N Aard van de arbeidsrelaties A2 Brussel, 12 februari 2013 MH/JC/AS ADVIES. over

Transcriptie

1 N Aard van de arbeidsrelaties A2 Brussel, 12 februari 2013 MH/JC/AS ADVIES ver DE INVOERING VAN SPECIFIEKE CRITERIA VOOR HET BEOORDELEN VAN DE AARD VAN DE ARBEIDSRELATIE IN DE SECTOREN BOUW, LAND- EN TUINBOUW, AUTOBUS- EN AUTOCARVERVOER, TAXIVERVOER, VERHUIS EN BEWAKING (gedgekeurd dr het bureau p 21 december 2012, bekrachtigd dr de Hge Raad p 12 februari 2013) Hge Raad vr de Zelfstandigen en de KMO WTC III (17 e verd.) - Simn Blivarlaan Brussel Tel.: Fax: cs.hr@ecnmie.fgv.be -

2 In haar brieven van 1 ktber 2012 heeft mevruw M. De Cninck, Minister van Werk, het advies van de Hge Raad vr de Zelfstandigen en de KMO gevraagd ver de invering van specifieke criteria vr de sectren begd in artikel 337/1, 1 van de wet van 25 augustus 2012 tt wijziging van titel XIII van de prgrammawet (I) van 27 december 2006 wat de aard van de arbeidsrelaties betreft, met name de sectren werken in nrerende staat, bewaking, verver van gederen en persnen vr rekening van derden en schnmaak. Na raadpleging van al de bij de Hge Raad vertegenwrdigde betrkken berepsrganisaties en vergaderingen van de betrkken sectrcmmissies, heeft het bureau van de Hge Raad bij hgdringendheid p 21 december 2012 nderstaand advies uitgebracht, bekrachtigd dr de Hge Raad p 12 februari 2013, vr vlgende (sub-) sectren: buw, land- en tuinbuw, autbus- en autcarverver, taxiverver, verhuis en bewaking. INLEIDING Op 5 juni 2012 heeft de Hge Raad p vraag van de Staatssecretaris vr Bestrijding van de sciale en de fiscale fraude een advies uitgebracht ver een vrntwerp van wet betreffende het nderscheid tussen werknemer en zelfstandige. Dit vrntwerp van wet werd de wet van 25 augustus 2012 tt wijziging van titel XIII van de prgrammawet (I) van 27 december 2006 wat de aard van de arbeidsrelaties betreft, die in het Belgisch Staatsblad verscheen p 11 september In dat advies heeft de Hge Raad gepleit vr een sectrspecifieke benadering waarbij in nauwe samenwerking met de vertegenwrdigers van de sectren sectrspecifieke criteria kunnen wrden pgesteld. De wetgever heeft deze sectrale aanpak ingeverd, hetgeen de Raad verheugt. Vr de vier sectren (werken in nrerende staat, bewaking, verver van gederen en persnen vr derden, schnmaak) uit art. 337/1 van de wet bepaalt de wet in art. 337/2, 1 negen criteria van ecnmische afhankelijkheid die het weerlegbaar vermeden activeren. Overeenkmstig artikel 337/2, 3 van de wet kunnen deze criteria echter bij kninklijk besluit aangevuld f vervangen wrden in functie van de eigenheid van de sectr. Het is ver deze aanpassing f vervanging dat de Minister de Hge Raad nu m advies vraagt. De Hge Raad heeft al de bij hem vertegenwrdigde betrkken berepsrganisaties geraadpleegd m waar ndig vr de sectren begd in artikel 337/1, 1 de meest geschikte sectr- f berepsspecifieke criteria te kunnen vrstellen. De Hge Raad heeft daarbij gestreefd naar een maximale cördinatie tussen de vrstellen van verschillende sectren en tevens getracht zijn advies maximaal af te stemmen p de akkrden die de bij hem aangeslten berepsrganisaties in de betrkken paritaire cmités hebben geslten. Gezien in bepaalde paritaire cmités de besprekingen ng niet werden afgernd, kan mmenteel vr smmige sectren ng geen advies gegeven wrden. In dit advies geeft de Hge Raad alvast zijn standpunten weer vr de (sub-)sectren: - buw - land- en tuinbuw - autbus- en autcarverver - taxiverver - verhuis - bewaking. 2

3 In haar adviesvragen vr de sectren werken in nrerende staat en verver van persnen en gederen vr derden vraagt de Minister tevens het advies van de Hge Raad ver het vereenstemmen van de activiteiten die in de wet bedeld wrden met het verzicht van de bevegde paritaire cmités die in die brieven zijn pgenmen. Hierver heeft de Hge Raad geen standpunt gefrmuleerd aangezien het vlgens hem niet aangewezen is de sectren van art. 337/1 uitsluitend p basis van de bevegdheidsdmeinen van de paritaire cmités te mschrijven aangezien in smmige paritaire cmités maar heel beperkt activiteiten vrkmen die nder het tepassingsgebied van art. 337/1 vallen. Bvendien staan in de wet de activiteiten centraal. Zelfstandigen vallen per definitie niet nder een paritair cmité. De paritaire cmités zijn wel erg nuttig in dit dssier als verlegplatfrm vr de verschillende (sub-)sectren. In dat pzicht is het wel belangrijk dat alle betrkken paritaire cmités geïnfrmeerd wrden. De Natinale Arbeidsraad heeft dat pgelst dr alle paritaire cmités in te lichten zdat ze zelf ver hun betrkkenheid kunnen rdelen. Bvendien kunnen de paritaire cmités nuttig zijn m dr een verwijzing naar hun bevegdheidsdmein de tepassingsgebieden van de vrgestelde lijsten van criteria te mschrijven. Verder in dit advies zijn per (sub-)sectr de vrstellen pgenmen ter aanpassing en vervanging van de criteria van art. 337/2, 1. 3

4 BOUWSECTOR De berepsrganisaties uit de buwsectr ressrterend nder de tepassing van het paritair cmité 124 stellen de vlgende lijst van criteria vr: 1. Ontstentenis van aansprakelijkheid (t.a.v. de pdrachtgever) vr het geleverde werk, in vrkmend geval rekening hudend met bestek f aannemingsvereenkmst. 2. Ontstentenis van bezit en/f gebruik van eigen arbeidsmiddelen (in brede zin van het wrd) f bedrijfsruimte (.a. vertuig(en), materieel, gereedschap, werkkledij, atelier, assemblageruimte, prductieruimte, machines). NB: Eigen middelen wil zeggen: in eigendm, gehuurd, geleased f in bruikleen van andere persn dan pdrachtgever. 3. Ontstentenis van persnlijke en substantiële financiële investering f ntstentenis van persnlijke en substantiële deelname in de winst en verliezen van eigen bedrijf f van het bedrijf waarvan de zelfstandige werkende vennt is. 4. Ontstentenis van verantwrdelijkheid en beslissingsmacht in het financieel beheer van eigen bedrijf f van het bedrijf waarvan de zelfstandige werkende vennt is (.a. uitgaven en/f inkmsten en/f investeringen en/f aanwending van eigen middelen en/f geleende middelen). 5. Garantie p een vaste gewaarbrgde vergeding, ngeacht de bedrijfsresultaten f de mvang van de geleverde prestaties. NB: Er mag geen rekening gehuden wrden met vaste vrschtten m materiaal en grndstffen aan te kpen. 6. Ontstentenis van beslissingsmacht ver het functineren van eigen bedrijf f van het bedrijf waarvan de zelfstandige werkende vennt is (aanwerving, aankpbeleid, ). NB: Hiermee wrdt bedeld: aanwerving persneel en/f aankpbeleid en/f prijsvrming en/f aannemingsvereenkmsten afsluiten en/f pmaken van ffertes en/f vrije keuze van pdrachtgever. 7. Het zich niet manifesteren als nafhankelijke nderneming t..v. derden d.m.v. zichtbare elementen (.a. publiciteit, uithangbrd, belettering p vertuigen, eigen lg f naam p werkkledij (althans niet het lg/f benaming van de pdrachtgever). NB: Er wrdt geen rekening gehuden met specifieke veiligheidskledij gelinkt aan de plaats van tewerkstelling, ngeacht aan wie ze tebehrt f wie ze ter beschikking stelt. 8. Ontstentenis van pmaken van prijsffertes f aannemingscntracten f gedkeuring van gedetailleerde bestelbnnen f ntstentenis van beslissingen ver prijsbeleid. 9. Het feit dat de zelfstandige niet nafhankelijk werkt van de werkplegen van het bedrijf van zijn pdrachtgever f van het bedrijf waarvan hij werkende vennt is. NB: Vr werkende vennten die een leidende functie bekleden t.a.v. werknemers van het bedrijf waarvan hij werkend vennt is en waarmee zij in pleg samenwerken, wrdt met dit criterium geen rekening gehuden. 10. Hfdzakelijk f gewnlijk vr één enkel pdrachtgever werken. 4

5 LAND- EN TUINBOUWSECTOR Tepassingsgebied Deze sectr vraagt p basis van art. 337/1, 2 een uitbreiding van het tepassingsgebied van Hfdstuk V/1 zals mschreven in art. 337/1 tt alle activiteiten die nder de bevegdheid vallen van het paritair cmité 144 vr de landbuw en het paritair cmité 145 vr het tuinbuwbedrijf. Onderstaande lijst van criteria zu dus van tepassing meten wrden vr alle activiteiten die nder deze beide paritaire cmités thuishren. Criteria a) Ontstentenis van enig financieel f ecnmisch risic in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert, zals dit ndermeer het geval is: - bij ntstentenis van een persnlijke en substantiële investering in de nderneming met eigen middelen f, - bij ntstentenis van een persnlijke en substantiële deelname in de winsten en de verliezen van de nderneming; b) Ontstentenis van verantwrdelijkheid en beslissingsmacht aangaande de financiële middelen van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; c) Ontstentenis van beslissingsmacht ver het aankpbeleid van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; d) Ontstentenis van beslissingsmacht ver het prijsbeleid van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; Wanneer de partijen er vr gekzen hebben hun arbeidsrelatie te kwalificeren als een relatie tussen een zelfstandige en een medecntractant, wrden de hierbven bedelde criteria a) tt en met d) berdeeld in functie van de eigen nderneming van de zelfstandige die de werkzaamheden bij de medecntractant uitvert. e) De garantie p betaling van een vaste vergeding ngeacht de mvang van de prestaties geleverd dr diegene die de werkzaamheden uitvert; f) Het ntbreken van de mgelijkheid m vr de uitvering van het vereengekmen werk eigen persneel aan te werven f het ntbreken van de mgelijkheid m zich vr het uit veren werk te laten vervangen; g) Het zich niet vrdien als een nderneming ( bijvrbeeld met een eigen lg f een eigen bedrijfsnaam ) ten verstaan van andere persnen f het hfdzakelijk f gewnlijk werken vr één en dezelfde medecntractant; h) Uitsluitend f hfdzakelijk gebruik maken van materiaal f een ververmiddel dat ter beschikking wrdt gesteld, gefinancierd f gewaarbrgd dr de medecntractant; i) Het afhankelijk zijn van de medecntractant vr wat betreft de lgies waarver de persn die het vereen gekmen werk uitvert, wil beschikken ; j) Het werken p dezelfde plaats als deze van de werknemers van de medecntractant en het uitveren van dezelfde werkzaamheden als deze van de werknemers van de medecntractant en het niet beschikken ver een specialistische berepskennis ndig vr de uitvering van de werkzaamheden waarvr de betrkkene zu zijn aangezcht. 5

6 SECTOR AUTOBUS- EN AUTOCARVERVOER Opmerking Het criterium in artikel 337/2 2, i) van de prgrammawet gaat vrbij aan de huidige ecnmische realiteit in de transprtsectr. Indien dit criterium wrdt weerhuden, vrmt het feit dat de ververder vr zijn vertuig een leasingvereenkmst heeft afgeslten een argument pr schijnzelfstandigheid. De Hge Raad is echter van mening dat indien een ververder zelf zijn vertuig aankpt, huurt f least, dit een criterium is pr zelfstandigheid. Tepassingsgebied De activiteiten autbus- en autcarverver mvatten de activiteiten zals mschreven in de Besluitwet van 30 december 1946 betreffende het bezldigd verver van persnen ver de weg met autbussen en autcars en in het Vlaams Decreet van 20 april 2001 betreffende de rganisatie van het persnenverver ver de weg. Criteria a) ntstentenis van verantwrdelijkheid en beslissingsmacht aangaande de financiële middelen van de nderneming in hfde van diegene die het verver uitvert; b) ntstentenis van beslissingsmacht ver het aankpbeleid van de nderneming in hfde van diegene die het verver uitvert; c) ntstentenis van beslissingsmacht ver het prijsbeleid van de nderneming in hfde van diegene die het verver uitvert, tenzij de prijzen wettelijk zijn vastgelegd; d) de garantie p betaling van een vaste vergeding, ngeacht de bedrijfsresultaten f de mvang van de prestaties geleverd dr diegene die het verver uitvert; e) het zelf geen werkgever zijn van persnlijk en vrij aangewrven persneel f het ntbreken van de mgelijkheid m vr de uitvering van het vereengekmen verver persneel aan te werven f zich te laten vervangen; f) het zich niet vrden als de nderneming ten verstaan van andere persnen; g) niet ver bedrijfsruimtes beschikken die gehuurd wrden dr f eigendm zijn van de nderneming; h) niet beschikken ver materiaal waarvan men de eigenaar is f dat men p afbetaling kcht f waarvr men een leasingvereenkmst heeft afgeslten; i) ntstentenis van eindverantwrdelijkheid m.b.t. de naleving van de wetgeving m.b.t. het bezldigd persnenverver per autbus en autcar; j) ntstentenis van eindverantwrdelijkheid m.b.t. de naleving van de wetgeving inzake de tegang tt het berep en de tegang tt de markt; k) ntstentenis van eindverantwrdelijkheid m.b.t. de technische staat van de vertuigen en de technische keuring. 6

7 SECTOR TAXIVERVOER Opmerking De ambulancediensten en het verver van persnen met een handicap wrden uit het tepassingsgebied van het weerlegbaar vermeden geslten, dit in tegenstelling tt de andere vrmen van verver van gederen en f persnen vr rekening van derden. De Hge Raad betreurt de uitsluiting van het verver van persnen met een handicap. Deze uitsluiting kan zrgen vr delyale cncurrentie met de reguliere taxisectr. Het is nu immers reeds z dat veel taxi s, vrnamelijk in Brussel speciaal zijn uitgerust vr rlstelen en aangepast zijn vr gehandicaptenverver. De Hge Raad stelt tevens vast dat de uitsluiting van het verver van persnen met een handicap vaag is. Er is namelijk geen wettelijke definitie van gehandicaptenverver, waardr het niet duidelijk is wat er al dan niet nder valt. De Hge Raad ziet in deze twee mgelijkheden: fwel verduidelijkt men de uitsluiting dr een definitie van gehandicaptenverver in te veren fwel wrdt de uitsluiting uit de wet geschrapt. Tepassingsgebied De sectrspecifieke criteria die hier vrgesteld wrden zuden van tepassing meten wrden p: a) Ververdiensten, uitgeverd wrden met taxi s Onder ververdiensten die uitgeverd wrden met taxi s wrdt bedeld: de taxidiensten in de zin van de wetgeving van tepassing in het Gewest van de zetel van de nderneming. b) Diensten vr verhuur van vertuigen met bestuurder Onder diensten vr verhuur van vertuigen met bestuurder wrdt bedeld: de diensten vr verhuur van vertuigen met bestuurder in de zin van de wetgeving van tepassing in het Gewest van de zetel van de nderneming. c) Cllectieve taxidiensten Onder cllectieve taxidiensten wrdt bedeld: de cllectieve taxidiensten in de zin van de wetgeving van tepassing in het Gewest van de zetel van de nderneming. In Vlaanderen gaat het m het decreet van 20 april 2001 betreffende de rganisatie van het persnenverver ver de weg, in Wallnië m het decreet van 18 ktber 2007 betreffende de taxidiensten en de diensten van verhuur van wagens met chauffeur en in Brussel m de rdnnantie van 27 april 1995 betreffende de taxidiensten en de diensten vr het verhuren van vertuigen met chauffeur. Criteria a) ntstentenis van enig financieel f ecnmisch risic in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert, zals dit nder meer het geval is: - bij ntstentenis van een persnlijke en substantiële investering in de nderneming met eigen middelen; - bij ntstentenis van een persnlijke en substantiële deelname in de winsten en de verliezen van de nderneming; 7

8 b) ntstentenis van verantwrdelijkheid en beslissingsmacht aangaande de financiële middelen van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; c) ntstentenis van beslissingsmacht ver het aankpbeleid van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; d) ntstentenis van beslissingsmacht ver het prijsbeleid van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert, behudens wanneer de prijzen wettelijk zijn vastgelegd; e) de ntstentenis van resultaatsverbintenis betreffende de vereengekmen arbeid; f) de garantie p betaling van een vaste vergeding, ngeacht de bedrijfsresultaten f de mvang van de prestaties geleverd dr diegene die de werkzaamheden uitvert; g) het zelf geen werkgever zijn van persnlijk en vrij aangewrven persneel f het ntbreken van de mgelijkheid m vr de uitvering van het vereengekmen werk persneel aan te werven f zich te laten vervangen; h) het zich niet vrden als een nderneming ten verstaan van andere persnen f hfdzakelijk f gewnlijk vr één medecntractant werken; i) transprt uitveren met vertuigen waarvan men geen eigenaar f huurder is en/f met een vertuig dat ter beschikking wrdt gesteld, gefinancierd f gewaarbrgd dr de medecntractant. Vr de criteria a, b, c, d, f wrdt nder nderneming f bedrijf verstaan, het bedrijf dat de titularis is van de vergunning (taxi f huurwagen met chauffeur), waarnder het verver uitgeverd wrdt. 8

9 VERHUISSECTOR Tepassingsgebied De activiteiten die nder het bevegdheidsdmein vallen van het paritair subcmité vr de verhuizing. Criteria a) ntstentenis van enig financieel f ecnmisch risic in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert, zals dit nder meer het geval is: - bij ntstentenis van een persnlijke en substantiële investering in de nderneming met eigen middelen, - bij ntstentenis van een persnlijke en substantiële deelname in de winsten en de verliezen van de nderneming; b) ntstentenis van verantwrdelijkheid en beslissingsmacht aangaande de financiële middelen van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; c) ntstentenis van beslissingsmacht ver het aankpbeleid van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert; d) ntstentenis van beslissingsmacht ver het prijsbeleid van de nderneming in hfde van diegene die de werkzaamheden uitvert, behudens wanneer de prijzen wettelijk zijn vastgelegd; e) de nstentenis van resultaatsverbintenis betreffende de vereengekmen arbeid; f) nstentenis van de erkende CMR-dcumenten f verhuisvrachtbrieven; g) het niet vlden aan de eisen inzake vakbekwaamheid vr natinaal en internatinaal verver van de natuurlijke persn die de nderneming leidt, m.a.w. ntstentenis van vakbekwaamheid gederenverver; h) ntstentenis van verververgunning gederenverver vr rekening van derden; i) de garantie p betaling van een vaste vergeding, ngeacht de bedrijfsresultaten f de mvang van de prestaties geleverd dr diegene die de werkzaamheden uitvert; j) het zelf geen werkgever zijn van persnlijk en vrij aangewrven persneel f het ntbreken van de mgelijkheid m vr de uitvering van het vereengekmen werk persneel aan te werven f zich te laten vervangen evenals de ntstentenis van het vrij en zelfstandig bepalen van verlfdagen f vakantieperides; k) het zich niet vrden als een nderneming ten verstaan van andere persnen f hfdzakelijk f gewnlijk vr één medecntractant werken; l) in ruimtes werken waarvan men niet de eigenaar f de huurder is en/f werken met materiaal dat ter beschikking wrdt gesteld, gefinancierd f gewaarbrgd dr de medecntractant; m) het zich vrden als een verhuisnderneming, terwijl de hfdactiviteit de fact ttaal verschillend is. 9

10 BEWAKINGSSECTOR Tepassingsgebied Vr deze lijst van criteria kan vr het tepassingsgebied best verwezen wrden naar art. 337/1, 2 van bvenvermelde prgrammawet. Criteria De bestaande criteria zuden als vlgt meten verduidelijkt en aangevuld wrden met bijkmende criteria die specifiek in de bewakingssectr wijzen p een arbeidsrelatie: - Aanvulling van criterium a) van de wet Ontstentenis van verzekeringen zals deze verplicht zijn vr bewakingsndernemingen dr de wet van 10 april 1990 en haar uitveringsbesluiten - Aanvulling van criterium d) van de wet: Ontstentenis van inspraak in identificeren van ptentiële klanten en in nderhandelen en afsluiten van cmmerciële bewakingscntracten - Aanvulling van criterium e) van de wet: Ontstentenis van rechtstreekse tegang tt infrmatie aangaande de te bewaken site van de klant Ontstentenis van pmaak van de eigen planning en van de eigen arbeidsrganisatie Ontstentenis van bepaling van plaats van tewerkstelling (site werf) Onderwrpen zijn aan een systeem van tijdsregistratie Onderwrpen zijn aan cntrle dr hiërarchische versten en sancties - Aanvulling van criterium g) van de wet: Onderwrpen zijn aan testemming m zich te laten vervangen - Aanvulling van criterium i) van de wet: Het dragen van een unifrm met bedrijfslg Ontstentenis van eigen cmmunicatiemiddelen (bijv. ddemansknp, verbinding met meldkamer, enz.) en andere werkmiddelen (bijv.: wapens, vertuigen, striplezer, zaklampen, individuele beschermingsmiddelen, enz.) Het dragen van een identificatiekaart FOD BIZA waarp de naam van een vergunde bewakingsnderneming vermeld staat 10

11 BESLUIT De vrgestelde criteria zijn van grt belang. Ze meten telaten prblemen inzake schijnzelfstandigheid aan te pakken maar anderzijds k vermijden dat een zelfstandige nterecht zu beschuwd wrden als werknemer. Het is dan k essentieel dat deze criteria aansluiten bij de realiteit en de eigenheid van elke sectr. De Hge Raad vr de Zelfstandigen en de KMO vraagt dan k de dr hem in dit advies vrgestelde criteria vr de sectren buw, land- en tuinbuw, autbus- en autcarverver, taxiverver, verhuis en bewaking ngewijzigd ver te nemen. 11