Centrale coherentie Over visuele verwerking bij autismespectrumstoornis

Transcriptie

1 Centrale cherentie Over visuele verwerking bij autismespectrumstrnis Jhan Wagemans KU Leuven, Brein & Cgnitie RINO Eindhven 9/10/15

2 Visuele waarneming in het dagelijkse leven

3

4

5 Impact p functineren

6 3 (Neur)Cgnitieve Therieën 1. Thery f Mind 2. Executieve Functies 3. Waarnemingsstijl

7 3. Waarnemingsstijl Waarneming als prces van betekenisverlening prikkels Zien Hren Ruiken Velen Preven betekenis

8 3. Waarnemingsstijl Glbale infrmatie krijgt (in principe) vrrang Shah & Frith, 1983

9 3. Waarnemingsstijl Bij ASS een andere cgnitieve stijl verhgde detailwaarneming => cncentreren p kleine, afznderlijke details verminderde waarneming van grtere gehelen => cntext / geheel wrdt minder in rekening gebracht persnen met ASS zijn wel in staat m glbaal infrmatie te verwerken, maar den dit (initieel) niet spntaan cntextblindheid

10

11

12

13 3. Waarnemingsstijl Bij ASS een andere cgnitieve stijl verhgde detailwaarneming => cncentreren p kleine, afznderlijke details verminderde waarneming van grtere gehelen => cntext / geheel wrdt minder in rekening gebracht persnen met ASS zijn wel in staat m glbaal infrmatie te verwerken, maar den dit (initieel) niet spntaan cntextblindheid belang van een prikkelarme-mgeving

14 Eigen nderzek Achtergrnd van nze nderzeksgrep Eigen nderzek naar visuele waarneming bij mensen met ASS van eenvudige waarneming van betekenislze stimuli ver waarneming van bjecten tt waarneming van sciale situaties

15 Eigen nderzek Van ged gecntrleerd, verarmd, 1 aspect nderzeken naar dichter bij het echte leven

16 Eigen nderzek 1. Visuele zektaak ( Gabr search ) 2. Cherente beweging ( cherent mtin ) 3. Objectherkenning 4. Snelle categrisatie 5. Emtieherkenning 6. Saps: Uit het g, uit het hfd?

17

18

19

20 Visuele zektaak (Gabr search) Kinderen met ASS vinden even ged de kleine, middelgrte f grte figuurtjes als kinderen znder ASS. Kinderen met ASS krijgen het meilijker als de figuren dr elkaar aangebden wrden i.p.v. in blkken; kinderen znder ASS hebben daar geen last van. belang van instructie

21 Cherente beweging ( cherent mtin )

22 Cherente beweging ( cherent mtin )

23 Cherente beweging ( cherent mtin ) Deelnemers met ASS presteren minder ged dan deelnemers znder ASS bij éénzelfde drempelwaarde. minder accuraat trager

24 Objectherkenning

25 Kans p herkenning Objectherkenning 0,35 0,3 TD Cntrle ASS ASD 0,25 0,2 0,15 0,1 0, Frame nummer

26 Snelle categrisatie Experiment Q1: Speelt de situatie zich binnen af? Q2: Gaan beide persnen p een psitieve manier met elkaar m? + (500 ms) Afbeelding (83 ms) Antwrd? (max ms) Pauze tussen trials ( + / ms)

27 Snelle categrisatie Resultaten Mensen met ASS hebben wel prblemen m een sciale situatie snel te berdelen. Mensen met ASS hebben geen prblemen m de lcatie te berdelen.

28 Emtieherkenning 0% 100

29 Herkenning (gecrrigeerd) Emtieherkenning 6 5 ASS Cntrle Wede Afkeer Angst Blijdschap Verdriet Verrassing

30 Saps: Uit het g, uit het hfd? sciale aandacht gbewegingsregistratie sciaal inzicht He velt Zë zich? Waarm?

31 Saps: Uit het g, uit het hfd? Vraag : He velt Zë zich wanneer haar vader met lachen met zijn mpje ver dmme blndjes en een apparaat begint te piepen? blij pgewekt p haar gemak ngerust bang Vraag: Waarm zu Zë zich z velen? mdat haar papa ged mppen kan vertellen mdat zijn hart versnelt mdat het machien sneller gaat piepen en dat ze dan denkt dat hij een nieuwe hartaanval zu krijgen, allez, dat zu ik tch denken

32 Gemiddelde prestatie (%) Saps: Uit het g, uit het hfd? 1 ** 0,9 ** 0,8 ASS Cntrle 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 Emtieherkenning Emtieverduidelijking Cmplex sciaal inzicht Details

33 Fixaties (prprtie) Saps: Uit het g, uit het hfd? ASS Cntrle Achtergrnd Lichaam Ogen Mnd Gezicht

34 Samenvattend: Waarnemingsstijl 1. Visuele zektaak prblemen als figuren dr elkaar aangebden wrden 2. Cherente beweging prblemen m gemiddelde bewegingsrichting af te leiden uit bewegende stippenwlken 3. Objectherkenning prblemen m figuur te rganiseren en te benemen 4. Snelle categrisatie prblemen m een sciale situatie snel te berdelen 5. Emtieherkenning prblemen met subtielere gelaatsuitdrukkingen 6. Saps prblemen met emtieherkenning en -interpretatie

35 Wat is nieuw? Veel tegenstrijdigheden Van eenvudig naar cmplex Verfijnde meetmethden Endfentypes

36

37 ASS fentype TM WCC Endfentypes Endphentype ASS gentype _ strng genetic cmpnent _ mstly plygenetic

38 Wat is nieuw? Veel tegenstrijdigheden Van eenvudig naar cmplex Verfijnde meetmethden Endfentypes Naar nieuwe theretische synthese: HIPPEA

39 HIPPEA High Inflexible Precisin f Predictin Errrs in Autism Van de Cruys, S., Evers, K., Van der Hallen, R., Van Eylen, L., Bets, B., de-wit, L., & Wagemans, J. (2014). Precise minds in uncertain wrlds: Predictive cding in autism. Psychlgical Review, 121(4), di: /a

40 HIPPEA We leren nze mgeving dr ervaring beter in te schatten. - We zeken naar regelmatigheden in nze mgeving en gebruiken deze m vrspellingen te maken. - Onze vrspellingen wrden accurater en preciezer. - Daarbij leren we k dat de wereld dynamisch en veranderlijk is. Elke situatie is een beetje anders dan de vrige en niet alle infrmatie is even relevant.

41

42 HIPPEA Vlgens deze therie schuilt het prbleem bij kinderen met ASS bij de berdeling van de binnenkmende infrmatie. Alles wrdt letterlijk genmen en alle details wrden als even belangrijk beschuwd. Dit zrgt ervr dat kinderen met ASS meilijkheden ndervinden m meer algemene therieën ver de wereld (bestand tegen futen) te frmuleren. Dit zrgt vr nzekerheid en stress zeker in cmplexe mgevingen met ngeschreven gedragsregels zals de speelplaats.

43 HIPPEA Enkele vrbeelden/gevlgen 1. Overgeveligheid vr licht, geluid, beweging. Alle infrmatie (details, ) wrdt als belangrijk berdeeld, zeker bij nverwachte gebeurtenissen! 2. De wereld is een stressvlle plek. Drdat het kind meilijkheden heeft m therieën ver zijn mgeving te frmuleren kmt elke verandering als een verrassing. 3. Het kind verliest zijn f haar mtivatie en zelfvertruwen in de sciale mgang. Waarm iets den wat je niet kan begrijpen?

44

45 Relevantie vr de praktijk Klinische diagnstiek: rl van visuele verwerking en sciaal inzicht beperkte specificiteit beperkte universaliteit cgnitief prfiel gedragsdiagnse cgnitief prfiel = zinvl verklaringsgerichte diagnstiek handelingsgerichte diagnstiek

46 Een aantal richtlijnen Optimaliseer leerkansen, met evenwicht tussen aanpassen van de mgeving stimuleren van ntwikkeling van vaardigheden

47 Een aantal richtlijnen Aanpassen van de mgeving zrg vr vldende structuur (i.f.v. nden/ntwikkeling) maak duidelijk wat hfdzaak en bijzaak is tijdens studeren: cncreet & visueel cmmuniceer t-the-pint (geen verbdige details) p sciaal vlak: verwrd expliciet wat je velt en waarm Stimuleren van ntwikkeling van vaardigheden stappenplan: van expliciet uitleggen en demnstreren naar meer zelfstandigheid (bv. tijdens studeren)

48 Meer weten? Algemene samenvatting: Wagemans, J., Evers, K., Van der Hallen, R. (2015). Centrale cherentie. In H. Geurts, B. Siz, & I. Nens (Red.), Autismespectrumstrnis: Interdisciplinair basisbek (pp ). Diagnsis Uitgevers.

49 Meer weten? Onderzeksartikelen: Van de Cruys, S., Evers, K., Van der Hallen, R., Van Eylen, L., Bets, B., de-wit, L., & Wagemans, J. (2014). Precise minds in uncertain wrlds: Predictive cding in autism. Psychlgical Review, 121(4), Van der Hallen, R., Evers, K., Brewaeys, K., Van den Nrtgate, W., & Wagemans, J. (2015). Glbal prcessing takes time: A metaanalysis n lcal-glbal visual prcessing in ASD. Psychlgical Bulletin, 141(3),