Agressie bij dementie, hoe hier mee om te gaan

Transcriptie

1 Agressie bij dementie, he hier mee m te gaan Agressie is een svrm welke vrtkmt uit een emtie. Het is zichtbaar, de emtie er achter is vaak meilijk te peilen bij cliënten met dementie en daarm wrdt het vaak nbegrepen genemd. Gedrag Wat zie je Wat kan je den Assertief = Opkmen vr jezelf m een del te bereiken en daarbij de ander respecteren Persn geeft duidelijk aan wat hij wil Persn hudt rekening met zichzelf en met anderen Persn is zelfverzekerd Agitatie = Een zekere mate van pgewndenheid, prikkelbaarheid en spanning afwisselend in niveau Dreigend agressief Agressief f nbegrepen Gespannen huding Verhgde mtriek Dells heen en weer lpen Gebald vuisten Verhgde vlume en snelheid van spreken Of juist in zichzelf keren met gespannen uitdrukking = Verbale uitingen tegen anderen die vijandig van aard zijn en nplezierig wrden ervaren dr anderen Schelden Dreigende uitlatingen Fysiek dreigen Spugen Negeren Sarcasme = Fysieke vijandigheid gericht tegen mgeving f de ander Gien, smijten en vernielen van materiaal Vernielen van andermans spullen Slaan, schppen, duwen, krabben, bijten, vechten Gericht gien met vrwerpen naar de ander Reader: GGZ Centraal (2009) Agressie Regulatie Training. - Gede vrbeeld geven - Geznd en assertiviteit stimuleren - Erkennen dat de ander een prbleem heeft, dus niet negeren - Ruimte geven - Gedragsalternatieven - Grenzen vr jezelf bepalen - Veiligheid kennen - Grenzen aangeven - Veiligheid zeken - Grenzen stellen - Cntrle krijgen en nemen - In thuissituatie weg gaan en met anderen terugkmen. Niet alleen blijven April 2014 pag. 1

2 Schaal van ERG f Agressietrap; 100 % geweld 75 % fysiek agressief grensverschrijdend 60 % % grens dreigend agressief = schemergebied 40 % % agitatie 0 % assertiviteit Risicfactren (zals ziekte, cultuur, sciale mstandigheden) kunnen de grens eerder bepalen. Bij cliënten met dementie spreken we meer van nbegrepen in plaats van agressie. Onbegrepen is een uitingsvrm van de cliënt dat dr de persn zelf en/f diens mgeving als meilijk hanteerbaar wrdt ervaren. Daarbij is het sms k meilijk te achterhalen waar het vandaan kmt. Vrbeelden van nbegrepen zijn: Agitatie, agressie, apathie, verminderde empathie, hulp afwijzen, mkering dag-nachtritme, vermatig ninvelbaar huilen f lachen, ntremming met eten, seksuele ntremming, lichamelijke nrust f dwaal- f zwerf, verzamelwede f neiging m dingen te verstppen en decrumverlies De vlgende aspecten meten daarbij wrden berdeeld dr de huisarts Smatisch f psychiatrisch; visus f hrprblemen, pijn, nderveding, mictie/defecatieprblemen, slaapprblemen, bijwerking medicatie, delier, depressie, angst f psychse Psychsciaal; zals geen passende dagbesteding f dagstructuur, gebrek aan beweging f sciale cntacten Kenmerken van de mantelzrger; ngeduld, verbelasting, sms relatinele prblemen en verstrde interactie April 2014 pag. 2

3 Behandeling: Behandeling van lichamelijke prblemen; bijv pijnstilling, ndervangen van mictie/defecatieprblemen, veding/dieet, slaapmedicatie Niet-medicamenteuze behandeling; Vrlichting vral aan naasten en adviseren daarbij plezierig met psitieve aandacht belnen en weinig aandacht schenken aan negatief Extra ndersteuning aan mantelzrger Afspraken maken ver aanpassing dagbesteding (zijn er te veel f te weinig prikkels) Psychsciale activiteiten (hierbij spelen mgevingssituaties en sciale cntacten een rl): Het begint met belevingsgerichte zrg. De zrg is afgestemd p de individuele beheften en de fase van de ziekte. - Multisensrische stimulatie; Snezelen, licht, geluid heeft een psitieve invled - Reminiscentie; uitwisseling van herinneringen aan activiteiten, gebeurtenissen en ervaringen met behulp van materiaal f bekende vrwerpen (levenskffer maken) - Muziektherapie; luisteren maar k het actief bespelen, bewegen p muziek. - Armatherapie; kan dr verschillende liën in de lucht maar k middels massage - Psychmtrische therapie; bewegingsactiviteiten, bewegingsspel en ntspanningsefeningen Behandeling met psychfarmaca; Behandeling met psychfarmaca vindt alleen plaats in acute situaties, als niet-medicamenteuze interventies niet vldende effectief zijn. Als bijwerkingen wrden met name extrapiramidale symptmen (tremren, parkinsnisme), sufheid en een verhgde valneiging gezien. Verder is er een verhgde kans p verlijden bij haldl en verhgd risic p CVA bij risperidn. Jnker, dr C., Slaets, dr J.P.J., Verhey, dr F.R.J., (2009) Handbek dementie, laatste inzichten in diagnstiek en behandeling. Huten, BSvL April 2014 pag. 3

4 Uitwerking verpleegprbleem vlgens de wijkverpleegkundige standaard Dementie (2004) Gedragsverandering bij cliënten met dementie Verschijnselen De dementerende vertnt: Affectlabiliteit Stemmingswisselingen Kleef Prikkelbaarheid/ngeduld Gevelsarmede Wede-uitbarstingen Verminderde driftremming Huil Dementerende uit gevelens van: Façade Bezrgdheid/beklemming Geneigd schuld p anderen te schuiven Gebrek aan zelfvertruwen Schrikreacties Hulpelsheid (nachtelijke) nrust Zenuwachtigheid Weigerachtig Niet kunnen ntspannen Verlatingsangst Smberheid Verlies van tact, verlies van beheersing van humeur Achterdcht Gewelddadig, pgewnden f angstig Welk del juist bereiken Veilig gevel/ welbevinden Angstbeheersing Vermindering van (nachtelijke) nrust Activiteiten m het del te bereiken Ga na waar het (nbegrepen) een uiting van kan zijn (rzaak kan zijn stress, pijn, meheid, infectie, bstipatie, teveel f te weinig prikkels, verlies van vertruwelijkheid, autnmie, bvenmatige eisen. Sluit uit dat de sverandering niet kmt dr een (beginnend) delier. Schenk aandacht aan het van de dementerende en/f wat wrdt gezegd en het achterliggende gevel daarbij; let daarbij k p gebaren. Ga na wat de behefte is (veding, vcht, uitscheiding, sciale cntacten, beweging, seksuele bevrediging, zelfntwikkeling) Hud rekening met gebeurtenissen in levenslp, die verklarend kunnen zijn vr huidige gevelens. Geef de dementerende het gevel serieus genmen te wrden. Stimuleer en cmplimenteer psitief. Gebruik bevestigende zinnen, ga geen strijd aan ver de waarneming/beleving van de dementerende. Bewaak de heveelheid activiteiten en mgevingsprikkels, naar gelang beheften van dementerende. Verminder stress dr rekening te huden met mgelijkheden van de dementerende; niet vervragen. Maak de dementerende geen verwijten en treedt niet bestraffend p. Treed niet cnfrnterend p naar de dementerende, maar stel z ndig grenzen. Vermijd uitefening van dwang. Wrd niet bs als de dementerende zich beschuldigend uit. Vermijd fluisteren f praten ver de dementerende in zijn/haar bijzijn. Zrg vr activiteiten die het zelfvertruwen bevrderen. April 2014 pag. 4

5 Ga na wanneer en waarm de dementerende angstig is f zich nzeker velt. Praat de angst, bezrgdheid niet weg. Blijf bij de dementerende tijdens uiting f signalen van angst, bezrgdheid en prbeer gedachten af te leiden Vermijd wrden f thema s die angst prepen Wanneer men er niet in slaagt m de wereld van de dementerende binnen te gaan, ga dan na he een gevel van begrip en vertruwen ver te brengen is (bijv laat dan met lach f aanraking weten dat alles in rde is). Nachtelijke nrust Ga na wat de reden van nachtelijke nrust is, zals: - Slaapcmfrt (matras, net knellende kleding, verduistering, geluid, temperatuur) - Pijn - Angst - Cntinentie (invled van medicatie) - Obstipatie Zrg vr ptimaal slaapcmfrt: - Ged matras, sepele, warme nachtkleding, lichtwerende grdijnen, juiste slaapkamertemperatuur. - Vrkm/bestrijd pijn in verleg met huisarts - Schenk aandacht aan angst, cntinentie en bstipatie Overleg met huisarts ver medicatie Carpenit-Myet, L., ( e ). Zakbek Verpleegkundige diagnsen. Huten, Nrdhff Uitgevers Grningen April 2014 pag. 5