Een onderzoek naar varende ouders en hun behoeften betreffende het integrale onderwijs van de LOVK

Transcriptie

1 Een onderzoek naar varende ouders en hun behoeften betreffende het integrale onderwijs van de LVK

2

3 Rapport Varende kinderen beter in beeld Een onderzoek naar varende ouders en hun behoeften betreffende het integrale onderwijs van de LVK April 2010 Drs. A.C.C. Hubens ude Engelenseweg AB Den Bosch

4

5 INHUDSPGAVE HFDSTUK 1. INLEIDING ACHTERGRND DELSTELLING a nderzoeksvragen PZET EN UITVERING INDELING VAN HET RAPPRT... 3 HFDSTUK 2. GEZINNEN MET JNGE KINDEREN KENMERKEN a Het gezin b Het bedrijf PRGNSE a Aantal leerlingen b Schoolbezoek HFDSTUK 3. BESTAANDE VRZIENINGEN VRKEUR DE NDERWIJSLEERPAKKETTEN EN DE MENTR a De onderwijsleerpakketten b De mentor SCHLEN HFDSTUK 4. NIEUWE VRZIENINGEN VRKEUR DIGITALE VRZIENINGEN UITBREIDING VRZIENINGEN HFDSTUK 5. BEKENDHEID EN CMMUNICATIE BEKENDHEID VAN LVK CMMUNICATIE NAAR UDERS HFDSTUK 6. SAMENVATTING SAMENVATTING EN CNCLUSIES AANBEVELINGEN BIJLAGE i Varende kinderen beter in beeld

6 Inhoudsopgave LIJST VAN TABELLEN Tabel 1. Representativiteitscontrole naar provincie van domicilie... 2 Tabel 2. Representativiteitscontrole naar schoolgroep Tabel 3. Leeftijdcategorie van ouders in 2004 en Tabel 4. Hoogst behaalde schoolopleiding naar sekse in 2004 en Tabel 5. Kerkelijke gezindte... 7 Tabel 6. Achtergrond van huidige en toekomstige ouders naar sekse Tabel 7. LVK-doelgroep naar vaargebied in 2004 en Tabel 8. In hoeverre de LVK-doelgroep dezelfde vaarroute vaart Tabel 9. LVK-doelgroep naar samenstelling van de bemanning Tabel 10. LVK-doelgroep naar exploitatiewijze Tabel 11. Toekomstplannen van gezinsbedrijven in 2003 en LVK-doelgroep in Tabel 12. Redenen van tussentijdse uitschrijving in percentages Tabel 13. Uitstroom van jonge kinderen per schooljaar Tabel 14. Prognose van het aantal leerlingen voor de komende schooljaren Tabel 15. Prognose van toekomstige ouders en werkelijke situatie van het gebruik van ligplaatsscholen Tabel 16. Gemiddelde rapportcijfers per onderwijsvoorziening in Tabel 17. Bekendheid van informatie- en onderwijsvoorzieningen onder toekomstige ouders (n=24) LIJST VAN FIGUREN Figuur 1. Leeftijdsverdeling van huidige en toekomstige ouders... 5 Figuur 2. Kerkelijke gezindte van huidige en toekomstige ouders... 7 Figuur 3. In hoeverre ouders vinden dat de LVK bijdraagt aan goed onderwijs Figuur 4. In hoeverre ouders vinden dat de LVK bijdraagt aan het voortbestaan van gezinsbedrijven in de binnenvaart Figuur 5. Aantal ingeschreven leerlingen bij de LVK op de wettelijke teldatum Figuur 6. De instroom en uitstroom van kinderen vanaf 3,5 jaar per schooljaar Figuur 7. Aandeel huidige en toekomstige ouders die de voorziening belangrijk vinden en totaalscore per voorziening. (n=165) Figuur 8. Mate waarin ouders de pakketten zouden willen veranderen Figuur 9. Mate waarin ouders de onderdelen van mentorbegeleiding meer of minder willen hebben Figuur 10. Mate waarin ouders de ligplaatsscholen zouden willen veranderen Figuur 11. Aandeel huidige en toekomstige ouders die de nieuwe voorziening belangrijk vinden en totaalscore. (n=165) Figuur 12. In hoeverre ouders het nodig vinden dat de LVK digitale voorzieningen aanbiedt Figuur 13. In hoeverre ouders in algemene zin en zelf gebruik willen maken van digitale voorzieningen Figuur 14. In hoeverre ouders het nodig vinden dat de LVK haar voorzieningen gaat uitbreiden Figuur 15. In hoeverre ouders in algemene zin en voor hun eigen kind uitbreiding van onderwijsvoorzieningen willen Figuur 16. In hoeverre ouders denken dat LVK naamsbekendheid heeft onder verschillende groepen Figuur 17. Mate waarin ouders in algemene zin de informatievoorzieningen nodig vinden (n=139) Figuur 18. Mate waarin ouders zelf gebruik maken van de informatievoorzieningen (n=139) ii

7 HFDSTUK 1. INLEIDING In de eerste paragraaf wordt informatie gegeven over de achtergrond van dit onderzoek. In de tweede en derde paragraaf komen de doelstelling, de opzet en de uitvoering van het onderzoek aan bod. Tot slot wordt in de laatste paragraaf een indeling van het rapport gegeven. 1.1 ACHTERGRND Het integrale onderwijssysteem van de LVK (Landelijk nderwijs aan Varende Kinderen) bestaat uit de volgende onderdelen: - onderwijs aan boord met de speelleer-, onderwijs-, en themapakketten; - begeleiding door de mentoren; - onderwijs op de ligplaatsscholen; - samenwerking met basisscholen; - samenwerking met peuterspeelzalen. Sinds het vorige onderzoek in 2004 zijn in het onderwijssysteem van de LVK een aantal veranderingen doorgevoerd. De taak van de mobiele leidsters is opgegaan in de mentortaak. ok is er een toenemende aandacht voor voorschoolse voorzieningen en samenwerking met peuterspeelzalen. Sinds het schooljaar 2009 wordt ook onderwijs geboden aan drie-jarigen met het nieuwe speelleerpakket VoorSprong. Bovendien bestaat nu de mogelijkheid om onderwijs groep 3 te volgen bij de LVK. Een andere nieuwe voorziening is de digitale leeromgeving school@home. Daarnaast is de informatievoorziening naar ouders toe sterk uitgebreid. uders worden regelmatig voorzien van informatie door korte nieuwsberichten via en kunnen de website raadplegen voor actuele informatie. Nieuwe ouders ontvangen bij aanmelding een DVD over de inrichting van het onderwijs. ok ontvangen alle ouders de uitgebreidere periodiek Langszij, dat een volwaardig informatieblad over de inrichting van het onderwijs aan varende jonge kinderen is geworden. De LVK heeft als beleidslijn dat er iedere vijf jaar een prognose wordt gemaakt van het aantal te verwachten jonge kinderen. In mei 2000 is in het rapport Varende kleuters blijven tellen een vooruitblik gemaakt tot 2004 en in maart 2005 is in het rapport Varende kleuters tellen mee een prognose gegeven van het aantal kleuters tot Vandaar dat er nu weer een nieuwe prognose tot 2013 wordt gegeven. Tevens wordt inzicht geboden in de belangrijkste kenmerken van het bedrijf en het gezin aan boord. 1.2 DELSTELLING Het doel van het onderzoek is ten eerste een prognose te geven van de toekomstige omvang van de doelgroep en de specifieke kenmerken daarvan. Ten tweede is het doel om inrichting en organisatie van onderwijs en de communicatie hierover (nog) beter af te stemmen op de wensen en behoeften van de doelgroep. 1.2a nderzoeksvragen 1. Wat zijn de achtergrondkenmerken van de doelgroep van varende ouders en hun jonge kinderen? 2. In welke mate draagt de LVK bij aan de instandhouding van de gezinsbedrijven door het bieden van onderwijs aan jonge kinderen? 3. Welke wensen en behoeften leven er bij de doelgroep voor zowel bestaande als nieuwe voorzieningen? 1 Varende kinderen beter in beeld

8 Inleiding 1.3 PZET EN UITVERING Het onderzoek heeft plaats gevonden in de periode september 2009 februari De methode van onderzoek bestaat enerzijds uit een schriftelijke enquête (zie bijlage 1) gehouden onder huidige en toekomstige ouders. Anderzijds wordt ook geput uit registratiegegevens van het aantal leerlingen van de LVK en uit de resultaten van de exit-enquête verwoord in het rapport Luisteren naar ouders van november Huidige ouders, zijn de ouders waarvan in november 2009 één of meer kinderen ingeschreven waren bij de LVK en het onderwijs volgden. De respons op de enquête onder huidige ouders is 68% (149 vragenlijsten). Het streven was om een respons van 70% te realiseren. ndanks dat de inzendtermijn verlengd is en de mentoren de ouders nog benaderd hebben om de vragenlijst te retourneren is dit net niet gehaald. Wel is het zo dat de inschakeling van de mentoren de respons verhoogd heeft van 59% tot de uiteindelijk 68%. We willen graag weten of de ouders die hun vragenlijst geretourneerd hebben een dwarsdoorsnede vormen van alle ouders. De hoge respons is gunstig voor de representativiteit. In de volgende tabel kijken we naar de provincie van domicilie. Tabel 1. Representativiteitscontrole naar provincie van domicilie. Alle ouders Respons Provinciën aantal perc. aantal perc. Brabant/Limburg 23 10% 14 10% Midden-Nederland 26 11% 16 11% Noord/Zuid-Holland/Zeeland % % Friesland/Groningen 12 5% 6 4% Buitenland 8 3% 5 3% Totaal % % Uit de tabel kan worden afgelezen dat uit alle provincies en ook uit het buitenland ouders gereageerd hebben en dat deze ook naar evenredigheid zijn van alle ouders. Deze vergelijking maken we ook voor de schoolgroepen waar het jongste kind van de ouders zich in november 2009 bevindt. Let wel de verdeling van alle jonge kinderen naar schoolgroepen is anders omdat in deze verdeling alleen het jongste kind van een ouderpaar is meegenomen. Tabel 2. Representativiteitscontrole naar schoolgroep. Schoolgroep Alle ouders Respons aantal perc. aantal perc. groep % 40 28% groep % 59 41% groep % 45 31% Totaal % % ok hierbij zien we dat de relatieve aandelen bij de respons onder de ouders van huidige leerlingen nagenoeg gelijk zijn aan alle ouders. Aangezien de respons op de kenmerken provincie van domicilie en op schoolgroep representatief is, kunnen we aannemen dat de respons ook representatief is voor andere kenmerken en er geen sprake is geweest van een selectieve non-respons. De toekomstige ouders zijn de ouders met een binnenvaartbedrijf die momenteel een kind jonger dan 3 jaar aan boord hebben. De aan hen verstuurde vragenlijst is een ingekorte versie van de vragenlijst onder huidige ouders (zie bijlage 1). Toekomstige ouders zijn opgespoord door gebruik te maken van de al aangemelde leerlingen bij de LVK en voor het grootste deel door oproepen te plaatsen in de vakbladen zodat nieuwe ouders zich konden melden. Dit heeft geresulteerd in 46 volledige adressen met een respons van 55% en 25 ingevulde vragenlijsten. Dit aantal is aan de 2

9 lage kant en de percentages over toekomstige ouders moeten dus vooral gelezen worden als indicaties. De totale respons van 174 ouderparen is wel voldoende groot om betrouwbare percentages te geven en zoals we hierboven gezien hebben zijn ze ook representatief. Sommige vragen zijn voor beide ouders gesteld, zoals opleiding, leeftijd e.d. In dat geval is het totale aantal nog hoger, namelijk 348 respondenten. 1.4 INDELING VAN HET RAPPRT Het rapport bestaat uit zes hoofdstukken. Hoofdstuk 1 is de inleiding met de doelstelling, opzet en uitvoering van het onderzoek. Hoofdstuk 2 geeft een beschrijving van de varende gezinnen en tevens wordt een prognose gegeven van het aantal ingeschreven leerlingen in de toekomst. Hoofdstuk 3 gaat in op de bestaande onderwijsvoorzieningen, namelijk de speel- en onderwijsleerpakketten en de begeleiding door de mentor. Hoofdstuk 4 gaat in op de behoefte aan nieuwe voorzieningen zoals verschillende digitale voorzieningen en de uitbreiding van het onderwijs voor peuters en groep 3 en buitenschoolse opvang. Hoofdstuk 5 behandelt naamsbekendheid van de LVK en de verschillende informatie- en communicatievoorzieningen van de LVK. Tot slot wordt het rapport in hoofdstuk 6 afgesloten met een samenvatting, conclusies en aanbevelingen. De enquête Vragenlijst over uw wensen staat opgenomen in bijlage 1. 3 Varende kinderen beter in beeld

10 4

11 HFDSTUK 2. GEZINNEN MET JNGE KINDEREN De doelgroep van de LVK bestaat voor het grootste deel uit varende gezinnen met jonge kinderen aan boord. In de eerste paragraaf beschrijven we deze doelgroep aan de hand van enkele algemene kenmerken van het gezin en het bedrijf. In de tweede paragraaf geven we een overzicht van het aantal ingeschreven jonge kinderen van de afgelopen jaren en een prognose voor de komende jaren. 2.1 KENMERKEN Eerst komen de kenmerken van de ouders aan bod zoals kindertal, leeftijd, schoolopleiding, kerkelijke gezindte, onderwijs aan varenden, woonsituatie en gebruik. Vervolgens komen de kenmerken van het varende bedrijf aan bod zoals scheepstype, vaargebied en vaarroute, samenstelling van de bemanning, bedrijfsvoering en toekomstplannen. 2.1a Het gezin Kindertal De meeste ouders (61%) hebben 1 of 2 kinderen en 39% heeft meer dan 2 kinderen. In 2004 was deze verhouding 52% - 48%. De gemiddelde gezinsgrootte van de doelgroep is behoorlijk hoog namelijk gemiddeld 2,6 kind per gezin. Deze is echter wel gedaald ten opzichte van 2004 toen was de gemiddelde gezinsgrootte 2,8 kind. Het gemiddelde kindertal is ten opzichte van 2004 dus afgenomen. Ter vergelijking, het gemiddelde kindertal van alle Nederlandse varende gezinsbedrijven was in 2004: 2,1 kinderen en van alle Nederlandse vrouwen 1,7 kinderen. Daar tegenover staat dat het aandeel van ouders dat een kind verwacht is toegenomen. Ten tijde van de enquête is 8% van de huidige ouders in verwachting van een kind en zelfs 33% van de toekomstige ouders. Terwijl in 2004 dit gold voor 7% van de huidige ouders en 11% van de toekomstige ouders. Conclusie: De gezinsgrootte van de doelgroep is afgenomen maar toch nog hoog te noemen. De verwachting is dat deze de komende jaren ook hoog zal blijven onder de doelgroep, gemiddeld 2,5 kind per gezin. Leeftijd In de volgende figuur staat de leeftijdsverdeling van huidige en toekomstige ouders afgebeeld jaar 17% jaar 21% jaar 7% jaar 39% jaar 62% Huidige ouders (n=290) jaar 54% Toekomstige ouders (n=46) Figuur 1. Leeftijdsverdeling van huidige en toekomstige ouders. Zoals te verwachten is, zijn toekomstige ouders jonger, het aandeel van jarigen is namelijk 39% ten opzichte van 21% onder de huidige ouders van de LVK. Dit neemt niet weg dat het grootste deel van de ouders tussen de 30 en 39 jaar oud is. 5 Varende kinderen beter in beeld

12 Gezinnen met jonge kinderen. In de volgende tabel wordt onderscheid gemaakt in leeftijdsverdeling van alle vaders en moeders en is een vergelijking gemaakt met de resultaten van Tabel 3. Leeftijdcategorie van ouders in 2004 en Vaders Moeders Leeftijd (n=262) (n=168) (n=259) (n=168) jaar 16% 18% 29% 29% jaar 69% 61% 61% 61% jaar 16% 21% 10% 10% Totaal 100% 100% 100% 100% We zien dat de leeftijdsverdeling van de ouders in 2009 nagenoeg gelijk is gebleven aan die van Moeders hebben gemiddeld een iets jongere leeftijd en de meerderheid van ouders bestaat uit dertigers. Conclusie: De leeftijdsverdeling van ouders is stabiel, de meeste ouders zijn tussen de jaar oud. Schoolopleiding De hoogst behaalde schoolopleiding door ouders wordt in de volgende tabel vermeld. Tabel 4. Hoogst behaalde schoolopleiding naar sekse in 2004 en Vaders Moeders pleidingsniveau (n=258) (n=167) (n=259) (n=167) Basisonderwijs 5% 1% 1% 1% Voorbereidend beroepsonderwijs 50% 30% 30% 11% Mavo 12% 13% 20% 17% Middelbaar beroepsonderwijs 26% 47% 29% 44% Havo/VW 5% 5% 12% 10% Hoger beroeps-/ wetenschappelijk ond. 2% 4% 7% 17% Totaal 100% 100% 100% 100% Uit de tabel kunnen twee zaken worden afgelezen. Ten eerste dat in de binnenvaart de moeders over het algemeen een hogere opleiding hebben gevolgd dan de vaders. Dit was ook al het geval in Ten tweede dat het opleidingsniveau van zowel de mannen als de vrouwen hoger is geworden ten opzichte van De helft van de mannen (47%) en vrouwen (44%) heeft nu een middelbare beroepsopleiding ten opzichte van een kwart (24%/29%) in Bij de moeders zien we een toename van 10% van hoger beroeps- of wetenschappelijke onderwijs. Terzijde wordt opgemerkt dat een aantal moeders zelf lerares is geweest voordat zij gingen varen en dus over een relevante opleiding beschikken voor het geven van onderwijs (aan boord) aan hun eigen kind. Conclusie: Het opleidingsniveau van de ouders wordt steeds hoger, hetgeen waarschijnlijk gunstig is voor het onderwijzen van het eigen kind aan boord. Kerkelijke gezindte In de volgende tabel kijken naar de kerkelijke gezindte van de doelgroep, waarbij we ook een vergelijking maken met

13 Tabel 5. Kerkelijke gezindte. Kerkelijke gezindte (n=365) (n=336) Protestantse Kerken Nederland 25% 22% Reformatorisch 35% 34% Rooms Katholiek 13% 10% geen kerkelijke gezindte 27% 34% Totaal 100% 100% uders, aangesloten bij één van de reformatorische kerkgenootschappen, vormen binnen de kerkelijke gezindten de grootste groep. Dit betreft een derde deel (34%) Dit aandeel is nagenoeg gelijk gebleven aan dat van De verwachting is dat dit aandeel redelijk stabiel zal blijven. Daarnaast behoort ook een derde deel van de ouders (34%) niet tot enige kerkelijke gezindte. Dit aandeel is 6% gestegen ten opzichte van Dit beeld zien we bevestigd als we kijken naar het verschil tussen huidige en toekomstige ouders, afgebeeld in de volgende figuur. Geen 33% PKN 21% Geen 37% PKN 30% RK 11% Huidige ouders (n=290) Refo 35% RK 7% Refo 26% Toekomstige ouders (n=46) Figuur 2. Kerkelijke gezindte van huidige - en toekomstige ouders. We zien dat het aandeel toekomstige ouders dat niet tot een kerkelijke gezindte behoort hoger is dan bij de huidige ouders, namelijk 37% ten opzichte van 33% van de huidige ouders. Conclusie: Het aandeel van ouders niet behorend tot een kerkelijke gezindte neemt toe en het aandeel van rooms-katholieke ouders en ouders behorend tot de PKN neemt geleidelijk af. De verwachting is dat deze trend zich doorzet en dit betekent dat de grootste groep ouders in de toekomst zal bestaan uit ouders die niet tot enige kerkelijke gezindte behoren. nderwijs aan varenden Het blijkt dat bijna de helft van de vaders en moeders (45%) vroeger ook zelf als kleuter met een (speel)leerpakket heeft gewerkt of de ligplaatsscholen heeft bezocht. Hierbij kan opgemerkt worden dat dit aandeel precies even hoog is als bij een andere reizende beroepsbevolking, namelijk de kermis- en circusouders, waarvan vroeger ook 45% zelf de Rijdende School bezocht heeft. Wat betreft het genoten hebben van onderwijs aan varenden, zijn er verschillen tussen vaders en moeders en tussen huidige ouders en toekomstige ouders af te lezen in de volgende tabel. Tabel 6. Achtergrond van huidige en toekomstige ouders naar sekse. Vaders Moeders nderwijs aan varenden gevolgd huidige toekomstige huidige toekomstige (n=146) (n=21) (n=145) (n=23) Wel 49% 62% 33% 48% Niet 51% 38% 67% 52% Totaal 100% 100% 100% 100% 7 Varende kinderen beter in beeld

14 Gezinnen met jonge kinderen We zien ten eerste dat relatief meer vaders onderwijs aan varenden gevolgd hebben dan moeders. Dit hangt samen met het gegeven dat de vaders vaker uit de binnenvaart afkomstig zijn dan de moeders. Ten tweede lijkt het erop dat toekomstige ouders relatief vaker onderwijs aan varenden hebben genoten dan de huidige ouders. Als deze trend zich doorzet betekent dit, dat steeds meer ouders ook uit hun eigen ervaring als kind weten wat deze vorm van onderwijs inhoudt. Hierbij dient de kanttekening geplaatst te worden dat de huidige vorm van integraal onderwijs van de LVK nog maar 9 jaar bestaat. Er kunnen dus nog geen ouders zijn die met integraal onderwijs hebben gewerkt. uders kunnen wel in meer of in mindere mate gewerkt hebben met het Kleuteraan-Boord-pakket en mobiele leerkrachten of een ligplaatsschool bezocht hebben. Laten we nu eens kijken in hoeverre ouders vinden dat de LVK een bijdrage biedt aan goed onderwijs voor binnenvaartkinderen van 3-7 jaar in algemene zin en aan de ontwikkeling van het eigen kind op persoonlijk niveau. klein gemiddeld groot volledig 100% 80% 38% 21% 8% 62% 60% 71% 40% 48% 71% 20% 0% 32% 21% 13% 5% 1% 1% 8% Goed onderwijs ntwikkeling eigen kind Goed onderwijs ntwikkeling eigen kind Huidige ouders (n=149) Toekomstige ouders (n=25) Figuur 3. In hoeverre ouders vinden dat de LVK bijdraagt aan goed onderwijs. Uit de figuur blijkt dat huidige ouders er veel meer van overtuigd zijn, dat de LVK volledig bijdraagt aan goed onderwijs voor binnenvaartkinderen van 3 tot 7 jaar dan toekomstige ouders, namelijk 62% ten opzichte van 21%. Dit geldt ook, maar in mindere mate voor de bijdrage van de LVK aan de ontwikkeling van hun eigen kind, namelijk 28% van de huidige ouders ziet dit als een volledige bijdrage en slechts 8% van de toekomstige ouders. Dit neemt niet weg dat ook driekwart van de toekomstige ouders (71%) vindt dat de bijdrage van de LVK aan goed onderwijs en ontwikkeling van het eigen kind groot is. Conclusie: De helft van de ouders heeft vroeger ook enige vorm van onderwijs voor varenden genoten. Dit is echter niet hetzelfde als het huidige integrale onderwijs van de LVK. uders vinden dat de LVK een grote bijdrage levert aan goed onderwijs voor binnenvaartkinderen in het algemeen en ook aan de ontwikkeling van hun eigen kind. Woonsituatie In 2004 woonde driekwart van alle gezinnen (74%) altijd aan boord en een kwart (26%) woonde onregelmatig aan de wal. In de meting van 2000 was het aandeel van ouders met jonge kinderen die altijd aan boord woonden hoger, namelijk 85%. De verwachting was toen dat ook de komende jaren de grote meerderheid van de ouders overwegend aan boord woont met het gezin. Anno 2009 blijkt echter nog maar een kleine meerderheid (58%) altijd aan boord te wonen en 42% woont 8

15 onregelmatig aan de wal. Wel blijkt ook uit deze meting dat de gezinnen die deels aan de wal wonen, toch de meeste tijd aan boord doorbrengen en dat zij zich ook thuis voelen aan boord. Dit neemt echter niet weg dat het aandeel van jonge gezinnen met een woning aan de wal fors is toegenomen ten opzichte van 2004 en dat het aandeel van jonge gezinnen die uitsluitend aan boord wonen sterk is afgenomen. Conclusie: Het aandeel van ouders met jonge kinderen, die uitsluitend aan boord wonen vormt nu nog een kleine meerderheid, maar is de laatste jaren fors afgenomen. De verwachting is dat deze trend zich doorzet. Dit betekent dat in 2015 de minderheid van gezinnen uitsluitend aan boord woont en de meerderheid van de gezinnen een woning aan de wal heeft en daar af en toe op onregelmatige basis verblijft. Het blijkt dat alle toekomstige ouders (100%) en ook bijna alle huidige ouders (95%) de beschikking hebben over een adres. ok als we kijken naar het gebruik dan is dit hoog. Namelijk driekwart van de ouders (72%) leest dagelijks of vaker zijn/haar . Een kwart (24%) checkt zijn/haar om de paar dagen en slechts 4% leest zijn wekelijks of nog minder vaak. Conclusie: Alle ouders maken veelvuldig gebruik van . Dit medium is dus uitermate geschikt om de doelgroep te voorzien van informatie en om er mee te communiceren. 2.1b Het bedrijf Nagenoeg alle ouders van de doelgroep exploiteren een varend bedrijf. Een klein aantal Nederlandse ouders (2) verblijft in Australië en behoort dus niet tot de binnenvaart. Zij zijn in deze paragraaf niet meegenomen. Hetgeen overigens niet wil zeggen dat zij niet tot de doelgroep van de LVK zouden kunnen behoren, maar het aantal is nu nog te klein om daar zinnige uitspraken over te kunnen doen. Scheepstype Het meest voorkomende scheepstype is het droge lading motorschip. Bijna driekwart (74%) van alle ouders vaart op een droge lading motorschip. Andere meer voorkomende scheepstypen zijn motorbeunschip (voor zand en grind) (12%), containerschip (7%) en motortankschip (3%). Dit was ook het geval in Vaargebied en -route Het grootste deel van de ouders vaart op de Rijn en verder. Dit staat vermeld in de volgende tabel. Hierbij wordt een vergelijking gemaakt met 2004 en de huidige en toekomstige ouders zijn samen opgenomen. Indien er belangrijke afwijkingen zijn tussen de huidige en toekomstige ouders worden die in de tekst vermeld. Tabel 7. LVK-doelgroep naar vaargebied in 2004 en Vaargebied (n=259) (n=165) Binnenlands 19% 18% Binnenlands en Noord-Zuid 12% 9% Subtotaal Bin. en Noord-Zuid 31% 27% Rijnvaart en Binnenlands 17% 19% Rijnvaart (inclusief zijrivieren) 25% 27% Rijnvaart en Duitse kanalen 19% 14% Rijnvaart en Donau 7% 13% Subtotaal Rijnvaart en verder 69% 73% Totaal 100% 100% 9 Varende kinderen beter in beeld

16 Gezinnen met jonge kinderen We zien dat een kwart (27%) van de schepen voornamelijk in Nederland en België vaart, in 2004 was dit aandeel nog iets hoger (31%). Driekwart van de ouders (73%) vaart voornamelijk op de Rijn in Duitsland en verder weg. pvallend is dat het aandeel Donauvaarders het meest is toegenomen. Van 7% in 2004 tot 13% in Niet in de tabel staat, dat het aandeel Donauvaarders,onder de toekomstige ouders met alleen een baby of peuter aan boord met 26% nog hoger is. Dit komt omdat ouders als hun kind ouder wordt en niet langer bij de LVK onderwijs kan volgen, indien zij de mogelijkheid hebben, veranderen van vaargebied door dichterbij of in Nederland te gaan varen. ok is nagegaan in welke mate dezelfde vaarroute wordt gevaren. Tabel 8. In hoeverre de LVK-doelgroep dezelfde vaarroute vaart. Dezelfde vaarroute (n=265) (n=165) Ja, altijd dezelfde 9% 6% Ja. meestal 41% 35% Nee, soms 32% 40% Nee, nooit 17% 19% Totaal 100% 100% Het aandeel van varende gezinnen dat altijd of meestal dezelfde route vaart in 2009 (41%) is afgenomen ten opzichte van 2004 (50%), terwijl het aandeel van bedrijven die dit niet doen is toegenomen. De grootste groep (40%) vaart slechts soms dezelfde vaarroute en een vijfde deel (19%) doet dit helemaal nooit. Conclusie: In 2009 wordt verder weg gevaren en is het vaarpatroon onregelmatiger dan in Dit betekent ook dat de doelgroep voor de LVK moeilijker te bereiken is voor het maken van boordbezoeken en dat varende kinderen minder makkelijk (ligplaats)scholen kunnen bezoeken. Bemanning Het grootste deel (59%) van de LVK-doelgroep bestaat uit bedrijven die werken met personeel en het andere grote deel (41%) bestaat uit man-vrouwbedrijven, waarbij man en vrouw samen de gehele bemanning vormen. In de volgende tabel staan hierover de percentages gegeven. Tabel 9. LVK-doelgroep naar samenstelling van de bemanning. Samenstelling bemanning (n=267) (n=165) Man en vrouw 63% 41% Man en vrouw en familielid 5% 7% Met en vrouw en andere personeelsleden 32% 52% Totaal 100% 100% Het blijkt dus dat bij de LVK-doelgroep het aandeel van man-vrouwbedrijven in 2009 (41%) fors is afgenomen ten opzichte van 2004 (63%). Wel dient hierbij vermeld te worden dat het aandeel van man-vrouwbedrijven onder de groep toekomstige ouders in 2009 iets hoger ligt, namelijk 50%. Echter vaak zien we, dat als de kinderen groter worden en naar het internaat gaan, ouders, als ze in de gelegenheid zijn, met personeel gaan varen. Conclusie: De LVK-doelgroep bestaat nu voor het grootste deel uit bedrijven met personeel. Dit betekent in de praktijk dat met name de moeder meer de gelegenheid kan nemen (meer haar handen vrij heeft) om te werken met de pakketten en/of het kind vaker naar een (ligplaats)school kan brengen. 10

17 Bedrijfsvoering Een aanwijzing voor de intensiviteit waarmee het bedrijf geëxploiteerd wordt is de exploitatiewijze. Hetgeen natuurlijk samenhangt met de samenstelling van de bemanning. Er zijn drie exploitatiewijzen mogelijk, namelijk: dagvaart, dit houdt in dat het schip ten hoogste 14 uur per dag mag varen, dit wordt hoofdzakelijk uitgevoerd door man-vrouwbedrijven; semi-continuvaart, dit houdt in dat het schip ten hoogste 18 uur per dag mag varen; continuvaart, dit houdt in dat het schip 24 uur per dag mag varen. Tussen de drie exploitatiewijzen kan onder bepaalde voorwaarden ook gewisseld worden en in de antwoorden zijn dan ook de verschillende combinaties opgenomen. Tabel 10. LVK-doelgroep naar exploitatiewijze. Exploitatiewijze (n=255) (n=165) Dagvaart 52% 53% Semi-continuvaart 27% 17% Continuvaart 16% 13% afwisselend, verschillende combinaties 5% 16% Totaal 100% 100% Het is opvallend dat er sinds 2004 niet veel gewijzigd is ten aanzien van de gekozen exploitatiewijze. Anno 2009 vaart de helft van de LVK-groep in de dagvaart (53%) en dit was ook het geval in Het aandeel van toekomstige ouders in 2009 die voor de dagvaart (70%) kiezen is wel fors hoger. Daarnaast is in 2009 het aandeel van (semi-)continuvaarders niet toegenomen, maar juist afgenomen. Terwijl we wel een toename van het personeel zagen. Dit zou kunnen samenhangen met de crisis in de binnenvaart omdat dan eerder gekozen wordt voor de meest effectieve exploitatiewijze. Dit zou ook verklaren waarom de antwoordcategorie afwisselend/verschillende combinaties fors is gestegen in 2009 (16%) ten opzichte van 2004 (5%). Conclusie: Varende ouders zijn in 2009 niet intensiever gaan varen terwijl we wel een toename van het personeel zien. Dit zou kunnen samenhangen met de crisis in de binnenvaart. Toekomstplannen Aan de ouders is ook gevraagd wat hun toekomstplannen zijn voor hun bedrijf voor de komende drie jaar. Gezien de huidige financiële crisis in de binnenvaart is dit een lastige vraag om te beantwoorden. Dezelfde vraag was ook opgenomen in het onderzoeksrapport Continuïteit en Ambitie uit 2003 voor alle binnenvaartbedrijven. In onderstaande tabel worden beide groepen vermeld. Tabel 11. Toekomstplannen van gezinsbedrijven in 2003 en LVK-doelgroep in Toekomstplannen Alle gezinsbedrijven LVK-doelgroep 2009 (n=161) zo doorgaan 69% 76% veranderen of uitbreiden 18% 21% beëindigen 12% 2% Totaal 100% 100% 1 Bron: Continuïteit en ambitie. Een onderzoek naar de toekomst van gezinsbedrijven in de binnenvaart, Hubens, pvallend is dat driekwart (76%) van alle varende ouders verwacht de komende drie jaar zo door te gaan met het bedrijf. Bij de toekomstige ouders is dit aandeel zelfs nog hoger, namelijk 90%. 11 Varende kinderen beter in beeld

18 Gezinnen met jonge kinderen Het aandeel van de LVK-doelgroep (76%) ligt hoger dan bij alle gezinbedrijven (69%). Dit zal naar alle waarschijnlijkheid samenhangen met het feit dat het nog jonge gezinnen zijn, die nog aan het begin van hun loopbaan staan. Dit neemt niet weg, dat gezien de huidige financiële crisis, men ook een andere uitkomst had kunnen verwachten. Daarnaast verwacht een vijfde deel (21%) van de varende ouders te veranderen of uit te breiden. De drie belangrijkste veranderingen die ouders voorstaan in de komende drie jaar zijn als volgt: ten eerste nieuwbouw of de aankoop van een ander schip, ten tweede investeren in het bestaande schip en ten derde de vrouw gaat aan de wal wonen voor de kinderen. Van de gehele LVK-doelgroep geeft 10% van de ouders aan dat vrouw aan de wal gaat wonen voor de kinderen. Slechts 2% van de ouders geeft aan het bedrijf in de komende drie jaar te willen beëindigen. Drie van de vier ouders wil dit vanwege de kinderen en één ouderpaar geeft aan dit te doen omdat het financieel noodzakelijk is. Conclusie: De grote meerderheid van varende ouders wil de komende drie jaar zo doorgaan en een behoorlijk deel wil investeren in het varende bedrijf, dit ondanks de huidige financiële crisis. Voortbestaan gezinsbedrijven Aan de ouders is gevraagd of zij vinden dat de LVK een bijdrage levert aan het voortbestaan van varende gezinsbedrijven in algemene zin en aan het kunnen uitoefenen van hun eigen bedrijf. klein gemiddeld groot volledig 100% 80% 32% 36% 10% 33% 18% 60% 41% 40% 46% 39% 48% 18% 20% 0% 14% 18% 8% 7% 10% Voortbestaan gezinsbedrijven Uitoefening eigen bedrijf Voortbestaan gezinsbedrijven Uitoefening eigen bedrijf 23% Huidige ouders (n=149) Toekomstige ouders (n=25) Figuur 4. In hoeverre ouders vinden dat de LVK bijdraagt aan het voortbestaan van gezinsbedrijven in de binnenvaart. Een derde deel van de huidige ouders (32-36%) vindt dat de LVK volledig bijdraagt aan de instandhouding van gezinsbedrijven en hun eigen bedrijf. Dit aandeel is bij toekomstige ouders duidelijk lager (10-18%). Daarnaast vindt bijna de helft (46%) van de huidige ouders dat de bijdrage groot is en de helft (48%) van de toekomstige ouders vindt de bijdrage gemiddeld. Slechts een minderheid (7-10%) vindt dat de bijdrage van de LVK klein is. Voor de uitoefening van het eigen bedrijf vindt een kwart (23%) van de toekomstige ouders de bijdrage klein. Hetgeen logisch te verklaren is omdat hun kinderen nog niet daadwerkelijk onderwijs volgen bij de LVK. 12

19 Conclusie: Volgens ouders draagt de LVK in grote tot zeer grote mate bij aan het in stand houden van varende gezinsbedrijven en ook van hun eigen bedrijf. Huidige ouders zijn hiervan meer overtuigd dan nieuwe ouders. 2.2 PRGNSE In deze paragraaf wordt eerst een prognose gemaakt van het leerlingenaantal en vervolgens van het verwachte schoolbezoek op de ligplaatsscholen. 2.2a Aantal leerlingen Kenmerkend voor het onderwijs aan meevarende kinderen is de toename van het aantal leerlingen gedurende een schooljaar. Deze toename zorgt ervoor dat het leerlingenaantal aan het einde van het schooljaar beduidend hoger is dan aan het begin. De LVK hanteert met betrekking tot het aantal ingeschreven leerlingen de wettelijke teldatum 1 oktober. Dit staat in de volgende figuur afgebeeld, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen kinderen met een Nederlands thuisadres en kinderen die geen Nederlands thuisadres hebben. Let wel het zijn allemaal Nederlandstalige kinderen. Voor een deel betreft het Belgische ouders die hun binnenvaartbedrijf gevestigd hebben in België en een Nederlandse ouder waarvan het bedrijf gevestigd is in Duitsland. En voor een ander deel betreft het Nederlandse gezinnen die tijdelijk buiten Europa (Australië, Guinee, ed) verblijven. Dus ofschoon ze hier voor het gemak allemaal buitenlandse kinderen worden genoemd is dit niet helemaal juist. Daarnaast worden sinds 1 oktober 2009 ook peuters vanaf 3 jaar ingeschreven. Deze peuters staan ook apart in de figuur opgenomen om deze trendbreuk zichtbaar te maken. 300 kleuters buitenlandse - peuters Figuur 5. Aantal ingeschreven leerlingen bij de LVK op de wettelijke teldatum. Uit de figuur kan worden afgelezen dat door toevoeging van de inschrijving van peuters de LVK in 2009 weer op het hoogste niveau zit van de afgelopen jaren (2003), namelijk 274 ingeschreven leerlingen. fschoon de wettelijk teldatum een belangrijk gegeven is voor de financiering zegt het weinig over het verloop van het aantal ingeschreven leerlingen. Hiervoor is de instroom en uitstroom van leerlingen bepalend. De instroom kan plaats vinden gedurende het hele schooljaar zodra kinderen de leeftijd van 3 jaar hebben bereikt. De uitstroom vindt plaats als het kind doorstroomt aan het eind 13 Varende kinderen beter in beeld

20 Gezinnen met jonge kinderen van het schooljaar naar groep 3 (en sinds kort ook naar groep 4). Daarnaast is er ook sprake van voortijdige uitstroom als bijvoorbeeld ouders en kind aan de wal gaan wonen of het kind vroeger op het internaat gaat wonen. In de volgende tabel wordt een overzicht gegeven van de redenen van tussentijdse uitschrijving in percentages. Tabel 12. Redenen van tussentijdse uitschrijving in percentages. Tussentijdse uitstroom 2005/ / / /2009 gemiddeld per jaar Kind naar het internaat 50% 32% 37% 76% 46% Gezin of vrouw aan de wal 50% 60% 59% 18% 49% Kind naar Speciaal Basisonderwijs 0% 0% 4% 0% 1% Andere reden 0% 8% 0% 6% 3% Totaal 100% 100% 100% 100% 100% We zien dat in de helft van de gevallen het kind de LVK verlaat omdat het eerder naar het internaat gaat dan verwacht zou mogen worden. En in de andere helft gaat alleen de vrouw of het hele gezin aan de wal wonen. In de volgende figuur staat de instroom en uitstroom naast elkaar afgebeeld zodat een goed zicht wordt gekregen van het verloop van het aantal leerlingen / / / / / / / / / /2010* Instroom Uitstroom Figuur 6. De instroom en uitstroom van kinderen vanaf 3,5 jaar per schooljaar. Uit de figuur kan een behoorlijk wisselend beeld worden vastgesteld van instroom van nieuwe leerlingen per schooljaar. Het fluctueert tussen de 91 en 136 leerlingen per jaar. Let wel in het schooljaar 2009/2010 is het aantal inschrijvingen hoger omdat leerlingen nu vanaf 3 jaar worden ingeschreven. In totaal zijn 42 leerlingen extra ingeschreven van 3 tot 3,5 jaar. Het schooljaar 2009/2010 is nog niet geheel ten einde, maar bij de instroom is gebruik gemaakt van de gegevens die bekend waren op 1 april 2010, waaronder ook de peuters die nu nog gaan instromen dit schooljaar. Bij de uitstroom is uitgegaan van leerlingen die op of voor1 oktober 2010 zes jaar worden. Kijken we naar de uitstroom dan geeft dit een wisselend beeld, enerzijds veroorzaakt door de wisselende instroom, anderzijds ook door de voortijdige uitstroom. nder voortijdige uitstroom wordt verstaan dat kinderen eerder de LVK verlaten doordat zij op een andere school groep 1 of 2 gaan 14

21 volgen. Dit kan gedurende het schooljaar of aan het einde van het schooljaar gebeuren. In de volgende tabel wordt een overzicht van de uitstroom gegeven. Tabel 13. Uitstroom van jonge kinderen per schooljaar. Uitstroom 2005/ / / /2009 gemiddeld per jaar Einde schooljaar naar groep Einde schooljaar naar groep Subtotaal normale uitstroom Gedurende schooljaar (tussentijds) Einde schooljaar naar groep 1/ Subtotaal voortijdige uitstroom Totaal We zien dat een behoorlijk deel van de leerlingen de LVK voortijdig verlaat, dit schommelt tussen 33 en 50: gemiddeld 42 leerlingen per jaar. De uitstroom aan het einde van het schooljaar schommelt tussen de 57 en 76: gemiddeld 72 leerlingen per jaar. We zien ook doordat het nu mogelijk is groep 3 onderwijs te volgen bij de LVK, dat leerlingen een jaar later kunnen uitstromen. Als deze trend doorzet heeft dit natuurlijk gevolgen voor het aantal ingeschreven leerlingen. Dit geldt ook voor de inschrijving van peuters van 3 jaar die zijn ingestroomd in 2009 en 3 jaar later in het schooljaar 2012/2013 de LVK zullen gaan verlaten of als ze groep 3 onderwijs volgen bij de LVK, een jaar later. In de volgende tabel wordt een prognose gemaakt voor de komende schooljaren van het aantal ingeschreven leerlingen bij de LVK. Hierbij is uitgegaan van de gemiddelde instroom en uitstroom van voorgaande schooljaren en deze zijn doorberekend op basis van de huidige kennis. De geboortedata van de nu ingeschreven leerlingen zijn hierin niet verwerkt, die zouden wellicht een nog nauwkeuriger beeld kunnen opleveren. De inschrijving van peuters in 2009 en het aanbieden van onderwijs groep 4 is, in zoverre dit mogelijk is, in de prognose verwerkt. De aanname is dat het aantal voortijdige schoolverlaters de komende jaren ook nog behoorlijk groot zal zijn. Tabel 14. Prognose van het aantal leerlingen voor de komende schooljaren. 2009/ / / / /2014 Begin schooljaar (1 okt.) Instroom Tussentijdse uitstroom Eind schooljaar Uitstroom naar groep Uitstroom naar groep Voortijdige uitstroom naar groep 1/ Instroom zomermaanden Aan het einde van dit schooljaar 2009/2010 heeft de LVK circa 336 ingeschreven leerlingen. De aanname is dat gemiddeld circa 100 kinderen zullen instromen (het gemiddelde van voorgaande jaren). In de twee komende schooljaren wordt een gemiddelde uitstroom van 114 kinderen verwacht. En in 2012/2013 wordt dit hoger verwacht omdat de instroom van peuters in dit schooljaar gaat uitstromen. Indien we deze aannames doorrekenen betekent dit dat de LVK de komende schooljaren aan het begin van het schooljaar kinderen mag verwachten en aan het einde van het schooljaar kinderen. Bij deze prognose is geen rekening gehouden met de mogelijkheid van een flinke uitbreiding van de nieuwe doelgroep zoals Nederlandstalige Belgische ouders en tijdelijk in het buitenland verblijvende ouders. Indien de LVK zich meer op deze doelgroep zou richten zou het aantal ingeschreven kinderen dus nog hoger kunnen worden. 15 Varende kinderen beter in beeld

22 Gezinnen met jonge kinderen Conclusie: De LVK zit weer op het oude niveau van 2001 van circa 275 leerlingen op de wettelijke teldatum en de verwachting is dat dit de komende jaren ook zo zal blijven. Dit aantal zou nog hoger kunnen worden als nieuwe doelgroepen worden aangeboord. 2.2b Schoolbezoek Voor de prognose van het schoolbezoek wordt gebruik gemaakt van de inschatting van toekomstige ouders, in hoeverre zij gebruik denken te gaan maken van de verschillende scholen. Dit wordt vermeld in de volgende tabel, waarbij ook de werkelijke situatie van het gemiddelde aantal leerlingen per dag wordt weergegeven. Tabel 15. Prognose van toekomstige ouders en werkelijke situatie van het gebruik van ligplaatsscholen. Inschatting van toekomstige ouders Werkelijke situatie vaker zelden nooit gem. dagen p.j. 2008/ / 2008 Rotterdam 36% 41% 23% Dordrecht 55% 9% 36% Terneuzen 14% 50% 36% Zwolle 9% 27% 64% Maasbracht 4% 30% 65% Totaal ligplaatsscholen LVK Ligplaatsschool Antwerpen 4% 30% 65% 6 Peuterspeelzalen 42% 21% 38% 17 Reguliere Basisscholen 59% 23% 18% 17 Uit de tabel kan worden afgelezen dat toekomstige ouders het meest gebruik denken te gaan maken van de ligplaatsscholen in Rotterdam en Dordrecht en minder van de ligplaatsscholen in Terneuzen, Zwolle, Maasbracht en Antwerpen. In totaal denken toekomstige ouders dat hun kind gemiddeld 55 dagen per jaar de ligplaatsscholen van de LVK zal bezoeken en 17 dagen peuterspeelzalen en reguliere basisscholen. pvallend is dat de inschatting van ouders voor de ligplaatsscholen in Rotterdam, Dordrecht en Maasbracht nagenoeg overeen komt met het gemiddeld aantal leerlingen per school. Voor de inwonende ligplaatsscholen in Terneuzen en Zwolle is de inschatting hoger dan het gemiddeld schoolbezoek in die plaatsen nu laat zien, derhalve verwachten we niet dat dit schoolbezoek hoger zal worden de komende jaren. Zeker ook omdat de meerderheid van de toekomstige ouders (64/65%) de ligplaatsscholen in Terneuzen en Zwolle nooit denkt te gaan bezoeken. Daarnaast valt op dat relatief veel toekomstige ouders van peuterspeelzalen gebruik denkt te gaan maken, namelijk 62%. ok is het gemiddeld aantal dagen (17) hoog te noemen. Uit de exit-enquête kwam naar voren dat slechts 42% van de kinderen wel eens naar een peuterspeelzaal gaat en 58% dus niet. ok valt op dat relatief veel ouders gebruik denken te gaan maken van gastscholen, en dan gemiddeld 17 dagen per jaar. Conclusie: p basis van de prognose van het leerlingenaantal en de inschatting van toekomstige ouders verwachten we dat het gemiddelde gebruik van de ligplaatsscholen in Rotterdam (circa 11 leerlingen per dag) en Dordrecht (circa 18 leerlingen per dag) gecontinueerd zal worden. De verwachting is dat het gemiddelde gebruik van de ligplaatsschool Maasbracht (circa 5 à 6 leerlingen per dag) zal afnemen. Deze LVKschool bevindt zich dan op de kritische grens om te kunnen blijven bestaan. Het leerlingenaantal van de inwonende ligplaatsscholen in Terneuzen en Zwolle zal ook de komende jaren laag blijven (circa 1 à 3 leerlingen per dag). 16

23 HFDSTUK 3. BESTAANDE VRZIENINGEN In dit hoofdstuk komen de bestaande voorzieningen van de LVK aan bod. In de eerste paragraaf wordt besproken welke onderwijsvoorzieningen ouders het belangrijkste vinden. In de tweede paragraaf komen de speel- en onderwijsleerpakketten en de mentor aan bod. Ingegaan wordt op de bekendheid van toekomstige ouders met deze voorzieningen en welke zaken huidige ouders zouden willen veranderen. In de derde paragraaf worden de schoolvoorzieningen besproken, zoals daar zijn: ligplaatsscholen, reguliere basisscholen en peuterspeelzalen. 3.1 VRKEUR Aan de ouders is gevraagd een rangorde aan te brengen in de vijf bestaande onderwijsvoorzieningen voor jonge kinderen. De vijf voorzieningen zijn: onderwijsleerpakket Stappen langs het Water, begeleiding door de mentor, onderwijs op de ligplaatsscholen, gastscholen (reguliere basisscholen) en peuterspeelzalen. fschoon alle voorzieningen belangrijk zijn is het van belang om te weten waar de voorkeur van ouders naar uitgaat. Hiervoor is een totaalscore per voorziening berekend, positie nummer 1 de belangrijkste krijgt 5 punten, nummer 2 krijgt 4 punten en zo verder. In totaal hebben 165 respondenten gereageerd. Hierdoor kan de score per onderwijsvoorziening minimaal 165 punten en maximaal 825 punten bedragen. Het blijkt dat het onderwijsleerpakket (739 punten) de hoogste score haalt en peuterspeelzalen (339 punten) behalen de laagste score. Dit staat in de volgende figuur afgebeeld, evenals het aandeel van ouders die de voorzieningen de eerste, tweede of derde plaats toekennen met andere woorden ouders die deze voorziening belangrijk vinden. 100% 80% 92% 96% 88% 91% 79% huidige ouders toekomstige - totaalscore % 65% 70% % 47% % % 22% 200 0% nderwijsleerpakket Begeleiding mentor Ligplaatsscholen Gastscholen Peuterspeelzalen 100 Figuur 7. Aandeel huidige en toekomstige ouders die de voorziening belangrijk vinden en totaalscore per voorziening. (n=165). Uit de figuur komt duidelijk naar voren dat nagenoeg alle ouders het grote belang van het onderwijsleerpakket zien. Dit komt omdat ouders dit als belangrijkste onderdeel van het onderwijs zien, het komt iedere dag terug en veel kinderen kunnen maar weinig naar school gaan. Hiervan getuigen ook de vele opmerkingen die hierover gemaakt zijn. De begeleiding door de mentor heeft positie twee. pvallend is dat huidige ouders dit nog belangrijker vinden dan toekomstige ouders. Huidige ouders zijn natuurlijk al in aanraking gekomen met 17 Varende kinderen beter in beeld

24 Bestaande voorzieningen de mentor en weten dus beter waarover het gaat. uders zien de mentor wel altijd in combinatie met het pakket. Ligplaatsscholen komen op de derde plaats en worden ook door bijna alle huidige ouders (91%) belangrijk gevonden en door driekwart van de toekomstige ouders (79%). uders geven aan dat ze de ligplaatsscholen zo n goede zaak vinden omdat deze scholen de achtergrond van de kinderen en ouders kennen. ok wordt vaak het sociale aspect genoemd, het leren en spelen met andere kinderen. pvallende bevinding is dat ouders een veel groter belang toekennen aan de ligplaatsscholen dan aan de gastscholen (reguliere basisscholen). Gastscholen komen op de vierde plaats en worden door de helft van de huidige ouders (47%) en toekomstige ouders (35%) belangrijk gevonden. uders die dit belangrijk vinden gaan vooral vaak naar de school waar het kind later ook naar groep 3 zal gaan en zien dit dus als een goede voorbereiding. Echter veel ouders zijn hiervoor niet in de gelegenheid omdat ze te veel of te ver weg varen. De laatste plaats is voor de peuterspeelzalen. pvallend is wel dat toekomstige ouders (70%) dit veel belangrijker vinden dan huidige ouders (22%). Huidige ouders geven aan dat zij onderwijs op de peuterspeelzalen niet belangrijk vinden; het kind moet nog spelen. Zij zien het ook niet als taak van de LVK, terwijl toekomstige ouders hier toch anders over denken. Dit hangt wellicht samen met het hebben van nog jongere kinderen. Kijken we vervolgens naar de tevredenheid van ouders over deze vijf onderwijsvoorzieningen, zoals deze zijn bevraagd in de exit-enquête van De peuterspeelzalen en basisscholen zijn hier samengenomen omdat deze geen onderdeel vormen van de LVK maar er wel mee wordt samengewerkt. Tabel 16. Gemiddelde rapportcijfers per onderwijsvoorziening in nderwijsvoorzieningen Gemiddelde Mentor 8.5 Ligplaatsscholen 8.1 nderwijsleerpakket 7.8 Peuterspeelzalen en basisscholen 7.7 De begeleiding van de mentor scoort het hoogst met een gemiddeld rapportcijfer van 8,5. Vervolgens komen de ligplaatsscholen met een 8,1. Alhoewel aan het onderwijsleerpakket Stappen langs het water het hoogste belang wordt toegekend in dit onderzoek, scoort in het onderzoek Luisteren naar ouders dit iets lager met een 7,8. ok de opvang van peuterspeelzalen en reguliere basisscholen scoort iets lager met een 7,7. Conclusie: uders hechten het grootste belang aan het onderwijsleerpakket. Dit is dus reden voor de LVK om veel aandacht te blijven besteden aan het onderwijsleerpakket. 3.2 DE NDERWIJSLEERPAKKETTEN EN DE MENTR Eerst worden de leerpakketten behandeld vervolgens komt de begeleiding door de mentor aan bod. 3.2a De onderwijsleerpakketten Het onderwijs aan boord bestaat grofweg uit de volgende onderdelen, het speelleerpakket Voor- Sprong voor peuters, het onderwijsleerpakket Stappen langs het water voor vier- en vijfjarigen, de digitale versie van het onderwijsleerpakket School@home en themapakketten per seizoen. Het speelleerpakket VoorSprong is nieuw en pas dit schooljaar in gebruik genomen. ok de digitale versie van het onderwijsleerpakket Stappen Langs het Water, school@home, is nog niet 18

25 lang in gebruik en dan nog slechts bij een deel van de ouders (15%). De andere pakketten zijn al veel langer in gebruik. Aan de toekomstige ouders is gevraagd in hoeverre zij (al) bekend zijn met de onderwijsleerpakketten. In 2005 was de helft van de toekomstige ouders nog onbekend met het onderwijsleerpakket. Dit is ook het geval in 2009, 54% kent het pakket helemaal niet en 48% van de toekomstige ouders is al (enigszins) op de hoogte hiervan. De pakketten VoorSprong en de digitale leeromgeving zijn zelfs bij de grote meerderheid (83%) van de toekomstige ouders onbekend, slechts 17% weet hier (al) iets van. In de vragenlijst staat de vraag centraal wat ouders zouden willen verbeteren aan de onderwijsvoorzieningen. Hierbij zijn alleen die ouders meegenomen die het betreffende pakket/onderdeel kennen en er een mening over hebben gegeven. Dit staat afgebeeld in de volgende figuur. Vijfjarigen pakket (n=88) 6% 13% 24% 58% Vierjarigen pakket (n=123) 5% 11% 25% 59% zeker wel (n=44) 2% 14% 20% 64% enigszins nauwelijks Themapakketten (n=109) 2% 8% 19% 71% niet nodig 0% 25% 50% 75% 100% Figuur 8. Mate waarin ouders de pakketten zouden willen veranderen. Indien ouders het niet nodig vinden iets te veranderen kunnen we aannemen dat zij uitermate tevreden zijn en dus geen mogelijkheden voor verbeteringen zien. Dit geldt voor de meerderheid van de ouders (58-71%). Dit beeld zagen we ook bij de resultaten van de exit-enquête, waar 90-97% tevreden is over de verschillende pakketten. uders willen het minst veranderen aan de themapakketten en aan Tussen de mate waarin men zaken wil veranderen is geen verschil tussen het vier- en vijfjarigen pakket. Een derde tot viertiende deel (29%-42%) van de ouders ziet wel mogelijkheden om de pakketten (een klein beetje) te verbeteren. Uit de exit-enquête bleek dat de grootste ontevredenheid vooral gaat over de omvang van het pakket en hiermee samenhangend, de uitvoerbaarheid van de opdrachten. Deze ouders vinden dat het pakket te uitgebreid is en teveel (knutsel)opdrachten bevat. Dit beeld zien we ook bevestigd bij de suggesties die ouders aandragen om het pakket te verbeteren. De belangrijkste suggesties die ouders geven zijn om in het pakket minder knutselopdrachten per dag te geven en deze beter te spreiden over de week. ok zouden ouders liever eenvoudiger knutselopdrachten willen zien. Deze opmerkingen zijn niet nieuw, maar zijn ook al naar voren gekomen uit de voorgaande tevredenheidsonderzoeken onder ouders. Hierbij kwam eveneens naar voren dat ouders het werken met de pakketten te intensief vinden. ok nu wordt hier weer door een aantal ouders op gewezen. ok de lay-out van de pakketten zou verbeterd kunnen worden, zodat het geheel overzichtelijker wordt. Verder komt naar voren dat ouders de themapakketten erg op prijs stellen en voor sommige ouders zouden deze uitgebreider mogen. 19 Varende kinderen beter in beeld