Uitspraaknr Landelijke Klachtencommissie voor het openbaar en het algemeen toegankelijk onderwijs. De klacht. Visie van partijen

Transcriptie

1 Landelijke Klachtencommissie voor het openbaar en het algemeen toegankelijk onderwijs (mr. R. Holtmaat, drs. D. Duyvis, R. Limper) Uitspraaknr Datum: 26 mei 1999 Intimiderend gedrag ten opzichte van leerlinge en onwil om daarover met leerling en ouders te communiceren; klacht op het eerste punt ongegrond en op het tweede punt deels gegrond De klacht Een moeder van een leerlinge in 5 VWO klaagt er over dat een docente Frans ten opzichte van haar dochter een andere gedragslijn volgt - zowel bij het corrigeren van door de dochter gemaakt werk als in de bejegening van haar in de klas - dan ten opzichte van andere klasgenoten. Deze gedragslijn is intimiderend. Verder klaagt de moeder er over dat de docente haar niet open te woord wil staan over deze klacht. Visie van partijen De moeder stelt dat de docente zich ten opzichte van haar dochter intimiderend gedraagt en staaft dit met een aantal voorbeelden. In de eerste plaats zou de docente haar dochter tijdens schriftelijke overhoringen hebben aangestaard. Ze wijst er op dat haar dochter door dit aankijken onzeker wordt en dat haar concentratie eronder lijdt. Verder zou de docente haar dochter hebben verweten naar de mentor te zijn gegaan in verband met een klacht over lawaai (als gevolg van reparatie van een raam in het desbetreffende lokaal) tijdens een schriftelijke overhoring. De docente oefent volgens de moeder een onacceptabele psychische druk op haar dochter uit, die eruit bestaat dat zij haar niet serieus neemt en als dom neerzet. Het is al jaren zo dat deze docente in elke klas een meisje heeft die een pispaal voor haar is. Tenslotte zou de docente het werk van haar dochter stelselmatig anders beoordelen dan dat van een andere leerling, waarbij fouten door de dochter gemaakt wel zouden zijn meegeteld en die van de andere leerling niet. Ter zitting deelt de moeder mee dat zij niet met bewijzen kan staven dat het werk van haar dochter door de docente anders wordt beoordeeld dan van andere leerlingen. Het is in haar ogen wel een feit dat als een paal boven water staat. De moeder heeft in de afgelopen jaren geen contact met de docente gehad tijdens de zogenaamde 5-minutengesprekken; zij heeft alleen contact met de mentoren gehad, met wie zij wel de relatie tussen haar dochter en deze docente heeft besproken. De moeder heeft telefonisch contact opgenomen met de docente toen haar dochter thuiskwam met het verhaal dat de docente zachtjes de deur voor haar neus had dichtgedaan, terwijl ze nog met een vriendin in de gang stond te praten, en dat de dochter daarna een briefje moest gaan halen. Het telefoongesprek vond plaats op 22 januari 1999 om 18:00 uur. Het was de moeder vanaf het begin van het telefoongesprek duidelijk dat de docente niet de intentie had om met haar werkelijk van gedachten te wisselen. Zij heeft daarop aangegeven dat zij een en ander op papier zou zetten met een kopie aan de schoolleiding. De docente heeft daarop gereageerd met: "Dat moet u vooral doen." De moeder denkt dat beiden tegelijk de hoorn op de haak hebben gelegd.

2 Op dezelfde dag heeft de moeder in een uitgebreid schrijven aan de docente haar klachten uiteengezet en heeft zij daarvan een kopie naar de schoolleiding gestuurd. Naar aanleiding van deze brief heeft de moeder van de docente op 25 januari 1999 een schriftelijke reactie ontvangen. Omdat deze reactie haar zeer heeft bevreemd, heeft zij op 27 januari 1999 bij de rector van de school formeel een schriftelijke klacht over de docente ingediend. Nadien heeft zij vernomen dat de docente geen vertrouwen zou hebben in de behandeling van deze klacht door de rector en dat zij niet bereid zou zijn tot een gesprek met de moeder onder leiding van de rector. Op 9 februari 1999 heeft zij daarom de docente schriftelijk laten weten dat zij daardoor gedwongen was haar klacht voor te leggen aan de LKC. Op 22 februari heeft desondanks alsnog een gesprek plaatsgevonden onder leiding van de rector. De moeder stelt dat de docente in dit gesprek aangaf dat zij de dochter brutaal vond en dat ze 'een toontje lager moest zingen'. De moeder heeft twee schriftelijke getuigenverklaringen ingebracht, een van haar dochter en een van een medeleerlinge (die eveneens een klacht had ingediend over het lawaai tijdens de schriftelijke overhoring). Beide leerlingen spreken uit dat deze docente een zeer goede lerares is. De leerlingen klagen er beiden over dat de docente op klachten of vragen geen antwoord geeft en soms zeer boos kan uitvallen. Zo geeft de medeleerlinge ondermeer aan dat de docente zeer boos op haar werd toen zij een schriftelijke overhoring niet kon maken omdat haar oma net was overleden. Met dit feit wilde de docente op geen enkele manier rekening houden. Beide leerlingen geven aan dat de sfeer zo dreigend is dat zij er heel erg tegen op zien in het komende schooljaar bij deze docente een mondeling examen te moeten afleggen. De docente brengt schriftelijk naar voren dat de beschuldiging dat zij het werk van de desbetreffende leerlinge anders beoordeelt dan dat van de andere leerlingen, dient te steunen op een vergelijking van gecorrigeerd schriftelijk werk van deze leerlinge en haar klasgenoten. Deze leerling heeft deze beschuldiging nimmer tegenover de docente zelf geuit. Ook de andere leerlingen hebben nooit een opmerking gemaakt over discriminatie bij het corrigeren van werk. Zij wijst er op dat leerlingen zeer gespitst zijn op cijfers en hoe deze tot stand zijn gekomen. Cijferfraude is dan ook bijna onmogelijk. Uiteraard bestaat de mogelijkheid dat een docent een fout over het hoofd ziet. Maar dit is iets heel anders dan waarvan de moeder haar beticht. De moeder tast daarmee haar integriteit als docent aan. Met betrekking tot het verwijt dat zij ook op andere manieren ten opzichte van deze leerlinge een andere gedragslijn volgt dan ten opzichte van andere leerlingen, merkt zij op dat de punten die naar voren zijn gebracht, in haar ogen kleinigheden zijn, waarvan zij zich absoluut niet bewust is. Zij vindt deze punten ook niet overtuigend overkomen. Zij geeft al meer dan drie jaar les aan deze leerlinge en zij heeft nooit een opmerking gekregen dat zij haar zou discrimineren. Ook de ouders hebben haar daarover niet benaderd. Ook de andere leerlingen hebben nooit opmerkingen in die richting gemaakt. De docente brengt naar voren dat de leerlingen haar lessen goed noemen. Een docent kan pas goed zijn wanneer deze van de leerlingen de naleving van een aantal elementaire gedragsregels eist. Daartoe behoort onder meer het niet op de gang blijven staan kletsen wanneer de docent met de les wil beginnen. Natuurlijk kunnen leerlingen wanneer zij ten aanzien van de naleving van deze regels tekort zijn geschoten, daarover in hun piepzak zitten, maar het verwijt van het creëren van een angstcultuur voert te ver. De docente ervaart de desbetreffende leerlinge als een normale, soms zelfs enthousiaste leerling aan wie zij absoluut geen hekel heeft. Zij vindt haar niet brutaal, maar dit wil niet zeggen dat ook zij niet af en toe een brutale opmerking maakt. De docente streeft er bovendien naar, om kost wat kost alle leerlingen op gelijke wijze te behandelen. Wanneer de desbetreffende leerlinge dit anders ervaart ontbreekt het aan een goede communicatie op dit punt. De docente merkt op dat zij open staat voor kritiek van ouders en leerlingen. Zij

3 verwacht daarbij wel dat de ouders haar met respect benaderen. Wat betreft het telefoongesprek van 22 januari 1999 wijst de docente er op dat de moeder tegen etenstijd belde. Aan het begin van het gesprek heeft de moeder niet bij haar geïnformeerd of het contact gelegen kwam, maar zij is direct losgebarsten met een groot aantal verwijten in haar richting. Deze verwijten kon zij niet plaatsen. De moeder brak het telefoongesprek af, omdat er met haar niet te praten zou zijn. Daarbij kondigde de moeder aan dat zij zich tot de schoolleiding zou wenden. Pas uit de brief van 22 januari 1999 is het haar duidelijk geworden dat de moeder aan haar heeft willen vragen of zij besefte dat haar manier van bejegening van de leerlingen als uiterst bedreigend wordt ervaren. De docente merkt op het merkwaardig te vinden dat de moeder meent een dergelijke kwestie op een dergelijke manier en op een dergelijk tijdstip aan de orde te kunnen stellen. Zij had gewoon een gesprek kunnen aanvragen over hetgeen zij van haar dochter had vernomen. Uit de brief van 22 januari 1999 leidde zij af dat de moeder een gesprek met de rector en haar wenste. Het initiatief voor het beleggen van dit gesprek lag bij de rector. De eerste afspraak voor 5 februari 1999 kon geen doorgang vinden. Op 12 februari 1999 heeft de rector de afspraak voor 22 februari 1999 gemaakt. Het bevreemdt de docente dat de Commissie de klacht op 22 februari 1999 heeft ontvangen. De klacht moet dan na 12 februari 1999 ter post zijn bezorgd. Op 22 februari 1999 vond het gesprek plaats. Naar de mening van de docente kan niet worden volgehouden dat zij de moeder niet open te woord heeft willen staan. Ter zake van de brief, die zij op 25 januari 1999 naar aanleiding van de brief van 22 januari 1999 aan de moeder heeft verstuurd, merkt de docente op dat zij deze brief zelf achteraf bezien qua toonzetting minder gelukkig vindt. De ironie van haar brief is bij de moeder niet overgekomen. Zij heeft in de brief uiteengezet wat precies voorgevallen is tijdens en na de lawaaierige schriftelijke overhoring. In deze brief geeft zij ook haar weergave van het telefoongesprek van 22 januari 1999, waaraan zij de mededeling toevoegt dat de conclusie van de moeder juist is dat zij geen behoefte heeft aan een gesprek met iemand die haar op deze wijze benadert. De docente wijst er voorts op dat haar integriteit als docent in twijfel wordt getrokken, zonder dat beweringen van de dochter eerst worden geverifieerd. De docente deelt in deze brief van 25 januari 1999 mee dat zij daarom tot geen enkel gesprek bereid is zolang de moeder meent deze bewering staande te moeten houden. De docente meent dat de wijze waarop de klacht door de rector is afgehandeld een verdere escalatie teweeg heeft gebracht. Bij de behandeling van de klacht van deze moeder heeft de rector met name nagelaten om aan de moeder aan te geven dat bepaalde bewoordingen van haar brief van 22 januari 1999 niet acceptabel zijn en dat sommige beschuldigingen absurd zijn, wanneer deze niet verder worden onderbouwd. Overwegingen van de Commissie Het is de Commissie gebleken dat het eerste onderdeel van de klacht over het volgen door de docente van een andere gedragslijn ten opzichte van de desbetreffende leerlinge dan ten opzichte van andere leerlingen in verschillende punten uiteenvalt. Ter zake van de ongelijke beoordeling door de docente van het werk van de desbetreffende leerlinge ten opzichte van andere leerlingen is ter zitting slechts naar voren gekomen dat de docente een keer bij de desbetreffende leerlinge een fout wel had gerekend terwijl deze fout ten onrechte niet bij een andere leerling was gerekend. De moeder heeft meegedeeld dat zij dit punt verder niet kon aantonen. Voor de Commissie kan dit daarom niet als een vaststaand gegeven of een feit worden aanvaard. De

4 omstandigheid dat de docente een keer een fout bij de een wel heeft gerekend en bij de ander niet, brengt absoluut niet met zich mee dat daarmee kan worden geconcludeerd dat de docente het werk van deze leerlinge negatiever beoordeelt dan dat van anderen. De Commissie merkt op dat de moeder in het direct vanaf het begin naar voren brengen van deze conclusie te ver is gegaan, zolang zij niet over de bewijzen beschikte die deze conclusie konden staven. De moeder had het kunnen laten bij het naar voren brengen van haar vermoedens. Ter zake van het punt dat de docente deze leerlinge zou intimideren en dat de docente een angstcultuur zou creëren, merkt de Commissie dat dit noch uit de stukken noch uit hetgeen ter zitting naar voren is gebracht, kan worden afgeleid. Het zijn te zware termen voor hetgeen tijdens de lessen van de docente werkelijk aan de hand is. Uit het verweerschrift komt naar voren dat de docente hecht aan het opvolgen door de leerlingen van bepaalde richtlijnen met het oog op de taak die zij ten opzichte van deze leerlingen dient uit te voeren, namelijk hen voorbereiden op het maken van een goed eindexamen Frans. Het goed voor ogen houden van het uitvoeren van deze taak verdient alle lof, maar uit de verklaringen van de beide getuigen komt als kritiekpunt naar voren dat het proces waarbinnen de leerlingen op dit eindresultaat worden voorbereid niet optimaal is. Beiden geven aan dat de docente dit proces zou kunnen beïnvloeden door de communicatie met de klas te verbeteren en zich op bepaalde momenten anders op te stellen. De Commissie vindt dat de docente op deze kritiekpunten - onafhankelijk van het antwoord op de vraag of deze kritiek terecht of niet terecht wordt gemaakt - moet ingaan. Ook tijdens de behandeling op school van de klacht, vanaf de indiening ervan op 22 januari 1999 tot en met de bespreking op 22 februari 1999, heeft de docente - hoezeer zij zich soms volkomen terecht gekwetst voelde - laten zien dat zij door aanvankelijk formele standpunten in te nemen slechts met moeite bereid was tot communicatie over hetgeen tijdens haar lessen aan de orde is. De docente laat hierin een kans liggen om de waardering die zij nu reeds van haar leerlingen met betrekking tot haar vakbekwaamheid krijgt, ook ten aanzien van haar pedagogische kwaliteiten te mogen ontvangen. Daarvoor zal zij meer moeten open staan voor kritische opmerkingen van haar leerlingen en daarover met hen in gesprek moeten komen. De Commissie raad haar dit ten zeerste aan. Met betrekking tot het tweede onderdeel van de klacht, dat betrekking heeft op het niet open te woord willen staan van de moeder omtrent de klacht, wijst de Commissie er in de eerste plaats op dat de escalatie van deze kwestie is begonnen met de hoogst ongelukkige wijze waarop de moeder op 22 januari 1999 telefonisch contact heeft gezocht. Het valt te begrijpen dat de docente zich met de klacht overvallen heeft gevoeld en dat zij niet tijdens etenstijd bereid was om met de moeder op een rustige wijze van gedachten te wisselen over de gang van zaken tijdens de lessen Frans. Dit geldt te meer, nu de moeder tot dan de normale kanalen van overleg met de docente, waaronder de zogenaamde 5-minutengesprekken, onbenut had gelaten. De docente heeft het gelijk aan haar zijde wanneer zij opmerkt dat in dit geval het meer in de rede had gelegen dat de moeder op een gelegen tijdstip de docente zou hebben gevraagd om een gesprek over deze kwestie aan te gaan. De docente is daarnaast, ondanks dat zij zich terecht gekwetst voelde door de harde toon van de brief van 22 januari 1999, bereid gebleken om met de moeder en haar dochter onder leiding van de rector van de school op 22 februari 1999 de klacht te bespreken. Hiervan staat los wat hiervoor reeds is opgemerkt over het aanvankelijk door de docente innemen van formele standpunten tijdens de behandeling van de klacht. Het oordeel van de Commissie De Commissie komt op grond van bovenstaande overwegingen tot het oordeel dat de klacht ongegrond is, behoudens met betrekking tot de wijze waarop de docente met haar leerlingen

5 communiceert over de gang van zaken tijdens haar lessen en zij zich opstelt met betrekking tot kritische opmerkingen van haar leerlingen. Op dat punt is de klacht gegrond. Advies aan het bevoegd gezag De Commissie adviseert het bevoegd gezag om te bevorderen dat de nieuwe rector van de school met de docente in een bespreking terugblikt op de behandeling van de klacht in eerste aanleg door de vorige rector waarbij de communicatie met de leerlingen een onderdeel vormt.