Rapport kinderen en jongeren 2015

Transcriptie

1 Rapport kinderen en jongeren 2015 Onderzoek & Statistiek September 2015

2 2

3 Samenvatting Begin 2015 heeft de afdeling Onderzoek & Statistiek een onderzoek uitgezet onder ouders en jongeren uit de gemeente s-hertogenbosch. Dit in opdracht van de afdelingen M&O, OAP en Sport. Het gaat om tweejaarlijkse enquêtes over de opvoeding en leefstijl van kinderen en jongeren. Voor dit onderzoek zijn enquêtes uitgezet onder ouders van kinderen in de leeftijd 0-1,5 jaar; 1,5-3 jaar; 4-11 jaar en jaar. En er zijn enquêtes uitgezet onder jongeren van jaar en jaar. In de samenvatting worden de belangrijkste resultaten van het onderzoek gepresenteerd. Deze zijn gekoppeld aan de beleidsdoelen die de gemeente s-hertogenbosch voor de komende jaren heeft geformuleerd (Programmabegroting ). De resultaten geven een beeld van de huidige problematiek en de ontwikkelingen die zich voordoen binnen s-hertogenbosch. 1. Gezondheid en leefstijl De gemeente s-hertogenbosch heeft voor dit thema de volgende doelstellingen geformuleerd: Kinderen groeien gezond op Inwoners voelen zich gezond Inwoners hebben een gezonde leefstijl Meer kinderen en jongeren zitten goed in hun vel Vrijwel alle ouders beoordelen de gezondheid van hun kind als (zeer) goed. Ook de meeste jongeren vinden hun eigen gezondheid (zeer) goed. De ervaren gezondheid is gelijk gebleven. Verder is gevraagd hoe kinderen en jongeren zich de afgelopen tijd voelden. Hieruit blijkt dat kinderen en jongeren beter in hun vel zitten dan twee jaar geleden. Meer jongeren behalen de beweegnorm en minder jarigen roken en drinken alcohol Het aandeel kinderen en jongeren met (ernstig) overgewicht is nauwelijks veranderd in twee jaar tijd. Van de 4-17 jarigen heeft circa 1 op de 10 (ernstig) overgewicht. Tegenover 2 op de jarigen. Het percentage jongeren van jaar dat rookt is gedaald. Hetzelfde geldt voor het percentage jarigen dat alcohol drinkt. Bij de jarigen zijn er geen opvallende ontwikkelingen. Van de kinderen van 4-11 jaar behaalt 19%, zowel in de zomer als in de winter, de beweegnorm 1. Onder jongeren van jaar (38%) en jaar (28%) ligt dit percentage hoger. Jongeren van jaar behalen vaker de beweegnorm dan twee jaar geleden. Kinderen in minima huishoudens en van ouders met een laag opleidingsniveau hebben vaker (ernstig) overgewicht. De groep kinderen die nooit sport, is hier ook groter. In Noord ervaren relatief veel jarigen de eigen gezondheid minder goed. Ook zitten jongeren hier minder goed in hun vel vergeleken met de rest van de gemeente. In West (4-11 jarigen) en Noord (12-17 jarigen) komt (ernstig) overgewicht relatief vaak voor. In Maaspoort (12-17 jaar), Rosmalen Zuid (18-24 jaar) en Nuland/Vinkel (18-24 jaar) is het aandeel jongeren dat alcohol drinkt hoger dan gemiddeld. In West (4-17 jaar), Zuidoost (12-17 jaar) en Muntel/Vliert (12-17) voldoen kinderen en jongeren minder vaak aan de beweegnorm. 1 De beweegnorm wordt behaald wanneer iemand 5 of meer dagen per week minimaal een half uur (18-24 jarigen) of een uur (4-17 jarigen) matig intensief beweegt. Onder matig intensief bewegen vallen activiteiten waardoor de ademhaling en hartslag licht gaan stijgen. Bijvoorbeeld het fietsen van en naar school. 3

4 2. Opvoeden en opgroeien De gemeente s-hertogenbosch heeft voor dit thema de volgende doelstellingen geformuleerd: Ouders kunnen zoveel mogelijk zelf of met hulp uit hun sociale omgeving opvoedingsvragen oplossen Vragen, (opvoedings-)zorgen en problemen worden vroegtijdig gesignaleerd Voor jeugdige inwoners of ouders die zich (tijdelijk) niet zelf of met hun sociale omgeving kunnen redden, is er hulp en (specialistische) ondersteuning op maat mogelijk Kinderen en jongeren groeien op in een stabiele en veilige omgeving Bijna 2 op de 10 ouders van jarigen maken zich vaak zorgen over hun kind Hoe ouder het kind, hoe vaker ouders zich zorgen maken over hun kind. Van de ouders van 0-1,5 jarigen maakt 8% zich vaak zorgen; van de ouders van jarigen is dat 18%. Minima en ouders met een laag opleidingsniveau maken zich vaker zorgen over (de ontwikkeling van) hun kind. Bij de jongeren maakt ruim een derde zich vaak zorgen. Door het bevragen van andere aspecten, zijn bij deze indicator de cijfers van de jongeren niet vergelijkbaar met die van de ouders. 1 op de 10 ouders van jarigen vindt de zorgen over hun kind zeer belastend (te zwaar) Hoe ouder het kind, hoe vaker ouders de zorgen over hun kind als zeer belastend (te zwaar) ervaren. 3% van de ouders van 0-1,5 jarigen vindt hun zorgen zeer belastend. Tegenover 10% van de ouders van jarigen. Ongeveer evenveel ouders vinden hun zorgen zeer belastend als twee jaar geleden. Minima ervaren de zorgen over hun kind van 1,5-3 jaar vaker als zeer belastend. 1 op de 10 ouders, en 2 op de 10 jongeren, wil hulp maar krijgt dit nu niet Zo n 1 op de 10 ouders die zich (af en toe of vaak) zorgen maakt, heeft daarvoor geen hulp of ondersteuning gekregen, maar heeft daar wel behoefte aan. Dit aandeel is veelal hoger bij minima, ouders met een laagopleidingsniveau en ouders die de zorgen als zeer belastend ervaren. Bijna 2 op de 10 jongeren hebben geen hulp en ondersteuning gekregen, terwijl zij dit wel zouden willen. Ouders die de zorgen over hun kind zeer belastend vinden, hebben veelal een beperkt sociaal netwerk Ongeveer 8 op de 10 ouders kunnen voor hulp, advies en ondersteuning bij de opvoeding terecht bij familie, vrienden of buurtgenoten. Dit percentage neemt iets af, naarmate het kind ouder wordt. Circa 9 op de 10 jongeren kunnen terecht bij hun ouders/verzorgers en vrienden, als zij ergens mee zitten. Minima en ouders met een laag opleidingsniveau kunnen voor hulp en ondersteuning minder vaak terecht bij hun sociaal netwerk. Hetzelfde geldt voor ouders die hun zorgen zeer belastend vinden. In geen enkele wijk maken ouders zich vaker zorgen over hun kind dan gemiddeld in s- Hertogenbosch. In geen enkele wijk kunnen ouders of jongeren minder dan gemiddeld terecht bij hun sociaal netwerk. 4

5 3. Vrijwilligerswerk, mantelzorg en informele hulp De gemeente s-hertogenbosch heeft voor dit thema de volgende doelstellingen geformuleerd: Inwoners kennen elkaar en zien naar elkaar om Inwoners zetten zich vrijwillig in voor elkaar Mantelzorgers voelen zich voldoende ondersteund Inwoners voelen zich thuis in hun buurt Meer jarigen, maar minder jarigen doen wel eens vrijwilligerswerk Het percentage vrijwilligers onder jarigen is toegenomen: van 22% in 2013 naar 28% in In 2010 was dit 25%. Van de jarigen geeft 18% aan dat zij wel eens vrijwilligerswerk doen (de maatschappelijke stage voor school niet meegerekend). Dit is minder dan in 2013 (27%), maar het ligt rond het niveau van 2010 (20%). Bijna 1 op de 5 jongeren geeft wel eens mantelzorg Van de jarigen geeft 18% wel eens mantelzorg. Tegenover 17% van de jarigen. Jongeren geven vooral mantelzorg aan hun vader of moeder, of een ander familielid. Het gaat met name om lichte mantelzorg, zij zijn er in de meeste gevallen minder dan 1 uur per week mee bezig. Het merendeel van de jongeren ervaart de mantelzorg die zij geven als niet belastend. 2% van de jarigen en 5% van de jarigen vindt het (zeer) belastend. Meeste ouders zijn tevreden over de buurt waarin hun kind opgroeit Circa 8 op de 10 ouders van 0-17 jarigen vinden de buurt waarin zij wonen een goede buurt voor hun kind om op te groeien. Als kinderen in de buurt geen rekening houden met anderen, spreken zo n 6 op de 10 ouders de kinderen hier op aan. Bijna 7 op de 10 ouders van 4-11 jarigen geven aan dat hun kind vaak bij andere gezinnen in de buurt over de vloer komt. Het percentage jongeren dat wel eens vrijwilligerswerk doet is in elke wijk vergelijkbaar met het gemiddelde in s-hertogenbosch. Het aandeel mantelzorgers is relatief laag in Empel onder jarigen en in Rosmalen Noord onder jarigen. In de Binnenstad, de Graafsepoort, Muntel/Vliert en Noord vinden ouders de buurt waar ze wonen minder vaak een goede buurt voor hun kind om op te groeien. 4. Werk, school en toekomst De gemeente s-hertogenbosch heeft voor dit thema de volgende doelstellingen geformuleerd: Het verbeteren van de kwaliteit van onderwijs Het voorkomen van voortijdig schoolverlaten Aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt Bijna 1 op de 10 jongeren tussen 18 en 24 jaar gaat niet naar school en werkt niet 9% van de jarigen gaat niet naar school en werkt niet. Hiervan is 7% werkzoekend of arbeidsongeschikt. Het aandeel langdurig werkzoekenden is onder jarigen toegenomen. Jongeren zonder dagbesteding in de vorm van werk of school, zitten minder goed in hun vel en zijn minder positief over hun gezondheid. Deze groep geeft vaker aan geen hulp en ondersteuning te krijgen bij hun zorgen, terwijl ze daar wel behoefte aan hebben. Bijvoorbeeld hulp van familie, vrienden, buurtgenoten of een instantie. Het percentage jongeren van jaar dat niet naar school gaat en niet werkt, wijkt in geen enkele wijk sterk af van het gemiddelde in s-hertogenbosch. 5

6 5. Geld en schulden De gemeente s-hertogenbosch heeft voor dit thema de volgende doelstellingen geformuleerd: Zoveel mogelijk inwoners zijn economisch zelfstandig Iedereen weet om te gaan met geld Circa een kwart van de jongeren tussen 18 en 24 jaar heeft schulden 26% van de jarigen geeft aan schulden te hebben. In de meeste gevallen gaat het om een studieschuld. Steeds meer jarigen hebben een schuld van 1.000,- of hoger: 68% in 2013 en 78% in Onder de jongeren van jaar zijn er vrijwel geen jongeren met schulden. 28% van alle jongeren tussen 18 en 24 jaar krijgt op dit moment financiële hulp om rond te komen. Dit is 13% bij de jongeren van jaar. Er is ook een groep die aangeeft op dit moment geen financiële hulp te krijgen, terwijl zij dit wel nodig hebben: 8% van de jarigen en 3% van de jarigen. Veel jongeren vinden de aandacht op school voor omgaan met geld onvoldoende Van de jongeren tussen 12 en 17 jaar, vindt 21% dat hun school onvoldoende aandacht heeft voor het thema omgaan met geld. Er is (ruim) voldoende aandacht, vindt 36% van deze jongeren. Van de jongeren tussen 18 en 24 jaar die op school zitten beoordeelt 33% de aandacht als onvoldoende, en 18% als (ruim) voldoende. In de Binnenstad is het percentage jongeren tussen 18 en 24 jaar met schulden hoger dan in de rest van de gemeente. 6

7 Inhoud Samenvatting Inleiding Aanleiding en doel Methodiek Leeswijzer Uitleg figuren Deel 1: Kinderen en jongeren in de gemeente s-hertogenbosch Gezondheid en leefstijl Ontwikkeling en gezondheid Sport en bewegen Roken en alcohol Opvoeding en opgroeien Zorgen maken Hulp, advies en ondersteuning Vrijwilligerswerk, mantelzorg en informele hulp Werk, school en toekomst Geld en schulden Deel 2: Kinderen en jongeren in de wijken van s-hertogenbosch Kinderen en jongeren in de Binnenstad Kinderen en jongeren in Zuidoost Kinderen en jongeren in de Graafsepoort Kinderen en jongeren in Muntel / Vliert Kinderen en jongeren in Rosmalen Zuid Kinderen en jongeren in Rosmalen Noord Kinderen en jongeren in De Groote Wielen Kinderen en jongeren in Empel Kinderen en jongeren in Noord Kinderen en jongeren in Maaspoort Kinderen en jongeren in West Kinderen en jongeren in Engelen Kinderen en jongeren in Nuland en Vinkel

8 8

9 1. Inleiding 1.1 Aanleiding en doel Begin 2015 heeft de afdeling Onderzoek & Statistiek een onderzoek uitgezet onder ouders en jongeren uit de gemeente s-hertogenbosch. Dit in opdracht van de afdelingen M&O, OAP en Sport. Het gaat om enquêtes over de opvoeding en leefstijl van kinderen en jongeren. De afdelingen M&O, OAP en Sport willen graag monitoren hoe het met de kinderen en jongeren in de gemeente s-hertogenbosch gaat op diverse thema s als gezondheid en leefstijl, opvoeding en opgroeien, vrijwilligerswerk en mantelzorg, werk, school en toekomst en geld en schulden. Deze informatie gebruikt de gemeente voor het opstellen en bijstellen van het beleid op dit gebied. 1.2 Methodiek Kind & Opvoeding en Jongeren zijn tweejaarlijkse enquêtes onder een steekproef van de bevolking uit de gemeente s-hertogenbosch. In het rapport wordt een onderscheid gemaakt tussen verschillende groepen: (1) Ouders van kinderen van 0-1,5 jaar, 1,5-3 jaar, 4-11 jaar en jaar. (2) Jongeren van jaar en jaar. In het onderstaande figuur staat de respons per leeftijdsgroep. Hoe hoger de respons, hoe representatiever het beeld is van de onderzoeksgroep. Tabel Responsoverzicht gemeente s-hertogenbosch 2015 Enquête Kind en Opvoeding Aantal respondenten Responspercentage 0-1,5 jaar % 1,5-3 jaar % 4-11 jaar % jaar % Enquête Jongeren Aantal respondenten Responspercentage jaar % jaar % Voor dit onderzoek is een steekproef getrokken uit de Basisregistratie Personen (BRP). Om er zeker van te zijn dat de respons een goede benadering van de werkelijkheid is, zijn de resultaten gewogen naar geslacht, leeftijd en wijk. Op de verschillen in de tijd en tussen de wijken zijn significantietoetsen uitgevoerd, Op basis van deze toetsen kan met 95% betrouwbaarheid worden gezegd of de gemeten verschillen echt bestaan. Wanneer de afwijking significant is (dat wil zeggen niet op toeval berust), is dit in de tekst en tabellen vermeld. Voor sommige wijken is het aantal respondenten vrij laag. Wanneer een vraag door minder dan 50 respondenten is beantwoord, zijn de resultaten niet weergegeven. Het is dan niet mogelijk om betrouwbare uitspraken te doen. Om dezelfde reden (een te klein aantal respondenten) zijn Nuland en Vinkel als één wijk gepresenteerd. In de onderstaande figuren is de respons per wijk weergegeven. 9

10 Tabel Responsoverzicht wijken 2015 Enquête Kind en Opvoeding Wijk 0-1,5 jaar 1,5-3 jaar 4-11 jaar jaar (ouders) N % N % N % N % Binnenstad 55 33% 37 30% 38 35% 28 40% Zuidoost 63 32% 65 28% 68 31% 54 29% Graafsepoort 70 32% 80 27% % 82 27% Muntel/Vliert 50 32% 43 31% 50 30% 32 28% Rosmalen Zuid 33 34% 39 28% 71 25% 66 26% Rosmalen Noord 54 32% 57 30% 89 35% 97 29% De Groote Wielen % % % 44 29% Empel 39 33% 52 26% 88 30% 57 27% Noord % % % % Maaspoort 98 33% % % % West % % % 93 25% Engelen 23 32% 30 26% 72 34% 48 35% Nuland 18 34% 19 32% 34 34% 33 36% Vinkel 8 32% 11 29% 17 33% 20 51% Tabel Responsoverzicht wijken 2015 Enquête Jongeren Wijk jaar (jongeren) jaar N % N % Binnenstad 32 35% % Zuidoost 62 30% 73 22% Graafsepoort 95 29% 93 25% Muntel/Vliert 37 41% 69 19% Rosmalen Zuid 76 33% 40 23% Rosmalen Noord % 94 21% De Groote Wielen 50 39% 20 21% Empel 66 38% 33 25% Noord % % Maaspoort % % West % % Engelen 55 31% 27 20% Nuland 39 35% 35 24% Vinkel 23 34% 19 24% 1.3 Leeswijzer De algemene resultaten van de gemeente s-hertogenbosch zijn uitgewerkt in deel 1. In deel 2 zijn de resultaten per wijk gepresenteerd. Doorgaans zijn de resultaten van 0-1,5 en 1,5-3 jarigen samen gepresenteerd. Bij het hoofdstuk Opvoeding en opgroeien presenteren we deze leeftijdsgroepen apart, omdat de antwoordcategorieën per leeftijdsgroep verschillen. Voor de jarigen zijn er zowel resultaten van de jongeren zelf als van de ouders. Indien relevant, zijn de resultaten van de jongeren afgezet tegen die van de ouders. De resultaten van 2015 zijn, waar mogelijk, vergeleken met die van Voor het eerst gaan we dit jaar in op de resultaten voor Nuland en Vinkel. Zij maken per 1 januari 2015 deel uit van de gemeente s-hertogenbosch. De resultaten van 2015 zijn inclusief Nuland en Vinkel. In 2013 was dit exclusief. 10

11 1.4 Uitleg figuren In de figuren zijn de resultaten van de ouders (links) en de jongeren (rechts) weergegeven voor de jaren 2015 (kleur blauw) en, indien mogelijk, 2013 (kleur grijs). In figuur is bijvoorbeeld te lezen dat 8 op de 10 jongeren tussen 18 en 24 jaar minimaal één keer per maand sporten. Dit percentage is toegenomen ten opzichte van Figuur Voorbeeldfiguur: % dat minimaal één keer per maand sport (gemeente s-hertogenbosch 2015) 11

12 12

13 Deel 1: Kinderen en jongeren in de gemeente s-hertogenbosch 13

14 14

15 2. Gezondheid en leefstijl Beleidsdoelen: inwoners voelen zich gezond en kinderen groeien gezond op Vrijwel alle ouders beoordelen de gezondheid van hun kind als (zeer) goed. Ook de meeste jongeren vinden hun eigen gezondheid (zeer) goed. De ervaren gezondheid is gelijk gebleven. Verder is gevraagd hoe kinderen en jongeren zich de afgelopen tijd voelden. Hieruit blijkt dat kinderen en jongeren beter in hun vel zitten dan twee jaar geleden. Beleidsdoel: inwoners hebben een gezonde leefstijl Circa 1 op de jarigen heeft (ernstig) overgewicht. Tegenover 2 op de jarigen. Het aandeel kinderen en jongeren met (ernstig) overgewicht is nauwelijks veranderd in twee jaar tijd. Het percentage jongeren van jaar dat rookt is gedaald. Hetzelfde geldt voor het percentage jarigen dat alcohol drinkt. Bij de jarigen zijn er geen opvallende ontwikkelingen in de tijd. Circa 9 op de jarigen sporten minimaal één keer per maand. Tegenover 8 op de jarigen. Jongeren van jaar sporten vaker dan twee jaar geleden. Verder behalen meer jongeren van jaar de beweegnorm 2. Kinderen in minima huishoudens en van ouders met een laag opleidingsniveau hebben vaker (ernstig) overgewicht. De groep kinderen die nooit sport, is hier ook groter. 2.1 Ontwikkeling en gezondheid Meeste kinderen en jongeren hebben een (zeer) goede gezondheid Aan de ouders is gevraagd wat zij vinden van de gezondheid van hun kind. Vrijwel alle ouders beoordelen de gezondheid van hun kind als (zeer) goed. Niemand beoordeelt de gezondheid als (zeer) slecht. Aan de jongeren is gevraagd hoe zij hun eigen gezondheid beoordelen. De meeste jongeren vinden hun eigen gezondheid ook (zeer) goed. Slechts 1% van de jongeren beoordeelt de eigen gezondheid als (zeer) slecht. Vrijwel evenveel ouders en jongeren beoordelen de gezondheid met een (zeer) goed als in Figuur % ouders dat de gezondheid van hun kind als (zeer) goed beoordeelt en % jongeren dat hun eigen gezondheid als (zeer) goed beoordeelt (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de wijk Noord beoordelen jongeren tussen 12 en 17 jaar hun gezondheid minder vaak als (zeer) goed dan jongeren in de overige wijken. 2 De beweegnorm wordt behaald wanneer iemand 5 of meer dagen per week minimaal een half uur (18-24 jarigen) of een uur (4-17 jarigen) matig intensief beweegt. Onder matig intensief bewegen vallen activiteiten waardoor de ademhaling en hartslag licht gaan stijgen. Bijvoorbeeld het fietsen van en naar school. 15

16 Meer kinderen en jongeren zitten goed in hun vel Van de ouders van 0-3 jarigen geeft bijna iedereen aan dat hun kind zich de afgelopen drie maanden meestal (zeer) goed voelde. Van de ouders van 4-11 jarigen is dit 93%. Dit percentage is behoorlijk toegenomen ten opzichte van 2013 (85%). Aan de jongeren is gevraagd hoe zij zich de afgelopen tijd meestal voelden. Het percentage jongeren dat (zeer) goed antwoordt, is iets hoger onder jarigen (85%) dan onder jarigen (77%). Ook deze percentages zijn toegenomen ten opzichte van twee jaar geleden. Een kleine groep jarigen (3%) en jarigen (7%) geeft aan dat zij zich meestal (zeer) slecht voelden. Dit is nauwelijks veranderd ten opzichte van Figuur % ouders dat denkt dat hun kind zich de afgelopen drie maanden meestal (zeer) goed voelde en % jongeren dat zich de afgelopen tijd (zeer) goed voelde (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de wijk Noord voelen jongeren tussen 12 en 17 jaar zich de afgelopen tijd minder vaak (zeer) goed dan jongeren in de rest van de gemeente. Meeste ouders vinden motorische ontwikkeling van 4-11 jarigen (zeer) goed Aan de ouders van kinderen tussen 4 en 11 jaar is gevraagd hoe zij de motorische ontwikkeling (rennen, springen en handigheid) van hun kind beoordelen in vergelijking met leeftijdsgenootjes. In 2015 geeft 94% van de ouders aan dat zij deze als (zeer) goed beoordelen. In 2013 was dit 91%. Slechts 1% van de ouders beoordeelt de motorische ontwikkeling als (zeer) slecht. Dit was 2% in Percentage kinderen en jongeren met (ernstig) overgewicht blijft stabiel Twee derde van de kinderen tussen 4 en 11 jaar heeft een gezond gewicht. Bij de jongeren van jaar en jaar ligt dit percentage iets hoger. Daar hebben ruim 7 op de 10 jongeren een gezond gewicht. Bij één op de vijf jongeren van jaar is sprake van (ernstig) overgewicht. Het percentage kinderen en jongeren met (ernstig) overgewicht is nauwelijks veranderd ten opzichte van Figuur % met ondergewicht, gezond gewicht en overgewicht (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de wijk West hebben kinderen tussen 4 en 11 jaar vaker (ernstig) overgewicht dan in de overige wijken. In Noord geldt dit voor jongeren tussen 12 en 17 jaar. Kinderen tussen 4 en 11 jaar van ouders met een laag opleidingsniveau hebben vaker (ernstig) overgewicht dan kinderen van ouders met een hoog opleidingsniveau (28% versus 5%). De groep 4-11 jarigen met (ernstig) overgewicht is groter onder kinderen in minima huishoudens dan niet-minima huishoudens (31% ten opzichte van 10%). 16

17 2.2 Sport en bewegen Toename aandeel sporters onder jongeren van jaar Ruim 9 op de 10 kinderen van 4-11 jaar sporten minimaal één keer per maand (schoolgymnastiek telt niet mee). Daarvan sport 89% zelfs minimaal één keer per week. 7% van de 4-11 jarigen sport nooit. Van de jarigen geeft 87% aan minimaal maandelijks te sporten. Voor de jarigen is dat 80%. Het percentage jarigen dat minimaal maandelijks sport is toegenomen ten opzichte van 2013 (73%). Bij de overige leeftijdsgroepen is dat percentage ongeveer gelijk gebleven. Figuur % dat minimaal één keer per maand sport (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de wijk West sporten jongeren tussen 12 en 17 jaar minder vaak minimaal één keer per maand dan jongeren uit de overige wijken. De groep kinderen van 4-11 jaar die nooit sport, is groter onder kinderen van ouders met een laag opleidingsniveau dan met een hoog opleidingsniveau (13% ten opzichte van 3%). In minima huishoudens is de groep kinderen van 4-11 jaar die nooit sport hoger dan in nietminima huishoudens (20% ten opzichte van 5%). Lidmaatschap sportvereniging onder kinderen en jongeren blijft gelijk In de gemeente s-hertogenbosch is 76% van de kinderen tussen 4 en 11 jaar lid van een sportvereniging. Van de jarigen geeft 69% aan lid te zijn, en bij de jarigen 43%. Het percentage kinderen en jongeren dat lid is van een sportvereniging is vergeleken met 2013 vrijwel gelijk gebleven. Er is ook gevraagd naar de reden waarom het kind of de jongere geen lid is van een sportvereniging. De meest genoemde redenen bij kinderen zijn: dat het kind eerst op zwemles gaat, het kind nog niet goed weet wat hij/zij voor sport wil gaan doen en de kosten. Bij jongeren zijn de belangrijkste redenen: dat hij/zij al sport (maar niet via een vereniging), desinteresse, de tijden komen niet goed uit en de kosten. Figuur % dat lid is van een sportvereniging (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de wijk West zijn kinderen van 4-11 jaar en jongeren van jaar minder vaak lid van een sportvereniging dan kinderen en jongeren uit de overige wijken. In Muntel/Vliert zijn jongeren van jaar minder vaak lid. Kinderen van ouders met een laag opleidingsniveau zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan kinderen van ouders met een hoog opleidingsniveau (54% ten opzichte 81%). Kinderen in minima huishoudens zijn minder vaak lid van een sportvereniging dan kinderen in niet-minima huishoudens (49% versus 79%). 17

18 Meeste kinderen spelen minimaal wekelijks buiten In de gemeente s-hertogenbosch speelt 91% van de kinderen tussen 4 en 11 jaar minimaal wekelijks buiten. Ongeveer de helft speelt dagelijks buiten. Onder de jongeren is gevraagd hoe vaak zij buiten sporten. Van de jongeren tussen 12 en 17 jaar geeft 77% aan dat zij minimaal maandelijks buiten sporten. Tegenover 59% van de jongeren tussen 18 en 24 jaar. Kinderen en jongeren sporten ongeveer evenveel buiten als twee jaar geleden. (Ruim) voldoende mogelijkheden om buiten te spelen/sporten In de gemeente s-hertogenbosch vinden ruim 8 op de 10 ouders van 4-11 jarigen dat hun kind (ruim) voldoende mogelijkheden heeft om buiten te spelen. Onder jongeren van jaar (73%) en jaar (69%) vinden ongeveer 7 op de 10 dat er (ruim) voldoende mogelijkheden zijn om buiten te sporten. De tevredenheid onder jongeren tussen jaar en ouders van 4-11 jarigen is de afgelopen twee jaar toegenomen. Bij de jarigen is het verschil niet significant. Figuur % dat mogelijkheden om buiten te spelen/sporten (ruim) voldoende vindt (gemeente s- Hertogenbosch 2015) In de wijk West zijn ouders van kinderen (4-11 jaar) en de jongeren zelf (12-17 jaar) relatief minder tevreden over de mogelijkheden om buiten te spelen/sporten. In de Binnenstad geldt dit voor ouders van 4-11 jarigen, en in Noord voor jongeren van jaar. Meer jongeren tussen 12 en 24 jaar behalen beweegnorm De beweegnorm wordt bij kinderen tussen 4 en 11 jaar en jongeren tussen 12 en 17 jaar behaald wanneer men 5 of meer dagen per week minimaal een uur matig intensief beweegt 3. Voor jongeren tussen 18 en 24 jaar geldt dat zij de beweegnorm behalen bij 5 of meer dagen per week minimaal een half uur matig intensief bewegen. In de gemeente s-hertogenbosch behaalt 19% van de kinderen tussen 4 en 11 jaar zowel in de zomer als in de winter de beweegnorm. Onder jongeren tussen 12 en 17 jaar (38%) en 18 en 24 jaar (28%) ligt het percentage dat de beweegnorm behaalt hoger. Het valt op dat jongeren tussen 12 en 24 jaar opvallend vaker de beweegnorm behalen dan twee jaar geleden. Het percentage kinderen tussen 4 en 11 jaar dat de beweegnorm behaalt, is vrijwel gelijk gebleven. Figuur % dat zowel in de zomer als winter de beweegnorm behaalt (gemeente s-hertogenbosch 2015) 3 Onder matig intensief bewegen vallen activiteiten waardoor de ademhaling en hartslag licht gaan stijgen. Dit bewegen hoeft niet aaneengesloten te zijn. Het kind kan bijvoorbeeld s morgens een half uur naar school fietsen en s middags een half uur terug naar huis. 18

19 In de wijk West behalen kinderen tussen 4 en 11 jaar en jongeren tussen 12 en 17 jaar minder vaak de beweegnorm dan kinderen/jongeren in de overige wijken. In de wijken Zuidoost, Muntel/Vliert en Noord geldt dit voor jongeren tussen 12 en 17 jaar. Kinderen tussen 4 en 11 jaar van ouders met een laag opleidingsniveau voldoen minder vaak aan de beweegnorm dan kinderen met een hoog opleidingsniveau (13% ten opzichte van 24%). Kinderen van minima en niet-minima huishoudens voldoen even vaak aan de beweegnorm. Bekendheid website neemt toe S-PORT is een initiatief van de gemeente s-hertogenbosch en wil uitdagen, verbinden en inspireren. De bijbehorende website maakt het initiatief zichtbaar en biedt ruimte voor sport(verenigingen), activiteiten, contactgegevens en actualiteit. Onder ouders van kinderen van 4-11 jaar is 52% bekend met de website. Onder jongeren van jaar is dat 42%. Het minst bekend met de website zijn jongeren van jaar (14%). De bekendheid van de website is bij alle groepen aanzienlijk gestegen in vergelijking met Kwart van de ouders is bekend met jeugdsportfonds Het jeugdsportfonds is bedoeld voor financiële bijdragen voor kinderen van ouders met een minimuminkomen, zodat deze kinderen de mogelijkheid krijgen om te kunnen sporten. Onder ouders van 4-11 jarigen is 27% bekend met het jeugdsportfonds. De bekendheid is groter onder ouders met een laag inkomen dan onder ouders met een hoog inkomen. De ouders zijn ongeveer net zo bekend met het jeugdsportfonds als twee jaar geleden. 19

20 2.3 Roken en alcohol Minder jongeren tussen 12 en 17 jaar roken Het percentage jongeren dat rookt neemt na de leeftijd van 17 jaar fors toe. Van de jarigen zegt 3% dat zij roken. Van de jarigen is dat bijna een kwart. Het percentage jongeren tussen 12 en 17 jaar dat rookt, is afgenomen ten opzichte van Toen gaf 7% aan te roken. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren tussen 12 en 24 jaar beginnen met roken is 15 jaar en 6 maanden. In 2013 was dit 15 jaar en 2 maanden. Aan de ouders van jongeren tussen 12 en 17 jaar is ook gevraagd of hun kind rookt. 5% zegt ja of heeft een vermoeden, maar weet het niet zeker. De percentages van de jongeren zelf en de ouders lopen daarmee weinig uiteen. De meeste ouders van jongeren die roken, raden het hun kind af om te roken (66%) of vinden dat hun kind minder zou moeten roken (17%). Figuur % jongeren dat rookt (gemeente s-hertogenbosch 2015) Het percentage jongeren dat rookt is in elke wijk vergelijkbaar met het gemiddelde in s- Hertogenbosch. Minder jongeren tussen 12 en 17 jaar drinken wel eens alcohol In 2013 gaven 3 op de 10 jongeren van jaar aan wel eens alcohol te drinken. In 2015 is dat gedaald naar 2 op de 10. Van de jongeren onder de 16 jaar drinkt 7% wel eens alcohol. In 2013 was dit 12%. Sinds 1 januari 2014 is de minimumleeftijd voor alcoholgebruik verhoogd naar 18 jaar. Onder jongeren van 16 en 17 jaar drinkt 56% wel eens alcohol. Twee jaar geleden lag dit percentage met 74% beduidend hoger. Het percentage ouders van jarigen dat denkt dat hun kind wel eens alcohol drinkt (30%) is hoger dan het percentage jongeren dat dit zelf aangeeft. Dit zijn vooral ouders van jongeren van 16 en 17 jaar. Voor deze leeftijdsgroep vinden de meeste ouders het geen probleem dat hun kind drinkt (59%). Een derde raadt het hun kind af om te drinken. Dit komt overeen met de resultaten van Van de jongeren tussen 18 en 24 jaar drinken ruim 8 op de 10 wel eens alcohol. Dit is nauwelijks veranderd ten opzichte van De gemiddelde leeftijd waarop jarigen zijn begonnen met drinken is 15 jaar en 8 maanden. Dit is vergelijkbaar met twee jaar geleden. Figuur % jongeren dat wel eens alcohol drinkt (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de wijk Maaspoort is het aandeel jongeren tussen 12 en 17 jaar dat wel eens alcohol drinkt hoger dan in de overige wijken. Bij jongeren tussen 18 en 24 jaar geldt dit voor Rosmalen Zuid en Nuland/Vinkel. 20

21 2% van de ouders van jarigen denkt dat hun kind drugs gebruikt Aan de ouders van jongeren tussen 12 en 17 jaar is gevraagd of hun kind wel eens drugs gebruikt. De meeste ouders denken dat hun kind geen drugs gebruikt. 2% zegt ja of heeft een vermoeden, maar weet het niet zeker. Uit het meest recente onderzoek van de GGD in 2011 blijkt dat in s-hertogenbosch 4% van de jongeren tussen 12 en 18 jaar recentelijk hasj of wiet heeft gebruikt. Dit percentage is ten opzichte van 2007 gelijk gebleven. Recent gebruik van drugs als XTC, cocaïne en GHB wordt in s-hertogenbosch nauwelijks gerapporteerd. 7 op de 10 ouders maken afspraken over roken, alcohol en drugs Aan de ouders is gevraagd of zij met hun kind afspraken maken over onderwerpen als roken, alcohol en drugs. Zeven op de tien ouders hebben dergelijke afspraken gemaakt. De rest heeft met name geen afspraken gemaakt omdat zij dit niet nodig vinden (13%) of omdat zij hun kind nog te jong vinden om daarover afspraken te maken (8%). 1% zegt het lukt niet om hier afspraken over te maken. 21

22 22

23 3. Opvoeding en opgroeien Beleidsdoel: kinderen en jongeren groeien op in een stabiele en veilige omgeving Hoe ouder het kind, hoe vaker ouders zich zorgen maken over hun kind. Van de ouders van 0-1,5 jarigen maakt 8% zich vaak zorgen; van de ouders van jarigen is dat 18%. Minima en ouders met een laag opleidingsniveau maken zich vaker zorgen. Bij de jongeren maakt ruim een derde zich vaak zorgen. Bij de jongeren zijn meer aspecten bevraagd dan bij de ouders. Hierdoor zijn de cijfers van de jongeren niet één op één vergelijkbaar met die van de ouders. Hoe ouder het kind, hoe vaker ouders de zorgen over hun kind zeer belastend vinden. 3% van de ouders van 0-1,5 jarigen ervaart de zorgen als belastend. Tegenover 10% van de ouders van jarigen. Dit komt overeen met de situatie twee jaar geleden. Minima ervaren de zorgen over hun kind van 1,5-3 jaar vaker als zeer belastend. Beleidsdoel: ouders kunnen zoveel mogelijk zelf of met hulp uit hun sociale omgeving opvoedingsvragen oplossen Zo n 1 op de 10 ouders die zich (af en toe of vaak) zorgen maakt heeft daarvoor geen hulp of ondersteuning gekregen, maar heeft daar wel behoefte aan. Dit aandeel is veelal hoger bij minima, ouders met een laagopleidingsniveau en ouders die de zorgen als zeer belastend ervaren. Bijna 2 op de 10 jongeren hebben geen hulp en ondersteuning gekregen, terwijl zij dit wel zouden willen. Ongeveer 8 op de 10 ouders kunnen voor hulp, advies en ondersteuning terecht bij familie, vrienden of buurtgenoten. Dit percentage neemt iets af, naarmate het kind ouder wordt. Bij de jongeren kunnen ongeveer 9 op de 10 terecht bij hun ouders/verzorgers en vrienden als zij ergens mee zitten. Minima en ouders met een laag opleidingsniveau kunnen voor hulp en ondersteuning minder vaak terecht bij hun sociaal netwerk. Hetzelfde geldt voor ouders die de zorgen over hun kind zeer belastend vinden. 3.1 Zorgen maken Hoe ouder het kind, hoe meer zorgen Het percentage ouders dat zich vaak zorgen maakt over (één of meerdere aspecten van de ontwikkeling van) hun kind, neemt toe naarmate de leeftijd van het kind toeneemt. Van de ouders van kinderen tussen 0 en 1,5 jaar maakt 8% zich vaak zorgen. Onder ouders van kinderen tussen 12 en 17 jaar is dat 18%. Figuur % ouders dat zich vaak zorgen maakt over één of meerdere aspecten omtrent (de ontwikkeling van) hun kind (gemeente s-hertogenbosch 2015) In Muntel/Vliert en De Groote Wielen (1,5-3 jaar) maken ouders zich minder vaak zorgen over hun kind dan in de overige wijken van s-hertogenbosch. 23

24 Minima en ouders met een laag opleidingsniveau maken zich vaker zorgen over (de ontwikkeling van) hun kind (tabel 3.1.1) Tabel 3.1.1: % ouders die zich vaak zorgen maken over (de ontwikkeling van) hun kind naar opleidingsniveau en minima of niet-minima huishouden Ouders Huishouden/inkomen Opleidingsniveau Minima Niet-minima Laag Hoog 0-1,5 jaar 28% 4 6% 22% 6% 1,5-3 jaar 21% 10% 21% 10% 4-11 jaar 24% 11% 14% 13% jaar 23% 17% 25% 15% Waarover maken ouders zich vaak zorgen? Aan ouders is gevraagd over welke onderwerpen zij zich vaak zorgen maken (tabel 3.1.2). Ouders van jonge kinderen maken zich het meest zorgen over het eet- of drinkgedrag, slaapgedrag en het huilen van hun kind. Voor kinderen van 1,5-3 jaar wordt ook de manier waarop hun kind praat in vergelijking met leeftijdsgenootjes genoemd. Voor kinderen van 4-11 jaar maken ouders zich vooral zorgen over hoe tevreden hun kind is met zichzelf, de opstandigheid of ongehoorzaamheid en de schoolprestaties. Ouders van jarigen noemen de schoolprestaties van hun kind, hoe tevreden hun kind is met zichzelf en de verlegenheid van hun kind in het zoeken van contact met anderen. Jongeren maken zich vooral zorgen over de toekomst en hun schoolprestaties Bij de jongeren maakt ruim een derde zich vaak zorgen (over één of meerdere aspecten). Dit percentage is hoger onder jongeren van jaar dan onder jongeren van jaar. Bij de jongeren zijn meer aspecten bevraagd dan bij de ouders. Hierdoor zijn de cijfers van de jongeren niet één op één vergelijkbaar met die van de ouders. Jongeren van tussen 18 en 24 jaar maken zich het meest zorgen over de toekomst. Jongeren tussen 12 en 17 jaar noemen hierbij ook hun schoolprestaties (tabel 3.2.1) Figuur % jongeren dat zich vaak zorgen maakt over één of meerdere aspecten (gemeente s- Hertogenbosch 2015) In Nuland/Vinkel maken jongeren van jaar zich minder vaak zorgen dan in de rest van de gemeente s-hertogenbosch. 4 Bij een significant verschil zijn de percentages dikgedrukt weergegeven. 24

25 Sommige ouders ervaren zorgen over hun kind als zeer belastend De meeste ouders die (af en toe of vaak) zorgen ervaren over (de ontwikkeling van) hun kind vinden hun zorgen een beetje of vrijwel niet belastend. 3% van de ouders van 0-1,5 jarigen ervaart de zorgen als zeer belastend (te zwaar). Voor ouders van jarigen is dat 10%. Het percentage neemt toe, naarmate de leeftijd van het kind toeneemt. Ongeveer evenveel ouders ervaren hun zorgen als zeer belastend als twee jaar geleden. Ouders die de zorgen over hun kind zeer belastend (te zwaar) vinden, maken zich over dezelfde aspecten vaak zorgen als degenen die het een beetje of vrijwel niet belastend vinden. Figuur % ouders dat de zorgen over hun kind zeer belastend vindt (gemeente s-hertogenbosch 2015) Bij veel wijken is het aantal respondenten te klein om bij deze indicator betrouwbare uitspraken op wijkniveau te kunnen doen. Minima ervaren de zorgen over hun kind van 1,5-3 jaar vaker als zeer belastend (te zwaar) dan niet-minima (16% ten opzichte van 4%). 25

26 Tabel 3.1.2: % ouders dat zich vaak zorgen maakt over aspecten omtrent (de ontwikkeling van) hun kind; en % jongeren dat zich vaak zorgen maakt 0-1,5 jaar 1,5-3 jaar 4-11 jaar jaar jaar jaar 4% Eet- of drinkgedrag 4% Eet- of drinkgedrag 3% Tevredenheid met zichzelf 7% Schoolprestaties 10% Schoolprestaties 18% Toekomst 4% Slaapgedrag 4% Manier van praten in 3% Opstandigheid of vergelijking met ongehoorzaamheid leeftijdsgenootjes 5% Tevredenheid met zichzelf 9% Toekomst 11% Schoolprestaties 3% Huilen 3% Slaapgedrag 3% Schoolprestaties 5% Verlegenheid in het zoeken van contact 7% Uiterlijk 10% Jezelf (hoe je bent) 2% Driftbuien 2% Contact met 2% Met tegenzin naar school 4% Zich snel zorgen maken over 7% Verlegenheid in het zoeken leeftijdsgenootjes gaan de toekomst van contact 10% Uiterlijk 1% Motorische ontwikkeling 2% Houding of reactie 2% Rusteloosheid of hyperactiviteit 4% Eetgedrag 5% Jezelf (hoe je bent) 10% Eetgedrag 1% Eenkennigheid 2% Driftbuien 2% Verlegenheid in het zoeken 4% Met tegenzin naar school 9% Sombere of depressieve 5% Eetgedrag van contact gaan gevoelens 1% Contact maken met 3% Opstandigheid of 5% Met tegenzin naar school 1% Eenkennigheid 2% Driftigheid of agressiviteit omgeving ongehoorzaamheid gaan 7% Gevoel van eenzaamheid 1% Contact maken met 2% Zenuwachtigheid of 3% Zich vaak somber of 6% Verlegenheid in het zoeken 1% Motorische ontwikkeling 4% Problemen thuis omgeving gespannenheid depressief voelen van contact 1% Opstandigheid of 2% Dat het kind veel gepest 3% Rusteloosheid of 4% Sombere of depressieve ongehoorzaamheid wordt hyperactiviteit gevoelens 6% Problemen thuis 1% Rusteloosheid 1% Dat het kind vaak andere 2% Dat het kind veel gepest 3% Rusteloos of hyperactief 4% Met tegenzin naar school kinderen pest wordt gedrag (erg druk zijn) gaan 1% Driftigheid of agressiviteit 3% Gevoel van eenzaamheid 2% Alcohol- of drugsgebruik 1% Alcohol- of drugsgebruik van het kind 2% Opstandig of ongehoorzaamheid 2% Rusteloos of hyperactief gedrag (erg druk zijn) 0% Dat het kind vaak andere kinderen pest 1% Driftbuien of agressief gedrag 2% Driftbuien of agressief gedrag 1% Veel gepest worden 1% Opstandig of ongehoorzaam zijn 1% Zelf vaak anderen pesten 1% Veel gepest worden 1% Alcohol- of drugsgebruik 0% Zelf vaak anderen pesten 26

27 3.2 Hulp, advies en ondersteuning De meeste ouders krijgen hulp, advies of ondersteuning bij hun zorgen Het merendeel van de ouders van 0-1,5 jarigen (73%) en 1,5-3 jarigen (65%) die zich af en toe of vaak zorgen maken over hun kind, heeft hiervoor het afgelopen jaar hulp, advies of ondersteuning gekregen. Denk aan hulp van familie, vrienden, buurtgenoten, huisarts, school of een andere instantie. Bij ouders van 4-11 jarigen (58%) en jarigen (54%) is dit (ruim) de helft. Hoe ouder het kind, hoe minder hulp ouders krijgen bij de opvoeding. Ook aan de jongeren die zich af en toe of vaak zorgen maken is gevraagd of zij daarvoor het afgelopen jaar hulp, advies of ondersteuning hebben gekregen. Onder jongeren van jaar (64%) ligt het percentage dat hulp kreeg hoger dan onder jongeren van jaar (52%). Sommige ouders en jongeren willen hulp, maar krijgen dit nu niet Zo n 1 op de 10 ouders die zich af en toe of vaak zorgen maken over hun kind heeft daarvoor geen hulp, advies of ondersteuning gekregen, maar zou dit wel graag willen. Bij ouders van kinderen tussen 0-1,5 jaar ligt dit percentage lager (5%). Bijna 2 op de 10 jongeren hebben geen hulp gekregen, maar hebben daar wel behoefte aan. Figuur % dat het afgelopen jaar geen hulp, advies of ondersteuning kreeg bij hun zorgen, maar hier wel behoefte aan heeft (gemeente s-hertogenbosch 2015) Bij veel wijken is het aantal respondenten te klein om bij deze indicator betrouwbare uitspraken op wijkniveau te kunnen doen. Ouders van 4-11 jarigen en jarigen die de zorgen over hun kind zeer belastend (te zwaar) vinden krijgen vaker geen hulp en ondersteuning, terwijl zij hier wel behoefte aan hebben. Het aandeel ouders dat geen hulp en ondersteuning kreeg maar hier wel behoefte aan heeft, is hoger bij minima en ouders met een laag opleidingsniveau (tabel 3.2.1). Tabel 3.2.1: % minima en niet-minima en ouders met een laag en hoog opleidingsniveau die het afgelopen jaar geen hulp, advies of ondersteuning kreeg bij hun zorgen, terwijl ze hier wel behoefte aan hebben Ouders Huishouden/inkomen Opleidingsniveau Minima Niet-minima Laag Hoog 0-1,5 jaar 16% 5 2% 12% 2% 1,5-3 jaar 10% 6% 7% 7% 4-11 jaar 16% 4% 6% 5% jaar 14% 6% 10% 5% 5 Bij een significant verschil zijn de percentages dikgedrukt weergegeven. 27

28 Hulp, advies en ondersteuning door instanties en sociaal netwerk Ruim 8 op de 10 ouders van 0-1,5 jarigen die zich af en toe of vaak zorgen maken over hun kind, hebben dit jaar hulp, advies of ondersteuning gekregen van één of meerdere instanties. Zij kregen met name hulp van het consultatiebureau. Voor deze leeftijdsgroep kreeg bijna driekwart hulp bij de opvoeding van hun sociaal netwerk. Denk aan hulp van familie, vrienden en buurtgenoten. Hoe ouder het kind, hoe minder hulp ouders krijgen van hun sociaal netwerk. Het percentage ouders dat hulp, advies of ondersteuning krijgt van (een) instantie(s), komt bij alle leeftijdsgroepen ongeveer overeen. (Ruim) 9 op 10 jongeren die zich af en toe of vaak zorgen maken, krijgen hulp, advies of ondersteuning van hun sociaal netwerk. Jongeren van jaar krijgen vooral hulp van hun ouders. Jongeren van jaar krijgen net zoveel hulp van hun ouders als van hun vrienden. Hulp door (een) instantie(s) ligt bij jarigen (67%) hoger dan bij jarigen (53%). Het gaat om instanties als een huisarts, leraar, jeugdarts, psycholoog of Centrum voor Jeugd en Gezin. Het merendeel van de ouders en jongeren is tevreden over de dienstverlening van de instanties en hun sociaal netwerk. Figuur % dat het afgelopen jaar hulp, advies of ondersteuning kreeg van (een) instantie(s) of sociaal netwerk (gemeente s-hertogenbosch 2015) Bij veel wijken is het aantal respondenten te klein om bij deze indicator betrouwbare uitspraken op wijkniveau te kunnen doen. 28

29 Instanties: vooral hulp van consultatiebureau en school Ouders van 0-3 jarigen gaan voor hulp, advies en ondersteuning vooral naar het consultatiebureau. In mindere mate vragen ouders de kinderopvang/peuterspeelzaal, huisarts of kinderarts/specialist in ziekenhuis om hulp. Onder ouders van schoolgaande kinderen speelt de leerkracht en vertrouwenspersoon/intern begeleider/mentor van de school een belangrijke rol bij de opvoeding. In mindere mate vragen jongeren een psycholoog/psychiater/orthopedagoog/ggz om hulp. Figuur Top-3 van instanties waar ouders en jongeren naar toe gaan voor hulp, advies of ondersteuning bij hun zorgen 6 (gemeente s-hertogenbosch 2015) Ouders 0-1,5 jaar Consultatiebureau (78%) Huisarts (16%) Kinderarts/specialist ziekenhuis (10%) Ouders 1,5-3 jaar Consultatiebureau (55%) Kinderopvang/peuterspeelzaal (29%) Huisarts (13%) Kinderarts/specialist ziekenhuis (13%) Ouders 4-11 jaar Leerkracht (68%) Intern begeleider van school (25%) Psycholoog/psychiater/orthopedagoog/GGZ (22%) Ouders jaar Leerkracht/vertrouwenspersoon/mentor van school (66%) Psycholoog/psychiater/orthopedagoog/GGZ (23%) Huisarts (21%) Jongeren jaar Leraar/vertrouwenspersoon/mentor van school (57%) Psycholoog/psychiater/orthopedagoog/GGZ (10%) Huisarts (5%) Zorgcoördinator voortgezet onderwijs (5%) Jongeren jaar Leraar/vertrouwenspersoon/mentor van school (35%) Psycholoog/psychiater/orthopedagoog/GGZ (18%) Huisarts (10%) Vooral familie is eerste aanspreekpunt in de naaste omgeving Als ouders vragen hebben over de opvoeding of opgroeien van het kind dan gaan zij meestal eerst naar hun familie toe. Vervolgens gaan zij veelal naar hun vrienden toe. Hoe jonger het kind, hoe belangrijker de rol van de familie. Naarmate het kind ouder wordt, neemt de rol van vrienden bij de opvoeding toe. Wanneer jarigen ergens mee zitten vraagt 63% eerst hulp aan hun ouders, en 26% aan hun vrienden. Wanneer zij zich ernstige zorgen maken, is dit 75% respectievelijk 14%. Bij jongeren tussen 18 en 24 jaar speelt ook de partner een belangrijke rol. Wanneer zij ergens mee zitten gaat 38% naar hun ouders, 31% naar hun partner en 22% naar hun vrienden. Wanneer zij zich ernstige zorgen maken, gaat 52% naar hun ouders, 28% naar hun partner en 13% naar hun vrienden. 6 Het gaat enkel om ouders en jongeren die zich af en toe of vaak zorgen maken, en hiervoor het afgelopen jaar hulp, advies of ondersteuning hebben gezocht bij één of meerdere instanties. 29

30 Merendeel ouders en jongeren kan voor hulp terecht bij hun sociaal netwerk Aan alle ouders is de volgende stelling voorgelegd: Voor hulp, advies of ondersteuning bij de opvoeding kan ik terecht bij familie, vrienden of buurtgenoten. Zo n 8 op de 10 ouders geven aan voor hulp en ondersteuning terecht te kunnen bij hun sociaal netwerk. Dit percentage neemt iets af, naarmate het kind ouder wordt. Circa 9 op de 10 jongeren kunnen terecht bij hun ouders/verzorgers en vrienden voor hulp, advies of ondersteuning. Deze stellingen zijn in 2015 voor het eerst gesteld. Figuur % ouders dat het (helemaal) eens is met de onderstaande stelling (gemeente s-hertogenbosch 2015) In Empel kunnen ouders van 1,5-3 jarigen relatief vaak terecht bij hun sociaal netwerk voor hulp en ondersteuning bij de opvoeding vergeleken met andere wijken in s-hertogenbosch. Ouders van 4-11 jarigen en jarigen die de zorgen over hun kind zeer belastend vinden kunnen minder vaak terecht bij hun sociaal netwerk. Minima en ouders met een laag opleidingsniveau kunnen minder vaak terecht bij hun sociaal netwerk voor hulp en ondersteuning bij de opvoeding (tabel 3.2.2) Tabel 3.2.2: % minima en niet-minima en ouders met een laag en hoog opleidingsniveau die voor hulp, advies of ondersteuning terecht kunnen bij familie, vrienden of buurtgenoten Ouders Huishouden/inkomen Opleidingsniveau Minima Niet-minima Laag Hoog 0-1,5 jaar 68% 7 88% 69% 89% 1,5-3 jaar 72% 85% 72% 88% 4-11 jaar 72% 81% 73% 83% jaar 72% 78% 75% 76% Figuur % jongeren dat het (helemaal) eens is met de onderstaande stellingen (gemeente s-hertogenbosch 2015) In Engelen kunnen jongeren van jaar relatief vaak terecht bij hun ouders/verzorgers voor hulp en ondersteuning ten opzichte van andere wijken in s-hertogenbosch. Jongeren die zich vaak zorgen maken, kunnen minder vaak terecht bij hun ouders/verzorgers en vrienden voor hulp en ondersteuning. 7 Bij een significant verschil zijn de percentages dikgedrukt weergegeven. 30

31 4. Vrijwilligerswerk, mantelzorg en informele hulp Beleidsdoel: inwoners zetten zich vrijwillig in voor elkaar Het percentage vrijwilligers onder jarigen is toegenomen: van 22% in 2013 naar 28% in In 2010 was dit 25%. Van de jarigen geeft 18% aan dat zij wel eens vrijwilligerswerk doen (de maatschappelijke stage voor school niet meegerekend). Dit is minder dan in 2013 (27%), maar het ligt rond het niveau van 2010 (20%). Beleidsdoel: mantelzorgers voelen zich voldoende ondersteund Bijna 1 op de 5 jongeren geeft wel eens mantelzorg. Zij geven vooral mantelzorg aan hun vader of moeder, of een ander familielid. Jongeren geven vooral lichte mantelzorg, zij zijn er minder dan 1 uur per week mee bezig. Het merendeel van de jongeren ervaart de mantelzorg die zij geven als niet belastend. 2% van de jarigen en 5% van de jarigen vindt het (zeer) belastend. Beleidsdoel: inwoners voelen zich thuis in hun buurt Circa 8 op de 10 ouders van 0-17 jarigen vinden de buurt waarin zij wonen een goede buurt voor hun kind om op te groeien. Als kinderen in de buurt geen rekening houden met anderen, spreken zo n 6 op de 10 ouders de kinderen hier op aan. Bijna 7 op de 10 ouders van 4-11 jarigen geven aan dat hun kind vaak bij andere gezinnen in de buurt over de vloer komt. Meer jarigen doen vrijwilligerswerk Van de jarigen geeft 18% aan dat zij wel eens vrijwilligerswerk doen (de maatschappelijke stage voor school niet meegerekend). Onder vrijwilligerswerk verstaan we elke vorm van onbetaalde vrijwillige inzet voor anderen in de samenleving. Bij jongeren van jaar is dat 28%. Jongeren doen vooral vrijwilligerswerk op het gebied van sport. Daarnaast worden vaak genoemd activiteiten voor kinderen/jongeren en hulp bieden aan iemand uit de eigen buurt/kennissenkring. Het percentage vrijwilligers onder jarigen is in 2015 (18%) gedaald ten opzichte van 2013 (27%), en ligt weer rond het niveau van 2010 (20%). Bij de jarigen zien we juist een toename van 22% in 2013 naar 28% in In 2010 was dit 25%. Figuur 4.1 % jongeren dat wel eens vrijwilligerswerk doet (gemeente s-hertogenbosch 2015) Het percentage jongeren dat wel eens vrijwilligerswerk doet is in elke wijk vergelijkbaar met het gemiddelde in s-hertogenbosch. Maatschappelijke stage krijgt voor 1 op de 5 jongeren een vervolg Van de jarigen heeft 55% een maatschappelijke stage doorlopen of gaat deze binnenkort doorlopen. Bijna 1 op de 5 van deze jongeren is dit soort werk na afloop van de stage blijven doen of is dat van plan. Zij doen dit bijvoorbeeld nu als vrijwilliger of als bijbaantje. De maatschappelijke stages worden vooral doorlopen in een tehuis voor bijvoorbeeld bejaarden/gehandicapten, op het gebied van sport en op het gebied van activiteiten voor kinderen of jongeren (bijvoorbeeld scouting, jongerencentrum en kindervakantieweek). 31

32 Bijna 1 op de 5 jongeren geeft mantelzorg Iemand geeft mantelzorg als hij/zij regelmatig iemand helpt die door ziekte, handicap of ouderdom sommige dingen zelf niet kan. Het kan bijvoorbeeld gaan om het verzorgen van een zieke moeder of boodschappen doen voor een buurvrouw die moeilijk kan lopen. Bijna 1 op de 5 jongeren geeft wel eens mantelzorg. Zij geven vooral mantelzorg aan hun vader of moeder, of een ander familielid. Mantelzorg aan vrienden, buren of kennissen worden iets minder vaak genoemd. Door een wijziging in de vraagstelling is een vergelijking met de resultaten uit 2013 en 2011 niet mogelijk. Figuur 4.2 % jongeren dat wel eens mantelzorg geeft (gemeente s-hertogenbosch 2015) In Nuland/Vinkel is het percentage mantelzorgers onder jongeren van jaar hoger dan in de overige wijken. In Empel (12-17 jaar) en Rosmalen Noord (18-24 jaar) is het percentage mantelzorgers lager dan gemiddeld. Jongeren geven vooral lichte mantelzorg Van de mantelzorgers tussen 12 en 17 jaar geeft 50% lichte mantelzorg. Zij zijn er minder dan 1 uur per week mee bezig. 32% is er 1 tot 5 uur in de week mee bezig. Bij de jarigen is dit 44% en respectievelijk 37%. Ter vergelijking: mantelzorgers van 25 jaar en ouder geven vaker intensieve mantelzorg. Zij besteden hier veelal 8 uur of meer per week aan. Meer dan de helft van de jongeren geeft de mantelzorg al langer dan een jaar. Maar er is ook een vrij grote groep die de mantelzorg korter dan 3 maanden geeft. Dit geldt voor 30% van de jarigen, en 25% van de jarigen. Het merendeel van de jongeren ervaart de mantelzorg die zij geven niet als belastend. 2% van de jarigen en 5% van de jarigen vindt het (zeer) belastend. Het is niet mogelijk om verder in te zoomen op de groep jongeren die het geven van mantelzorg (zeer) belastend vindt. Het aantal respondenten is te klein om hierover betrouwbare uitspraken te kunnen doen. 32

33 Meeste ouders zijn tevreden over de buurt waarin hun kind opgroeit Ouders zijn het vaak (helemaal) eens met de stelling Ik vind de buurt waarin ik woon een goede buurt voor mijn kind om op te groeien. Gevolgd door de stellingen Kinderen in mijn buurt spelen vaak buiten, Ik spreek kinderen in mijn buurt er op aan als ze geen rekening houden met anderen. Het minst vaak (helemaal) eens zijn de ouders met de stellingen Mijn kind komt vaak bij andere gezinnen in de buurt over de vloer en Ik praat regelmatig met ouders in mijn buurt over mijn kind. Figuur 4.3 % ouders dat het (helemaal) eens is met de onderstaande stellingen (gemeente s-hertogenbosch 2015) In de Binnenstad, de Graafsepoort, Muntel/Vliert en Noord laten ouders van kinderen in één of meerdere leeftijdsgroepen zich minder positief uit de buurt waarin zij wonen. Zij vinden de plek minder vaak een goede buurt voor hun kind om op te groeien. In de Binnenstad (van 0-17 jarigen) en West (0-3 jarigen) spelen kinderen in de buurt minder vaak buiten. Ouders in West (van 0-3 jarigen en jarigen) praten minder vaak met andere ouders in de buurt over hun kind. Met de stelling Mijn kind komt vaak bij andere gezinnen in de buurt over de vloer, zijn ouders in de Binnenstad (van 4-11 jarigen) en West (4-17 jarigen) het minder vaak eens. 33

34 34

35 5. Werk, school en toekomst Beleidsdoel: het voorkomen van voortijdig schoolverlaten 9% van de jongeren tussen 18 en 24 jaar gaat niet naar school en werkt niet. Hiervan is 7% werkzoekend of arbeidsongeschikt. Het aandeel langdurig werkzoekenden is toegenomen ten opzichte van twee jaar geleden. Jongeren zonder dagbesteding in de vorm van werk of school zitten minder goed in hun vel en zijn minder positief over hun gezondheid. Deze groep geeft ook vaker aan geen hulp en ondersteuning te krijgen bij hun zorgen, terwijl ze daar wel behoefte aan hebben. Bijvoorbeeld hulp van familie, vrienden, buurtgenoten of een instantie. Circa 1 op de 10 jongeren van jaar gaat niet naar school en werkt niet Aan de jongeren is gevraagd wat hun belangrijkste bezigheden zijn overdag. Van de jarigen gaat het merendeel naar school of combineert school met werk. 2% van de jongeren tussen 12 en 17 jaar gaat niet naar school en werkt niet. 9% van de jongeren tussen 18 en 24 jaar gaat niet naar school en werkt niet. Hiervan is twee derde werkzoekend. Het aandeel langdurig werkzoekenden is de afgelopen twee jaar toegenomen: van 11% in 2013 naar 28% in Figuur 5.1 Dagbesteding van jongeren (gemeente s-hertogenbosch 2015) Het percentage jongeren van jaar dat niet naar school gaat en niet werkt, wijkt in geen enkele wijk af van het gemiddelde in s-hertogenbosch. Jongeren van jaar zonder dagbesteding in de vorm van werk of school, zitten minder goed in hun vel en zijn minder positief over hun gezondheid. Deze jongeren maken zich vaker zorgen over zichzelf (51% versus 34%). Relatief veel jongeren die niet naar school gaan en niet werken, krijgen geen hulp en ondersteuning bij hun zorgen, terwijl zij daar wel behoefte aan hebben (27% versus 14%). Jongeren van jaar zonder dagbesteding in de vorm van werk of school kunnen minder vaak terecht bij hun vrienden als ze ergens mee zitten (81% ten opzichte van 93%), en ze voelen zich minder vaak begrepen door hun ouders/verzorgers (68% versus 81%). 35

36 Bijna 1 op de 5 jongeren tussen 18 en 24 jaar heeft vaak zorgen over de toekomst Jongeren tussen 18 en 24 jaar zien de toekomst somberder in dan jongeren tussen 12 en 17 jaar. Van de jarigen maakt 18% zich vaak zorgen over de toekomst. Tegenover 9% van de jarigen. Ongeveer 10% van de jongeren maakt zich vaak zorgen over hun schoolprestaties. Met tegenzin naar school gaan, daar maakt circa 5% van de jongeren zich vaak zorgen over. Figuur 5.2 % jongeren dat zich vaak zorgen maakt over (gemeente s-hertogenbosch 2015) Zorgen over de toekomst hebben jongeren in Empel (van jaar) en Nuland/Vinkel (van jaar) minder vaak dan gemiddeld in de gemeente. Relatief weinig jongeren van jaar in Zuidoost, De Groote Wielen, Empel en West maken zich vaak zorgen over met tegenzin naar school gaan. Jongeren die niet naar school gaan en niet werken, hebben vaker zorgen over de toekomst dan degenen die op school zitten en/of werken (35% ten opzichte van 17%). 36

37 Merendeel jongeren accepteert seksuele diversiteit op school Aan jongeren zijn stellingen voorgelegd over seksuele diversiteit op school. Ongeveer 9 op de 10 jongeren die op school zitten zijn het (helemaal) eens met de stellingen: Ik vind het geen probleem als in mijn klas een leerling zit die biseksueel, lesbisch of homoseksueel is en Als er in mijn een klas een leerling zit die biseksueel, lesbisch of homoseksueel is, sluit ik gerust vriendschap met hem of haar. 79% van de jarigen denkt dat op hun school leerlingen of leerkrachten zonder problemen kunnen vertellen dat ze biseksueel, lesbisch of homoseksueel zijn. Dit percentage ligt bij de jarigen hoger (95%). Figuur 5.3 % jongeren dat het (helemaal) eens is met de drie onderstaande stellingen (gemeente s- Hertogenbosch 2015) In Engelen vinden relatief veel jarigen dat op hun school leerlingen of leerkrachten zonder problemen kunnen vertellen dat ze biseksueel, lesbisch of homoseksueel zijn ten opzichte van het gemiddelde in s-hertogenbosch. In de Binnenstad en Zuidoost zijn relatief veel jarigen het eens met de stelling: Ik vind het geen probleem als in mijn klas een leerling zit die biseksueel, lesbisch of homoseksueel is. Als er in mijn klas een leerling zit die biseksueel, lesbisch of homoseksueel is sluit ik gerust een vriendschap met haar, daar zijn relatief veel jarigen in de Binnenstad het mee eens. In geen enkele wijk zijn jongeren opvallend negatiever over de bovenstaande stellingen dan gemiddeld in s-hertogenbosch. 37

38 38

39 6. Geld en schulden Beleidsdoel: zoveel mogelijk inwoners zijn economisch onafhankelijk Circa een kwart van de jongeren tussen 18 en 24 jaar geeft aan schulden te hebben. Dit percentage is vergelijkbaar met dat in In de meeste gevallen gaat het om een studieschuld. Meer jarigen hebben een schuld van 1.000,- of meer: 68% in 2013 en 78% in Onder de jongeren van jaar zijn er vrijwel geen jongeren met schulden. 28% van alle jongeren tussen 18 en 24 jaar krijgt op dit moment financiële hulp om rond te komen. Dit is 13% onder de jongeren van jaar. Er is ook een groep die aangeeft op dit moment geen financiële hulp te krijgen, terwijl zij dit wel nodig hebben: 8% van de jarigen en 3% van de jarigen. Beleidsdoel: iedereen weet om te gaan met geld Veel jongeren vinden de aandacht op school voor het thema omgaan met geld onvoldoende: 21% van de jarigen en 33% van de jarigen (die op school zitten). Op school is (ruim) voldoende aandacht, vindt 36% van de jarigen en 18% van de jarigen. Minder jongeren hebben zorgen over geldzaken Van de jongeren tussen 18 en 24 jaar geeft 12% aan dat hij/zij zich zorgen maakt over geldzaken. Onder jongeren tussen 12 en 17 jaar is dat percentage lager, namelijk 4%. Het percentage jongeren dat zich zorgen maakt over geldzaken is in 2015 afgenomen vergeleken met Figuur 6.1 % jongeren dat zich zorgen maakt over geldzaken (gemeente s-hertogenbosch 2015) Het percentage jongeren dat zich zorgen maakt over geldzaken komt in elke wijk grotendeels overeen met het gemiddelde in s-hertogenbosch. Merendeel van de jongeren spaart Ongeveer zeven op de tien jongeren tussen jaar (71%) en jaar (68%) zeggen altijd of meestal te sparen. Het percentage jarigen dat spaart is toegenomen ten opzichte van Tien procent van deze jongeren spaart (vrijwel) nooit. Dit percentage is lager dan twee jaar geleden. Weinig rood stand onder jongeren Er zijn vrijwel geen jongeren tussen 12 en 17 jaar die rood staan. Onder de jongeren tussen 18 en 24 jaar staat 5% rood. Dit percentage is lager dan in 2013 (8%). Een kwart van de jarigen heeft het zo geregeld dat zij niet rood kunnen staan. 39