Economische prioriteiten Amsterdam Maart 2014

Transcriptie

1 Ecnmische pririteiten Amsterdam 2014 Maart 2014

2 Inhudspgave 1. Del van Ecnmische Pririteiten 1 2. Histrische sterktes 2 3. Macrtrends 3 4. Huidige ecnmische situatie 4 5. Ontwikkelingsperspectieven 6 6. Effectieve interventies alleen samen met partners 9 7. Belangrijke inzichten, pririteiten en succes uit vrige peride Vervlg stappen en externe beïnvledingsfactren Appendix 32 2

3 Prject ecnmische pririteiten nderzekt he Amsterdam haar welvaart kan behuden en uitbreiden De Metrplregi Amsterdam wil een sterke ecnmische regi blijven, die zrgt vr behud, en uitbreiding van de welvaart in de regi Structurele veranderingen in de regi, zals de prichting van de Amsterdam Ecnmic Bard en structurele veranderingen wereldwijd, zals de ecnmische recessie en de ecnmische pkmst van Azië, vragen m het tetsen van wat er ndig is m deze welvaart te behuden en uit te bereiden Ecnmische Zaken EZ heeft een prject pgestart m te bepalen wat de ecnmische pririteiten kunnen zijn vr de tekmst met als kernvragen Waar met p ingezet wrden m ervr te zrgen dat de Amsterdamse regi in de tekmst ecnmische activiteit van betekenis heeft? Welke interventies met EZ Amsterdam daarvr in de kmende 5-10 jaar den? Tt welke resultaten met dit leiden? He meet je succes hiervan? 1 3

4 Amsterdam buwt p een aantal histrische sterktes Stabiel en welvarend land in plitiek, ecnmisch en sciaal pzicht Cncentratie van hger nderwijs en nderzek Gede infrastructuur Luchthaven hub Schiphl Internet centrum nderdeel van het dichtbevlkte en welvarende stedensysteem Nrdwest-Eurpa Brede sectr matrix Interessant creatief-cultureel klimaat hge cncentratie van hgwaardige zakelijke en financiële dienstverlening sterk ICT-cluster en webdevelpment 4 2

5 maar meerdere macrtrends beïnvleden de psitie van Amsterdam Glbalisering Opkmst van Azië Verstedelijking, agglmeratie kracht en tenemende belang van "geleend grtte" Veerkracht: de pkmst van kleinschalige en custmized prductie De war n Brains Vergrijzing en krimp: stagnerende bevlkingsgrei in Eurpa en Nederland De duurzame uitdaging: milieuschade en schaarste aan hulpbrnnen 5 3

6 en Amsterdam valt de laatste jaren terug in ecnmische grei tv andere Eurpese steden Vrnaamste rzaken: Krimp in financiële sectr, die k sterk drwerkt in andere sectren Huishudens: minder cnsumptie dr aflssen van schulden en dalende huizenprijzen Bedrijven: veel prductie vr cnsumptie. Veel herstructureringen Overheid: ingrijpende bezuinigingen 6 4

7 Amsterdam heeft belangrijke wijziging in ecnmische strategie gemaakt na de val van Lehman Op 15 september 2008 ging de zakenbank Lehman Brthers failliet, wat het begin was van een krimp in de financiële sectr en een wereldwijde ecnmische recessie. De stad Amsterdam realiseerde zich snel dat dit een enrme impact vr de stad zu hebben, aangezien ruim een derde van de werkgelegenheid in de stad in de financieel zakelijke dienstverlening is Amsterdam beslt daarp m haar ecnmische strategie te herijken p de vlgende pijlers Versterken van triple helix samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en verheden, vral via het pzetten van de Amsterdam Ecnmic Bard Inzetten p diversiteit in ecnmische activiteiten, nder andere dr de keuze van 7 clusters in de Bard Plegen van interventies p fundamenteel niveau, gericht p ecnmische structuurversterking, zals het inzetten p kennis en innvatie, bijvrbeeld via het ndersteunen van nieuwe nderwijs- en nderzeksinstituten als THNK, AUC, ACE, AMS, AIHT, Sarphati instituut, en investeringen in acceleratrs en incubatrs zals Startup Btcamp, Rckstart, etc. 7 5

8 Analyses leiden tt vijf ntwikkelingsperspectieven p de stad Histrische sterktes Plitiek, ecnmisch en sciaal stabiel, sterke infrastructuur, ged creatiefcultureel klimaat Inhud Mega trends Glbalisering en de pkmst van Azië, verstedelijking, war n brains, vergrijzing en krimp, duurzame uitdaging Aanpak Literatuur nderzek Recente rapprten van.a. McKinsey, The Bstn Cnsulting Grup, OESO, WRR, Eurpese Unie en literatuur van denkers zals Glaeser, Mretti, Mahbubani en Prahalad Interviews met experts Interviews met experts zals Alexander Riny Kan (UvA), Wiebe Draijer (SER), Shula Rijxman (NPO), Peter van Lieshut (WRR), Rbert Carsuw (McKinsey) 8 6

9 9

10 Basishuding van verantwrdelijke hfdstad is essentieel m ecnmisch succes te realiseren Om internatinaal mee te den is een grte schaal ndig Amsterdam haalt die schaal niet, de MRA een beetje, pas vanaf de Randstad is dat geschikt m te kunnen cncurreren Amsterdam heeft een sleutelpsitie in Nederland dr haar uitstraling, ligging, kennis en internatinale relaties Daarm is basishuding van verantwrdelijke hfdstad essentieel m ecnmisch succes vr de MRA en vr Nederland te realiseren 10 8

11 Effectieve interventies kunnen we alleen samen met nze partners realiseren Gemeente Amsterdam, vral het Cluster Ruimte & Ecnmie en Cluster Sciaal Amsterdam Ecnmic Bard en gemeenten/prvincies in de regi Andere ecnmische htspts binnen Nederland (bijv. Rtterdam, Eindhven, Utrecht, Wageningen) Rijksverheid Eurpese Unie Andere ecnmische htspts internatinaal (bijv. New Yrk, Seul, Parijs) 11 9

12 Per perspectief verzicht van: kerninzichten, data, huidige inzet, advies vr de tekmst Kerninzichten p basis van analyses Ondersteunende data / analyses (vrbeeld) Inzet in de afgelpen jaren Mgelijke (tekmstige) interventies 12 10

13 Ongelijkheid en armede neemt te in Amsterdam Kerninzichten vr de tekmst Ongelijkheid neemt te dr glbalisering. Structurele ngelijkheid is nadelig vr ecnmische grei Werklsheid is de dminante factr in de tename van ngelijkheid In Nederland is de klf tussen arm en rijk sneller gegreid dan veelal gedacht. Armede neemt met name in Amsterdam te 13 11

14 Werklsheid lpt p, met name bij laagpgeleiden in Amsterdam en Almere/ Lelystad De jaarlijkse strm nieuwe MRA studenten zrgt vr nieuw hg pgeleid arbeidsaanbd. Daardr ntstaat druk p zittende werknemers en wrden de kansen vr lager pgeleiden kleiner. De participatiegraad van lager pgeleiden in Amsterdam is met 50% het laagst binnen de MRA 14 12

15 Inzet in de bestuursperide Interventies van Ecnmische Zaken Intensiveren van de aansluiting tussen nderwijs en arbeidsmarkt Bevrderen van ndernemerschap Stimuleren van tegang tt kapitaal dr het micrkrediet fnds en accelratrs Stimuleren van verbindingen tussen kleine en grte ndernemers, kennisinstellingen via de Amsterdam Ecnmic Bard Twee vrbeelden ter illustratie 1. Kwaliteit van het vrtgezet nderwijs De uitvering van het Masterplan Techniek richt zich p de verbetering van het technisch Vmb en MBO Publiek-private samenwerking 2. Aansluiting nderwijs-arbeidsmarkt Prject ICT in de wlken leidt Excellente leerlingen p via digitaal nderwijs en praktijknderwijs bij bedrijven zals KLM, IBM, en xs4all 200 leerlingen krijgen jaarlijks excellent infrmatica nderwijs 15 13

16 Pririteiten tekmstige ecnmische grei Belangrijkste interventies vr inclusief 1. Stimuleer excellent nderwijs p alle nderwijsniveaus (dus k p het MBO) 2. Vergrt participatie van mensen met een afstand tt de arbeidsmarkt dr inzet p een leven lang leren 3. Faciliteer PPS vr de aansluiting van het Amsterdamse nderwijs p de arbeidsmarkt 4. Faciliteer (sciaal) ndernemerschap dr bedrijven, investeerders en talent te verbinden en de tegang tt (micr) krediet te faciliteren 5. Investeer in inkmensndersteunende maatregelen die bijdragen aan geznd en een actief bestaan 16 14

17 Kennis en technlgie zijn drivers vr de ecnmie Kerninzichten vr de tekmst Technlgie en wetenschap ntwikkelen snel en leveren tegevegde waarde aan burgers en bedrijven in de stad Technlgie is een driver vr vernieuwing in ecnmie Amsterdam heeft vrgesrteerd p de Slimme stad met de investeringen afgelpen peride, maar lpt ng achter in R&D en tegevegde waarde van kennisinstellingen aan de ecnmie 17 15

18 Inzet vr R&D vraagt aandacht, we scren laag p R&D vergeleken met cncurrerende regi s Investeringen in R&D zijn laag in Nederland in verhuding met andere EU landen De verheid zet in p tename va private financiering, maar de bijdrage aan R&D en innvatie lpen terug 18 16

19 Inzet in de bestuursperide Inzet van Ecnmische Zaken Aantrekken vernieuwingstalent, a via THNK en AMS Cluster ICT en Maakindustrie Amsterdam Smart Cities Sciencepark ntwikkeling UVA / VU samenwerking Kennis & innvatie middelen Twee vrbeelden ter illustratie 1. Amsterdam Metrplian Slutins (AMS) Investering van 50mln van de gemeente en 200mln van TU Delft, Wageningen UR en MIT m i.s.m. het bedrijfsleven metrplitane plssingen te ntwikkelen en vermarkten. Jaarlijks Masterstudenten en PhD studenten in Amsterdam, investeringen van ~30mln per jaar in R&D in de regi 2. ARCNL Het Advanced Research Center fr Nanlithgraphy vert p het Amsterdam Science Park fundamenteel en tegepast nderzek uit, dat essentieel is vr het ntsluiten van innvatie in de wereldwijde halfgeleiderindustrie. Ttale investering van 100mln in de kmende jaren 19 17

20 Pririteiten tekmstige ecnmische grei Belangrijkste interventies vr slim 1. Stimuleer ndernemerschap p basis van de kennis die dr kennisinstellingen is ntwikkeld 2. Verminder regeldruk vr nieuwe initiatieven 3. Maak in verheidsbeleid meer gebruik van nieuwe technlgische mgelijkheden, bijvrbeeld in mnitring van beleidsrealisatie 4. Stimuleer kwaliteitsslag en flexibilisering in het nderwijs 5. Stimuleer R&D 20 18

21 Wereldsteden strijden m buitenlandse kenniswerkers Kerninzichten vr de tekmst Steden zijn de mtren van ecnmische grei en trekken internatinale investeringen aan. Cncurrentie tussen regi s is sterk. Gezien het belang van hggekwalificeerde arbeid vr de huidige ecnmie wrdt het steeds belangrijker vr landen en regi s m attractief te zijn vr deze talenten. De strijd m arbeidstalent nderstreept het belang van tegankelijke lcaties. Bedrijven vlgen talent. Talent kiest vr een aantrekkelijke wnplaats Amsterdam scrt ged p het aantrekken van teristen, redelijk p het aantrekken van bedrijven, maar slecht p het aantrekken van internatinale studenten en kenniswerkers 21 19

22 Amsterdam is aantrekkelijk vr bedrijven en teristen, maar nvldende vr talent Aandeel buitenlandse studenten (%) Gede scre p lcatiefactren Slechte scre p het aantal buitenlandse studenten 22 20

23 Inzet in de bestuursperide buiten Activiteiten van Ecnmische Zaken Intensiveren van de aansluiting nderwijs p specifieke sectren via uman Capital Agenda s vr 7 clusters Intensiveren van kennisvalrisatie en private investeringen in nderzek via de Amsterdam Campus Centre f Expertise Stimuleren van excellent MBO nderwijs in het via Centrum vr Innvatief Vakmanschap Etaleren van sterktes van de metrplregi dr een effectieve citymarketing Twee vrbeelden ter illustratie 1. Acquisitie van bedrijven Gezamenlijke acquisitie van buitenlandse bedrijven in de MRA 115 nieuwe buitenlandse internatinale bedrijven in de MRA in banen 79% in clusters van de Bard 2. Citymarketing I amsterdam strategie vastgehuden: merk neergezet en behuden Fusie van Amsterdam Terisme & Cngres Bureau (ATCB), Amsterdams Uitbur (AUB) en Amsterdam Partners (AP) tt Amsterdam Marketing (AM) Jubileumjaar 2013 heeft geleid tt significant meer (museum)bezekers en 7,5% meer htelvernachtingen 23 21

24 Pririteiten tekmstige ecnmische grei Belangrijkste interventies vr attractief 1. Behud van vrzieningen die Amsterdam een aantrekkelijke stad maken m in te wnen en werken, bijv p cultuur, recreatie en bereikbaarheid 2. Creëer een dynamische wningmarkt met een variëteit aan wn/leefmgevingen 3. Zet in p het aantrekken van (internatinaal) talent 4. Versterk het imag van Amsterdam als zakenstad 5. Investeer in de kwaliteit en tegankelijkheid van het nderwijs 24 22

25 De veerkracht van ndernemers is bepalend vr een krachtige en slagvaardige ecnmie Kerninzichten vr de tekmst De wereld is in cnstante verandering; wereldecnmie verandert steeds sneller; de richting is nzeker. Bedrijven en steden die zich snel kunnen aanpassen, zullen ged kunnen prfiteren van de glbaliserende ecnmie MKB creëert grei van ecnmie en werkgelegenheid. Belang van schaalgrtte vr winst is frs afgenmen Breed inzetten p de juiste randvrwaarden vr sectren is effectief. Amsterdam prfiteert van de veerkracht van een brede sectrmix 25 23

26 De bedrijvendynamiek neemt wereldwijd te, dus k in Nederland en dan met name in Amsterdam Er wrden steeds meer uitvindingen gedaan en uitvindingen wrdt steeds sneller uitgerld In Amsterdam starten veel nieuwe bedrijven en verdwijnen k veel bedrijven. De dynamiek in de Amsterdamse ecnmie neemt te en het belang van veerkrachtige bedrijven daarmee k De regi Amsterdam heeft een hge bedrijvendynamiek en een veerkrachtige ecnmie dr dat er meerdere sterke sectren zijn. Dat maakt de ecnmie van de MRA minder kwetsbaar 26 24

27 Inzet in de bestuursperide Interventies van Ecnmische Zaken Oprichten Amsterdam Ecnmic Bard Uitrllen Amsterdams Ondernemers Prgramma Opzetten Amsterdams Investeringsfnds Twee vrbeelden ter illustratie 1. Drempels vr ndernemerschap verlaagd Op universiteiten, hgeschlen en het VMBO wrdt vlp ndernemerschapsnderwijs gegeven. Tegelijkertijd is er succesvl gewerkt aan de daling van de administratieve lastendruk en krtere drlptijden van gemeentelijke dienstverlening m ndernemen te vereenvudigen. 2. Tegang tt financiering Accelratrs zals Ace, Venture Lab, Startup Btcamp en Rckstart zetten Amsterdam in de schijnwerpers als de plek waar innvatieve ideeën en kapitaal elkaar ntmeten met initiatieve als Demdays. De mgelijkheid m een micrkrediet aan te vragen wrdt vlp gebruikt, na een campagne vr deze vrm van financiering

28 Pririteiten vr tekmstige ecnmische grei Belangrijkste interventies vr ndernemend 1. Laat bedrijven meer gebruik maken van kennis dr nderzek, nderwijs en bedrijfsleven beter aan elkaar te verbinden en stimuleer de tegankelijkheid van reginale innvatienetwerken 2. Minimaliseer regeldruk vr ndernemers 3. Verbeter tegang tt kapitaal, talent en netwerk en verlaag drempels vr MKB ers m in te schrijven p verheidstenders 4. Stel begde resultaten en maatschappelijke vraagstukken centraal bij inkp en stimuleringsmiddelen 5. Fcus p generieke randvrwaarden m sectren succesvl te maken (zals ICT, technlgie, zakelijke dienstverlening) waardr ambitieus MKB kan greien 28 26

29 Psitinering in de juiste schaal wrdt bepalend vr het aantrekken van buitenlandse investeringen Kerninzichten vr de tekmst De ecnmie glbaliseert en nderlinge cncurrentiestrijd tussen internatinale regi s neem te Nederland heeft van udsher een relatief sterke psitie vr het aantrekken van buitenlandse investeringen. Amsterdam trekt vral Hfdkantren en Marketing & Sales kantren aan. Veel andere investeringen in Nederland kmen vrt uit het feit dat er veel hfdkantren zijn. (Inter)natinale bedrijven kijken naar het ttaal van de vrdelen die een regi biedt. Internatinale cnnectiviteit van een regi is belangrijke vrwaarde vr vestiging Als de Nrdelijke en Zuidelijke Randstad en de regi Eindhven samenwerken, kunnen we internatinaal verschil maken 29 27

30 Het aantrekken van buitenlandse investeringen ntwikkelt zich psitief dr 30 28

31 Inzet in de bestuursperide Interventies van Ecnmische Zaken Citymarketing Amsterdam InBussiness Investr Develpment Expat Center Eurpa Strategie Stedenbanden Schiphl Htelbeleid Twee vrbeelden ter illustratie 1. Internatinale riëntatie zwel p lange termijn als k cncreet in het heden Via Eurpese netwerken en handelsmissies maakten we sterke verbindingen. De aanpak m nze culturele schatten mee te nemen (zals schilderij van Van Ggh f het Kninklijke Cncert gebuw Orkest) was vernieuwend en succesvl. Tegelijkertijd stnd Amsterdam heel praktisch garant vr een klein aantal leerlingen, t.b.v. uitbreiding p de ISA. 2. Bereikbare stad De gemeente Amsterdam maakt via Aldersakkrd versterking van Schiphl mgelijk als vraanstaande hubluchthaven 31 29

32 Pririteiten vr tekmstige ecnmische grei Belangrijkste interventies vr internatinaal 1. Acquireer internatinale hfdkantren en R&D afdelingen 2. Ontwikkel een internatinale handelsstrategie vr triple helix samenwerking tussen internatinale steden 3. Versterk de samenhang tussen ecnmische regi s in Nederland 4. Behud en versterk internatinale cnnectiviteit, bijvrbeeld dr aantal directe bestemmingen Schiphl en data cnnectiviteit 5. Opereer p bven stedelijke niveau (regi, Randstad, natinaal) 32 30

33 Appendix: Geraadpleegde literatuur en rapprten Glaeser 2011 Triumph f the City Mretti 2012 The New Gegraphy f Jbs Mahbubani 2008 De eeuw van Azie, een nafwendbare mndialeverschuiving Prahalad 2008 The New Age f Innvatin, Driving Ccreated Value BCG 2013 NL 2030: Cnturen van een nieuw Nederlands verdienmdel EU 2011 Cities f tmrrw EU 2013 Research Area Prgress Reprt 2013 Gemeente Amsterdam 2014 Ecnmische Verkenningen Marlet 2012 De waarde van kunst en cultuur in Amsterdam McKinsey 2011 Hw t cmpete and grw; a sectr guide t plicy McKinsey 2013 Hw t make cities great OECD 2013 Delivering Lcal Develpment PBL 2012 De ecnmie van de stad in de mndiale cncurrentie PWC 2005 Cities f the future WRR 2013 De lerende ecnmie 33

34 Appendix: gesprken externe experts Adjiedj Bakas Trend Office Bakas Rbert Carsuw McKinsey & Cmpany Benn van Dngen Rland Berger Wiebe Draijer SER Peter van Lieshut WRR Marjan Olfers Vrije Universiteit Shula Rijxman NPO, Amsterdam Marketing Alexander Riny Kan Universiteit van Amsterdam Annemieke Rbeek Nijenrde Universiteit Thmas Steffens The Bstn Cnsulting Grup 34