Schoolondersteuningsprofiel. VakcollegeTilburg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Schoolondersteuningsprofiel. VakcollegeTilburg 2015-2016"

Transcriptie

1 Schoolodersteusprofel VkcolleeTlbur Postdres Postbus BH Tlbur Iteret (E) Aukje Brekelms Verse schooljr

2 Voorwoord Voor u lt het schoolodersteusprofel v Vkcollee Tlbur v het schooljr Vkcollee Tlbur s de school de per s otst ut de fuse tusse De Vkschool e MBC Ecoome e Groe. De school ket op dt momet 2 loctes, te wete: Leerjr 1-2 Retse Hoevestrt 12 Leerjr 3-4 Techek/ Zor e Welzj Retse Hoevestrt 12 Leerjr 3-4 Ecoome e Groe Gershwstrt 10 I het schoolodersteusprofel stt beschreve op welke mer de school zor e beeled orseert e verleet de hr toevertrouwde leerle. Zor e beeled kee ee cotue proces v verbeter. Vut de verderede kders door de voer v Pssed Oderwjs mkt de school otwkkele door de moete lede tot ee zo optml moeljk leerklmt be de school voor ee breder wordede doelroep. Het spreekt vzelf dt dt schoolodersteusprofel d ook reelmt epst zl worde om de otwkkele be de leerlodersteu weer te eve. A Brekelms Zorcoördtor Vkcollee Tlbur 2

3 Ihoudsopve Hoofdstuk 1. Vse e msse v Vkcollee Tlbur 1.1 Alemee p Vse op odersteu e beeled p. 4 Hoofdstuk 2: De odersteu voor leerle v Vkcollee Tlbur 2.1 Utspute p Odersteu voor de leerl p Orste v de odersteu p OPP, dyslexe e dysclcule p. 7 Hoofdstuk 3: Als meer odersteu e beeled od s. 3.1 Het zortem p Deelemers zortem p Frequete zortem p. 8 Hoofdstuk 4: Commucte e betrokkehed 4.1 De leerl p De ouder(s)/verzorer(s) p Metor e vkdocete p Leerlbesprek het tem p. 9 Hoofdstuk 5: Vkcollee Tlbur, ee vele school. 5.1 Bjle e protocolle m.b.t. velhed p Aresseprotocol p Protocol lcoholvrj Vkcollee Tlbur p Protocol rookvrj Vkcollee Tlbur p Protocol drusbeled Vkcollee Tlbur p Schors e verwjder v leerle p Pestprotocol p Meldcode huseljk eweld e kdermshdel p. 13 Hoofdstuk 6: Vkcollee Tlbur, ee zorzme school. 6.1 Bjle e protocolle m.b.t. de zorstructuur p Zorcoördtor v Vkcollee Tlbur p Leerlbeeleder op temveu p Metor p Zortem, smestell, procedure meld, prvcy p Meld bj leerplcht e GGD p. 18 Bjle 1: Hdelskrt resse p. 19 Bjle 2: Schors e verwjder v leerle p. 20 Bjle 3: Ifoblde otwkkelsstoorsse p. 27 Bjle 4: Protocol medcjverstrekk e medsch hdele op school p. 40 Bjle 5: Procedure besprek Zortem, verslle, prvcy p. 44 Bjle 6: Pestprotocol p. 47 Bjle 7: Tme out formuler p. 54 Bjle 8: Zorformuler p. 55 Bjle 9: LWOO, profel dverse klsse, klsserootte relte tot zor p. 56 Bjle 10: Tl- e rekee beledspl p. 57 Bjle 11: OPP p. 63 Bjle 12: Meldcode huseljk eweld e kdermshdel p. 68 3

4 Hoofdstuk 1: Vse e Msse 1.1 Alemee Het Vkcollee Tlbur zet het ls zj tk de leerle lle moeljkhede te bede om zch optml te otwkkele zowel op ddctsch, socl emotoeel ls mtschppeljk ebed. De leerl stt cetrl e wj st st de leerl zodt we sme de otwkkelrcht kue beple. Wj deke kse e moeljkhede e et probleme e beperke. Sme met de leerl e ouders, welke eerste stte vertwoordeljk zj voor de vorm e opvoed, zl school volop vestere het otwkkele e lte roee v de moeljkhede v de leerl. Door ee dvers oderwjsbod, met ee oede bls tusse theore e prktjk, k de leerl zj ee tlete otdekke. 1.2 De vse op odersteu e beeled Wj bede odersteu op mt, dcht voor (culturele) verschlle e beeled v het keuzeproces, bjv. de vorm v tletlesse e loopblere. I oze school best prormm s be lle sectore v het VMBO de de leerle de ks bede ee opled te vole de pst bj hu mbtes e tlete, be ee cotextrjke leeromev. Ide od k elke leerl de drvoor merk komt ebruk mke v het leerwe odersteued oderwjs (LWOO). Drst bede wj zorrremete bj leerle de drvoor merk kome. Oze school zet de beeled e otwkkel v ee leerl ls ee doord proces wr de smewerk met het bssoderwjs, de beroepsoplede e het bedrjfsleve ls wezeljk eze worde. Op deze mer bore wj de schoolloopb v edere leerl met ls eddoel ee opled op het MBO, veu 2, 3 of 4. De leerl wordt odersteud het otdekke e otwkkele v zj of hr tlete. Ook s er veel dcht voor de persooljke roe v de leerle e de burercompetetes de hem helpe zj we de mtschppj te vde. Echter, dr wr de leerl et leerbr bljkt te zj op ddctsch of socl emotoeel ebed, bereke wj de res v beeledbrhed e zl ezocht moete worde r ee dere vorm v oderwjs. 4

5 Hoofdstuk 2: De odersteu voor leerle v het Vkcollee Tlbur 2.1 Utspute De school: Heeft beeledsvertwoordeljkhed. Orseert de beeled e odersteu voles ee overzchteljke structuur, de bj lle deelemers de school beked s. Heeft ee zchtbr bod v odersteu. Heeft ee LWOO lcete. Bret dt bod steeds overeestemm met de (verderede) hulpvre v de leerle. Commuceert de route odersteu (v slere het prmre proces tot e met de utvoer v de beeled) tusse de verschllede prters oed, zodt dt het prmre proces te oede komt Odersteu voor de leerl Utsprke over de odersteu v de leerl zj: De leerl heeft ee leerrecht, mr ket ook ee leerplcht. Motvte s ee belrjke voorwrde voor ee succesvolle schoolloopb. Het zordre dt edere leerl de leerwe volt de pssed s bj de ee moeljkhede v de leerl. Het dre v vertwoordeljkhed voor de schoolloopb v de leerl. Deze schoolloopb loopt door tot plts het MBO. Bj het eve v oderwjs wordt reke ehoude met pedosche bssbehoefte v leerle (relte, competete e behoefte utoome). Het zore voor ee bod, dt ercht s op de bssvrdhede (kes, zchte e vrdhede). Het oderwjs wordt verzord be ee pedosch oed klmt, wr ewerkt wordt vut de prcpes v de vele school. Leervordere worde op ee systemtsche wjze evold de vorm v ee leerlvolsysteem. I slut drop worde mtreele eome. De school bedt voorzee voor leerle de probleme odervde. De school oderhoudt cotcte met extere stelle de steu e hulp kue bede. De school zet hulpmddele e fcë om de zor voor de leerl zo oed moeljk te wrbore. I het scholsbeled wordt er voor ezord dt lerre beschkke over kes, zcht e vrdhede om leerle zo oed moeljk te beelede. Be de school weze kes e vrdhede worde ercht ezet (metor, leerlbeeleder, zorcoördtor, tem overle, zortems). 2.3 Orste v de odersteu De odersteu e beeled wordt eeve álle leerle. Dt wordt zchtbr het prmre proces, dus tjdes de les. De odersteu voor leerle heeft tot doel codtes te scheppe e ctvtete te odereme de erop ercht zj leerle, zowel dvdueel ls roepsverbd, optml te lte proftere v het ebode oderwjs v de school. Het t steeds om de optmle otwkkel v elke leerl. Tjdes álle lesse s dr dcht voor. 5

6 Herbj mke wj ebruk v de eïtereerde leerlbeeled. Dt beteket dt er edurede het hele oderwjsleerproces voortdured dcht wordt eschoke : De persooljke (socl/ emotoeel/ mtschppeljk) beeled. De oderwjskude leer voorwrdeljke/ddctsche beeled. De beeled bj school- e studekeuze. Ide er chterstde, vertre of belemmere optrede op ee v deze dre ebede psse extr spe. Heroder ee overzcht v de orste v de beeledsstructuur v het Vkcollee Tlbur 1 e, 2 e e 3 e ljs. 1ste lj: vkdocete e metore dre de prmre zor op de werkvloer Postef, Persooljk, Plmt Slerede /dmstrteve/ beeledede fucte leerlbeeleder: slerede / odersteuede / verwjzede fucte 2 de Lj: Tre (sov, bof, mrt) Vertrouwespersoo voor leerle Socl Mtschppeljk werk (SMW) Ambult beeleders (Ab-ers) Zorcoördtor/ leerlbeeleder 3 de Lj: Zortem SMW GGD GGZ Komp e de Bocht TAC v SWV-vo Portvolo (Trck 013) Schoolpsycholoo Polte Leerplcht mbter (LPA) Bureu Jeudzor Joerewerk Etc. 6

7 2.4 OPP, dyslexe e dysclcule Somme leerle hdde voorhee ee LGF (leerl ebode fcer oftewel ee ruzk) vwee vsuele (cluster 1), udteve (cluster 2), lchmeljke (cluster 3) of edrsmte (cluster 4) beperke. Met de voer v Pssed Oderwjs s deze bekostsstroom r de schole per kome te vervlle. Als school meede wj dt temste voor de perode v 1 schooljr de beeled zols de voorhee eeve werd, moet worde voortezet voor deze leerle. Ide od wordt de beeled dt eerste jr voortezet. Dt ebeurt mddels het bede v ee zorrremet. De fsprke herover worde vsteled ee OPP (OtwkkelsPerspectefPl, ze bjle 11). Er s ee procedure otwkkeld voor de beeled v deze leerle. De emkte fsprke worde vsteled het OPP, oderteked door ouders, metor, leerlbeeleder e de toeeweze AB-er (mbulte beeleder). De metor s de coch voor de betreffede leerl e spreekput voor ouders e vkdocete. Hj wordt odersteud door de leerlbeeleder e de AB-er om de leerl te beelede, ee hdelspl te mke, te evluere e bj te stelle. Ook leerle de voorhee ee clusterdcte hdde, kue met de verdere be Pssed Oderwjs merk kome voor ee zorrremet. Deze toewjz vdt ltjd plts v het Zortem. Dyslectsche leerle ztte op lle veus be oze school. Er s ee roep leerle de met ee dyslexeverklr de school bekomt. De dyslexebeeled strt d ook metee bj v v het schooljr voor deze leerle. Alle dere leerle worde escreed op dyslexe bj v v het eerste schooljr. Dt eldt ook voor de zj-tromers ltere leerjre. Weer er sle v dyslexe worde ecostteerd, volt vervoloderzoek wt utedeljk k lede tot het vststelle v dyslexe door de schoolpsycholoo. I dt evl wordt z.s.m. de dyslexebeeled werk ezet voor de desbetreffede leerl. Slechts ee beperkt tl leerle op oze school s het bezt v ee dysclculeverklr. Deze leerle krje v de rekecoördtor ee dysclculekrt. Herop st de fcltete wrop de leerl recht heeft tjdes rekeoderdele. Drst wordt met de ouders e leerl bekeke of bj het edexme ekoze wordt voor de epste reketoets. Alle leerle worde escreed op tl e rekee wt k resultere ee utod voor dvduele beeled tjdes de hulplesse e/of fsprke over specle fcltete. 7

8 Hoofdstuk 3: ls meer odersteu e beeled od s. Als dudeljk wordt dt ee leerl op ddctsch e/of socl emotoeel veu meer beeled od heeft om zj schoolloopb te kue vervole, wordt de leerl emeld bj het zortem. 3.1 Het zortem Het zortem vormt de poort tusse de school e de derdeljszor. I de besprek v dt tem worde ekel leerle besproke wrbj het op meer d 1 leefebed met de leerl et oed t e de mtreele vut de 1 e e 2 e ljs odersteu et de eweste resultte hebbe opeleverd. De beslss ee leerl te melde voor het zortem wordt eome door het tem/ de metor e/of de leerlbeeleder. Ee leerl wordt schrfteljk ebrcht mbv het zorformuler. Op dt formuler beschrjft de metor, evetueel odersteud door de leerlbeeleder, de probleemstell, de ctes de l oderome zj e de cocrete vr de me het zortem wl stelle. Dt formuler s te verkrje bj de leerlbeeleder of zorcoördtor. De metor s de moeljk bj de besprek wez. Het zortem zl ee dves eve de metor m.b.t. het opstelle e utvoere v ee hdelspl e/of de tweedeljs of derdeljs zor zette. I ee volede besprek zl ee evlute pltsvde met evetuele euwe stppe het hdelspl. Er wordt ee vertwoordeljke persoo eweze de de metor formeert over de voort. De metor s vertwoordeljk voor restrte Mster Deelemers zortem Tjdes de besprek v het zortem zj prcpe wez: de leerlbeeleders, de zorcoördtor, de school mtschppeljk werker, de schoolpsycholoo, de GGD rts of verpleekude, de verteewoorder v Komp e de Bocht e de mbulte beeleder(s). Ide moeljk slute drst ee joerewerker, de leerplchtmbtere e emd v het GGZ Frequete zortem Het tl bjeekomste s eder evl 1x per md, er s ee oderbouw zortem e ee bovebouw zortem, bede vde plts op RH12. Zo od worde de bespreke espltst bjeekomste voor beplde leerjre e worde dere persoe of stelle uteodd. 8

9 Hoofdstuk 4: Commucte e betrokkehed Om de leerl zo succesvol moeljk door zj/ hr schoolloopb te beelede s commucte e betrokkehed v lle prtje oodzkeljk. 4.1 De leerl De metor e leerl hebbe tesef cotct. Hertoe wordt o. de esprekkecyclus ezet. Her worde fsprke (ze hdelspl) besproke e vsteled >de fsprke worde door de leerl zj/hr tletemp/portfolo opeome. De metor let deze e de voort herv Mster vst. De esprekkecyclus bestt ut mml 3 esprekke per jr tusse metor e leerl. Ide od k de leerl ltjd bj de metor terecht. 4.2 De ouder(s)/verzorer(s) Tjdes oderstde cotctmomete k worde eeve welke rol zj kue spele e worde zj eïformeerd over de otwkkele. Cotctmomete: - orëtered esprek (ope d, loopmdde) - schrjv - formtevode - bj ouder- e leerlesprekke. Her wordt het hdelspl besproke e eëvlueerd. - fsprk op ttef ouder - fsprk op ttef metor - op verzoek v zorcoördtor/leerlbeeleder - bj lemee voorlchtsbjeekomste Vormev v de schrfteljke rpporte de ouders Ouder(s)/verzorer(s) zulle worde eïformeerd over de vordere v hu kd v restrtes Mster e door cjferrpporte. Temste dre ml per jr krjt de leerl ee rpport. Behlve de voort, weereeve cjfers, wordt herop ook erpporteerd over de zet v de leerl e over het edr te opzchte v docet e medeleerle. Drst kue ouders het verzum e het opeeve huswerk vole v Webuts. Weer er sprke s v edrsmoeljkhede wordt er ewerkt met het drpport. Her wordt eeve op welke specte specl elet wordt. Ouders ze dt drpport e eve het oderteked weer mee r school. Tussetjdse cotcte (evetueel telefosch of v de ml) met ouder(s)/verzorer(s) verlope eerste stte ltjd v de metor. 4.3 Metor e vkdocete Zj houde elkr voortdured op de hoote v de v zke. Dt wordt estructureerd door het werke met hdelsple be Mster. Drst s er zowel sprke v veel formeel overle ls v vste overlemomete de vorm v temoverle e leerlebespreke. 4.4 Leerlebesprek het tem Tjdes het temoverle worde leerle besproke. Herbj zj de metor e vkdocete betrokke. Bj dt overle wordt reelmt (bj voorkeur ee ml per 4 weke) ee tl hdelsple besproke e bjesteld. Vervoles worde deze fsprke ecommuceerd met leerl e ouders. 9

10 Hoofdstuk 5: Vkcollee Tlbur, ee vele school. Voor leerle s het v root bel zch prett e vel te voele op school. Vkcollee Tlbur heeft m.b.t. velhed dudeljke fsprke e protocolle. Met me peste e het ebruk v eweld wordt et etolereerd. Doelstell s dt lle leerle zchzelf kue zj e dt ederee met respect met elkr omt. Vkcollee Tlbur hteert herbj de rchtlje e fsprke de reol emkt zj het Covet Vele School, wr de smewerk tusse oderwjs, polte, justte e emeete s ereeld. Ze bjle Bjle e protocolle m.b.t. velhed Aresseprotocol Protocol lcoholvrj Vkcollee Tlbur Protocol rookvrj Vkcollee Tlbur Protocol drusbeled Vkcollee Tlbur Schors e verwjder v Leerle Pestprotocol Aresseprotocol I ee resseprotocol wordt utewerkt welke procedure evold det te worde ee ressecdet. Doel s: Betrokkee oed te beelede het evl dt zch ee resse-cdet heeft voored. Te lere v cdete de zch hebbe voored zodt herhl k worde voorkome e/of dt dr de toekomst beter op etcpeerd k worde Wt verst we oder resse? Aresse k vut verschllede oopute worde bederd. Wj verst oder resse de vorme v edr de bj dere ee evoel v ovelhed oproepe. De utsvorm v de resse k zowel verbl (schelde, dree, schrjve v tekste,etc.) ls motorsch (sl, schoppe, verele, etc) zj. Verder mke we bj de beeled v ee resse-cdet odersched tusse emotoele- e strumetele resse. Emotoele resse vdt vk plts ls de dder evoeles heeft v woede e/of omcht. Istrumetele resse wordt ebrukt ls mddel om ee bepld esteld doel te bereke. Procedure resse-cdete Procedure resse-cdete wrbj leerle, e/of persoeel zj betrokke 1 Ieder resse-cdet wordt vsteled; lyse e besprek op temveu vole de dt voles het betrokke persoeelsld of het memet od evode wordt. 2 N eder cdet worde de oodzkeljk mtreele etroffe voor de beeled v het persoeelsld. 3 N eder cdet worde de oodzkeljk mtreele etroffe e cosequetes etrokke voor de beeled of zorpl v de betreffede leerl; Bj erste cdete wordt de drecte op de hoote ebrcht. I overle wordt beslote welke mtreele er bj ee resse-cdet worde eome/opeled. Mtreele kue zj: Schors Tjdeljk utslute v lesse Strf 10

11 Afte/meld bj polte Verwjz r ee dere vorm v oderwjs I evl v het eme/oplee v ee mtreel volt ltjd: Gesprek tusse dder e slchtoffer met ls doel probleme op te losse; Cotct met ouder(s)/verzorer(s) 4 De metor, leerlbeeleder of temleder mkt v elk resse-cdet ee teke het leerlvolsysteem. 5 De medewerker of leerl de resse heeft ervre, k extr odersteu od hebbe. Als dt zo s, wordt deze opv ebode. De wjze wrop opv s ereeld s utewerkt ee prt opvprotocol. 6 Bj ee strfbr fet k de betrokkee fte doe bj de polte. Afte k de reel llee ed worde door betrokke persoe. De orste stmuleert de medewerker de slchtoffer s v (ee po tot) rd, (ee po tot) verkrcht, mshdel of ee der strfbr fet drv fte te doe, e odersteut hem of hr herbj. De drecteur doet (ls het ee persoeelsld betreft) de ewest fte plts v het slchtoffer. Als dres wordt het dres v de school opeeve. Meldsplcht Medewerkers de etue zj v ee resse-cdet of ovelhed hebbe de plcht dt te melde. Deze meld k model worde ed bj de metor v de leerl of de ledevede. Ide dt door de ledevede od wordt echt k evrd worde om de etueverklr op schrft te stelle. Opvprotocol I het werk kue we op ee vervelede wjze worde ecofroteerd met resse. I het evl ee medewerker of ee oze zor toevertrouwde leerl slchtoffer s v resse, verplchte wj os ertoe bjstd te verlee. N het voorvl volt ltjd mml éé esprek met het slchtoffer: I het evl het ee leerl betreft k dt esprek worde evoerd door de metor, ee vertrouwespersoo, leerlbeeleder of de temleder ; I het evl dt het ee persoeelsld betreft wordt dt esprek evoerd door temleder of drecteur. I het esprek wordt eder evl dcht besteed : Het welbevde v betrokkee; Evetuele schde (fysek, psychsch of mtereel) e de wjze wrop de schde k worde beperkt cq. worde opelost. Bjvoorbeeld extere odersteu; De weseljkhed v ee dder-slchtoffercofrotte; Het evetueel doe v fte door slchtoffer (de het ee persoeelsld betreft evetueel door drecte); De moeljkhed om ee eljksoort cdet de toekomst te voorkome; Welke mtreele evetueel eome dee te worde; Ee evetueel vervolesprek. Hdelskrt resse: ze bjle 1 11

12 5.1.2 Protocol lcoholvrj Vkcollee Tlbur Reels Het bezt hebbe e ebruke v lcohol s voor e tjdes de schooltjd verbode. Dt eldt ook voor door school eorseerde ctvtete. Bj het vermoede v het overtrede v deze reel bj bjv. schoolfeeste wordt cotct opeome met de ouders e de leerl wordt de toe tot de school of ctvtet otzed. De ouders worde kes esteld e dee hu zoo/dochter persooljk op te hle. Hulpverle De BHV-ers dee bj ee dereljke ctvtet of schoolfeest voortdured wez te zj. Strffe Ide ee leerl lcohol heeft ebruk, wordt ee dscplre mtreel etroffe door de drecte of temleder v het betreffede leerjr. Utvoer wordt ed door de leerlbeeleder. De moeljke dscplre mtreele de worde opeled zj: - Gesprek met ouders e leerl. - De leerl krjt ee schors voor bjv. het volede schoolfeest of ee dere ctvtet. - De leerl krjt ee tk de tjdes de vrje ure op school moet worde utevoerd. - Bj herhl wordt tot schors v de leerl voor éé of meerdere de overe Protocol rookvrj Vkcollee Tlbur Voles de Tbkswet m er opebre ebouwe zols schole et worde erookt. Net roke op school drt meljk bj ee ezod leerklmt voor leerle e docete. De dele v roke hebbe, st de wet- e reelev, ook meeespeeld om het roke op oze school et toe te st. We wlle ee ezode e sporteve school zj. Strffe Ide ee leerl heeft erookt op het schoolterre d wordt er ee dscplre mtreel etroffe door de drecte of temleder v het betreffede leerjr. Utvoer wordt ed door de leerlbeeleder De dscplre mtreele de worde opeled zj: Eerste ml: de leerl krjt ee schrfteljk wrschuw e moet 2 lesure bj de cocëre terukome zj vrje tjd. Bj herhl wordt tot schors v de leerl voor éé of meerdere de overe Protocol Drusbeled Vkcollee Tlbur De school verbedt het om drus of medcje de et toobr door ee rts zj vooreschreve be de schoolebouwe of het terre v de school te bree. Ievl de school kes heeft d wel ee redeljk vermoede heeft, dt ee persoo drus/medcje be ee schoolebouw of schoolterre heeft ebrcht of voorhde of op dere wjze oder zch heeft, wordt deze persoo bewoe tot ffte v deze oedere. De school eeft hervoor ee schdeveroed e s et sprkeljk voor schde, welke z d ook, welke voortvloet ut deze mtreele. De drecte v de school zl cotct opeme met de polte e overle met de polte, ouders e leerl pssede mtreele eme om de velhed e ezodhed v leerle e persoeel te kue bljve rdere Schors e verwjder v leerle Schors e verwjder zj uterste mddele, de we sprzm moete htere. Bj schors voor ee perode ler d éé d heeft er overle plts tusse de betreffede leerlbeeleder e ee 12

13 ld v de drecte, lvores tot schors k worde overe. Verder dee we os te houde de wetteljke voorwrde: Schors Het bevoed ez k ee leerl met opve v redee voor ee perode v mxml 5 lesde schorse. Het beslut tot schors det schrfteljk de betrokkee, e de deze mderjr s, ook de ouders, voode of verzorers v betrokkee te worde meeedeeld. Bj schors voor ee perode ler d éé d, stelt het bevoed ez de specte dtl e met opve v redee v dt fet kes. Verwjder I besel k ee leerl ps deftef worde verwjderd weer ee dere school bered s evode hem of hr toe te lte. Gehele procedure mtreele, schors e vooreme tot verwjder leerplchte leerle: ze bjle Pestprotocol Wt s peste? We spreke v peste ls dezelfde persoo reelmt e systemtsch bedred e eïtmdeerd wordt. Peste s ee vorm v eweld e drmee resoverschrjded e zeer bedreed. Ee klmt wr epest wordt, tst ederee. I ee kls wr epest wordt, kue lle leerle e docete slchtoffer worde. Pestedr moet d ook door ederee sereus worde eome. Het lste s dt veel pestedr zch het verboree fspeelt, zodt het moeljk s om er reep op te krje. E zelfs ls het pestedr wordt opemerkt, wete omstders et ltjd hoe ze ermee om kue. Dt s ook de rede v dt pestprotocol. Docete e oderwjsodersteued persoeel hebbe echter ee tk (sme met de ouders e de leerle zelf ) bj het tee v peste. Leerle moete wete dt ze hulp kue krje v volwssee de school e herom durve vre. Volwssee dee oo te hebbe voor de sle v leerle. Ze dee teresse te toe e te lustere r wt de leerle te vertelle hebbe. Voor metore beteket dt dt ze roepsesprekke houde, dcht hebbe voor de roepssfeer e het fuctoere v dvduele leerle de roep. Ze mke fsprke met de kls e zore ervoor dt deze fsprke ekome worde. Voor het vollede pestprotocol wordt verweze r bjle Meldcode huseljk eweld e kdermshdel Opvoede e vel oproee t soms et vzelf. D s het de professol om dt tjd te slere e de hulp te zette de od s. De rechte v het kd zj drbj leded. Net llee voor kdere, mr ook voor volwssee zj vele reltes belrjk. Iederee heeft recht op respect e velhed. Als respect e vertrouwe we zj, ruzes telkes weer ople, rechte worde eschode e er mssche zelfs klppe vlle, d s de relte et vel. Ook d s het de tk v de professol om deze probleme tjd te slere e hulp te zette. Hdelskrt meldcode huseljk eweld e kdermshdel: ze bjle

14 Hoofdstuk 6: Vkcollee Tlbur, ee zorzme school. 6.1 Bjle e protocolle m.b.t. de zorstructuur Zorcoördtor v Vkcollee Tlbur Leerlbeeleder op temveu Metor Zortem, smestell, procedure meld, prvcy Meld bj leerplcht e GGD Ifoblde otwkkelsstoorsse: ze bjle Protocol medcjverstrekk e medsch hdele op school: ze bjle Zorcoördtor v Vkcollee Tlbur De zoco vervult op schoolveu ee sleutelrol bj het voorberede, coördere, utvoere e evluere v lle mtreele, de betrekk hebbe op het fuctoere v het systeem v terle leerlezor. De zoco coördeert e motort de kwltet v de zor voor lle leerle v de school e het bjzoder voor de leerle de meer zor behoeve d de eerste lj v de zor ebode wordt. De zoco let vertwoordeljkhed f het MT. De tk v de zoco omvt vjf ebede: Advserede tk: de moeljk dvsere te ze v het optml fuctoere v het systeem v de leerlezor. (o.. leerlvolsysteem, leerlebespreke, tkomschrjv metor, fuctoere 2 e e 3 e ljszor, reltes met extere sttes, bede v chterrodformte e.d.) Coörderede tk: het zordre voor het oed fuctoere v de beeledsstructuur. Heroder vlle o.. de volede tke: voorztter ter zortem, pltsverved voorztter ZAT, lysere e bespreke v probleme met betrokkee, voorberede hdelsfsprke, otwkkele v procedures e werkfsprke rod de beeled v zorleerle, etc. Neemt deel de bjeekomste v het SWV-VO. Is vertwoordeljk voor het voere v Pssed Oderwjs. Cochede tk: het dvsere, beelede e coche v colle s rodom zorleerle. Admstrteve tk: het opstelle e verzore v de ed voor het zoroverle het zortem e het fwerke v verdere dmstrteve hdele de drut voortvloee. Het mede bewke v de smestell v de dvduele leerledossers. Professolser v de zoco: het zordre voor de verdere otwkkel v de ee professoltet (kes e vrdhede) verbd met het utvoere v bovevermelde tke e werkzmhede. 14

15 6.1.2 Leerlbeeleder op temveu De werkzmhede worde utevoerd be de school. De leerlbeeleder s oder vertwoordeljkhed v het MT Vkcollee Tlbur, belst met het beelede e dvsere v leerle e hu ouders met betrekk tot hu ddctsche e/of edr/socl emotoele problemtek e het odersteue v de metore tjdes dt proces v beeled. De leerlbeeleder komt cte dt tervetes v de metor et tot voldoede resultt lede. Werkzmhede: Drt zor voor de beeled e dvser door: Het beelede v de leerl bj het oplosse v specfeke probleme de te mke hebbe met het vole v lesse e wezhed; Het zoeke r oplosse voor probleme; Het dvsere v de leerle e docete bj het oplope v coflcte; Het voorztte v de leerl- e rpportbespreke; Het beelede v het determte- e keuzeproces; Het verzmele e bewke v lle relevte eeves ls deel v het leerlvolsysteem, zols deze op school ehteerd wordt; Het beelede v metore e docete; Het formere v ouders/verzorers. Schorse oder vertwoordeljkhed v de temleder/drecteur. Heeft ztt het tere zortem e het ZAT Kes e vrdhede Kes v beeleds- e dvesmethodeke; Izcht bestde oderwjsprormm s, -profele e -systeme be de school; Vrdhed het lysere v probleme e het zoeke r pssede oplosse. Cotcte Met de drecte, metore, docete e met leerle om de beeled e/of dvser optml te lte verlope; Met extere, o.. leerplchtmbter, SMW, polte, de dt od s het kder v de beeled v leerle; Met ouder(s)/verzorer(s) v leerle om de beeled e/of dvser optml te lte verlope 15

16 6.1.3 Metor Tke, bevoedhede e vertwoordeljkhede We erv ut dt deze te mke hebbe met: schoolorste de rol ls eersteljs beeleder voor de kls e de dvduele leerl. Vut zj rol heeft de metor cotcte met e drt zor voor : de leerl dosservorm het mke v ee Hdelspl voor de leerl ee leerl-dosser elke rpportperode mml ee keer bjewerkt leerl-dosser zorvuld overedre wordt de volede metor Studevrdhede e opbreste m.b.t. ddctsche vordere cotroleert wekeljks e correert desewest het LVS m.b.t. cjfers, verzum e edr beeledt ee leerl bj de stude- e beroepskeuze (LOB), o.. door het houde v keuzee/of reflecteesprekke e met het bjhoude v het tletedosser beeledt leerle wr moeljk op ddctsch, socl-emotoeel, socl-mtschppeljk, pedosch e op medsch ebed. troducte v euwe leerle de kls e de school het oderhoude v cotct met ldur zeke leerle ut de kls e verzort hervoor evetueel huswerk het bewke v het oderwjsproces weer ee leerl ee extere plts krjt de kls restrte v eeves het schoolrelemet/leerlesttuut, tussetjdse mededele v schoolorstorsche rd, probleme de otst be de roep zt de rpport- e/of leerlbespreke voor zort voor verspred e beheer v de rpporte beeledt de kls bj eorseerde ctvtete bute lesverbd zols sportde, excurses e.d. de docet cotcte over de dvduele leerle bemddelt bj coflcte tusse leerle oderl e leerle e vkdocet de leerlbeeleder cotcte over de dvduele leerle met betrekk tot leervordere, verzum e edr de temleder cotcte over de dvduele leerle evt bre ZAT de ouder(s)/verzorer(s) cotcte over de leerl verstuurt de utode voor de oudervode heeft de od tussetjdse ouderesprekke, mr eder evl tjdes eplde de oudervode Mml 3 hdelsple per jr worde met de ouders bespreke e door he oderteked voor eze. Vf 16 jr ook de leerl lte tekee. vm toestemm vre bree ZAT 16

17 het tere ZAT de od verwjst de metor/(ker)tem de leerl door v ee zorformuler r het tere zortem of het ZAT extere prtje reclsser, SMW/IMW Buro Jeudzor over Zortem Smestell v het Zortem Op Vkcollee Tlbur bestt het Zortem ut de volede persoe: Zorcoördtor Leerlbeeleder(s) Schoolmtschppeljk werkster Schoolpsycholoo Leerplchtmbter de moeljk GGD schoolrts Medewerker GGZ de moeljk Medewerker(s) mbulte destverle Medewerker Twer joerewerk de moeljk Medewerker Komp e de Bocht Er s voor ekoze om de dere 2 e e 3 e ljs hulpverleers op froep het Zortem deel te lte eme. Herbj vlt te deke bjv. vertrouwespersoo, wjket. Het zortem komt 1x per 4 weke bjee. Smewerk met dere stelle Het Zortem heeft op verschllede mere te mke met dere stelle voor welzj e zor. Heroder worde ee tl bssfsprke eformuleerd zke de beeled v leerle, formteoverdrcht drover e het werke met protocolle. Door het Zortem k ee beslut worde eome dt ee 3 e ljsstell verzocht wordt om hulp te verlee de betreffede leerl(e). Vervoles worde fsprke emkt over de wjze v verwjz e toeled r de betreffede stell. Herover wordt overle evoerd met de betreffede leerl e de ouder(s), cq. wetteljke verteewoorder. Weer de leerl ouder s d 16 jr d vdt dt overle plts met de leerl. Tusse de school e 3 e ljsstell worde de volede fsprke emkt: de 3e ljsstell vrt bj de tke de leerl ouder d 16 jr e de ouders cq. de wetteljke verteewoorder toestemm de school model e schrfteljk te formere over de voort v de hulpverle; de 3e ljsstell vrt bj de tke, weer de leerl joer s d 16 jr de ouders cq. de wetteljke verteewoorder toestemm de school model e schrfteljk te formere over de voort v de hulpverle; tusse de school e de 3 e ljsstell worde slut op het voorde fsprke emkt over de cocrete vull erv. 17

18 Verplchte extere stelle De bespreke be ee Zortem worde ook bjewood door professols v stelle voor welzj e zor. Zj hebbe ee rechtspostoele stell bj de school, mr zj dest v ee dere stell. Het betreft her bjvoorbeeld schoolmtschppeljk werker, schoolverpleekude, schoolrts, leerplchtmbter, socl-psychtrsch medewerkers v de GGZ, mbulte beeleders e.d. Voor l de medewerkers eldt dt zj vut hu stell bj de betreffede stell te mke hebbe met ee ee beroepscode of ee protocol. Afsprk s dt lle deelemers v het Zortem op de hoote zj v de houd v deze protocolle v de 3 e ljsstelle e v de school e wete welke procedures ehteerd worde door de betreffede stelle Meld bj leerplcht e GGD Verzumbref 1 (16 lesure oeoorloofd e/of te lt kome) Voorfd verzumbref 1 s het v root bel dt de ouders l ee keer ewrschuwd zj door de metor bj 10 cdete v te lt kome of oeoorloofd verzum. Dt k telefosch of mddels vermeld op mdkrt/tusserpport/cjferrpport. Verzumbref 1 wordt door de desbetreffede leerlbeeleder verzode op stur v de metor. De leerlbeeleder verstuurt de bref e vermeldt mster oder wezhed op welke dtum de bref verstuurd s zodt de metor op de hoote s. De bref wordt eleverd bj de leerlbeeleder door de medewerkers v De Ble/Tme-out. De bref det be 3 werkde oderteked te worde eleverd bj de leerlbeeleder. De odertekede bref komt het dosser. Verzumbref 2: leerplchtmelde (16 lesure oeoorloofd e/of te lt kome be 4 weke of 25 lesure oeoorloofd e/of te lt kome verspred over het ehele schooljr) N 16 cdete be 4 weke of 25 cdete verspred over het ehele schooljr wordt de desbetreffede leerlbeeleder bederd door de metor omdt de leerl d emeld moet worde bj de leerplchtmbter. De Ble/Tme-out verwerkt de 2 e verzumbref r ouders e levert dt bj de leerlbeeled. De meld het ldeljke systeem bj de IB roep wordt door de leerlbeeleder/tme-out medewerker ed. De leerlbeeled/tme-out medewerker mkt ee teke het loboek v Mster wr je ook de terukoppel vut leerplcht vdt oder het kopje wezhed Ee vervolmeld wordt door de metor overle met de leerlbeeleder vstesteld e door leerlbeeleder emeld. Deze meld k plts vde ls de terukoppel heeft pltsevode vut IB roep. GGD melde Crter voor meld: 1) Zeve de of meer chter elkr zek emeld 2) Elke 4 e zekmeld 3 mde tjd 3) Zore vut de school over zekteverzum v de leerl De GGD werkt met ee euw project.v.m. prevete zekteverzum. Dt project heeft de m M@zl project. De mplemette v dt project vdt plts edurede dt schooljr e s ercht op verzumprevete de ehele school. De terukoppel vut GGD vdt de leerlbeeleder v de ml teru, frod Mster door de metor. 18

19 Bjle 1: Hdelskrt resse Slere Drect melde bj leerlbeeleder Cotroleer de meld of sl Oderzoek r de dder(s) Zor e beeled voor slchtoffer(s) Twjfel dder(s) Dder(s) beked Versl LVS (Mster) Gesprek met dder(s)e slchtoffer(s) Versl Mster : metor Iformte ouders Iformte ouders omtret twjfel dder(s) e slchtoffers Iformte ouders omtret formte v evt. dders(s) e slchtoffers Bj herhl meld polte. Versl LVS (Mster) Restrere resse Dscplre mtreele Evetuele fte Versl Mster Cotrole v de utvoer ee Nzor 19

20 Bjle 2 Schors e verwjder v leerle Ihoud 1. Alemee Iled Soorte mtreele Afte bj polte Ischkele vertrouwesspecteur Zorvuldhed, documette e dosservorm 2. Schors Bevoedhed Alemee Omstdhede de kue lede tot schors Schorssprocedure Bezwr Alterteve trjecte 3. Vooreme tot verwjder Bevoedhed Alemee Procedure Bezwr 20

21 1. Alemee Iled Be de school kue zch stutes voordoe de het oodzkeljk mke ee leerl voor kortere of lere termj ee scte op te lee of bute de school te pltse. Soms det tot verwjder te worde overe. Drbj zl reke ehoude moete worde met het pedosch e oderwjskud bel v de leerl mr ook met de bele v de school(orste), medeleerle e persoeel. Het beled v de school det er op ercht te zj zoveel moeljk te voorkome dt leerle hu schoolloopb e drmee hu toekomst evr bree. Soorte mtreele Er elde reels te ze v de v zke be de school. Deze reels zj vsteled, mr er zj ook reels f te lede ut lemee wrde e orme. Tee hdele e / of edre v leerle strjd met deze reels, kue mtreele worde etroffe. Deze mtreele kue v de volede rd zj: ee wrschuw ee tkstrf voor of schooltjd melde emste lesse hle het otzee v de toe tot ee edeelte v de les of tot beplde lesse edurede ee korte tjd (oot meer d 1 d) pss lesrooster (ee les of les bj ee dere docet) beeledsesprekke door psycholoo, schoolmtschppeljk werk, vertrouwespersoo, leerlbeeleder, temleder drpport / edrskrt weekrpport schors voor éé of meerdere de (ter of exter) zette v de verwjderprocedure (vooreme tot verwjder) De te eme mtreel s fhkeljk v de omstdhede. Herbj wordt ekeke r de rd v het fet e de zwrte v de mtreel. Deze fwe wordt ltjd beked emkt de desbetreffede leerl e zj ouders. Afte bj polte Ide oodzkeljk zl de polte worde elcht d wel zl fte worde ed. Deze oodzk s eder evl de orde ls er sprke s v eweld. Als ee leerl de toe tot de school wordt otzed, det dt bj de polte emeld te worde. Zo ook zl ee evetuele mtreel v de polte bj de school beked moete zj. Ischkele vertrouwespersoo Vertrouwespersoe dvsere e odersteue bj klchte rod seksueel msbruk, seksuele tmdte e erst fysek of eesteljk eweld. Bj cdete v deze rd k ee beroep worde ed op de vertrouwespersoo. 21

22 Zorvuldhed, documette e dosservorm I het evl mtreele etroffe worde s er ltjd sprke v dw. Herbj s zorvuld hdele oodzkeljk zowel vut mtschppeljk ls jurdsch ooput. Het Vkcollee Tlbur eemt drom de zorvuldhed rodom commucte met betrokkee cht e drt zor voor zorvulde documette e dosservorm. Te ze v de documette e dosservorm worde de reels met betrekk tot prvcy cht eome. I het dosser v de leerl zj de volede documete beschkbr: schrjfformuler versle v esprekke e leerlbespreke schrfteljke fsprke etueverklre de omschreve hulpvre clusef bevele v het ZAT (zordvestem) de schoolloopb clusef oderwjskud rpport v de toeleverede school belrjke specte ut de thusstute hdelsple e evetuele testutsle evlutes v eerder oderome ctes formele schrfteljke toestemm v de ouders met betrekk tot ee meld bj ee extere hulpverle of PCL formele schrfteljke toestemm v de ouders voor het eve e doe ze v dossers ljst met relevte telefooummer, e-mldresse e cotctpersoe Schors Bevoedhed De bevoedhed om ee leerl exter of meer d 1 d te kue schorse lt wetteljk eze bj het bevoed ez zjde het Collee v Bestuur v de Oderwjsroep Tlbur. Deze bevoedhed s edeleeerd de lemee drecte e de loctedrecteur. Ee tere schors v éé d k ezed worde door ee temleder. Het s et toeest leerle zoder toestemm v de loctedrecteur meerdere de v school te schorse. Alemee de drecte k ee leerl met opve v rede voor ee perode v éé d ter schorse de drecte k ee leerl met opve v rede voor ee perode v mxml vjf de exter schorse schors s ee mtreel de toeepst wordt het evl de omstdhede zod erst zj dt het tjdeljk verwjdere ut de oderwjsomev oodzkeljk s of dt s ebleke dt dere mtreele et het beoode effect sortere oder schors wordt verst dt het ee leerl et s toeest (dele v) het reulere oderwjsprormm te vole. Ook ls ee leerl et thus s, mr elders wordt opeve, l d et be de school, eldt dt ls ee schors er best twee vorme v schors: tere e extere schors. Bj tere schors bevdt de leerl zch be het schoolebouw e bj extere schors bevdt de leerl zch bute het schoolebouw de schorssperode det de leerl drect weer tot het oderwjs te worde toeelte de leerl k ps weer worde eschorst ls deze zch opeuw et de reels heeft ehoude 22

23 Omstdhede de kue lede tot schors Ee schorssbeslut k worde eome evl v: herhlde les- /ordeverstor ldur of herhld spjbeledr wedr teeover medewerkers e medeleerle erste belede seksuele tmdte rcsme verel v eedomme bedre eweldple defstl, berov, fpers ebruke v lcohol of drus tjdes schoolctvtete dele drus of estole oedere bezt hebbe v wpes bezt hebbe v vuurwerk frude overe et eoemde mr het mtschppeljk verkeer et eccepteerde hdele. Schorssprocedure 1. Het beslut tot schors wordt eome door de drecteur op eve v de leerlbeeleder. Ide moeljk beslut de loctedrecteur et eerder d dt betrokkee ehoord zj. Het schorssbeslut wordt door de drecteur zo spoed moeljk de leerl e de ouders / verzorers beked emkt. Het beslut wordt teves schrfteljk bevestd. 2. Het beslut vermeldt: de rede v schors de perode wrvoor eschorst wordt wr de leerl edurede de schors verbljft e welke opdrchte hj moet utvoere dt leerl e ouders uteodd worde voor ee esprek formte over de bezwrprocedure de m e hdteke v de loctedrecteur. 3. Ide dt de orde s, wordt het beslut vermeld dt ee vooreme tot verwjder overwoe wordt (bjv. herhlde schors of ee zeer erst cdet). 4. Ee kope v de schorssbref wordt bewrd het leerldosser e fschrft ezode : de drecte (bj schors ler d 1 d) de leerplchtmbter (bj schors ler d 1 d) de oderwjsspecte wordt over ee schors ler d 1 d eïformeerd mddels het dtle meldsformuler. Ee meld v ee schors k led zj voor de specte om meer formte bj de loctedrecteur te we. 5. De betrokke leerl wordt weer toeelte dt ee esprek met de leerl e de ouders/verzorers heeft pltsevode. Dt esprek vdt plts be de mxmle schorssperode v vjf de. Dt esprek zl bj voorkeur door de temleder opdrcht v de loctedrecteur worde evoerd. Het doel v het esprek s om de ouders e leerl te hore e fsprke te mke op bss wrv op ee pedosch vertwoorde wjze weer beoe k worde met deelme de reulere lesse. 6. Ee dereljk esprek ket ee wetteljk kder. Weer het esprek et be de termj erelseerd wordt, heeft dt ee vloed op de schorssperode. 7. N de perode v schors det de leerl ltjd weer tot de lesse te worde toeelte. 23

24 Bezwr I evl v ee schorssbeslut eldt de volede bezwrroute: de ouders / verzorers hebbe de moeljkhed be vjf werkde otvst v het beslut v de loctedrecteur tee de schors schrfteljk bezwr te mke bj de drecte. de lemee drecte beslst per omde (uterljk be twee werkde) otvst v het bezwrschrft. de v ee bezwrschrft heeft prcpe ee opschortede werk. Derhlve k de leerl edurede de behdel v het bezwrschrft de toe tot de lesse otzed bljve voor de mxmle schorssperode. De beslss drtoe wordt eome door de lemee drecte e model of telefosch medeedeeld e dr schrfteljk bevestd. weer bovestde et ledt tot ee bevredede oploss s er de moeljkhed ee klcht te dee bj de klchtecommsse v het bevoed ez. Alterteve trjecte Als school hebbe we ee tl moeljkhede ee leerl ee epst prormm te bede dt recht doet de bele v leerl, ouders, dere leerle e school. Het zj lleml trjecte wrbj de leerl eschreve bljft st op school e wrbj de school vertwoordeljk bljft voor de oderwjsloopb v de leerl. Het ZAT, Zor Adves Tem, speelt dr ee belrjke dvserede rol. De leerplchtmbter det ctef betrokke te worde bj het opzette v ee trject. Ekele voorbeelde herv zj: Gstlesse Leerl t lesse vole ee dere school om dr ee euwe ks te krje/pkke. Dr wr het fout t keert de leerl drect teru r de school v herkomst. We oeme dt detcher. De school wr de leerl ws eschreve bljft vertwoordeljk mr heeft de utvoer emdteerd de stschool totdt defteve overschrjv pltsvdt. Dule leerroutes (LWT) Vf 15 jr. De leerl volt school ee epst prormm wrbj st het oderwjs ook tjd voor ste wordt erumd. AKA Voor leerle de ee dplom meer kue hle ecombeerd met ee tl edrsprobleme. Leeftjd vf 16 jr. Gercht op het behle v ee MBO-1 kwlfcte. Trck 013: Trck 013 vlt oder de vertwoordeljkhed v het euwe Smewerksverbd VO: Portvolo. Trck 013 s plts ekome v de eerdere lterteve trjecte ls Reboud, Herstrt, Trsferum e op de Rls. 24

25 Vooreme tot verwjder Bevoedhed De bevoedhed om te beslute tot het vooreme tot verwjder lt wetteljk eze bj het bevoed ez zjde het Collee v Bestuur v de Oderwjsroep Tlbur. Deze bevoedhed s edeleeerd de drecte. Alemee Bj het formulere v het vooreme tot verwjder s feteljke l sprke v het over tot verwjder. De procedure tot verwjder strt met het kebr mke v het vooreme. Het beslut om over te tot ee defteve verwjder k ps pltsvde dt de leerl e de ouders zj ehoord. Weer s vstesteld dt ee leerl et meer ehdhfd k worde, s de loctedrecteur, st de ouders hoe mte medevertwoordeljk voor het vde v ee plts bj ee dere stell wr de leerl de schoolloopb k voortzette. Drtoe zl de loctedrecteur cotct lee met de TAC weer plts op Trck 013, AKA of de Frter v Gemert ls beste oploss wordt eze. Aders zl de loctedrecteur be 30 werkde twee lterteve schole voordre lwr de ouders met hu kd terecht kue. Weer ouders dt lte zl herv meld emkt worde de leerplchtmbter. Ee vooreme tot verwjder k worde eformuleerd het evl v herhlde extere schors zeer erste vorme v msdre zols eoemd oder Omstdhede de kue lede tot schors (ze herbove). Procedure 1. de de loctedrecteur v me s dt de stute zod s dt ee vooreme tot verwjder overmjdeljk s, bespreekt hj dt met de lemee drecte. 2. de de loctedrecteur op rod v het bovestd overle tot het vooreme tot verwjder beslut, wordt dt door de loctedrecteur schrfteljk de leerl e de ouders/ verzorers kebr emkt. 3. het beslut vermeldt: de rede v het vooreme tot verwjder dtum v v de vooreome verwjder dt er feteljk sprke s v schors edurede het overle met de specte over de relste v het vooreme tot verwjder ee fsprk voor esprek met leerl e ouders/verzorers vermeld v de doormeld v het vooreme tot verwjder r de dverse sttes (leerplchtmbter, Oderwjsspecte, Collee v Bestuur) m e hdteke v de loctedrecteur. ee kope v het beslut wordt bewrd het leerl-dosser e ee fschrft wordt ezode : ) de drecte b) Collee v Bestuur c) de leerplchtmbter d) oderwjsspecte 4. bj ee vooreme tot verwjder volt ltjd overle met de oderwjsspecte. Het vooreme tot verwjder k ps overle met de specte eëffectueerd worde. De specte toetst vervoles procedureel. Meld bj de specte eschedt dtl. 5. Vkcollee Tlbur verplcht zch zo sel moeljk te kome tot plts elders (ze bove put 3.2) 6. plts elders ebeurt uw overle met de leerplchtmbter. De leerplchtmbter det kkoord te eve op de ekoze oploss. 25

26 7. ls plts elders et lukt, wordt overle met de leerplchtmbter ee vervoltrject bepld. I eder evl k de leerl ps deftef worde verwjderd dt er ezord s voor ee dere school. 8. bj verschl v zcht tusse de drecteur e de leerplchtmbter s beroep moeljk bj de desbetreffede emeete. 9. bj ee vooreme tot verwjder v ee exmekddt ee fse v het schooljr dt plts elders ee opte meer s, oderzoekt de drecteur lle moeljkhede om te kome tot ee ltertef trject rcht het edexme. Voor zo trject s toestemm v de leerplchtmbter verest. Deze zl toetse of de leerplcht wordt vold. Bezwr I het evl v ee vooreme tot verwjder stt er voor de leerl e ouders / verzorers de bezwrroute ope zols beschreve de lemee klchtereel v Vkcollee Tlbur. I vull drop eldt dt het dee v ee bezwrschrft ee schorsede werk heeft e derhlve k de drecteur de desbetreffede leerl, edurede de behdel v het bezwr, de toe tot de school otzee. 26

27 Bjle 3 Ifoblde otwkkelsstoorsse Ifoblde otwkkelsstoorsse Ee prktsche hdrek voor docete Adchtstekortstoorsse (ADHD ADD) Pervseve otwkkelsstoorsse (Autsme Asperer PDD-NOS) Emotoele stoorsse (Depresse Aststoorsse - Flst) Gedrsstoorsse (ODD CD) Leerstoorsse(Dyslexe Dysclcule NLD) 27

28 ADHD Atteto Defct Hyperctvty Dsorder = dchtstekort stoors met hyperctvtet Adchtstekort: Heeft moete de dcht bj ee tk te houde. Ljkt vk et te lustere weer hj/zj esproke wordt. Heeft moete om structes volled te vole. Vermjdt tke de ee ldure of eesteljke sp verese. Heeft moete met het orsere v tke e ctvtete. Rkt vk de kwjt. Wordt sel feled door utwede prkkels. Is vereetcht bj deljkse ctvtete (schoolspulle, huswerk, fsprke) S l e r Hyperctvtet: Beweet orust met hde of voete, webelt op de stoel. Stt op v de plts de kls. Ret rod of klmt overl op e. K moeljk rust spele. Is dkwjls volle cte. Prt veel. Impulsvtet: Goot het twoord er vk l ut voordt de vr femkt s. Heeft moete op zj/hr beurt te wchte. Oderbreekt of stoort dere bj hu werk, drt zch op. Dostser: Door deskude (euroloo) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Opvoedsstute: Beeled v ee meersporebeled: epst pedosch leefklmt, medcte, edrsbeïvloed. Op school: Iformeer r reeds eome stppe de thusstute. Structureer steeds voor, herhl steeds reels e fsprke. Bered de leerl voor op vrje stutes door fsprke te mke over ewest edr. Geef korte, dudeljke opdrchte. Zor voor voldoede prkkelede lesstof, wees zelf de utdedste prkkel. Ze de omcht e verwoord je berp r de leerl. Mk reels de kls vsueel, spreek sme tekes f de oewest edr reulere. Reeer steeds sel e effectef, zowel op ewest ls oewest edr. Bljf dcht houde voor de posteve eeschppe v de leerl, eef dr wr moeljk complmete. Wees vredeljk mr zeer dudeljk e cosequet. Lt je et tot dscusses verlede, verblseer et te veel. 28

29 ADD Atteto Defct Dsorder = dcht- e cocetrtestoors zoder mpulsvtet e hyperctvtet S l e r Let et op detls e mkt slordhedfoute. Heeft moete de dcht bj ee tk te houde. Ljkt et te lustere weer emd het woord tot hem/hr rcht. Moete met het volled vole v structes e mke v opdrchte. K tke e ctvtete et eorseerd krje. Gt tke de ee ldure metle zet verese ut de we. Rkt de kwjt de od zj voor tke e bezhede. Is vereetcht bj deljkse bezhede. Dostser: Door deskude (euroloo) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Bed de leerl extr tjd om de opdrcht f te mke. Kes ee plts de roep met de mste fled. Geef cocrete e korte opdrchte. Stmuleer de leerl door o-verble commucte (bv. kpoo, hdopsteke). Stel cotrolevre om te of de formte s opeome. Leer de leerl om hoofd- e bjzke te schede. Geef de leerl drect feedbck e beloo metee. Bed levede e teresste lesstof e mk ebruk v kleurrjke e utodede mterle. 29

30 Autsme Ee erste le weze otwkkelsstoors S l e r Stoors het lee v socle cotcte. Alles wordt letterljk eome. Gee tteve eme de socle om. Beperkt levsvermoe socle stutes. Overmoe om socle reltes te. Stoors de otwkkel v de tl. Gesproke tl otwkkelt zch moezm of et. Tlebruk s oewoo. Beperkt vermoe om met dere te commucere. Beperkte teresses e ctvtete. Abormle rdtet (vsthoude voor he bekede, vele structure). Houvst zoeke routes e rtuele. Overdreve belstell voor éé oderwerp. Grote weerstd tee verdere. Stereotype bewesptroe. Extreme ste. Dostser: Door deskude (psycholoo, psychter) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Structuur bede s be de beeled het sleutelwoord, dek herbj : Structuur rumte: lles heeft ee vste plts. Structuur tjd: vsulseer het rooster, kod wjze tjd. Structuur opdrchte: de leerl moet exct wete wt verwcht wordt of wt er t ebeure. Structuur persoo: be cosequet e helder het ee edr, eef vertrouwe, bed velhed. De structuur moet utoded, velhed beded e postef bevested zj. 30

31 Stoors v Asperer Ee utsme verwte cotctstoors S l e r Normle tlotwkkel. Moete met het lee v socle cotcte. Oppervlkke socle reltes. Eocetrsch ercht. Rcht zch wel op dere mr wel op ee wjze. Gere empthe (voelsvermoe). Gercht op de butewereld, prt tee dere mr et met dere. Eszs leerbr door mtte. Beperkte teresse. Chotsch pledr. Emotoeel kwetsbr. Pseudo-volwsse sprk. Ger probleemoplossed vermoe. Stereotype e herhled motorsch edr, bjv. flddere met de hde of rme. Dostser: Door deskude (psycholoo, psychter) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Bescherme tee pestedr v dere. Postef bedere. Zor voor ee vele e voorspelbre omev. Mmlseer verdere. Zor voor ee estructureerde leeromev, structureer opdrchte zoveel moeljk voor. Houd oocotct met de leerl. Stel cotrolevre. Lt de leerl de structes ee woorde herhle. Bljf rust e zkeljk. Leer de leerl om te met stress. 31

32 PDD-NOS Pervsve Developmetl Dsorder Not Otherwse Specfed = pervseve otwkkelsstoors et ders omschreve. S l e r Vertrde sprk/tlotwkkel. Eocetrsch ercht. Probleme de socle reltes e terctes. Reeert et lert op de socle omev. Gebrekk socl spvermoe. Gercht op de bewereld. Spt dubbele betekesse et. Gere verble e o-verble commucte. Sterk rumteljke tke. Vsueel esteld. Chotsch pledr. Extreme ste e/of woedevlle. Dwmt hdele. Verzet tee verdere. Vsthoude reels. Oewoe pjres. Fxte op beplde voorwerpe. Dostser: Door deskude (psycholoo, psychter) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Creëer velhed door structuur. Accepteer de leerl zj/hr eerdhed. Ps de omev e je verwchte. Leer het kd zoveel moeljk coteve vrdhede om zch stde te kue houde. Leer edr door veel te herhle. Word et emotoeel, bljf zkeljk e rust. Gebruk ee fuurljke tl of dubbele bodems. Geef ekelvoude opdrchte e help de leerl dvdueel op. Kp het costte doorvre f. Bered de leerl voor op verdere. 32

33 Depresse Stemmsstoors S l e r Verdrete e/of prkkelbre stemm met hulbue of woedevlle. Zch somber voele, tereeresle, bedrukt e et meer kue eete v de de me vroeer leuk of prett vod. Dudeljk vermderd evoel v eewrde. Zelfmedeljde Gebrek vroljkhed, ee humor. Vk eteve edchte over zchzelf, de omev e de toekomst. Nol ees bez met de dood e dood. Neteve zelfbeoordel, zchzelf de schuld eve. Adchts- e cocetrtemoeljkhede. Dudeljk vermderde belstell voor het leerproces e schoolse ctvtete, verslechter v de schoolpresttes. Afme v belstell voor cotcte met leeftjdeote, clubs e hobby s. Reressef edr (bedplsse, dumzue). Drst zj er kemerke, de et metee doe deke ee depresse, mr de wel ls eerste opvlle: msseljkhed, hoofdpj, bukpj, vermoedhed, verder eetlust e ewcht, probleme met slpe etc. Dostser: Door deskude (psycholoo, psychter) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Tke moete eevoud emkt worde. Mk het mterl extr trekkeljk zodt er ee extr prkkel s. Sme met dere leerle ee tk lte doe. Het computerestuurd lere bedt veel steu. De leerstof moet stpsewjs worde ebode. Voortdured, mr voorl te verwchte, feedbck eve. Stel posteve verwchte e verwoord deze cocreet. Bed hulp door het stelle v dekvre. Ps je structeveu het kd. Vr de leerl voorf r de tkbelev. Vr de leerl voorf over het edresultt e bespreek dt. Bespreek voorf e chterf de mer v beoordele. Gebruk o-verble sle: krtjes, bewee. Werk met zelfstructekrte. 33

34 Aststoorsse S l e r De eeerlseerde ststoors Zore: het butespor ste evoel dt er ets heel ers stt te ebeure (met zchzelf, ouders, broers of zusse). Rustelooshed: reltef overmoe om zch te otspe, ervostet, espehed. Somtsche symptome: vermoedhed, bukpj, spersp, duzelhed, cocetrteprobleme. Prkkelbrhed: rrtte, soms leded tot explosef edr.\ De seprte ststoors Heve st, pekrectes bj dreede sched v deee we het kd ehecht s. Aklmped edr. Nchtmerres e ste ftseë. Lchmeljk klchte ls bjvoorbeeld bukpj. Islpprobleme. De schoolfobe Weer om r school te. Schoolverzum o..v. rreële ste voor het r school. Psche rectes, ressef edr. Dostser: Door deskude (psycholoo, psychter) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k I klssestutes be je bj deze leerle voorl bez met competeteevoel e het ervre v cotrole. Drbj s het v bel reke te houde met het otwkkelsveu v het kd. Bj oudere kdere k effect worde verwcht v ee esprek over de ee moeljkhede e beperke e de vloed v fctore ls zet e motvte. Erke e ccepteer de st bj het kd. Zor voor ee vele sfeer, o.. door reels e structuur. Geef veel posteve bevest e creëer succeservre. Geef het kd veel de te doe.p.v. het te lte tobbe e pekere. Bescherm het kd, mr verhoo de zelfredzmhed bjvoorbeeld door socle vrdhedstr. 34

35 Flst Ee specfeke vorm v st de ltjd ebode s ee tk S l e r Er zj rofwe 3 soorte flst: Flst voor schoolse tke. Flst voor socle tke. Flst voor motorsche competteve tke. Coteve kemerke: Belemmerede edchte over zchzelf, het zl toch wel weer et lukke. Netef zelfbeeld. Succes wordt toeeschreve extere fctore. Fle wordt toeeschreve ee overmoe. Ast voor ee tk k het deke volled beheerse. Blokkeert of s b foute te mke, vertrouwt zchzelf et. Vrt veel om bevest, wl zeer sel feedbck krje. Zeer st voor beurte, proefwerke e toetse. Lchmeljke rectes: Zwete, hoofdpj, bloze, hrtkloppe, m- e drmklchte, veel r de wc. Vk zek of fwez tjdes toets momete. Gedrsmte kemerke: Chotsche werkhoud. Studere ebeurt zeer edetlleerd e vk heel ldur. Oderbreke hu werk steeds, dwle f. Veelvuld stmomete, met me bj euwe e ooverzchteljke tke. Otwjke spsvolle stutes. Dostser: Door deskude (leerkrcht, psycholoo) m.b.v. bjv. de SAQI, PMTK H d e l s p k Ivesteer ee oede bd met de leerl. Verwcht klee stpjes de otwkkel, eef steeds wt l oed t. Lt ze dt hem/hr de wel lukke door ee zet. Creëer momete wrop ee succeservr wordt oped. Leer het kd dt foute mke m. Zor voor ee sfeer de roep de flst voorkomt (et utlche, et peste). Help de leerl reële doele te stelle. Spreek bedreede stutes voor. Bed ee dudeljke structuur. De eerste opdrcht v ee toets moet ee koppertje zj. Be de buurt v de leerl bj de strt v ee toets. 35

36 ODD e CD Oppostol Deft Dsorder = oppostoeel opstd edr Coductor Dsorder = ressef e tsocl edr S l e r Kemerke v ODD: Is vk drft. Mkt vk ruze met volwssee, t steevst dscusse met volwssee. Doet vk et wt volwssee v hem/hr vre. Doet reelmt expres de om dere te erere. Geeft dere de schuld v zj/hr foute of wedr. Is vk krbb, overevoel e sel op de tee etrpt. Is vk boos, epkeerd e wrokk. Is vk hteljk e wrkzucht, doet ol ees wt om emd dwrs te ztte of teru te pkke. Avullede kemerke CD: Aresse r mese e/of dere. Verel v eedomme. Obetrouwbrhed, bedro e/of defstl. Erste sched v reels. Bljft vk s chts v hus we. Spjbelt vk. Dostser: Door deskude (psycholoo, psychter) m.b.v. de DSM IV H d e l s p k Beres dwrs, vjd edr. Stel hem/hr vertwoordeljk voor het ee edr. Cofroteer hem/hr met de evole v de dde. Leer de leerl zch te verpltse ee der. Stop ressef edr, eef lk op stuk. Bedruk ewest edr, postef probere te bedere. Geef moeljkhede om op ee lele mer druk te mke (bjv. sport, muzek, toeel). Zor voor voldoede werk, eef ee eleehed tot vervel. G ee ldure esprekke, stel reze e be cosequet. Lt ltjd de schde herstelle v het ede orecht. 36

37 Dyslexe Erste tekorte het verwerve v de techsche vrdhed v het leze e spelle S l e r Achterstd bj techsch leze e spelle v woorde t.o.v. leeftjdeote. Tr leestempo, rote hoeveelhed foute bj (voor)leze e spelle. (Zeer) ere structeevoelhed t..v. het lere v techsche vrdhede op het ebed v techsch leze e spelle. Sprke v hrdekkhed v de problemtek. Tre toekeljkhed v kes. (woordvdsprobleme, formteverwerk). Automtsersmoeljkhede. Moete met het oderschede v klke. Probeert leze te vermjde. 2 soorte dyslexe: P-lezer s ee spellede lezer, L-lezer s ee rdede lezer. Moete met modere vreemde tle. Gebrekk tjdevoel e moete met lks e rechts. Dostser: door ee deskude (orthopedoo, psycholoo) m.b.v. eormeerde teste op oderdele (techsch leze, spell, berjped leze, tlschl) e DSM IV. H d e l s p k Met ee dyslexeverklr k ee leerl merk kome voor specle fcltete ls bjv.: meer tjd voor het mke v toetse, hulp bj het leze, ebruk v udovsuele mddele, modele toetse, pss ormer bj spell. Doe ee beroep op de sterke kte v ee leerl: modele tlvrdhed, kjk- luster- e prktsche vrdhed, teresse voor et-tle oderdele. Lees tekste voor. Zet tekste op bd. Probeer euwe lesstof te koppele bestde kes. Vsulsere, teke op het bord, ebruk wdplte e.d. Schemtsere, verbd berppe met elkr, mk kpstokke. Cotroleer et op spell mr wel op leesbrhed door de leerl zelf. Lt de leerl zj schrfteljk emkte opdrchte model toelchte. Beperk dr wr moeljk het tl schrfteljke verwerksopdrchte. Lt smewerke met emd de bered s zj/hr tempo te psse. Beoordeel het proces. Plts de leerl voor de kls, zo s er seller dcht voor tempoverles, oemotveerdhed e frustrte. Grote stukke tekst et lte overschrjve v het bord of ut ee boek, mk ee kope v de tekee v ee welwllede klseoot. 37

38 Dysclcule Er s sprke v zeer erste rekeprobleme S l e r De leerl mkt eorm veel rekefoute. Er s sprke v dscrepte tusse de rekepresttes e de verstdeljke cpctete v de leerl. Er zj 2 vorme v dysclcule: estoorde vsueel-rumteljke otwkkel of estoorde formteverwerk e ovoldoede probleemoploss. Dostser: door ee deskude (orthopedoo, psycholoo) m.b.v. de DSM IV, odersteud door slered oderzoek v ee Remedl Techer. H d e l s p k Kdere met dysclcule hebbe voorl moete met het zelfstd otdekke e otwkkele v effcëte oplosssstrteeë. De belrjkste structeprcpes bj hulp leerle met rekeprobleme zj: Strt vut ee sturede ddctek, ee eedude of vste vlshoek of rekestrtee. Geef ee complete e explcete structe. Stmuleer betrokkehed door de leerl reep te lte krje op wt hj doet. Wete wt je doet e wrom je het doet. Hoe ku je het zelf doe e hoe ku je evluere. Vol het model v voordoe-smedoe-doe. Verwoord steeds wt er s ed of wt er ed moet worde. Structuur s het sleutelwoord, bed houvst, dudeljkhed e voorspelbrhed. Automtsere, zoder dt zj complexe leer- e oplosssprocesse omoeljk. Isoleer deelvrdhede, vervoles utomtsere e d ps terere. Lt leerle met ee rekemche werke. 38

39 NLD No-verbl Ler Dsbltes = leerstoors de ee betrekk heeft op de tl S l e r Veel moete met het verwerke v vsueel-rumteljke formte. Beperkte vsuele e tctele wrem. Motorsche ohdhed e beperkte motorsche leerbrhed. Leerle eme het lefste formte op v de tl e het ehoor, voor dere formte kue ze zch moeljk cocetrere. Lever vre e prte d hdele e doe. Erste probleme bj de berpsvorm, het lee v oorzk-evol reltes of complexe probleemoplosssvrdhede. Hebbe de e lles letterljk op te eme. Veel moete met het lere v euwe tke. Zwkke zchteljke rekevrdhed. Hebbe ee utebrede woordescht e ebruke vk volwsse tl. Dscrepte tusse verble ctvtet e houdeljk veu, kome vk telleter over d ze zj e worde dus vk te hoo escht. Ger socl spvermoe. Gebruke we lchmstl e herkee dt ook et bj dere. Verkere vk ee socl solemet, kee evoeles v depressvtet. Dostser: Door euroloo, orthopedoo, clusef EEG-oderzoek of MRIoderzoek om tekort wtte stof de rechter hersehelft op te spore. H d e l s p k Zor dt het klsseklmt vel e voorspelbr s. Geef socle odersteu, oed voorbeeldedr, SoV. Wees et dwed creteve lesstutes, be l blj met ee ere betrokkehed. Stmuleer smespel e smewerke mr be lert op coflcte. Betrek de leerl zoveel moeljk bj het roepsebeure. Odersteu leerstof zoveel moeljk verbl. Lt de leerl verwoorde wt hj zet e correer verbl. Oefe de zwkke kte v de leerl ee klee, vele omev. Compeseer eteve NLD sle met de sterke kte v de leerl. 39

40 Bjle 4 Protocol medcjvertrekk e medsch hdele op school Utsput: Voor het eve v medcte e het utvoere v ee medsche hdel, moet deee over de vereste bekwmhed beschkke. Lerre e schoolled moete zch relsere dt weer zj foute mke of zch versse zj voor deze hdele sprkeljk esteld kue worde. Er wordt odersched emkt dre verschllede stutes: De leerl wordt zek op school. Er wordt op verzoek medcte verstrekt. Er s op verzoek medsch hdele oodzkeljk. De leerl wordt zek op school: Deze stute lt de school/lerr ee keus. De leerl wordt zek of krjt ee oeluk e de lerr moet drect beple hoe hj moet hdele. I zj lemeehed s de lerr et deskud om ee juste dose te stelle. De rootst moeljke teruhoudedhed s her d ook ebode. De school zl ltjd cotct op moete eme met de ouder(s)/verzorer(s) om te overlee wt er moet ebeure. Ide od/weseljk t de leerl overle r hus, husrts of zekehus. Pjstll (wroder o.. prcetmol) wordt et verstrekt door de school. Ide ouder(s)/verzorer(s) het weseljk vde dt dt wordt eome d zj zj er zelf vertwoordeljk voor dt hu kd dt bj zch heeft e eemt voles de ebrukswjz. Weer ee ouder/verzorer et te bereke s, d k ee leerl de o ee 16 jr oud s, et r hus estuurd worde e moete er pssede mtreele etroffe worde. Vf 16 jr m ee leerl her zelf toestemm voor eve. Overes s het wel v bel dt er op lter tjdstp cotct wordt opeome met school door de ouder(s)/verzorer(s). Bj twjfel s het ltjd moeljk om ee (hus)rts te rdplee. Dt eldt tuurljk ook weer de pj bljft of de stute vererert. I erste evlle wordt het ldeljke lrmummer 112 ebeld. Er wordt op verzoek medcte verstrekt: Leerle krje soms medcje of dere mddele vooreschreve de zj ee tl ml per d moete ebruke, dus ook tjdes schoolure (bjv. Rtl, tbotc etc). Ouders vre d de schoolled of ee leerkrcht/ble medewerker deze medcje wl verstrekke. I deze stute s de toestemm v de ouder(s)/verzorer(s) od. Hervoor k de toestemmsverklr tot het verstrekke v medcje op verzoek worde ebrukt. Ekele prktsche tps: Neem de medcje llee ls ze de orele verpkk ztte of dudeljk door de ouder(s)/verzorer(s) zj eleverd, voorze v de m v de leerl. Noteer (of lt otere) per keer, op ee ftekeljst, dt de desbetreffede leerl de medcje tot zch heeft eome. Mocht de stute zch voordoe dt de leerl et oed op het medcj reeert of dt er overhoopt toch ee fout s emkt bj de toede v de medcje, bel d drect met de husrts of speclst v het zekehus. I erste evlle wordt het ldeljke lrmummer 112 ebeld. 40

41 Er s op verzoek medsch hdele oodzkeljk: Het s v root bel dt ee ldur zeke leerl of ee leerl met ee beplde hdcp zoveel moeljk ewoo r school t. I hoo utzoderljke evlle zulle ouder(s)/verzorer(s) de schoolled e leerkrchte vre om hdele te verrchte de vlle oder medsch hdele. Er s d eder evl ee bekwmhedsverklr od. I zj lemeehed worde deze hdele echter door de ouders zelf of door ee thuszororste op school verrcht. Schoolbesture moete zch, weer wordt overe tot het utvoere v ee medsche hdel door ee leerkrcht, wel relsere dt zj drmee beplde vertwoordeljkhede op zch eme. Dt hoeft et ooverkomeljk te zj, mr het s oed zch te relsere wt herv de cosequetes zj. De emkte fsprke e de toestemm hertoe moete schrfteljk worde vsteled. Hervoor k het toestemmsformuler voor het utvoere v medsche hdele worde ebrukt (ze protocol GGD). Om er zeker v te zj dt de cvelrechteljke sprkeljkhed edekt s, s het rdzm om, voordt er wordt overe tot medsch hdele, cotct op te eme met de verzekerr v de school om er zeker v te zj dt bj de beroepssprkeljkhed de rsco s de zj verbode deze medsche hdele, wel zj meeverzekerd. Mocht de stute zch voordoe dt de leerl et oed op de medsche hdel reeert of dt er zch ee clmtet voordoet, bel d drect met de husrts of speclst v het zekehus. I erste evlle wordt het ldeljke lrmummer 112 ebeld. 41

42 Toestemm tot het verstrekke v medcje op verzoek Oderetekede eeft toestemm voor het toedee v de heroder omschreve medcje : Nm leerl:... Geboortedtum:... Adres:... Postcode e plts:... Nm ouder(s):... Telefoo thus:... Telefoo werk:... Nm husrts:... Telefoo:... Nm speclst:... Telefoo:... De medcje zj od voor de oderstde zekte: Nm v de medcje: De medcje moe llee worde toeeded de volede stutes: De medcje dee deljks te worde toeeded op oderstde tjde met eoemde doser: 42

43 ... uur, doser: uur, doser: uur, doser: uur, doser:... Wjze v toede e wjze v bewre: Cotrole op vervldtum door:... (m, fucte) Oderetekede, ouder/verzorer v eoemde leerl, eeft herbj toestemm de school c.q. de heroder eoemde leerkrcht de drvoor medcjstructe heeft ekree, toestemm voor het toedee v de boveeoemde medcje: Nm:... Plts:... Dtum:... Hdteke:... Er s structe eeve over het toedee v de medcje op...(dtum) Door:...(m, fucte) A: :...(m, fucte) 43

44 Bjle 5 Procedure besprek Zortem, verslle, prvcy Procedure t..v. meld e besprek het zortem: I het Zortem worde leerle besproke de de 1 e e 2 e lj v de beeled et meer verder eholpe kue worde. Altjd moet oed beked worde emkt wt er de 1 e lj l hulp ebode s e wt de cocrete vrstell s. Ibre het Zortem ebeurt mddels het zorformuler. Dt formuler wordt op verzoek v de leerlbeeleder door de metor evuld. Het formuler wordt uterljk op de doderd voor de volede bjeekomst dtl r de zorcoördtor verzode. Deze s d vertwoordeljk voor het tjd mke v ee ed. De leerlbeeleder s deee de de leerl de besprek bret e modele toelcht verschft mts de metor zelf et stt s om wez te zj. Leerle worde emeld met toestemm v ouder(s)/verzorer(s). Als ouder(s)/verzorer(s) ee toestemm verlee mr de besprek wordt toch weseljk echt, wordt het vkje oeme besprek evkt. Vertrouwespersoe kue ook leerle bree het Zortem, mr wel ltjd v de desbetreffede leerlbeeleder. Iedere leerlbeeleder det op de hoote ehoude te worde v welke leerle v de ee fdel wr e door we beeled worde. De desbetreffede beeleder drt er zelf zor voor dt deze formte dooresproke wordt. De overdrcht v ee leerl r ee dere vorm v hulpverle det ltjd beked te zj bj de desbetreffede leerlbeeleder. Ee fschrft v het besproke zorformuler t r de metor de het bestuder opbert het dosser. Teves wordt er ee cotctpersoo vut het Zortem eweze de de vervolstppe met de metor doorspreekt e de ervoor zort dt de metor steeds oed eïformeerd s. De kopeë v het zorformuler de worde emkt t.b.v. de besprek het zortem worde de besprek veretd. Het overzcht v lle zorleerle per fdel de bove de 1 e lj utstje, det beked te zj bj de zorcoördtor. De formte wordt beked emkt v de leerlbeeleders. Om met prvcy e cotcte met extere stelle. I dt oderdeel worde fsprke emkt over de volede oderwerpe: 1. verslle besprek Zortem 2. houd v het leerl-dosser; 3. vertwoordeljkhed leerl-dosser; 4. procedures zerecht e verstrekke eeves ut leerl-dosser; 5. dtl leerl-dosser e fsprke over e-ml verkeer; 6. smewerk met dere stelle; 7. verplchte extere stelle; 8. formteverplcht ouders e leerle. 44

45 1. Verslle besprek Zortem V edere besprek v het Zortem wordt ee versl emkt. Dt versl wordt ltjd voorze v de dud Vertrouweljk. Ker v het versl zj de mtreele de eome worde betreffede de emelde leerle. Bjzoder v bel drbj s dt eeve wordt we v de deelemers v de besprek het Zortem vertwoordeljk s voor de utvoer v de fsprke. Teves wordt er voor ezord dt het leerl-dosser ee teke wordt opeome v de besprek het Zortem. (ze verder). Tjdes de drop volede besprek wordt het versl de orde esteld e wordt de voort v de hulpverle de leerl de orde esteld. Ide ewest wordt euwe mtreele eome. 2. Ihoud v het leerl-dosser I het dosser v de leerl worde de volede eeves bewrd: eeves de voor ee ccurte schrjv e voor de commucte het oderwjsproces oodzkeljk zj (vooropled, oderwjskud rpport, e eeves m, dres, wooplts e telefoo). Drst worde eeves verzmeld de oodzkeljk zj verbd met de bekost v de leerl: beschkk Reole Verwjzscommsse, toeltbrhedsverklre TAC, Persoosebode Budet ed. (Het bekostsdosser wordt bewrd bj Stuz). eeves betreffede de dvduele vordere be het oderwjsproces, wroder berepe versle v specfeke mtreele be de school, verklre.v.m. het fuctoere v de leerle e versle v cotcte met dere stelle. (Het beeledsdosser, bewrd op school ee fslutbre dosserkst) 3. Vertwoordeljkhed leerl-dosser. I deze tekst wordt ute v ee ppere e ee dtl leerl-dosser. Eerst worde ekele lemee fsprke eformuleerd te ze v het ppere leerl-dosser. Vervoles worde de fsprke emkt zke het dtle leerl-dosser. Te ze v het ppere dosser elde de volede fsprke: de school drt vertwoordeljkhed voor het beheer e de vull v het dosser, de metor s hervoor hoofdvertwoordeljk. bj over v het ee leerjr r het volede leerjr e bj wssel v metor vdt ee overdrcht v het dosser plts. het leerl-dosser bevdt zch ee feslote kst. de dossers v de leerle bljve op school wez. te ze v het bewre v de eeves v de leerle worde de drtoe opestelde wetteljke voorschrfte v ee bewrtermj v vjf jr de wet voortezet oderwjs evold. 4. Procedures zerecht e verstrekke eeves ut leerl-dosser I verbd met het zerecht worde de volede fsprke emkt: ouders cq wette verteewoorders v (oud) leerle joer d 16 jr kue letmte ze krje het leerl-dosser; ouders cq. wette verteewoorders v (oud) leerle ouder d 16 jr kue llee schrfteljke toestemm v betrokke (oud) leerl e letmte ze krje het leerl-dosser; edere (oud) leerl, ouder d 16 jr, heeft recht op ze het leerl-dosser. De (oud) leerl moet zch kue letmere weer deze ze ewest s. ouders e leerle kue commetr lte opeme het leerl-dosser; 45

46 derde kue llee schrfteljke toestemm v de (oud) leerl of des wette verteewoorder evl de (oud) leerl joer s d 16 jr s ze krje het leerl-dosser. Zj moete zch letmere e ee rede opeve voor het verzoek de stukke te wlle ze; het ter beschkk stelle v stukke ut het dosser eschedt oder dezelfde voorwrde de elde voor het zerecht. Ter bescherm v de prvcy v de leerl moet schrfteljk worde etood dt oodzkeljkerwjs e verbd met het bel v de leerl de formte ut het leerl-dosser wordt verstrekt; professols verbode de school hebbe toe tot de eeves v het leerl-dosser. Mts het het bel s v de leerl, moe zj ebruk mke v de eeves. 5. Dtl leerl-dosser e fsprke over e-ml verkeer. I prcpe elde voor het dtl leerl-dosser dezelfde fsprke ls voor het ppere leerldosser. Avulled zj de volede fsprke voor het dtle leerl-dosser v bel: de toe tot het dtle leerl-dosser s verredeld door mddel v ee wchtwoord, wrdoor orechtmte verwerke worde tee e; de wchtwoorde om op het etwerk te kue loe moete reelmt worde ewjzd; be de school zj fsprke welke persoe toe hebbe tot het dtle leerl-dosser; be de school zj fsprke over het mke v updtes. be de school zj fsprke over de tere e extere bevel v het dtle leerldosser. De reele betreffede het zerecht e het verstrekke v eeves s eljk de v het ppere leerledosser (ze 4). 46

47 Bjle 6: pestprotocol VAKCOLLEGE Tlbur Pestprotocol Wt s peste? We spreke v peste ls dezelfde persoo reelmt e systemtsch bedred e eïtmdeerd wordt. Peste s ee vorm v eweld e drmee resoverschrjded e zeer bedreed. Over de redee wrom mese zch ressef edre, best llerle theoreë. Voles de ee theore s eweld ee ootkoombr verschjsel, dt op zj best op ee cceptbele wjze k worde eklseerd, voles ee dere theore komt eweld voort ut frustrte e k dt worde voorkome door otevredehed we te eme, de resse opwekkede omev om te vorme e reflecte op het edr te stmulere. Ee klmt wr epest wordt, tst ederee. I ee kls wr epest wordt, kue lle leerle e docete slchtoffer worde. Pestedr moet d ook door ederee sereus worde eome. Het lste s dt veel pestedr zch het verboree fspeelt, zodt het moeljk s om er reep op te krje. E zelfs ls het pestedr wordt opemerkt, wete omstders et ltjd hoe ze ermee om kue. Dt s ook de rede v dt pestprotocol. Docete e oderwjsodersteued persoeel hebbe echter ee tk (sme met de ouders e de leerle zelf ) bj het tee v peste. Leerle moete wete dt ze hulp kue krje v volwssee de school e herom durve vre. Volwssee dee oo te hebbe voor de sle v leerle. Ze dee teresse te toe e te lustere r wt de leerle te vertelle hebbe. Voor metore beteket dt dt ze roepsesprekke houde, dcht hebbe voor de roepssfeer e het fuctoere v dvduele leerle de roep. Ze mke fsprke met de kls e zore ervoor dt deze fsprke ekome worde. Hoe wordt er epest? Met woorde: veredere, belcheljk mke schelde dree met bjme spreke emee brefjes, dtl peste Lchmeljk: trekke kled, duwe e sjorre schoppe e sl krbbe e hre trekke wpes ebruke Achtervole: opje e chter lope de vl lte lope, klem zette of rjde opslute Utslut: doodzwje e eere utslute v feestjes bj roepsopdrchte 47

48 Stele e verele: fpkke v kledstukke, schoolts, schoolspulle kledere op boeke bde lek prkke, fets of der mterl beschde Afpers: dwe om eld of spulle f te eve het fdwe om ets voor de pestede leerl te doe. Tusse plerj e peste loopt ee ve res, de voor eder persooljk verschlled s. Iederee s erechtd zelf te eve wt hj ls cceptbel beschouwt. De epeste leerl Somme leerle lope meer ks epest te worde d dere. Dt k met hu uterljk, edr, evoeles e socle utsvorme te mke hebbe. Bovede worde kdere ps epest stutes, wr pesters de ks krje om ee slchtoffer te pkke te eme, dus ovele stutes. Ee kd dt wordt epest, prt er thus e op school et ltjd over. Redee hervoor kue zj: schmte; st dt de ouders met de school of met de pester prte e dt het peste d o erer wordt; het probleem ljkt ooplosbr; het dee dt het et m klkke. De pester Pesters zj vk de sterkere hu roep. Zj zj of ljke populr, mr zj dt utedeljk et. Ze dwe hu populrtet f door stoer e okwetsbr edr. V be zj ze vk ozeker e ze probere zchzelf roter te mke door ee der kleer te mke. Pesters krje vk dere kdere mee, wt we meedoet, loopt zelf de mste ks om slchtoffer te worde. Doors voele pesters zch et schuld, wt het slchtoffer vrt er hu oe mmers om, om epest te worde. Drst hebbe pesters vk ook ee posteve blk op het ebruk v eweld. Peste k ee tl oorzke hebbe: Ee vk evoelde omtet (k best et); ls ee pester zch verlore voelt be ee rote roep, k hj zch belrjker mke door ee der oml te drukke. Het moete spele v ee et-pssede rol. Bjv. zch stoerder( moete) voordoe d dt de leerl eeljk s. Ee voortdurede strjd om de mcht de kls. Ee et-democrtsch leefmleu be de school; emd s utortr e lt op ee oprette wjze bljke dt hj de bs s. Dereljke spe kue op ee zodebok worde fereeerd. Ee evoel v competete op school (slechte cjfers of ee l veu). Ee zwk evoel v utoome (te we zelfstdhed e vertwoordeljkhed) of just ee te sterk evoel voor utoome. Ee etef zelfbeeld, we eewrde. Ee problemtsche thusstute, etef voorbeeldedr v ouders/verzorers. 48

49 De meelopers Meelopers zj omstders de cdeteel ctef of pssef meedoe met het peste. Dt ebeurt meestl ut st om zelf de slchtofferrol terecht te kome, mr het k ook zo zj dt meelopers stoer edr wel teresst vde e dt ze deke populrtet mee te lfte met de pester. Verder kue leerle meelope ut st vrede of vrede te verleze. De meeste leerle houde zch fzjd ls er wordt epest. Ze voele zch wel vk schuld over het fet dt ze et de bres spre voor het slchtoffer of hulp schkele. Het s belrjk deze leerle tot helpers te mke. Het pkke v peste Peste s occeptbel e vrt om ee dudeljke e krchte recte vut de school. De rote vr s hoe dt het beste k e voorl ook hoe we dt be ee vest e ee oderwjstem het beste kue pkke. Peste k rote evole hebbe voor de epeste (ozekerhed, flst, depresse, zelfdod) e de pester (probleme met socle reltes, postef teeover het ebruk v eweld, heeft rotere ks het crmele crcut terecht te kome). HET PESTPROTOCOL Het pestprotocol (ze bjle 1) vormt de verklr v de verteewoord v de school e de ouders wr s vsteled dt we pestedr op school et cceptere e voles ee voorf beplde hdelwjze pkke. Utspute Ee dereljk protocol k llee fuctoere ls beplde voorwrde s vold: 1. De school s ctef het scheppe v ee vel, pedosch klmt wrbe peste ls occeptbel edr wordt ervre. 2. Peste moet ls ee probleem worde eze door lle drect betrokke prtje: docete, oderwjsodersteued persoeel, ouders e leerle. Docete e oderwjsodersteued persoeel moete peste kue slere e vervoles dudeljk stell eme tee het peste. 3. De school det te beschkke over ee drecte pk weer het peste de kop opsteekt (het pestprotocol). 4. De school otploot preveteve (les)ctvtete. De vjfsporepk Het Vkcollee Tlbur volt ee 5 spore beled. Dt houdt : 1.De lemee vertwoordeljkhed v de school De school zort dt de medewerkers voldoede formte hebbe over het peste het lemee e het pkke v peste. De school werkt ee oed beled rod peste, zodt de velhed v leerle be de school zo optml moeljk s, wrdoor ee klmt otstt wr peste bespreekbr emkt k worde. Alle medewerkers v de school vervulle ee voorbeeldfucte bj het slere e tee v pestedr. 2.Het bede v steu de joere de epest wordt Het probleem wordt sereus eome. Er wordt utezocht wt er preces ebeurd s. Er wordt overled over moeljke oplosse. Het bede v hulp door de metor e/of de leerlbeeleders. Ischkele v schoolmtschppeljk werker of vertrouwespersoo s ook moeljk. 49

50 3.Het bede v steu e dudeljkhed de pester Het cofrotere v de joere met zj edr e de evole herv voor de pester. De chterlede oorzke bove tfel probere te krje. Wjze op het ebrek socl levsvermoe, dt zchtbr wordt het edr. Het bede v hulp (desoods verplcht) door de metor e/of de leerlbeeleders. Ischkele v schoolmtschppeljk werker of vertrouwespersoo s ook moeljk. 4.Het betrekke v de mdderoep bj het peste De metor bespreekt met de kls het peste e beoemt de rol v lle leerle e de v de school her. Er wordt esproke over moeljke oplosse e wt de kls k bjdre ee verbeter v de stute. De metor komt her de toekomst op teru. 5.Het bede v steu de ouders Ouders de zch zore mke over peste worde sereus eome. De school werkt sme met de ouders om het peste te pkke. De school eeft dveze de ouders het om met hu epeste of pestede kd. De school verwjst de ouders zo od r deskude hulpverleers. De ouders v leerle de epest worde, kue er moete mee hebbe, dt hu kd zchzelf zou moete werke. Hu kd wordt epest e dt moet ewoo stoppe. Dt klopt, het peste moet stoppe. Echter, ee epest kd wl zch et llee vel voele op school; het wl ook eccepteerd worde. Het verlt err om zch pretter e zelfverzekerder te voele. Dr k beeled of ee (socle vrdheds-) tr bjdre. Preveteve mtreele 1. Elke metor bespreekt het be v het schooljr de lemee fsprke e reels de kls. Het oderl ple e peste wordt herbj eoemd e oderschede. 2. I de leerjre 1 t/m 3 wordt dcht besteed peste éé of meerdere metorlesse/ lesse (verschllede methodes worde drbj ebrukt, wroder leefstjl). De leerle odertekee e/of bespreke het ed v deze les(se) ee tl sme emkte fsprke. 3. Ide ee metor of docet drtoe led zet, besteedt hj explcet dcht pestedr ee roepsesprek. Herbj worde de rol v de pester, het slchtoffer, de meelopers e de stlle etue beoemd. 4. De metor, docet meldt het peste ltjd bj de leerlbeeleders. HET STAPPENPLAN NA EEN MELDING VAN PESTEN A. De metor 1. Weer het peste pltsvdt klsseverbd, prt de metor eerst met de epeste e lter met de pester prt. Ee ledrd voor deze esprekke s te vde bjle II e III. Vervoles orseert de metor ee esprek tusse bede leerle e probeert tot oede fsprke te kome. 2. De metor eemt de od cotct op met de ouders v de pester e de epeste. 3. De metor bespreekt drect het vervoltrject de het peste zch herhlt. 4. De metor prt met de kls. Dt s belrjk verbd met het herstelle v de roepssfeer e om te bedrukke welke vertwoordeljkhed eder roepsld heeft. 50

51 5. Ide het probleem escleert e/of et het ewest resultt s berekt, meldt de metor het edr de leerlbeeleder v de leerl(e). 6. Ide het probleem escleert (ze 5) worde de ouders/verzorers (wederom)op de hoote esteld e zo od betrokke bj het vde v ee oploss. B. De leerlbeeleder 1. De leerlbeeleder k oderl overle, de rol v de metor overeme bj esclte v het pestedr e weer het peste het klsseverbd overstjt. 2. De leerlbeeleder heeft, de od, ee esprek met de epeste e de pester prt of orseert drect ee esprek tusse bede 3. I het cotct met de pester s het doel dreled, meljk: - cofrotere (ze bjle III); - moeljke chterlede problemtek op tfel krje - helderhed eve over het vervoltrject bj herhl v peste. 4. I het cotct met de epeste wordt ekeke of hj/zj beplde sle utzed, wrdoor hj ee emkkeljker doelwt vormt voor pesters. 5. De leerlbeeleder dvseert zo od, zowel de pester ls de epeste, hulp op vrjwlle bss door bjv. het SMW. 6. De leerlbeeleder stelt lle betrokke ouders op de hoote weer er sprke s v recdef edr, verzoekt he om met hu kd te prte e stelt he op de hoote v het vervoltrject. 7. De leerlbeeleder bespreekt de moeljkhede tot hulp met de ouders. 8. De leerlbeeleder koppelt lle formte weer teru r de metor. 9. De stute wordt, de od, besproke het ter zoroverle. C. Schors Weer de cofrotte e de esprekke ee bljvede vruchte fwerpt, volt ee schors v ee d. Tjdes deze schors moete opdrchte emkt worde de met het peste te mke hebbe. Als er ook dr ee verbeter ecostteerd wordt krjt de pestede leerl ee lere schors, dt overle met de drecte v school. E. Verwjder v de school Weer de leerl odks lle spe v de betrokke prtje kopp bljft volhrde het oeweste pestedr e er moeljk ee perspecteve meer le tot verder, d k de school op ee eeve momet ee vertwoordeljkhed meer eme voor de velhed v de overe leerle. Er rest de school d ets ders d verwjder. I overle met dere oderwjsstelle/ plustrjecte wordt er ekeke r ee dere plek. Bjle I NATIONAAL ONDERWIJSPROTOCOL TEGEN PESTEN Het Ntol oderwjsprotocol tee peste beoot v smewerk het probleem v het pestedr bj kdere te pkke e drmee het eluk, het welzj e de toekomstverwcht v kdere ddwerkeljk te verbetere. De odertekers v dt protocol verklre het volede: 1. Peste s ee wezeljk e root probleem. Ut oderzoek bljkt dt éé op de ver kdere ( ) het bssoderwjs e éé op de zeste leerle (55.000) het voortezet oderwjs slchtoffer zj v pestedr. Pestedr s schdeljk tot zeer schdeljk voor 51

52 kdere, zowel voor de slchtoffers ls voor de pesters. De omv e zwrte v het probleem lede tot de oodzk v ee pk door lle opvoeders v joere, het bjzoder door de ouders e door de leerkrchte. 2. Het memet e de det, om ee pssed e fdoed twoord te vde op het probleem peste, ut te v ee zo oed moeljke smewerk tusse ouders, medewerkers v de school e leerle, ebseerd op fesproke beled dt ercht s op deze smewerk. 3. Alle betrokkee bj de school (memet, medewerkers, leerle, ouders) wese ee smewerk, zols bedoeld oder 2, ook ddwerkeljk te, te stmulere e leved te houde. 4. De odertekers v dt protocol verbde zch drom het volede te doe: ee pk v e het werke voles de vjfsporepk : het bewust mke e bewust houde v de leerle v het best e de zwrte v het probleem; ee erchte voorlcht lle ouders v de school; het lee v - voor edere persoo de school verbode - toekeljke, oede formte over het probleem peste, met ls specl dchtsput formte voor de leerle; het beschkbr stelle v eld wrmee wordt bekostd: de schol v persoeelslede, lesmterle, leze e dere ctvtete voor ouders e voor de schf v boeke e dere formte; smewerk te zoeke e fsprke te mke met dere schole de buurt over de pk v het peste; het dele v de opede ervre met dere schole. 5. De odertekers verklre zch prcpe bered tot deelme ee tussetjdse evlute door de school be dre jr. Nm e plts v de school: Geteked mes: Leerlerd: Ouderrd: Medezeeschpsrd: Cetrl Memet Tem: Hdtekee leerlerd: Bjle II LEIDRAAD VOOR EEN GESPREK MET DE GEPESTE LEERLING Fete Klopt het dt je epest wordt? (h)erke v het probleem Door we word je epest? (doorvre: zj er o meer?) Wr word je epest? (doorvre: zj er o meer plekke?) Hoe vk word je epest? Hoe l speelt het peste l? Hoe word je epest? Wete je ouders of dere persoe dt je epest wordt? Wt heb je zelf tot u toe het peste probere te doe? Zj er joere de jou wel ees probere te helpe? Wt wl je dt er u ebeurt; wt wl je bereke? 52

53 Bespreek sme met de leerl wt hj/zj k doe tee het peste e bekjk wr de leerl wl werke om de stute te verbetere. Let drbj op de volede specte: - Hoe commuceert de leerl met dere? - Welke lchmstl speelt ee rol? - Hoe t de leerl om met zj evoeles e hoe mkt hj deze kebr dere? - Heeft de leerl eoe vrdhede om weerbrder edr te toe r de pester? Bjle III LEIDRAAD VOOR EEN GESPREK MET EEN LEERLING DIE PEST Alvores er ee esprek met de pester wordt ehoude heeft deee de het esprek t zch er v overtud dt deee met we het esprek pltsvdt derdd schuld s het emelde edr. Het doel v dt esprek s dreled: de leerl cofrotere met zj edr e de pjljke evole herv; Achterlede oorzke bove tfel probere te krje; Het schetse v de stppe de vole weer het pestedr et stopt. Cofrotere Cofrotere e krtek eve s et hetzelfde. Cofrotere s probleemercht e rcht zch op edr wt wr te eme s. Zodr we terprettes eve edr, wordt het persoosercht, bjvoorbeeld: je hebt col de ts v Pet lte lope. Dt doe je zeker omdt je r de lollste bet! Zodr we terpretere reere we ee evoel v frustrte op de der f e zj we estopt met cofrotere e beoe met krtsere. relteercht. Je bet heel dudeljk op de houd, wt je wlt e et wlt mr met behoud v de relte, bjvoorbeeld. Ik vd dt je heel er emee doet tee hr e k wl dt je drmee ophoudt. Ze oot: Je bet heel emee. Je wlt dudeljk verder met de joere. Krtek op de persoo voelt ls ee beschuld/fwjz. Eeljk ze je drmee dt de pester ee wrdeloos mes s. specfek bljve. Je beoemt de stute wr het over t e vermjdt woorde ls ltjd, vk e meestl. Krtek wordt vk lemee. verdersercht. Je stelt zke vst e t vervoles vetrsere hoe het ders k. Achterlede oorzke Ndt het probleem beoemd s, rcht jj je op het wrom? Hoe komt het dt je dt edr od hebt? Wt levert het jou op? Wt reeer je f op de der? Etc. Mk dudeljk dt er ee tekort emptsch vermoe zchtbr wordt dt edr. Wt je dr doe? Bed zo od hulp v de couselor (op vrjwlle bss) Het pestedr moet stoppe Wees dudeljk over de stppe de vole, weer het pestedr et stopt (ze rchtlje peste). 53

54 Bjle 7: Tme out formuler 54

55 Bjle 8: zorformuler 55

56 Bjle 9: LWOO, profel klsse, klsserootte relte tot zor Toeltscrter voor het LWOO: IQ-score: t/m 90. 1,5 tot 3 jr leerchterstd op mml twee v de ver ddctsche ebede (TL, BL, SP, IR) wrv berjped leze e/of zchteljk rekee er ee moet zj. Of: IQ-score 90 t/m 120. leerchterstde ls herbove. socl emotoele problemtek, etood door testoderzoek. LWOO wordt vormeeve door: Kleere klsse (mx. 17 ll) Plusles Nederlds het rooster Extr les rekee het rooster Idel tl- of rekekls de het desbetreffede oderdeel op oeveer 3 jr leerchterstd zt. Idel ee o ets kleere kls de de leerl socl emotoeel er kwetsbr s e extr dcht/velhed behoeft. (mx. 15 ll) Profel v de dverse klsse, reuler e met LWOO: Bssberoepsercht of kderberoepsercht met e zoder LWOO: IQ-score oeveer tusse 80 e 100 Met e zoder LWOO beschkk Met beschkk: voldoet crter RVC Leerstof slut bj leerchterstd e veu Adves bssschool s bssberoepsercht of kderberoepsercht Verwcht bovebouwveu s bssberoepsercht of kderberoepsercht Gemed veu met e zoder LWOO: Ll. heeft zeljke coteve vrdhede IQ-score oeveer tusse 90 e 120 Met e zoder LWOO beschkk Met beschkk: vlt be roep 2 v crter Adves bssschool s sterke kder of emed Verwcht bovebouwveu s emed Klsserootte relte tot zor: Leerle met ee LWOO dcte telle wj ls 1 ½ leerl, ee kls bestt ut mxml 25 leerle. I het evl v ee kls met llee LWOO-ers s de kls dus vol bj 17 leerle. Ee reulere kls k best ut 25 leerle mxml mr wordt qu leerltl kleer ls er leerle met ee LWOO dcte ztte. Drst we ut v ee mxmum v 3 leerle per kls de ee OPP hebbe op bss v socl emotoele problemtek (voorhee cluster 4 leerle). 56

57 Bjle 10: tl- e rekee beledspl Oderwjsroep Tlbur kest voor het verzore e std houde v ee doorloped e sluted bod v zowel VO ls MBO, vf de bssschool tot het hoer beroepsoderwjs. De ker v oze oderwjsctvtete lt het verzore v teel beroepsoderwjs voor leerle/ deelemers v 12 tot 23 jr. Vut dt perspectef e drst de ldeljke voer v de refereteveus tl e rekee wet- e reelev, zj doorlopede leerlje op het ebed v tl e rekee verder utewerkt e vsteled om: de zor voor cotuïtet de tl- e rekeotwkkel v ee leerl/ deelemer te wrbore; de cotuïtet leerstofeehede e de slut v leerstof tusse het ee e het dere oderwjstype te bevordere; de ddctek, de ebrukte leermddele, het hdelsrepertore v lerre/ docete e de wjze wrop met leerle/ deelemers wordt ome op elkr f te stemme; meer ebruk te mke v elkrs expertse. We streve r meer smewerk dr wr moeljk s. De eehed v de schole e oplede worde herbj behoude. Tlbeled Vkcollee Tlbur stelt ee tlbeledspl op wr kort e bod de doelstelle e streefpute v het tlbeled e de (remedle) odersteu worde utewerkt. Strt v het vervrde v het werkdocumet s het schooljr Op bss v doorlopede leerlje tl (zols bjv. tlbeheers, tlbeschouw, rmmtc e spell) zj de complete methodes e otwkkellje Nederlds v het VO uteeezet. I ee lter stdum wordt her MVT (Eels, Duts) toeevoed. Vwee hereuwde edtes, de o meer toeesptst zj op de refereteveus, dee de bjle de komede schooljre steeds eüpdtet te worde. We streve err dt àlle docete bekwm zj om hu lesse ercht te werke tlbeheers (zols leze e schrjve). V tldocete verwchte we kes v zke over de refereteveus e het tlbeheerssveu v de leerle. Pssede ddctek s herbj v root bel. Rekebeled VO Opbrestercht rekee s v root bel. Vf schooljr s de verplchte reketoets ls oderdeel v het edexme evoerd. De resultte v de verplchte, ldeljke reketoets wee o et mee de sl-/zkreel. Vf het schooljr krje lle 2e jrs leerle te mke met ee verplchte dostsche toets welke ed kls 2 (oderbouw) feome moet worde. Het t herbj om de volede oderdele: Nederlds, wskude, rekee e Eels. Op bss v doorlopede leerlje rekee (bssvrdhede e toepss v rekevrdhede bj dere leerebede) zj de complete rekemethodes e otwkkellje v het VO uteeezet. We wlle dt àlle docete bekwm zj om hu lesse ercht te werke rekevrdhede, de v toepss op de lesstof. V lle rekedocete verwchte we kes v zke over de refereteveus e de rekeleerlje, ls ook om pssede ddctek. 57

58 Otwkkellje rekemethode VO: Getl & rumte Noordhoff utevers Vkcollee Tlbur (voorhee De Vkschool e MBC Ecoome e Groe) heeft het fusetrject voor ee dere rekemethode d Strtrekee ekoze, meljk voor Getl & Rumte. De belrjkste redee hervoor zj eweest; Afestemd op het referetekder Dfferette tusse vmbo-bss e vmbo-kt Tweedel doel: utbrede e oderhoude v vrdhede Aslut op de wskudeboeke Kle somme e cotextopve elke les Dudeljke voorbeelde met oplosssstrteeë de slute op het veu Dostsche toetse e proefwerke bj edere blok Rekemchevrj ( de oderbouw) Voor leerle met e zoder wskude Neuw: Leerlekt Rekee Neuw: Docetekt Rekee Flexbel te zette: dloos schkele tusse rekeboek e ICT Vf 2012 bedt Getl & Rumte met de vereuwde rekeboeke e het dtle rekemterl twee rekelje het vmbo: vmbo-bss e vmbo-kt (ze tbel). Deze rekelje slute op het veu 2F v de reketoets. Er s ekoze voor ee dfferette be het vmbo, vwee het verschl veu v de leerle: het veu de vmbo-bss rekeboeke wordt lzmer opebouwd, het veu bj vmbo-kt lt drom ets hoer d bj vmbo-bss. Methodeebode toetse Nederlds e rekee VO Bj de leerle worde er mstes 4, mr soms ook 5 verschllede soorte toetse feome meljk: 1. Cto-toets (toets 0, toets 1, toets 2, toets 3) 2. Methode ebode toetse 3. De tfel-toets 4. Ldeljke dostsche- e edtoets rekee De toetslj v het cto volsysteem: toets 0, 1, 2 e 3 De cto toetslj s ee smehede sere toetse e teste voor leerjre 1, 2 e 3. Toets 0 0-met be leerjr 1 (u. sept) Toets 1 Ed leerjr 1 (prl me) Toets 2 Mdde leerjr 2 (februr mrt) Toets 3 Ed leerjr 3 (prl me) Doelstelle 1) Odersteu veubepl (ddctsch) v oze leerle (relstsch beeld) Objectef, ebseerd op ldeljke eeves de cotu worde bjesteld. - Op welke veu fuctoeert de leerl? - Zt de leerl wel oed? - Verschlt het veu per vk/vrdhed? 2) Vole v de presttes v de leerle (otwkkelsperspectef) Voorut v leerl- e roepsveu - Gt de leerl of roep leerle voorut? - Wt s de voorut v de leerl t.o.v. de rest v zj/hr metorroep? - Is de voorut overeestemm met wt je m verwchte? 58

59 3) Kwltetszor door vereljk met het ldeljke emddelde. Het beeld bree v de kwltet v os oderwjs; opbrestercht oderwjs, wrbj de school de formte beut ut het leerlvolsysteem om stur te eve het oderwjs. Dt s op zowel dvdueel veu ls op roeps-, school, e bestuurljk veu. - Hoe s het veu v oze school? - Hoe s de voorut v oze leerle? - Hoe t het bj de verschllede vkke e klsse? - Wr k het oderwjs verbeterd worde? - Wr s ee beplde voorut of just teruloop toe te schrjve? 4) Aslut refereteveus / met utedeljk het bevordere v de doorlopede leerlje Refereteveus voles commsse Mejerk voor tl e rekee - Op welk veu kome leerle be? - Behle leerle het eweste veu e houde zj dt vst? - Hoe doe leerle het op de subdomee? - Wr k je ls school je pjle op rchte? De resultte zj et llee voor de leerle belrjk, het VO hteert de resultte v de Ctotoetse ook voor;. het toe bj de Ispecte v het Oderwjs op welk veu de leerle leerjr 1 strome. b. het krt bree v het otwkkelsperspectef v de leerl op o.. rekee door vrdhedsscores. c. determte r ee der veu door de roelj krt te bree. d. het krt bree v leerle de dree ut te vlle op rekee. Deze leerle kome merk voor r-lesse (put 3). e. beeldvorm v de roepe/klsse e dfferette tjdes de rekelesse f. besprek v roepsoverzchte met de (reke)docete. besprek v roepsoverzchte met het MT h. overzcht voor de metore met sterke e zwkke pute v hu leerle Nst de Cto toetse wordt er ook ewerkt met de methode-ebode toetse. De leerle werke éé uur per week tjdes het vk rekee met de rekemethode e worde oderverdeeld veuroepe be de ee metorroep. A het be e het ed v eder oderdeel worde zowel de betoets ls de edtoets emkt: De betoets behdelt de leerstof v ee perode de o kome t. A de hd v het tl oede twoorde, worde de leerle verdeeld veuroepe: De edtoets toetst dezelfde vre ls de betoets mr u het ede v ee perode. Het verschl met de betoets eeft welke voorut ee leerl eboekt heeft. De resultte worde bjehoude ee dvdueel volsysteem. A het ed v het schooljr wordt dt volsysteem het portfolo v de betreffede leerl estopt. Als metore de eeves tussetjdes wlle ze bv. voor rpportbespreke 1 e 2, kue ze dt opvre bj de lesever. Ouders krje de toets-resultte v Cto toetse thusestuurd. Deze resultte worde besproke tjdes de eerstvolede rpportbespreke met de metor, ouders e leerle. Odersteu op Vkcollee Tlbur Persooljk hdelspl Nederlds Vkcollee Tlbur mkt ebruk v ee persooljk hdelspl Nederlds. Dt wordt voor lle leerjre ezet om de extr odersteu oed beeld te bree. N..v. v de cto-resultte kue de leerle extr odersteu krje op het ebed v werkwoordspell, bss spell, 59

60 bss rmmtc e woordkes. Voor deze oderdele wordt het ICT-prormm Muswerk ebrukt. Verder wordt het prormm Neuwsberp (berjped leze) ebode. De leerle eve zelf of ze beplde stof berepe hebbe e weer ze er ewerkt hebbe. Nveu-uur tl Op Vkcollee Tlbur wordt elke week éé Nveu-uur tl ehoude. Dre weke chter elkr krje de leerle tjdes dt uur Neuwsberp (BL) e de 4 e week krje ze Muswerk. Accetklsse Nederlds e rekee: erchte beeled het kder v Pssed oderwjs Accetklsse zj bestemd voor leerle wrbj de dle s met betrekk tot spell, techsch leze, berjped leze e rekee be de bdbreedte v de LWOO vlle. Deze leerle zj bjzoder ebt met ee extr uur wskude of Nederlds op het rooster. Door meer dcht te eve dt vk kue leerchterstde edurede het eerste leerjr weewerkt worde zodt ze het tweede leerjr het dr eldede veu kue vole zoder extr mtreele. Om deze leerle et extr te belste s het lesuur wsselbr. Dt houdt dt zj ee der vk éé uur mder vole; bjvoorbeeld plts v dre uur MeM (Mes e Mtschppj) volt deze roep leerle mr twee uur MeM, terwjl de dere klsse dre uur vole. Het spreekt voor zch dt de betreffede docet dr ook op speelt met de te eve lesse. TRWPL (Tlrekewerkplts): Op Vkcollee Tlbur wordt ee tl- e rekewerkplts opercht, deze s u otwkkel. 60

61 61

62 62

63 Bjle 11: OPP ONTWIKKELINGSPERSPECTIEFPLAN Geeves leerl/ouders Nm leerl Geboortedtum Kls e metor Geeves ouder(s) Dtum opstelle OPP Dtum bjstelle OPP Bjzoderhede 2. Bekopte beschrjv v het dosser IQ, dose, oderwjsveu, schoolverloop 3. Voortezet oderwjsveu De leerl t oderwjs vole op het volede veu ercht op het verwte dplom: Bssberoepsercht Kderberoepsercht Gemed Leerwe LWOO 63

64 4. Verwcht utstroomveu Arbed MBO veu 1 AKA MBO veu 2 MBO veu 3 MBO veu 4 Aders 5. Problemtek Kd fctore Beschermed Belemmered Cotef Socl-emotoeel Lchmeljk Otwkkel 6. Schoolkemerke School Beschermed Belemmered 7. Omevskemerke Gez/ omev Beschermed Belemmered Betrokke sttes (exter) 64

65 8. Cocluse Wt heeft deze leerl od? 9. Cocretser v het ebode rremet Hoeveelhed tjd e dcht Cocreet: Lcht Medum Itesef Oderwjsmterl Cocreet: Fyseke omev Cocreet: Expertse Cocreet: Smewerk sttes Cocreet: 10. Vststelle rremet Voor deze leerl wordt het rremet vstesteld op: Lcht rremet Medum rremet Itesef rremet 65

66 11. Overeekomst Besproke op Ouder(s) / verzorer/(s) Nm: Hdteke: School Nm: Fucte: Hdteke: 66

67 Bjle 12: Meldcode huseljk eweld e kdermshdel 67

Ondersteuningsplan. Beschrijving basiszorgstructuur. VakcollegeTilburg 2014-2015

Ondersteuningsplan. Beschrijving basiszorgstructuur. VakcollegeTilburg 2014-2015 Odersteuigspl Beschrijvig bsiszorgstructuur VkcollegeTilburg 2014-2015 Postdres Postbus 1330 5004 BH Tilburg 013-5397020 Iteret www.vkcollegetilburg.l (E) ifo@vkcollegetilburg.l Aukje Brekelms Versie:

Nadere informatie

Duurzaam (ver)bouwen. Noordoost-Brabant 2013-2016

Duurzaam (ver)bouwen. Noordoost-Brabant 2013-2016 t e v o C l io g Re Duurzm (ver)bouwe Noordoost-Brbt 2013-2016 e w u o b e m S d i e h m duurz Duurzm Bouwe Grodstoffe worde schrser, het eergievrgstuk ijpeder e os klimt verdert. Duurzm bouwe e verbouwe

Nadere informatie

Bereik en waardering RTV Dordrecht - Herhalingsmeting

Bereik en waardering RTV Dordrecht - Herhalingsmeting Bereik e wrderig RTV ordrecht - Herhligsmetig Socil Geogrfisch Bureu bureu voor beleidsoderzoek e sttistiek ordrecht drs. F.W. Witerwerp drs. J.M. Schiff september 2006 Colofo Opdrchtgever Tekst rukwerk

Nadere informatie

Combinatoriek groep 2

Combinatoriek groep 2 Combatorek groep Tragsweeked ovember 013 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te make met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrjk bj het make va opgave s om et allee de theore de je ket

Nadere informatie

Combinatoriek groep 2

Combinatoriek groep 2 Combatore groep Mx: ducte, ladeprcpe, bomaalcoëffcëte, paaseereprcpe Tragsweeed ovember 015 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het

Nadere informatie

Lagrange-polynomen. Dick Klingens september 2004

Lagrange-polynomen. Dick Klingens september 2004 Lgrge-polyome Dck Klges september 004 1. Probleem V ee fucte f s, hetzj door metg, hetzj door berekeg, slechts ee edg tl fuctewrde (her + 1 beked: f( x0, f( x1,, f( x We wlle deze (verder obekede fucte

Nadere informatie

Verloop van exponentiele en logaritmische functies

Verloop van exponentiele en logaritmische functies Verloop v epoetiele e loritmische fucties ) Herhli ) Defiitie e rfiek v epoetiële fucties Ee epoetiële fuctie is ee fuctie met voorschrift vk eoteerd ls ep Hierst st ekele rfieke v epoetiële fucties eteked

Nadere informatie

Combinatoriek-mix groep 2

Combinatoriek-mix groep 2 Combatore-mx groep Tragsweeed, ovember 0 Theore De opgave deze hadout hebbe allemaal wat te mae met éé of meer va oderstaade oderwerpe Belagrj bj het mae va opgave s om et allee de theore de je et goed

Nadere informatie

Tel: +31 (0) Fax: +31 (0)

Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) BD Tel: + (0) 66 46 64 Fx: + (0) 66 46 00 f@bd.l www.bd.l BD Audt Aurce B.V. Ptbu 470, 700 AL mme Weted, 7 M mme Nederld Nrderdereprk B.V. T..v. de heer F. v Beer Ptbu 00 70 BA MMN mme, mrt 04 Kemerk:

Nadere informatie

Deel D. Breuken en algebra n

Deel D. Breuken en algebra n Deel D Breue e lgebr 9 9 7 7 7 9 0 Reee et stroe (). stt voor ee obeed tuurlij getl 7 9 0 Met wordt bedoeld e dus oo 0 0 Vul i: et wordt bedoeld... e dus oo... Vul oo de vjes v de stroo i: Tel de getlle

Nadere informatie

Samenvatting - Wiskunde I

Samenvatting - Wiskunde I Smevtt - Wsue I Clculus Erly Trsceetls Jmes Stewrt 6th eto Sles v A. Al-Dhhr Appe A Getlle, Vermele, Oeljhee e Absolute Wre N = {0,,,, } Ntuurlje etlle Z = {,-,-,-,0,,,, } Gehele etlle Q = { } Rtole etlle

Nadere informatie

REKENEN MACHTEN MET. 5N4p EEBII 2013 GGHM

REKENEN MACHTEN MET. 5N4p EEBII 2013 GGHM REKENEN MET MACHTEN Np EEBII 0 GGHM Inhoud Herhlin: Eponentiele roei... Netieve Mchten... Geroken mchten... Etr Oefeninen... 9 Hoere-mchts functies... 0 Overzicht vn de reels... Herhlin: Eponentiële roei

Nadere informatie

Regressie, correlatie en modelvorming

Regressie, correlatie en modelvorming Hoofdstuk 9 Regresse, correlate e modelvormg 9. Leare regresse 9.. Ileded voorbeeld De pute (,3), (,) e (3,5) lgge et op éé rechte. Hoe kue we de rechte vde de het best aaslut bj de pute? Plaats de coördate

Nadere informatie

Niks gedaan en toch gevangen... Kan dat zomaar?

Niks gedaan en toch gevangen... Kan dat zomaar? Niks ged e toch gevge... K dt zomr? Lesbrief voor de leerkrcht Hdleidig voor de leerkrcht Leerligebld Ee kid v cht stop je iet i ee cel. Niet i Nederld. Dt is belchelijk. Voor groep 7 e 8 v het bsisoderwijs

Nadere informatie

GRAAD 12 SEPTEMBER 2016 WISKUNDE V1

GRAAD 12 SEPTEMBER 2016 WISKUNDE V1 NASIONALE SENIOR SERTIFIKAAT GRAAD SEPTEMBER 06 WISKUNDE V PUNTE: 50 TYD: 3 uur *MATHA* Herde vrestel best ut bldse, sluted ʼn lgtgsbld WISKUNDE V EC/SEPTEMBER 06 INSTRUKSIES EN INLIGTING Lees de volgede

Nadere informatie

«^ s » > Sö5- * S > > ï 2 S = leling < 13. iffie > 1 *! ^ - ( - Q ,^" ra >. ra u. ra ra > > >- ra S -E. ra ra. ra ra. v S i B. "ra. ro ro.

«^ s » > Sö5- * S > > ï 2 S = leling < 13. iffie > 1 *! ^ - ( - Q ,^ ra >. ra u. ra ra > > >- ra S -E. ra ra. ra ra. v S i B. ra. ro ro. LTl T-t $J' et 2 r T. J t H ' D ( ï fm e ' T ( ) (L) -'s 1 «ffe M lel. * = t " qj l " ) '. l _ l l 21 ". l l l._: ' T J M_ ) 'l- 1! l l T ; T J j rj - J 1 T M 4- + - 4-. ; s tt ' J! " = J r r J 14- _ J

Nadere informatie

Protocol schoolzwemmen. Inspiratiebron voor overleg en samenwerking tussen zwembaden en scholen

Protocol schoolzwemmen. Inspiratiebron voor overleg en samenwerking tussen zwembaden en scholen Protocol choolzwemme Ipirtiebro voor overleg e mewerkig tue zwembde e chole Ihoudtfel Woord voorf 1 Elemete voor de overeekomt 3 1. Prtije 3 2. Algemee beplige 3 3. Zwembd 4 4. School / Schoolgemeechp

Nadere informatie

Nieuwsbrief van de maand juni 2010 van de cliëntenraad sociale zekerheid te Hulst.

Nieuwsbrief van de maand juni 2010 van de cliëntenraad sociale zekerheid te Hulst. Neuwsbref van de maand jun 2010 van de clëntenraad socale zekerhed te Hulst. Geachte lezers. De Clëntenraad socale zekerhed te Hulst probeert het mnmabeled van Hulst ten unste van u te beïnvloeden. Het

Nadere informatie

eerste kennismaking met Maarten Jilderda geachte lezer,

eerste kennismaking met Maarten Jilderda geachte lezer, eerste keismki met Doordcht bouwe echte lezer, Om u ee eerste idruk te eve v mij werkzmhede ls bouwkudi er, teker e dviseur heb ik dit korte portfolio emkt. buro visie. Ee bouwwerk moet zich vorme v bieuit.

Nadere informatie

Walter Gillijnsschool

Walter Gillijnsschool Schoolgids 2014 2015 Wlter Gillijsschool voor jeploderwijs Rietbergstrt 2 7201 GJ Zutphe Tijdelijk dres: (tot ogeveer medio mei 2015) Vispoortplei 16 7201 ET Zutphe Telefoo: 0575-516310 E-mil: ifo@wgs.skbg.l

Nadere informatie

Marit Besseling Portfolio. Marit Besseling

Marit Besseling Portfolio. Marit Besseling Mt Bessel Potfolo Mt Bessel Mt Bessel Potfolo C h Ove Ch Chese festvls Hoko zj ee betoveede e fsceede beleves. De beljkste tdtoele feeste v Hoko zj kleujk e umoe. Duzede mese doe mee de festvtete. Vuuwek,

Nadere informatie

en haar gekke uitvindingen

en haar gekke uitvindingen I gera vd je Z V B S R G Vroem vroem, tuut tuut! Zoek de 7 verschlle Ka jj Soumaya haar fets helpe make? Verbd de pute! Lesfche Wat weet je over gera? Weet jj og hoe de vlag va gera erutzet? Kleur ze!

Nadere informatie

Kennismaken. Wie zitten er bij jou in de klas? 4. Welke afspraken maak jij met je klas? 8

Kennismaken. Wie zitten er bij jou in de klas? 4. Welke afspraken maak jij met je klas? 8 Kennismken 1 2 + + Wie zitten er bij jou in de kls? 4 Welke fsprken mk jij met je kls? 8 Plusopdrcht 11 Thuisopdrcht 12 Meesterproef bij dit hoofdstuk 74 Help je klsgenoot met kennismken! Een nieuw schooljr,

Nadere informatie

16.6 Opgaven hoofdstuk 7: Producten en combinatoriek

16.6 Opgaven hoofdstuk 7: Producten en combinatoriek 166 Opgve hoofdstu 7: Producte e combitorie 166 Opgve hoofdstu 7: Producte e combitorie Opgve 71 1 + x) 3 1 + x) 1 + x) 2 1 + x) 1 + 2x + x 2 ) 1 + 2x + x 2 + x + 2x 2 + x 3 1 + 3x + 3x 2 + x 3 Opgve 72

Nadere informatie

DOEL: Weten wat de gevolgen en risico s kunnen zijn van het plaatsen van (persoonlijke) informatie op internet.

DOEL: Weten wat de gevolgen en risico s kunnen zijn van het plaatsen van (persoonlijke) informatie op internet. kennismking met i-respect.nl INTRODUCTIE GEMAAKT DOOR: Annèt Lmmers ONDERWERP: Een eerste kennismking met i-respect.nl en het onderwerp publiceren. DOEL: Weten wt de gevolgen en risico s kunnen zijn vn

Nadere informatie

1 Bewerkingen met matrices invoeren via voorbeelden. , is een commutatieve groep.

1 Bewerkingen met matrices invoeren via voorbeelden. , is een commutatieve groep. 1 Bewerkige met mtrices ivoere vi voorbeelde 11 -tlle e de bewerkige ( 1, 2, 3,, ) is ee -tl met i De verzmelig v reële -tlle otere we met Defiieer de som ls ( 1, 2, 3,, ) + (b 1,b 2,b 3,,b ) = ( 1 +b

Nadere informatie

Het gemiddelde. Prof. dr. Herman Callaert. Inhoudstafel

Het gemiddelde. Prof. dr. Herman Callaert. Inhoudstafel Statstek voor het secudar oderwjs Het gemddelde Het gemddelde Prof. dr. Herma Callaert Ihoudstafel Het tuïteve begrp gemddelde.... Er same voor opdraae....2 Eerljk verdele.... 2 Spele met de bouwstee va

Nadere informatie

B O V E N D E U R B V

B O V E N D E U R B V A A d m t e k a t e k a Stchtg De Leefabrek De betuurder Patrjzehof 51 3815 AW AMERSFOORT Jaarrekeg 2012 A A d m t e k a t e k a Stchtg De Leefabrek De betuurder Patrjzehof 51 3815 AW AMERSFOORT Jaarrekeg

Nadere informatie

Rappel. Reg.no. Dordtse Vrije School Dordrecht Leeuujenhartschool Oud-Beijerland Rudolf Steinerschool Rotterdam Vrije School Vredehof Rotterdam

Rappel. Reg.no. Dordtse Vrije School Dordrecht Leeuujenhartschool Oud-Beijerland Rudolf Steinerschool Rotterdam Vrije School Vredehof Rotterdam KRIMPEN AAN DEN IJSSEL aekomo c.d. Rappel Afdol. 2 *t DEC. 201 Reg.o. Cl.o. 1. v Sameuuerkede Vrjeschole Zud-Hollad Aa het College va Burgemeester e Wethouders va bezoekadres de Gemeete Krmpe a/d IJssel,

Nadere informatie

FOTO-ELEKTRISCH EFFECT

FOTO-ELEKTRISCH EFFECT . ACHTERGRONDINFORMATIE FOTO-ELEKTRISCH EFFECT I 887 expermeteerde de Dutse fyscus Herch Hertz met de vormg e voortplatg va elektromagetsche golve. Terwjl hj oderzocht hoe voke otstaa tusse elektrsch gelade

Nadere informatie

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven Prktische opdrcht Optimliseren vn verpkkingen Inleidende opgven V, WB Opgve 1 2 Gegeven is de functie f ( x) = 9 x. Op de grfiek vn f ligt een punt P ( p; f ( p)) met 3 < p < 0. De projectie vn P op de

Nadere informatie

2 Financieel rekenen

2 Financieel rekenen Noordhoff Utgevers bv 13 Faceel rekee.1 Iledg. Hoofdsom, omale e effecteve terest.3 Spare op bass va samegestelde varabele terest.4 Slotwaarde e cotate waarde.5 Meetkudge reekse e auïtete Samevattg Opgave

Nadere informatie

t (= aantal jaren na 1950)

t (= aantal jaren na 1950) Wiskude : Voorbeeldeme me uiwerkie) NB He eme bes ui 5 opve Je die elk woord volledi oe e liche behlve bij de meerkeuzevre; voor deze vre kruis je op he opvebld per vr hokje ) 3 De cijfers usse hkjes eve

Nadere informatie

Bezonningsonderzoek realisatie hoogbouw te Utrecht

Bezonningsonderzoek realisatie hoogbouw te Utrecht Bezoigsoderzoek relistie hoogbouw te Utrecht Oderdeel v het bestemmigspl voor deelgebied 4 e 5 v Kleeild Cetrum Cocept Rpportummer HA 2963-20-RA d.d. 22 jui 2015 Bezoigsoderzoek relistie hoogbouw te Utrecht

Nadere informatie

n 3" kdi 3 T ( D c <Q al (A *«. UlfD N " ^> Bl * n SS8 5 m P Q. 3 cr o f D - I". cs: Co < D-TO S =3 ft fo 5 a -, N. O Q 3- Sgcr IQ v_i.

n 3 kdi 3 T ( D c <Q al (A *«. UlfD N  ^> Bl * n SS8 5 m P Q. 3 cr o f D - I. cs: Co < D-TO S =3 ft fo 5 a -, N. O Q 3- Sgcr IQ v_i. '=; -t =() B '- j ) ^ H* l- D *" «- ) g Q QJ QJ tt..» Q) " 2. - 9 ft fp_ - -. D -f. fl r 2. =T - h * : f 2 -t " Q H ; -, 22. l _ ( - 2. B - f?. * u ' = 2, 2. - K \\ D *f tf) /} H e D 4 - ;: r 8 z r " (/)»

Nadere informatie

Ontleden? Leuk! Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Henk Jongsma, hoofdauteur Op Niveau tweede fase

Ontleden? Leuk! Inleiding. Opzet van deze lesbrief. Door Henk Jongsma, hoofdauteur Op Niveau tweede fase Door Henk Jongsm, hoofduteur Op Niveu tweede fse Ontleden? Leuk! Inleiding Lstig soms, dt ontleden. Denk je net een regel te egrijpen, kom je weer een uitzondering tegen. En ls je denkt die uitzondering

Nadere informatie

imtech Arbodienst (versie 2.0)

imtech Arbodienst (versie 2.0) imtech Arbodiest (versie 2.0) veilig e gezod werke (Gezodheids)risico s bij autorijde Buite de verkeersveiligheid e de oderhoudsstaat va de auto ka ook het lagdurig zitte i de auto tot (gezodheids)klachte

Nadere informatie

In dit nummer: T+huis. Creatieve Broedplaats. Welkomstpakket. Actieve Vrouwen. Buurtblad. Nieuw - kinderredactie. Kruidenbuurt. Nummer 2 - April 2015

In dit nummer: T+huis. Creatieve Broedplaats. Welkomstpakket. Actieve Vrouwen. Buurtblad. Nieuw - kinderredactie. Kruidenbuurt. Nummer 2 - April 2015 I dit ummer: T+huis Cretieve Broedplts Welkomstpkket Actieve Vrouwe Nieuw - kiderredctie Buurtbld Nummer 2 - April 2015 Kruidebuurt Ihoud Voorwoord Activiteiteoverzicht 3 Wijkdg 4 Ee ieuwe lete e ee ieuw

Nadere informatie

Hoe plan je een grote taak?

Hoe plan je een grote taak? 3 PLANNEN Hoe pln je een grote tk? Wt heb je n deze les? In deze les leer je hoe je grote tken in stukken opdeelt en over meerdere dgen inplnt. Hndig ls je bijvoorbeeld voor een toets moet leren, wnt zo

Nadere informatie

shopping budget zaterd ag 20/9 het Grootste Winkeldorp van Vlaanderen de vele

shopping budget zaterd ag 20/9 het Grootste Winkeldorp van Vlaanderen de vele maak ka op 250 hopp budet t f r He p p o h ked e e w 9 / 9 1 a zaterd a 20/9 & zod e b k e d oe b ot t kor de vele het Grootte Wkeldorp va Vlaadere t r ko e bo HAENTJENS Kled, Lere & Oderoed Dame e Here

Nadere informatie

(wi s ) Uitdagend teken-, kleur- en doeboek. Anna Weltman

(wi s ) Uitdagend teken-, kleur- en doeboek. Anna Weltman A Wetm R U L K D N U K ) (w KLUR(w )KUND o e, y mm et e O td ek ee we e d v p t td g e de te ke g e. e ve e d e vo m e u j ke d e ho ek e e ge mo o, e k c e g d e o M et t d t bo ek je e b jo de e k eu

Nadere informatie

BESTUURSKRACHTMETING DRECHTSTEDEN

BESTUURSKRACHTMETING DRECHTSTEDEN m BESTUURSKRACHTMETING DRECHTSTEDEN GEMEENTE DORDRECHT Utrecht, september 2005 29848 BESTUURSKRACHTMETING DRECHTSTEDEN GEMEENTE DORDRECHT INHOUD Blz. INLEIDING I.I AANLEIDING 1.2 LEESWIJZER ONDERZOEKSOPZET

Nadere informatie

Acdemi Press Dele Bij delig vermeigvuldigt me met het omgekeerde v de deler..3.5 Vereevoudige Het is goed mogelijk dt voorgde bewerkige iet de

Acdemi Press Dele Bij delig vermeigvuldigt me met het omgekeerde v de deler..3.5 Vereevoudige Het is goed mogelijk dt voorgde bewerkige iet de Acdemi Press 0 BIJLAGE Wiskudige opfrissig. Bewerkige bij vergelijkige Verdere v lid is omkere v de bewerkig, dus verderig v teke bij som of verschil y x+ b y b x vermeigvuldigig wordt delig e omgekeerd

Nadere informatie

Een Nieuw Conceptueel Model Voor Boekhouden Met Verschillende Abstractniveaus Sweere, A.M.J.

Een Nieuw Conceptueel Model Voor Boekhouden Met Verschillende Abstractniveaus Sweere, A.M.J. Tlburg Uversty Ee Neuw Coceptueel Model Voor Boekhoude Met Verschllede Abstractveaus Sweere, A.M.J. Publcato date: 999 Lk to publcato Ctato for publshed verso (APA): Sweere, A. M. J. (999). Ee Neuw Coceptueel

Nadere informatie

LUCIA MARTHAS. Institute for Performing Arts HBO MBO. Talent is only the starting point. Vooropleiding. Leerbedrijf.

LUCIA MARTHAS. Institute for Performing Arts HBO MBO. Talent is only the starting point. Vooropleiding. Leerbedrijf. LUCIA MARTHAS Insttute for Performng Arts Talent s only the startng pont - Irvng Berln - HBO MBO Vooropledng Leerbedrjf Onderwjsvse Voorwoord Het Luca Marthas Insttute for Performng Arts (LMIPA) s een

Nadere informatie

H 0 5 R R -F 5 x 1, 5 m m

H 0 5 R R -F 5 x 1, 5 m m I b u w k k p l t H I C 6 4 4 0 3 X G l v r s t d z h d l d g t l z! B s t k l t, D k u v r h t k p v -p r d Bu c kt W h p d t u d b s t r s u l t t v r k r p r d u c t, d t v r v r d g d s m t d l l r

Nadere informatie

0 niet gedefinieerd is).

0 niet gedefinieerd is). Mchte 1) Mchte et gehele exoete Volgede defiities kee we l ekele jre,...... 1 fctore (erk o dt iet gedefiieerd is). 1, Je ket ook l ee hele tijd de ekede rekeregels,,.,,,,,,.,, ) Vierktswortels e -de chtswortels

Nadere informatie

0 niet gedefinieerd is).

0 niet gedefinieerd is). Mchte 1) Mchte et gehele exoete Volgede defiities kee we l ekele jre fctore R, N R (erk o dt iet gedefiieerd is) 1 1 R, N Je ket ook l ee hele tijd de ekede rekeregels R,, Z R,, Z R Z,,,, R Z, R, Z R )

Nadere informatie

Een Nieuw Conceptueel Model Voor Boekhouden Met Verschillende Abstractniveaus Sweere, A.M.J.

Een Nieuw Conceptueel Model Voor Boekhouden Met Verschillende Abstractniveaus Sweere, A.M.J. Tlburg Uversty Ee Neuw Coceptueel Model Voor Boekhoude Met Verschllede Abstractveaus Sweere, A.M.J. Publcato date: 999 Lk to publcato Ctato for publshed verso (APA): Sweere, A. M. J. (999). Ee Neuw Coceptueel

Nadere informatie

Cluster Kop van Overijssel

Cluster Kop van Overijssel Oktoer 2015 Commuict Cluster Kop v Overijss Ee oderzoek r ehoefte e tevredeheid over commuict 0 Ihoud Oepger 2 Cocluss e evige 3 Vertwoordig 8 1. Wrderig huidige commuict 10 1.1 Overll tevredeheid 11 1.2

Nadere informatie

Cluster Drenthe Stadsbibliotheken

Cluster Drenthe Stadsbibliotheken Oktoer 2015 Commuict Cluster Drethe Stdsiliotheke Ee oderzoek r ehoefte e tevredeheid over commuict 0 Ihoud Oepger 2 Cocluss e evige 3 Vertwoordig 8 1. Wrderig huidige commuict 10 1.1 Overll tevredeheid

Nadere informatie

Algemeen. Restweefsel voor medischwetenschappelijk onderzoek

Algemeen. Restweefsel voor medischwetenschappelijk onderzoek Algemeen Restweefsel voor medischwetenschppelijk onderzoek U bent in het Ersmus MC voor onderzoek en/of behndeling. Soms is het nodig bloed of lichmsweefsel/-vloeistof bij u f te nemen. N fronding vn dit

Nadere informatie

De standaardafwijking

De standaardafwijking Statstek voor het secudar oderwjs De stadaardafwjkg De stadaardafwjkg Prof dr Herma Callaert Ihoudstafel Motvate Ee groter kader: leare modelle Dre dmeses, twee verklarede veraderljke Twee dmeses, éé verklarede

Nadere informatie

x z vonden we dat de z-score aangeeft hoeveel standaardafwijkingen de waarde

x z vonden we dat de z-score aangeeft hoeveel standaardafwijkingen de waarde PW11: Betrouwbaarhedstervalle Bj de stude va de ormale verdelg hebbe we geze dat volgede belagrjke 68-95 - 99.7 regel geldt: Ogeveer 68% va de waaremge lgt be ee afstad va Ogeveer 95% va de waaremge lgt

Nadere informatie

Lekker puzzelen en lekker met taal bezig zijn. Puzzel mee! Ria van Adrichem Leonie van de Wetering. jaargang 1 2006/2007. serie 7

Lekker puzzelen en lekker met taal bezig zijn. Puzzel mee! Ria van Adrichem Leonie van de Wetering. jaargang 1 2006/2007. serie 7 Lekker puzzelen en lekker met tl bezg zjn R vn Archem Leone vn e Weterng jrgng 00/00 sere Vormgevng Hen Kreulen jrgng, 00/00, sere 00 Nets ut eze utgve mg gekopeer woren zoner utrukkeljke toestemmng vn

Nadere informatie

Bibliotheek Hilversum

Bibliotheek Hilversum Oktoer 2015 Commuict iliotheek Hilversum Ee oderzoek r ehoefte e tevredeheid over commuict 0 Ihoud Oepger 2 Cocluss e evige 3 Vertwoordig 8 1. Wrderig huidige commuict 10 1.1 Overll tevredeheid 11 1.2

Nadere informatie

Getaltheorie. een introductie

Getaltheorie. een introductie Getltheore ee troducte 1 Iledg Getltheore s ee v de oudste deelgebede de wskude I het oude Grekeld, Itlë, Id, Ch e og vele dere lde vde we broe v de eerste wskudge de gehele getlle bestudeerde Zo hebbe

Nadere informatie

Maatschappelijk verantwoord ondernemen: Het rendeert! Maatregelen en instrumenten Getuigenissen van ondernemers uit de reguliere en Sociale Economie

Maatschappelijk verantwoord ondernemen: Het rendeert! Maatregelen en instrumenten Getuigenissen van ondernemers uit de reguliere en Sociale Economie Maatschappeljk veratwoord odereme: Het redeert Maatregele e strumete Getugesse va oderemers ut de regulere e Socale Ecoome Deze brochure kwam tot stad met steu va de Vlaamse mster va Mobltet, Socale ecoome

Nadere informatie

opgaven formele structuren procesalgebra

opgaven formele structuren procesalgebra opgven formele struturen proeslger Opgve 1. (opgve 3.3.7 op p.97 vn het ditt 2005) Een mier moet vn links voor onder nr rehts hter oven op een kuus, met ties (rehts), (hter), en (oven). Uitwerking vn opgve

Nadere informatie

ALCOHOLKENNIS DOORGESPEELD

ALCOHOLKENNIS DOORGESPEELD Al cohol kenn s door gespeel d Eval uat eal cohol voor l cht ng doorpeer sopf est val s ALCOHOLKENNIS DOORGESPEELD Evaluate alcoholvoorlchtng door peers op festvals December 2005 INTRAVAL Gronngen-Rotterdam

Nadere informatie

YIDDLBA4R ~J1 LGR ~~O\DRVVIJS ~

YIDDLBA4R ~J1 LGR ~~O\DRVVIJS ~ ~LGEMEEN ~~RSLc \ DF! STT ~Jll {SJ( \l llft S SN HET YDDLB4R ~J LGR ~~O\DRVVJS ~ VOOR EUROPENEN EN MET DEZEN GELJKGESTELDEN NEDERLNDSH-NDE OVER 89 Smegesteld ut de verslge v hot ollege v urtore v hot Gymsum

Nadere informatie

Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a

Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a Werkbld Een feestml Nm: Ieder lnd en iedere cultuur kent specile dgen. Dn gn fmilies bij elkr op bezoek. Op die specile dgen is er meestl extr ndcht voor het eten. Hier zie je wt voorbeelden vn feesten

Nadere informatie

Natuurlijke getallen op een getallenas en in een assenstelsel

Natuurlijke getallen op een getallenas en in een assenstelsel Turf het ntl fouten en zet de resultten in een tel. Vlmingen Nederlnders resultt ntl resultt ntl 9 9 en nder tlstelsel U Ontijfer de volgende hiërogliefen met ehulp vn het overziht op p. in het leerwerkoek.........................

Nadere informatie

Een andere regressie? Edward Omey HUB Stormstraat Brussel Lente 2008

Een andere regressie? Edward Omey HUB Stormstraat Brussel Lente 2008 Ee dere regresse? Edwrd Ome HUB Stormstrt 000 Brussel ete 008 Iledg I Utwskelg / 008 stelle J. Deprez e J. erscheure de formule op voor de fstd v ee put tot ee rechte. Zj vde de volgede utdrukkg voor de

Nadere informatie

Hoe los ik het op, samen met Thuisvester? Ik heb een klacht

Hoe los ik het op, samen met Thuisvester? Ik heb een klacht Klachte? Hoe los ik het op, same met Thuisvester? Ik heb ee klacht Thuisvester doet haar uiterste best de beste service te verlee aa haar huurders. We vide ee goede relatie met oze klate erg belagrijk.

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II

Eindexamen wiskunde B vwo 2010 - II Eideame wiskude B vwo 200 - II Sijde met ee hoogtelij Op ee cirkel kieze we drie vaste pute, B e C, waarbij lijstuk B gee middellij is e put C op de kortste cirkelboog B ligt. Ee put doorloopt dat deel

Nadere informatie

Cats. Den Haag, ~ '' Kenmerk: DGB 2010-423

Cats. Den Haag, ~ '' Kenmerk: DGB 2010-423 Cats Den Haag, ~ '' Kenmerk: DGB 2010-423 ] Motverng vanjhet beroepschrft n cassate (rolnummer 10/00158) tegen de utspraak van het Gerechtshof te Arnhem van 1 december 2009, nr. 08/00145, j j/ nzake SËËÊÊÊÈÈÊÈtemÈ

Nadere informatie

Uitvoeringsregeling Dienstreizen Wageningen UR

Uitvoeringsregeling Dienstreizen Wageningen UR Uitvoeringsregeling Dienstreizen Wgeningen UR Vstgesteld door het College vn Bestuur d.d. 11 ugustus 2003* Gelet op rtikel 3.21 lid 1 su vn de CAO Nederlndse Universiteiten en rtikel 8.5 vn de CAO Stichting

Nadere informatie

Inhoudsopgave LES 1: NAAR SCHOOL LES 2: VRIJE TIJD LES 3: THUIS LES 4: NEDERLAND LES 5: TOEKOMST 126

Inhoudsopgave LES 1: NAAR SCHOOL LES 2: VRIJE TIJD LES 3: THUIS LES 4: NEDERLAND LES 5: TOEKOMST 126 Inhoudsopgve LES 1: NAAR SCHOOL 8 1 Wt is het huiswerk? 8 2 Onderwijs voor iedereen 14 3 Een nieuw rooster 20 4 N schooltijd 26 Woorden 32 LES 2: VRIJE TIJD 36 1 Een ijntje 36 2 Zijn jongeren tevreden

Nadere informatie

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling Praktische opdracht: Complexe getalle e de Julia-verzamelig Auteur: Wiebe K. Goodijk, Zerike College Hare Beodigde Voorkeis: 1 = i Het complexe vlak. Notatie: z = a + bi of z = r(cosϕ + i si ϕ) Regel va

Nadere informatie

Periodiciteit bij breuken

Periodiciteit bij breuken Periodiciteit bij breuke Keuzeodracht voor wiskude Ee verdieede odracht over eriodieke decimale getalle, riemgetalle Voorkeis: omrekee va ee breuk i ee decimale vorm Ileidig I deze odracht leer je dat

Nadere informatie

Wat doen we met de vuile was?

Wat doen we met de vuile was? Door Jn de Wrd Wt doen we met de vuile ws? Inleiding Gechte medewerkers, Ons edrijf komt de ltste tijd hels nogl negtief in het nieuws. Sommigen vn jullie mken zich lijkr schuldig n het [1] vn de vuile

Nadere informatie

Toelichting advies gemeenteraad bij aanvraag aanwijzing als lokale publieke media-instelling

Toelichting advies gemeenteraad bij aanvraag aanwijzing als lokale publieke media-instelling B000012403 25 ĩ O Toelchtng adves gemeenteraad bj aanvraag aanwjzng als lokale publeke meda-nstellng Ì...Ï 1. Algemeen De wetgever heeft gekozen voor een s ys teem waarbj per gemeente, voor de termjn van

Nadere informatie

Den Haag, i g. Kenmerk: DGB 2013-5559

Den Haag, i g. Kenmerk: DGB 2013-5559 Den Haag, g NOV Kenmerk: DGB 2013-5559 Beroepschrft n cassate tegen de utspraak van de Rechtbank te 's-gravenhage X "Z van 3 oktober 2013, nr. 13/07712, op een beroepschrft van SHMRMMI tefj betreffende

Nadere informatie

nfraphil w wl il.nl www.infraphil.nl nf r P h l w, i. P t" w l. nf rs w n i ww w.infraphil.nl ww Genezing door warmte Schoonheidsbehandeling

nfraphil w wl il.nl www.infraphil.nl nf r P h l w, i. P t w l. nf rs w n i ww w.infraphil.nl ww Genezing door warmte Schoonheidsbehandeling W W W. l fral.l. l.l.fral.l a l.l.fra.fral.l P r a p h l.l.fra, fral.l. l.l.fral.l, a l.l.fra l,fra.l a p h l.l.ïfra, fral.l. l.!.fral.l a l...fra!.fra.l a p h l.l.fra fral.l. l.l.fral.l. ï a l.l.fra l.fral.l

Nadere informatie

betreffende het doorgeven van orders via fax en telefoon

betreffende het doorgeven van orders via fax en telefoon Reglemet Tele-Equity betreffede het doorgeve va orders via fax e telefoo (Retail Cliëte) 02541 Om redee va efficiëtie e selheid ka de Cliët wese om zij orders per fax e/of telefoo aa de Bak over te make.

Nadere informatie

Opgaven OPGAVE 1 1... OPGAVE 2. = x ( 5 stappen ). a. Itereer met F( x ) = en als startwaarden 1 en 100. 100...

Opgaven OPGAVE 1 1... OPGAVE 2. = x ( 5 stappen ). a. Itereer met F( x ) = en als startwaarden 1 en 100. 100... Opgave OPGAVE 1 a. Itereer met F( ) = e als startwaarde 1 e 1. 16 1............... 16 1............... b. Stel de bae grafisch voor i ee tijdgrafiek. c. Formuleer het gedrag va deze bae. (belagrijk is

Nadere informatie

In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers van het college: eindige automaten.

In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers van het college: eindige automaten. 9 2 Eindige utomten In dit hoofdstuk introduceren we de hoofdrolspelers vn het college: eindige utomten. 2.1 Deterministische eindige utomten We eginnen met een vooreeld. Vooreeld 2.1 Beschouw het volgende

Nadere informatie

Elke leerling een nieuwe kans. Tijdelijk naar onderwijsopvang om uitval te voorkomen

Elke leerling een nieuwe kans. Tijdelijk naar onderwijsopvang om uitval te voorkomen Elke leerlig ee ieuwe kas Tijdelijk aar oderwijsopvag om uitval te voorkome 0 Samewerkigsverbad Koers VO werkt met de schole voor voortgezet oderwijs aa ee passede plek voor elke leerlig. Soms wijkt de

Nadere informatie

Schoenen voor diabetes en reuma

Schoenen voor diabetes en reuma Schoee voor diabetes e reuma Comfortschoee gemaakt voor de extra kwetsbare voet Officieel gee vergoedig via zorgverzekeraar. Echter bij ekele zorgverzekeraars is door middel va idividuele aavraag vergoedig

Nadere informatie

CHeCk it out! Jij komt toch ook een keer kijken?

CHeCk it out! Jij komt toch ook een keer kijken? CHCk t out! Jj komt toch ook kr kjk? Op Dg Ht Huygs Collg Rchmowl lrt jou ho j ht bst ut jzlf kut hl. Dt komt omdt j: 1. j hr mt thus volt 2. d brugkls op ht just vu ls krjgt 3. vl utdgg krjgt 4. d bgldg

Nadere informatie

Het reëel getal b is een derdewortel van het reëel getal a c. Een getal en zijn derdewortel hebben hetzelfde toestandsteken.

Het reëel getal b is een derdewortel van het reëel getal a c. Een getal en zijn derdewortel hebben hetzelfde toestandsteken. Werkoek Alger (cursus voor 5u wiskunde) Hoofdstuk : Rekenen in R Nm:. 1. Derdewortel vn een reëel getl (oek pg 7) Een derdewortel vn het reëel getl is dus een getl wrvn de derdemcht gelijk is n. Vooreelden:

Nadere informatie

Is de app een onmisbaar onderdeel van de les of het leerproces? nee. Is de leerling/student 16 jaar of ouder?

Is de app een onmisbaar onderdeel van de les of het leerproces? nee. Is de leerling/student 16 jaar of ouder? Beslsboom onderwjsapps Deze beslsboom helpt je bj het maken van de afwegng of (en onder welke voorwaarden) je een onderwjsapp kunt gebruken bnnen jouw les. START HIER het onderzoek naar je app Is de app

Nadere informatie

Praktische Opdracht Lineair Programmeren V5

Praktische Opdracht Lineair Programmeren V5 Prktische Opdrcht Lineir Progrmmeren V5 Bij deze prktische opdrcht g je n het werk met een ntl prolemen die je door middel vn Lineir Progrmmeren kunt oplossen. Je werkt lleen of in tweetllen. De prktische

Nadere informatie

Checklist. Aanvulling ondersteuningsplan. integratie LWOO en PrO in passend onderwijs. 11 mei 2015. [Typ hier]

Checklist. Aanvulling ondersteuningsplan. integratie LWOO en PrO in passend onderwijs. 11 mei 2015. [Typ hier] [Typ hier] Checklist Anvulling ondersteuningspln integrtie LWOO en PrO in pssend onderwijs 11 mei 2015 Deze checklist is tot stnd gekomen in nuwe smenwerking met: Ministerie vn Onderwijs, Cultuur en Wetenschp

Nadere informatie

Van zekerheid tot onzekerheid

Van zekerheid tot onzekerheid Va zekerhed tot ozekerhed Vcet va der Ve www.vcetvaderve.l fo@vcetvaderve.l Bjdrage aa het Colloquum Vervoersplaologsch Speurwerk 21 e 22 ovember 2013, Rotterdam Samevattg Va zekerhed tot ozekerhed Ter

Nadere informatie

b,^.c/ -í w-t S t><-h.scl

b,^.c/ -í w-t S t><-h.scl Z g AUG Z0lt C \/f2 b,^.c/ -í w-t S t> Retourdres Postbus 88 5000 AB Tilburg OPTIMUS stichting ktholiek, protestnts-christelijk

Nadere informatie

Internetopgaven hoofdstuk 8

Internetopgaven hoofdstuk 8 Internetopgven hoofdstuk 8 IO.8.1 Zie onderstnde MVA-stt vn Anders BV, producent vn kunststof kozijnen. MVA stt Anders BV Omschrijving Anschf Anschf Afschrijvings- Boekwrde Afschrijving Boekwrde dtum wrde

Nadere informatie

In figuur 1 zien we het project weergegeven in Gantt-kaart. De totale tijdsduur bedraagt 20 weken.

In figuur 1 zien we het project weergegeven in Gantt-kaart. De totale tijdsduur bedraagt 20 weken. Proectplnnng.. De Gntt-krt. Een Gntt-krt s een dgrmm met n de bscs de td en n ordnt de verschllende ctvteten de smen het gnse proect utmken. Het volgende proect bestt ut ctvteten (ze tbel ): A tot en met

Nadere informatie

AFSTANDEN EN HOEKEN IN

AFSTANDEN EN HOEKEN IN AFSTANDEN EN HOEKEN IN Kls 6N e 7N K. Temme INHOUD. DE AFSTAND AN TWEE PUNTEN.... DE AFSTAND AN EEN PUNT EN EEN LIJN.... DE AFSTAND AN EEN PUNT EN EEN LAK... 7. DE AFSTAND AN EEN LIJN EN EEN LAK... 9.

Nadere informatie

1) Definitie, rekenkundige en meetkundige rijen

1) Definitie, rekenkundige en meetkundige rijen Rije ) Defiitie, reeudige e meetudige rije ) Defiitie e ottie Ee rij is ee fbeeldig v u : u, u, u,, u, N i R We otere ee rij ls ( ) 3 Hierbij zij u, u, u 3, de terme v die rij, e u is de lgemee term v

Nadere informatie

De supermarkt. a Welk karretje heeft de duurste boodschappen? Leg uit waarom je dat denkt. b Hoeveel klanten nog tot de 1000ste klant? Reken uit.

De supermarkt. a Welk karretje heeft de duurste boodschappen? Leg uit waarom je dat denkt. b Hoeveel klanten nog tot de 1000ste klant? Reken uit. lesboek groep 8 1 De supermrkt nt 0ste kl De 0 inuut grtis! mg 1 mhppen doen boods en: bloem bij bloemen extr! grtis 3 193 86 0 klnten 1 Welk krretje heeft de duurste boodshppen? Leg uit wrom je dt denkt.

Nadere informatie

Heerhugowaard Stad van kansen

Heerhugowaard Stad van kansen Heerhugowaard Stad van kansen Bestuursdenst I adves aan Burgemeester en Wethouders Reg.nr: BW 13-0415 Sector/afd.: SO/OV Portefeullehouder: S. Bnnendjk Casenr.: Cbb130383 Steller/tst.: E. Brujns Agenda:

Nadere informatie

Avond voor bewonerscommissies. 13 november 2012

Avond voor bewonerscommissies. 13 november 2012 Avod voor bworscommsss 13 ovmbr 212 Prormm Wlkom! Kuz voor w v/d dr odrwrp Adr odrwrp vold bjkoms Ircv bjkoms: 2:1 VOC: Frs v Dusscho Tom v d Br 2:5 Bro 213: Dor Lomm 21: Jrpl voor bd: Advsurs lfomv 3

Nadere informatie

Moderne wiskunde: berekenen zwaartepunt vwo B

Moderne wiskunde: berekenen zwaartepunt vwo B Moderne wiskunde: erekenen zwrtepunt vwo B In de edities 7 en 8 ws er in de slotdelen vn VWO B ruimte genomen voor een prgrf over het erekenen vn een zwrtepunt. In de negende editie is er voor gekozen

Nadere informatie

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe?

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe? Oefenopgven over Stoffen en Mterilen Uitwerking en ntwoord op elke opgve stt n de ltste opgve. Gegevens kunnen worden opgezoht in de tellen hterin. Als de zwrteftor niet vermeld is mg je 9,81 N/kg nemen.

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Steekproefmodelle e ormaal verdeelde steekproefgroothede 4. Werktekst voor de leerlg Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecle Goethals Les Provoost Marc Vacaudeberg . Populatemodelle:

Nadere informatie

Bijzonder wonen vraagt om een bijzondere keuken

Bijzonder wonen vraagt om een bijzondere keuken Bijzoder woe vrgt om ee bijzodere keuke I dit project werke wij sme met:? Afsprk mke 030-63 50 063 Trsprte offerte U otvgt ee offerte met ee trsprte prijs iclusief motge (idie gewest) é de mogelijkheid

Nadere informatie

In samenwerking met. ECU 92 - www.ecu92.nl

In samenwerking met. ECU 92 - www.ecu92.nl I samewerkg met ECU 9 - www.ecu9.l Leo Strjbosch Makkeljk Lere! Statstek Compedum Studetesupport Studetesupport.l 6 Leo Strjbosch & Studetesupport Dowload grats op ISBN 87-768-46-8 Studetesupport Studetesupport.l

Nadere informatie