgewicht naar opleidingsniveau van de ouders. Verschillen hierin worden groter naarmate kinderen ouder worden. 21% van de Utrechtse peuters heeft een indicatie voor voor- en vroegschoolse educatie (VVE), om hun (risico op) taalachterstand te verkleinen. 89% van hen maakt hier gebruik van. Overgewicht onder kinderen naar opleidingsniveau van de ouders 13% 20% 31% 13% 18% 22% 7% 7% 7% 3 jaar 5-6 jaar jaar ouders met basisonderwijs/vmbo ouders met havo/vwo/mbo ouders met hbo/wo 2 Dit verschilt per ziekte waartegen wordt gevaccineerd.

6 Kinderen (10-12 jaar) 90% van de Utrechtse kinderen voelt zich gezond. Kinderen zonder migratieachtergrond en kinderen in gezinnen met een hoge welvaart 3 geven vaker aan zich gezond te voelen. 72% van de kinderen gaat graag naar school. 92% van de kinderen is positief over de relatie met hun ouders. Wel ervaart 18% van de kinderen één of meer problemen thuis: bijvoorbeeld veel ruzie of ze vinden het thuis vaak ongezellig. Dit geldt vaker voor gezinnen met een lage welvaart, bij co-ouderschap en voor kinderen met een overige niet-westerse achtergrond. 10% van de kinderen heeft een ouder, broer(tje) of zus(je) met een chronische ziekte of verslaving. Deze kinderen hebben minder vaak een goed ervaren gezondheid en vaker een verhoogd risico op psychische problemen. 88% is gelukkig 93% slaapt voldoende 53% eet dagelijks fruit 3 Gezinswelvaart wordt vastgesteld op basis van Meer weten over Utrechtse jeugd in kwetsbare situaties? Eind 2018 verschijnt hierover een folder. zes vragen aan kinderen over bezittingen en financiële mogelijkheden van het gezin.

7 Het percentage kinderen met een positief zelfbeeld (tevreden met/trots op zichzelf) is gestegen van 80% in 2007 naar 88% in Kinderen met een Marokkaanse achtergrond hebben vaker dan gemiddeld een positief zelfbeeld. Dit geldt minder vaak voor kinderen in eenoudergezinnen. Pesten op basisscholen is sterk afgenomen van 27% in 2007 naar 16% in In 2017 gaf 14% van de kinderen aan gepest te worden. Het percentage kinderen met faalangstige gevoelens (bang dat iets niet gaat lukken) is toegenomen van 10% in 2009 naar 14% in Kinderen in gezinnen met een lage welvaart hebben vaker dan gemiddeld faalangst. 22% van de kinderen heeft in het afgelopen jaar een gaatje in het gebit gehad dat gevuld moest worden. Dit geldt vaker voor kinderen met een Turkse (35%) of Marokkaanse (37%) achtergrond. Professionals geven aan dat Turkse en Marokkaanse kinderen relatief veel suiker eten en ook veel eetmomenten op de dag hebben. Dit is slecht voor het gebit. 82% van de kinderen voelt zich veilig op buitenspeelplekken in de buurt. 84% is lid van een sportvereniging 76% vindt de eigen buurt leuk

8 Samenvatting In Utrecht wonen bijna kinderen en jongeren onder de 18 jaar. Met de voorspelde groei van de stad, stijgt dit tot ongeveer in Dit betekent dus ook een groter beroep op de openbare ruimte en op bijvoorbeeld onderwijs, vrijetijdsaanbod en de gezondheidszorg. Over het algemeen gaat het goed met de Utrechtse jeugd: ruim 9 op de 10 kinderen en 8 op de 10 jongeren voelen zich gezond. De jeugd is ook positief over de relatie met hun ouders. Kinderen hebben vaker dan enkele jaren geleden een positief zelfbeeld. En pesten is sterk afgenomen. In deze folder belichten we groepen en thema s die extra aandacht nodig hebben, zoals jeugd die opgroeit in armoede en jeugd in eenoudergezinnen of co-ouderschap. Opvallende thema s zijn de dalende vaccinatiegraad, toe - genomen faalangstige gevoelens, zorgen van professionals over (prestatie)druk, relatief lage homotolerantie en de mondgezondheid van de Utrechtse jeugd. Met jeugd bedoelen we 0-18 jarigen, met kinderen 0-12 jarigen en met jongeren jarigen.

9 Jongeren (13-18 jaar) 81% van de jongeren voelt zich gezond. Twee jaar eerder was dit 85%. Deze daling is vooral te zien bij meisjes met een migratieachtergrond. 80% van de jongeren geeft een rapportcijfer van 8 of hoger voor hoe goed ze kunnen praten met hun ouders. Dit geldt vaker voor jongeren met een Turkse of Marokkaanse achtergrond. Na jaren waarin 8% van de jongeren een verhoogd risico had op psychische problemen, is dit nu gestegen naar 10%. Een verhoogd risico is er vaker bij vmbo- en havo-leerlingen zonder migratieachtergrond. Professionals signaleren toegenomen (prestatie)druk bij jongeren, vaak gevoed door sociale media. Jongeren willen volgens hen altijd bereikbaar zijn en spiegelen zich aan anderen. Daarnaast moeten ze het goed doen op school, hebben ze bijbaantjes en een druk sociaal leven. Professionals noemen de druk als mogelijke verklaring voor de afname in ervaren gezondheid. Naar de buitenwereld moet het goed gaan; iemand anders heeft nieuwe schoenen, dan moet je ze zelf ook. Iedereen kan zien wat je doet door Facebook en Instagram. Professional

10 13% van de jongeren geeft aan dat het onvoldoende lukt op tijd met hun telefoon/internet/gamen te stoppen, zodat ze genoeg slapen. Vooral jongeren op het vmbo met een migratieachtergrond denken vaker dat homoseksuele leerlingen op school niet open kunnen zijn over hun geaardheid, ook niet tegen vrienden. 18% van de jongeren voelt zich s avonds en s nachts wel eens onveilig. In het schooljaar 2016/2017 zijn in het regulier voortgezet onderwijs meldingen gedaan van ongeoorloofd schoolverzuim 4. Het percentage tienermeiden dat zich liet vaccineren tegen baarmoederhalskanker (HPV) is met 9% gedaald: van 58% in 2016 naar 49% in Landelijk is het percentage met 7% gedaald tot 46%. Jongeren die denken dat homoseksuele leerlingen op school niet eerlijk kunnen uitkomen voor hun seksuele geaardheid 15% vmbo - geen migratieachtergrond 20% vmbo - met migratieachtergrond havo/vwo - geen migratieachtergrond 6% havo/vwo - met migratieachtergrond 13% 32% 4 Over het algemeen gaat het om jongeren die minstens 16 uur ongeoorloofd afwezig zijn in 4 weken.

11 Opgroeien in gezinnen 87% van de Utrechtse ouders voelt zich niet tot matig belast door het ouderschap. Een positieve beleving van het ouderschap heeft een gunstige invloed op het opvoedgedrag van ouders en het welzijn van kinderen. Ouders vragen advies/hulp over de opvoeding van hun kind aan: familie 41% vrienden of kennissen 36% jeugdgezondheidszorg 19% kinderopvang, peuterspeelzaal, school 19% huisarts 13% Ervaren gezondheid van jeugd en ouders is lager in eenoudergezinnen. Ervaren gezondheid naar gezinssamenstelling 91% 84% 82% 71% 80% 60% kinderen jongeren ouders Gezin met beide ouders Eenoudergezin Ook jeugd die opgroeit in een gezin met co-ouderschap scoort minder goed op verschillende gezondheidsaspecten, zoals moe voelen en alcoholgebruik.

12 9.500 kinderen groeien op in een gezin met een laag inkomen 5. Dit aantal is de afgelopen jaren heel licht gedaald. Opgroeien in armoede heeft een negatief effect op kinderen. Ze ervaren bijvoorbeeld vaker spanningen thuis, voelen zich vaker buitengesloten en hebben vaker slechtere schoolprestaties. Van de Utrechtse ouders met een Marokkaanse, Turkse of overige niet-westerse achtergrond heeft ongeveer een derde moeite met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie 6. 10% van de kinderen gaat (soms) met hun ouders mee naar de dokter of andere afspraken om te helpen. Dit geldt vaker voor kinderen met een Marokkaanse achtergrond en kinderen uit gezinnen met een lage welvaart. De buurtteams jeugd en gezin hebben in 2017 contact gehad met gezinnen. Dit is 17% van alle gezinnen in Utrecht. Gezinnen kunnen contact zoeken bij ingewikkelde vragen over bijvoorbeeld opvoeden, echtscheiding, huiselijk geweld, psychische problemen en schulden. Ik heb er nachten wakker van gelegen. Dat ik twee euro had en ik dacht: hoe ga ik mijn kinderen de hele maand nog te eten geven? Inwoner 5 Aantal kinderen in een huishouden tot 130% van het Wettelijk Sociaal Minimum. 6 Dit is gebaseerd op gegevens uit een schriftelijke vragenlijst. Naar verwachting ligt het percentage dat moeite heeft met het begrijpen van schriftelijke gezondheidsinformatie in werkelijkheid hoger.