PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID

Transcriptie

1 IJsselland PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Jongerenmonitor 20 92% normaal risico op psychosociale problemen.3 jongeren School Klas jaar Klas - jaar 86% goede ervaren gezondheid %* is op school gepest *van de 2 e klassers Genotmiddelen Psychosociale gezondheid Seksueel gedrag Voeding, bewegen, gewicht Samenvatting en aanbevelingen

2 RUIM.000 JONGEREN gebracht. Hiermee kan het regionaal en lokaal gezondheidsen jeugdbeleid onderbouwd worden. Omdat een deel van de jongeren buiten de regio naar school gaat, zijn er gegevens van GGD Flevoland toegevoegd. Waar mogelijk wordt met recente landelijke cijfers vergeleken. De landelijke cijfers zijn verzameld door middel van de landelijke Jongerenmonitor die in het najaar van 20 is uitgevoerd door alle GGD en in Nederland. In het landelijk onderzoek hebben de jongeren anoniem een vragenlijst ingevuld. De jongeren in de regio IJsselland hebben de vragenlijst niet anoniem ingevuld. Omdat de onderzoeksmethodiek en doelgroep van de jongerenmonitor 20 verschilt van de eerdere jongerenmonitoren is het niet mogelijk een trend weer te geven. In schooljaar hebben.3 leerlingen woonachtig in de regio IJsselland een vragenlijst ingevuld over gezondheid, welzijn, leefstijl en schoolbeleving. Het onderzoek vond plaats in klas 2 en op het voorgezet onderwijs. Deze vragenlijsten worden door de jeugdgezondheidzorg (JGZ) gebruikt voor de individuele zorg voor de leerlingen. Daarnaast worden de gegevens gebruikt voor de jongerenmonitor die iedere jaar wordt uitgevoerd. Met deze monitor wordt de gezondheidssituatie van de jongeren in de regio IJsselland in kaart Deze factsheet gaat over psychische gezondheid. Psychische gezondheid gaat over lekker in je vel zitten, of juist het tegenovergestelde: zenuwachtig zijn, neerslachtig en somber, of zo in de put zitten dat niets je kan opvrolijken. Dit heeft te maken met persoonlijke kenmerken, zoals karakter of aanleg, maar ook met je omgeving. Hoe zit het bijvoorbeeld met pesten of mishandeling? Ook wordt gekeken naar sociale contacten. Dat vermogen is aan te leren en te verbeteren, bijvoorbeeld door sociale vaardigheids- of weerbaarheidstraining. Gezondheid en welbevinden Ervaren gezondheid In deze vragenlijst is aan de jongeren gevraagd hoe ze hun gezondheid in het algemeen vinden en of ze een chronische ziekte hebben. Ongeveer 85% van de jongeren vindt zijn gezondheid (heel) goed, 1% zegt gaat wel en 2% vindt zijn gezondheid niet zo goed. klas 2 klas (Zeer) goed ervaren gezondheid (%) 8 86 zeggen vaker dat ze een goede gezondheid hebben dan meisjes, meisjes zeggen vaker dat hun gezondheid matig is. In klas 2 heeft 86% van de jongeren aangegeven dat zij een (zeer) goede gezondheid hebben, in klas is dat 8% Goede ervaren gezondheid 89% 81%

3 In Nederland heeft 91% van de jongeren in klas 2 en 86% van de jongeren in klas aangegeven dat zij een (zeer) goede gezondheid hebben. Ruim een derde van de jongeren in klas 2 en in klas heeft 1 of meer chronische ziekten. Het betreft deels chronische ziekten die door een arts zijn vastgesteld en deels ziekten die niet door een arts zijn vastgesteld. Uiterlijk De meeste jongeren (86%) zijn tevreden met hun uiterlijk. (9%) zijn vaker tevreden met hun uiterlijk dan meisjes (9%). Sociale omgeving Het grootste deel van de jongeren (92%) woont bij beide ouders. % woont in een een-ouder gezin. Jongeren die Afwezigheid van school door spijbelen en ziekte (%) op het zitten, wonen vaker in een een-ouder gezin (9%) dan jongeren die op het zitten (6%). De meeste jongeren (88%) hebben een goede relatie met hun ouders. (91%) geven vaker aan dat ze een goede relatie met hun ouders hebben dan meisjes (86%) School De meeste jongeren (60%) vinden school (heel) leuk. leerlingen (53%) geven minder vaak aan school (heel) leuk te vinden dan leerlingen (6%) en jongens (5%) vinden school minder vaak (heel) leuk dan meisjes (65%). Vooral de manier van lesgeven en de vakken zijn niet zo leuk. Klas 2 Klas De meest voorkomende reden om niet naar school te gaan is ziekte. Ruim een derde van de jongeren is in de laatste vier weken ziek thuis geweest. (39%) zijn vaker ziek thuis geweest dan jongens (30%). In het landelijke onderzoek is ruim 0% van de jongeren in de laatste vier weken ziek thuis geweest. In regio IJsselland is door % van de jongeren in de laatste vier weken gespijbeld, 6% in klas 2 en 1% in klas. Meestal gaat het om een paar uur. In het landelijke onderzoek heeft 8% in klas 2 en % in klas in de laatste weken gespijbeld. gespijbeld ziek thuis Ik heb het idee dat mijn ouders van me houden (95%) Ik heb het idee dat mijn ouders mij begrijpen (81%) Ik kan met mijn ouders praten als ik dat wil (3%) Mijn ouders hebben mij eerlijk behandeld (0%) Mijn ouders hebben voldoende tijd voor me (60%) Ik voel me gelukkig thuis (60%)

4 Pesten Pesten op school (klas 2) In klas 2 is gevraagd naar gepest worden op school en naar meedoen aan pesten op school in de laatste drie maanden. % van de 2e klassers is op school gepest en % heeft meegedaan aan pesten. pesten vaker dan meisjes en leerlingen op het geven vaker aan te pesten dan leerlingen van. Is de laatste 3 maanden gepest op school (klas 2) Uit het landelijke onderzoek blijkt dat in de laatste 3 maanden 13% van de klas 2 leerlingen is gepest en 8% van de leerlingen heeft een ander gepest. Het percentage 2e klassers in IJsselland dat is gepest, ligt lager dan het landelijk percentage. Het percentage dat heeft meegedaan aan pesten is vergelijkbaar. Pesten (klas ) In klas is gevraagd naar pesten via internet en pesten in het algemeen. In totaal is % van de e klassers gepest. Van deze groep is 5% via internet gepest. 11% van de jongeren heeft een ander gepest. pesten vaker dan meisjes. 13% % In het landelijke onderzoek zijn niet dezelfde vragen over pesten meegenomen. Pestgedrag van 2e klassers op school (%) Pestgedrag van de e klassers (%) Klas 2 Klas op school gepeste jongeren op school pestende jongeren gepeste jongeren (internet en algemeen) jongeren gepest via internet pestende jongeren Op school gepeste jongeren in klas 2 8% 6%

5 Psychische gezondheid Mantelzorg Ongeveer 1% van de jongeren in klas geeft (weleens) mantelzorg, % verleent wekelijks of dagelijks mantelzorg. (18%) geven vaker mantelzorg dan jongens (13%). Categorieën ingrijpende gebeurtenissen, naar geslacht (%) 9 3 Ingrijpende gebeurtenissen Ongeveer 85% van de jongeren heeft weleens een ingrijpende gebeurtenis, zoals fysiek geweld, ziekte of een echtscheiding meegemaakt. (8%) hebben vaker een ingrijpende ge beurtenis meegemaakt dan jongens (81%). Meest genoemde ingrijpende gebeurtenissen (%) Mishandeling of misbruik Persoonlijke bedreiging Familie ontwrichting ziekte broer/zus ziekte kind gepest echtscheiding ruzie ziekte ouder(s) verhuizing 21 overlijden van iemand in omgeving De gevraagde ingrijpende gebeurtenissen zijn in drie categorieën gebundeld: persoonlijke bedreiging 1, familie ontwrichting 2 en misbruik of mishandeling 3. Bijna een vijfde van de jongeren (19%) heeft te maken gehad met misbruik of mishandeling, 38% met een persoonlijke bedreiging en 5% heeft te maken gehad met een familie ontwrichting. Persoonlijke bedreiging en familie ontwrichting komen veel voor. Dit is te verklaren omdat gebeurtenissen als verhuizingen, echtscheidingen en overlijden of ziekte van naasten in deze categorie zijn opgenomen. Mishandeling In de vragenlijst is gevraagd naar geestelijke mishandeling, lichamelijke mishandeling en ongewenste seksuele ervaringen. Eén procent van de jongeren geeft aan wel eens geestelijk mishandeld te zijn. Hieronder wordt verstaan getreiterd, gekleineerd of uitgescholden worden. Onder lichamelijke mishandeling valt bijvoorbeeld ge schopt, geslagen of vastgebonden worden. Drie procent van de jongeren is wel eens lichamelijk mishandeld. Onder een ongewenste seksuele ervaring vallen alle seksuele handelingen, zoals zoenen, intiem betast worden tot met iemand naar bed gaan, zonder dat diegene dat wil. Van de jongeren in klas 2 geeft 3% aan wel eens een ongewenste seksuele ervaring te hebben gehad. Twee procent geeft aan deze vraag niet te willen beantwoorden. In klas geeft % van de jongeren aan wel eens een ongewenste ervaring te hebben gehad en wil 2% de vraag niet beantwoorden. 1 Zoals verhuizing of migratie, problemen met geld of inkomen, zwanger worden of maken en langdurige ziekte 2 Zoals overlijden of langdurige ziekte van een naaste, ruzie of geweld binnen het gezin en echtscheiding van ouders 3 Zoals mishandeling, discriminatie of gepest worden

6 Normaal risico op psychosociale problemen 93% 90% Risico op psychosociale problematiek Van de jongeren heeft 92% een normaal risico op psychosociale problematiek. Zes procent is een grensgeval en 2% heeft een verhoogd risico op psychosociale problematiek. Op het In Nederland hebben meer jongeren in klas 2 (6%) en klas (6%) gedragsproblemen dan in de regio IJsselland (2 % in klas 2 en ). Ook zijn er meer jongeren in klas 2 hyperactief (18%) dan in de regio. zitten meer jongeren met een grenswaarde en een verhoogd risico op psychosociale problematiek (%) dan op (6%). (90% normaal, % grensgeval en 3% verhoogd ) Hyperactiviteit, gedragsproblemen en emotionele problemen (%) hebben een hoger risico op psychosociale problematiek dan jongens (resp. 9%, 5% en 2%). 1 In het landelijke onderzoek heeft,2% van de jongeren in klas 2 en,6% van de jongeren in klas een verhoogde score op de 1 6 totale SDQ. Dit is hoger dan in de regio IJsselland. Risico op psychosociale problematiek (%) Klas Klas Normaal Grensgebied Verhoogd Hyperactiviteit Gedragsproblemen Emotionele problemen Soorten psychosociale problemen Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van psychosociale problemen, zoals emotionele problemen of gedragsproblemen. Hyperactiviteit komt het meest voor. Op het zijn jongeren vaker hyperactief en hebben vaker gedragsproblemen dan jongeren op. hebben vaker emotionele problemen dan jongens. hebben juist vaker gedragsproblemen dan meisjes.

7 Suïcidale gedachten Het aantal jongeren in de regio IJsselland dat een zelfmoordpoging heeft gedaan, is ongeveer gelijk gebleven de laatste jaren (1%). Landelijk gezien is suïcide de tweede belangrijkste doodoorzaak onder jongeren. Ongeveer % van alle jongeren heeft in de afgelopen 12 maanden er wel eens serieus over gedacht een eind aan zijn/haar leven te maken. Deze suïcidale gedachten komen bij meisjes (1%) twee keer zoveel voor dan bij jongens (%). Het gemiddelde van beiden komt overeen met het landelijk gemiddelde van ongeveer 11%. Bij de jongeren met suïcidale gedachten zijn verschillende risicofactoren en -groepen aan te duiden. Zo blijkt dat overmatig alcohol- of middelengebruik, schulden en pesten factoren zijn die samenhangen met suïcidale gedachten. Daarnaast lijken suïcidale gedachten vaker voor te komen bij jongeren met een verhoogde kans op psychosociale problemen en bij jongeren die een ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt. Psychosociale problemen in relatie tot leefstijl Psychosociale problematiek bij jongeren hangt vaak samen met minder bewegen (minder dan uur per week). Driekwart van de jongeren met een normaal risico op psychosociale problematiek en 5% met een verhoogd risico, beweegt volgens deze norm. Ook overgewicht (% en 23%) en afwezigheid van school door ziekte (12% en 26%) of spijbelen (3% en %) komen vaker voor bij jongeren met een verhoogd risico op psychosociale problematiek. Psychosociale problemen in relatie tot ingrijpende gebeurtenissen Er bestaat een sterk verband tussen het ervaren van ingrijpende gebeurtenissen en psychosociale problemen. De groep ingrijpende gebeurtenissen mishandeling en misbruik hangt het meest samen met de kans op psychosociale problemen. Van de jongeren met een normaal risico op psychosociale problemen heeft 1% mishandeling of misbruik meegemaakt. In de groep met een verhoogde kans op psychosociale problemen heeft 5% te maken gehad met mishandeling of misbruik. Persoonlijke bedreigingen en familieontwrichting komen in het grensgebied voor psychosociale problemen en bij een verhoogd risico even vaak voor. In de groep met een normaal risico komen minder vaak ingrijpende gebeurtenis in de groep persoonlijke bedreigingen (3%) voor dan in de groepen met in het grensgebied of met een verhoogd risico (60%). Psychosociale problemen in relatie tot suïcidale gedachten Overmatig alcohol- of middelengebruik, schulden en pesten zijn factoren die samenhangen met suïcidale gedachten. Suïcidale gedachten komen ongeveer keer zo vaak voor bij jongeren met een verhoogde kans op psychosociale problemen en ongeveer 2 keer zo vaak bij jongeren die een ingrijpende gebeurtenissen hebben meegemaakt. De relatie met ouders is van invloed op de relatie tussen psychosociale gezondheid, ingrijpende gebeurtenissen en suïcidale gedachten. Een beter dan gemiddelde relatie met ouders hangt samen met minder gedachten aan zelfdoding. Een goede relatie met de ouders lijkt een beschermende factor in de relatie tussen psychosociale problematiek en suïcidale gedachten.

8 IJsselland Colofon School GGD IJsselland De jongerenmonitor 20 wordt in een vijftal factsheets beschreven: Kennis- en Expertise Centrum Postbus BL Zwolle T E. KEC@ggdijsselland.nl I. Genotmiddelen Psychosociale gezondheid Seksueel gedrag Voeding, bewegen en gewicht Samenvatting en aanbevelingen Gemeentelijke cijfers zijn te vinden op