Jeugd. Gezondheid, welzijn en leefstijl

Transcriptie

1 Jeugd Gezondheid, welzijn en leefstijl Verslag van een onderzoek onder jeugd in de regio Oost Nederland 24

2 Leefstijl en gezondheid van jongeren in de regio Oost Nederland Zeven samenwerkende GGD en in Gelderland en Overijssel (met uitzondering van de regio IJsselvecht) en de Capaciteitsgroep Gezondheidsvoorlichting van de Universiteit Maastricht hebben in de periode van oktober tot en met half december 23 het vernieuwende onderzoek E-MOVO (Elektronische Monitor en Voorlichting) uitgevoerd op de middelbare scholen in Oost Nederland (regio Oost NL). Leerlingen uit klas 2 en 4 beantwoordden via internet op school vragen over gezondheid en leefstijl. Enkele dagen later konden zij op de website hun persoonlijk gezondheidsprofiel bekijken met feedback en tips over hun eigen gezondheid, konden ze doorlinken naar websites met meer informatie over deze onderwerpen en konden ze persoonlijk advies op maat vragen over roken en fruitconsumptie. Ruim 18. jongeren hebben hun persoonlijk gezondheidsprofiel bekeken en ruim 5 en 7 jongeren hebben advies op maat aangevraagd over respectievelijk roken en fruit. Niet eerder kregen jongeren na deelname aan een enquête directe feedback en tips over hun gezondheid en gedrag. Het onderzoek levert daarnaast aan scholen, gemeenten, GGD en en andere regionale gezondheidszorginstellingen gegevens om gericht te kunnen werken aan het stimuleren van gezond gedrag. De provincie Gelderland zal een deel van de gegevens gebruiken voor eigen beleidsontwikkeling. E-MOVO is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van het Stimuleringsfonds Openbare Gezondheidszorg. Deelnemende jongeren In de regio Oost Nederland hebben 35.7 leerlingen van 137 middelbare scholen aan het E-MOVO- onderzoek meegewerkt. Ongeveer de helft van deze leerlingen zit in klas 2 (53%) en de andere helft in klas 4 (47%). Aan het onderzoek hebben vrijwel evenveel (49%) als (51%) meegedaan. Iets minder dan de helft van leerlingen volgt onderwijs op HAVO- of VWO-niveau (47%), de grootste groep jongeren (53%) zit op het VMBO of het LWOO (Leerweg ondersteunend onderwijs). De ondervraagde scholieren variëren in leeftijd van 12 tot 2 jaar. Van deze jongeren wordt 15% tot de groep allochtonen gerekend, wat betekent dat tenminste 1 ouder in het buitenland is geboren. Bijna 9 van de jongeren geven aan in een 2-oudergezin te wonen (87%). De overige groep woont in een 1-oudergezin (8%) of bij beide ouders, het zgn. co-ouderschap (3%) of anders (2%). Gezondheid en welzijn Gezondheid Ruim 9 op de (91%) jongeren beoordeelt de eigen gezondheid als uitstekend, zeer goed of goed. Slechts 1% van de jongeren vindt de eigen gezondheid slecht en de overige jongeren (8%) geven aan de eigen gezondheid matig te vinden. Meisjes zijn iets minder tevreden over de eigen gezondheid dan. Psychosociale gezondheid Psychosociale klachten komen de laatste jaren bij jongeren in Nederland steeds vaker voor. 16% van de jongeren heeft last van psychische problemen. Meisjes (21%) hebben bijna 2 keer zo vaak psychische problemen dan (%). Jongens uitstekend zeer goed goed matig slecht Meisjes uitstekend zeer goed goed matig slecht 3% VMBO HAVO / VWO Figuur 1. Beoordeling van de eigen gezondheid door en Figuur 2: Het vóórkomen van psychische problematiek naar geslacht en onderwijstype

3 Zeventien procent van de jongeren geeft aan een probleem te hebben dat hen dag en nacht bezighoudt. Meestal hebben deze problemen te maken met de persoon zelf ( hoe ik ben ), schoolprestaties/cijfers, situatie thuis, het uiterlijk, verkering of relaties. Van alle jongeren zegt 8% dat ze geen hulp zoekt als ze echt ergens mee zit. Van degenen die wel hulp zoeken, doen de meesten dit bij de eigen ouders of bij vrienden. Pesten Van de 2 scholieren wordt 1 klasgenoot minstens één keer per week gepest (5%). Evenveel scholieren zeggen ook zelf minimaal één keer per week te hebben meegedaan aan pesten (6%). Pesten komt vaker voor op het VMBO (7%) dan op de HAVO en het VWO (4%). Bijna alle jongeren vinden dat ze genoeg vrienden of vriendinnen hebben, slechts 2% van de jongeren heeft onvoldoende vrienden. De meeste jongeren hebben het thuis naar de zin. Ruim 9 op de jongeren (92%) geven aan het thuis leuk of heel leuk te vinden. 4% van de jongeren geeft aan dat ze niet goed kan praten met hun ouders of degenen die hen verzorgen, terwijl 71% zegt thuis goed te kunnen praten. Roken, alcohol en druggebruik Roken Scholieren zitten in een levensfase waarin velen experimenteren met diverse genotmiddelen. Van roken is bekend dat het de belangrijkste gedragsgerelateerde oorzaak is van ziekte en sterfte in Nederland. Landelijk is het percentage rokers onder scholieren sinds 2 iets afgenomen. Van de tweedeklassers in de regio Oost NL rookt 6% en van de vierdeklassers rookt 18% dagelijks sigaretten. De scholieren die dagelijks roken steken per dag gemiddeld 11 sigaretten op. Bijna twee keer zoveel leerlingen op het VMBO (27%) als op het HAVO/VWO (15%) geeft aan dagelijks of af en toe te roken, 2% en 22%. De helft van deze scholieren, die dagelijks af en toe roken, rookt in de discotheek (52%) en rookt op school (54%), op straat of ergens anders buiten (47%). Door jongeren wordt maar weinig thuis gerookt. liefst breezers en bier. Van de leerlingen die in het weekend alcohol drinken drinkt 17% van de tweedeklassers en 52% van de vierdeklassers meestal 5 of meer glazen alcohol. 59% van de jongeren die drinken gebruikt geregeld thuis alcohol met anderen samen. Van de jongeren die drinken geeft 5% uit klas 2 en 79% van de leerlingen uit klas 4 aan wel eens dronken te zijn geweest. 7% klas 2 klas 4 klas 2 rookt niet klas 4 rookt niet Figuur 4: Percentage en in klas 2 en 4 dat op weekenddagen 5 of meer glazen alcohol drinkt gestopt gestopt af en toe dagelijks af en toe dagelijks Drugs Figuur 3: Rookgedrag naar klas Alcohol Alcohol vertraagt de groei bij jongeren en heeft een verdovend effect. De mogelijke gevolgen van overmatig gebruik zijn divers, zoals verkeersongelukken, agressie of onveilige seks. 72% van de scholieren drinkt wel eens alcohol. In klas 2 drinkt 61% wel eens alcohol en in klas 4 85%. Meisjes hebben als favoriete drank breezers; drinken het Gebruik van drugs, met name harddrugs, kan serieuze gezondheidseffecten tot gevolg hebben. 4% van de scholieren in klas 2 en 12% van de scholieren in klas 4 heeft de afgelopen maand hasj of wiet gebruikt (klas 2 en 4 samen 8 %). Een kwart (27%) van de jongeren heeft wel eens hasj of wiet aangeboden gekregen. Jongeren die softdrugs gebruiken geven aan vooral via vrienden (62%) aan hasj en wiet te komen. Ook kopen ze hasj en wiet bij een coffeeshop (31%). Jongeren gebruiken vooral op straat (71%), maar ook bij vrienden (55%). Een veel kleinere groep komt in aanraking met harddrugs. 2% van de jongeren heeft de afgelopen maand harddrugs gebruikt.

4 Overgewicht, voeding en beweging Overgewicht Het aantal jongeren met overgewicht neemt de laatste jaren in Nederland sterk toe. Jongeren met (ernstig) overgewicht hebben meer kans op het krijgen van o.a. diabetes, hart- en vaatziekten en gewrichtsproblemen. Daarnaast kan overgewicht voor jongeren ook een psychische belasting vormen. Een belangrijke oorzaak voor het ontstaan van overgewicht is een verkeerde balans tussen eten en bewegen. In regio Oost NL kampt 8% van de jongeren met (ernstig) overgewicht. Dit is gebaseerd op zelfgerapporteerde gegevens van lengte en gewicht. Deze gegevens laten ook zien dat bij (%) overgewicht meer vóórkomt dan bij (7%). 12% Figuur 5: Het voorkomen van overgewicht naar geslacht en onderwijstype. Voeding VMBO HAVO / VWO Beweging In klas 2 voldoet 79% en in klas 4 voldoet 75% van de jongeren aan de norm van iedere dag een uur matig intensief bewegen. Jongens (83%) voldoen vaker aan de norm en zijn ook vaker lid van een sportvereniging dan (68%). In totaal is tweederde (63%) van de jongeren lid van een sportvereniging of sportclub. Veel scholieren besteden hun vrije tijd ook aan bezigheden waarbij ze relatief veel stilzitten. Zo houden scholieren zich in hun vrije tijd het meest bezig met televisie of video kijken, huiswerk maken, muziek luisteren, naar vriend(inn)en gaan, en of chatten, surfen op internet of computerspelletjes spelen. Jongens besteden veel meer tijd aan het spelen van computerspelletjes dan, terwijl veel meer tijd besteden aan bellen, sms-en of een boek lezen. Zes procent van de jongeren verveelt zich heel vaak. internetten en en chatten naar vriend(inn)en gaan muziek luisteren huiswerk maken TV en video % Figuur 6: Belangrijkste vormen van vrijetijdsbesteding van jongeren (waaraan 3 uur of meer per week wordt besteed) Voor een gezond gewicht zijn zowel een goede voeding als voldoende beweging belangrijk. Maar 38% van alle scholieren eet elke dag groente en slechts 3% van de jongeren eet elke dag fruit. Van alle jongeren zegt 79% meer dan vijf dagen per week te ontbijten en 97% eet minimaal 5 keer per week een warme maaltijd. VMBOleerlingen (73%) ontbijten (meer dan vijf dagen per week) minder vaak dan HAVO/VWO-leerlingen (86%).

5 Seksueel gedrag Seks Landelijk is de tendens dat jongeren steeds vroeger seksueel actief worden en dat het gemiddeld aantal partners van 12 tot 18-jarigen toeneemt. 6% van de jongeren uit klas 2 en een kwart (28%) van de jongeren uit klas 4 is wel eens met iemand naar bed geweest. Van de VMBO leerlingen heeft 22% wel eens geslachtgemeenschap gehad, van de HAVO/VWO leerlingen 11%. Van deze jongeren gaf bijna de helft (49%) aan dat ze met verschillende personen seksueel contact hebben gehad. Jongens (56%) geven hier aanmerkelijk vaker aan dat ze met verschillende personen seksueel contact hebben gehad dan (41%). Veilig vrijen Onveilig vrijen kan leiden tot ongewenste zwangerschappen en soa (seksueel overdraagbare aandoeningen). 47% van de jongeren die seksueel actief zijn, gebruikt niet altijd condooms tijdens het vrijen. Jongeren uit klas 4 (51%) vrijen minder vaak met een condoom dan tweedeklassers (62%). Als belangrijkste redenen om geen condoom te gebruiken worden genoemd: het gebruik van de pil, condooms vergeten, vertrouwen in elkaar en vaste verkering. 4% klas 2 klas 4 VMBO HAVO / VWO Figuur 7: Percentage jongeren in klas 2 en 4 van het VMBO en HAVO/VWO dat geslachtsgemeenschap heeft gehad Criminaliteit en veiligheid Strafbare feiten en spijbelen Probleemgedrag van jongeren kan zich op verschillende manieren uiten en kan variëren van spijbelen van school tot het plegen van strafbare feiten. 17% van de jongeren heeft de laatste 4 schoolweken wel eens gespijbeld, leerlingen uit klas 4 (24%) spijbelen meer dan leerlingen uit klas 2 (%). Onder strafbare feiten wordt verstaan: stelen (incl. zwartrijden), iets met opzet vernielen, iemand lastigvallen, graffiti aanbrengen of dreigen met een vuurwapen. In de 4 % vandalisme agressie diefstal wapen gedragen ernstig geweldsdelict regio Oost NL heeft 47% van de jongeren het afgelopen jaar wel eens een strafbaar feit gepleegd. De overtredingen die het meest genoemd worden zijn vandalisme (26%) en diefstal (3%). Jongens maken zich veel vaker schuldig aan het plegen van strafbare feiten dan (58% vs. 36%). De leerlingen in klas 4 (52%) begaan vaker misstappen dan leerlingen in klas 2 (42%). 14% van de jongeren heeft het afgelopen jaar wel eens één of ander wapen bij zich gedragen. Bijna 1 op de 3 scholieren (32%) is het afgelopen jaar slachtoffer geweest van een strafbaar feit. Het gaat dan vooral om het bestolen worden van geld of andere eigendommen, vernieling van persoonlijke bezittingen of bedreigd worden. Veiligheid Een kwart van de jongeren (26%) voelt zich wel eens onveilig. Meer (34%) dan (19%) voelen zich onveilig. Als onveilige plek wordt vaak het uitgaanscentrum en op straat in de eigen woonbuurt aangegeven. Figuur 8: Percentage en dat verschillende soorten overtredingen heeft begaan in het afgelopen jaar

6 GGD Rivierenland... GGD Regio Stedendriehoek... GGD Noordwest-Veluwe... GGD Regio Twente... GGD Regio Achterhoek... GGD Regio Nijmegen... Hulpverlening Gelderland Midden...