BOSCHOORD. Geschiedenis van een onvoltooide kolonie

Transcriptie

1 BOSCHOORD Geschiedeis va ee ovoltooide koloie De Maatschappij va Weldadigheid stichtte i het begi va de 19e eeuw ee aatal koloië op de gres va Frieslad e Drethe. De laatste koloie kreeg de aam Koloie 7 e ligt tusse de dorpe Boijl e Doldersum. Toe Has Salverda zich verdiepte i de geschiedeis va deze koloie aa de had va oude kaarte, kwam hij op ee kaart va omstreeks 1897 veel oude perceelame tege. Door de kaarte va twee eeuwe i de juiste volgorde aast elkaar te legge ka de geschiedeis va deze koloie gerecostrueerd worde. Uit deze recostructie ka ook het Hart va Koloie 7 bij beaderig aagegeve worde. ONTSTAAN VAN KOLONIE 7 Nadat Va Roye i het begi va de 19e eeuw ee deel va de verdeelde marke va Doldersum aa de Maatschappij va Weldadigheid had verkocht, bego de Maatschappij met het bouwe va de koloiehuisjes aa de huidige Jogkidt Coicklaa (Jogkidt Coick was va 1859 tot 1876 directeur va de Maatschappij va Weldadigheid), toe Hoofdweg gehete. Er werde ee school, wijkmeesterwoig, schaapskooi, ee schoolmeesterwoig e ogeveer 24 koloistewoige gebouwd aa de Hoofdweg. De laa, die u Schoollaa heet, droeg toe de aam Vaartweg. Omdat deze koloie i deze opzet gee succes was, werd i 1874 de lagere school aar de huidige locatie, verplaatst. Door deze plek te kieze kode ook de kidere va de Oostvierdeparte aar deze school gaa. De grote 5 (KerspelStokkies 36)

2 De locaties va de gebouwe zoals zij ware geplad e gebouwd i 1824/1825. Aa de Jogkidt Coicklaa stode er 26, waarva 22 koloiehuisjes. (kaart Thijs Risema) plae om ee volwaardige koloie va 53 huize (éé sectiemeester, vier wijkmeesters e vier maal twaalf koloistegezie) i het gebied va de huidige zessprog tot aa de huidige Schoollaa te stichte met de dubbele aam Fredericaoord e Louisaoord (Wilhelmia Frederica Louisa Charlotte Mariae was ee dochter va Koig Willem I) ware u va de baa. Boschoord omvatte op zij hoogteput ogeveer 25 woige aa de Jog- Liks: Schoollaa 6 (afgebroke) met liksbove op de gevel de aaduidig Koloie 7. Oder: karakteristieke put (1969) aa de Schoollaa. (Collectie mevr. Zwaatje Hoffma, Wolvega) 6 (KerspelStokkies 36)

3 kidt Coicklaa. Hoewel de otgiig va de grode tot bouw- e weilad was begoe, werd toe ook de beslissig geome om bos aa te plate e de aam Boschoord was gebore. RECONSTRUCTIE VAN HET `HART VAN KOLONIE 7` Met behulp va de oude kaarte e het rapport va Thijs Risema De Bewoigsgeschiedeis i de Vrije Koloië va Weldadigheid ka ee beeld gegeve worde va de start va Koloie 7. Tusse de huidige zorgboerderij De Eikehof met de wilde zwije e de speelweide woode de eerste koloiste. Aa dit stuk Jogkidt Coicklaa otstod omstreeks 1825 ee dorpje met ee school, ee wijkmeesterwoig, ee schaapskooi, ee karreschuur e ogeveer 20 koloistewoige. Ee viertal va deze woige staat er og. Met ame Jogkidt Coicklaa huisummer 3 heeft veel meegemaakt. Op de likerkat va de voorgevel staat i ee gevelstee vermeld dat dit huis i augustus 1824 is gebouwd, i februari 1981 is afgebrad e i februari Bove: Jogkidt Coicklaa 3 (foto s: Paul Gols). Oder liks: Jogkidt Coicklaa 1, de wijkmeesterwoig. Oder rechts: Jogkidt Coicklaa 8. 7 (KerspelStokkies 36)

4 1982 is herbouwd. Twee adere og aawezige, tegeover elkaar staade, koloiehuisjes (ummers 5 e 8) staa op de Moumetelijst. I dit stuk va Boschoord kome ame voor als Ossekamp e de Reekerslaa. Deze loopt vaaf de Jogkidt Coicklaa aar de koloievaart. Iets verderop aast huisummer 1 loopt over de Hilgert de oude weg aar Doldersum. WANDELING I 1826 wadelde Adriaa va der Willige door Koloie 7. Hij was ee patriot uit Tilburg e woode later i Haarlem. Uit zij verslag kue we de volgede tekst overeme: va deze 22 huisjes ware er i 1826 og maar 7 bewood e daarbij ware tuitjes aagelegd. Vele akkers ware echter bebouwd doch ook het geboomte otbrak. Na het i cultuur brege was het dus og ee grote, stille e kale vlakte met weiig hoge bome. NAMEN VAN PERCELEN Door de plattegrod va de Maatschappij va Weldadigheid va 1897 te vergrote kwame voor het deel Boschoord vele perceelame te voorschij. Verrassede ame zoals Hilgert, Striepe, Ossekamp, Eedekooi, Jodekerkhof e Noorwege zij ame die ook ee deel va de geschiedeis va Boschoord kue vertelle. I totaal kome er bija 30 ame op deze vergrote kaart voor. De meeste ame zij tijdes de otgiig aa de percele gegeve. Echter, ee paar ame zoals de Hilgert e de Striepe zij waarschijlijk oude veldame die bij het dorp Doldersum hore. De aam Eedekooi staat voor het ve dat ligt tusse de proviciegres e de Jogkidt Coicklaa e ka i die jare als vagkooi voor eede gebruikt zij. De Ossekamp ligt aast de oude wijkmeesterwoig (u Jogkidt Coicklaa 1). Bij het ploege va de woeste grode zij osse gebruikt e die zulle a de arbeid i dit perceel gehuisvest zij. De aam Jodekerkhof komt voor bij ee klei ogeveer 1,25 m hoger gelege perceel aa de weg va Doldersum aar Boijl. I 1833 heeft de archeoloog C.J.C. Reuves aar deze plek gezocht e hij oemde het toe Smousekerkhof. De verklarig voor deze aam is iet geheel duidelijk: was het ee perceel voor de joodse gemeeschap die misschie i deze koloie geplad was of is de aam va voor het otstaa va de Maatschappij? 8 (KerspelStokkies 36)

5 De pachtboerderije aa de Werkhorstlaa: Immer Moed (liks) e Werkhorst. Ee adere aam i het oostelijke gedeelte va de Koloie 7 is Noorwege. Dit perceel ligt aa de oostkat va de weg va Doldersum aar Boijl ter hoogte va het zojuist geoemde Jodekerkhof. De medewerkers va de Maatschappij va Weldadigheid hatere tegewoordig gee ame maar ummers voor de percele. Vakummer 5 omvat het gebied met de aam Hilgert e Jodekerkhof. Noorwege heeft u bijvoorbeeld vakummer 8 e vakummer 9 komt overee met de Ossekamp e het Wijkmeesterbosch. De Eedekooi heeft u vakummer 19. NAMEN VAN LANEN EN HOEVES Op oude kadastrale kaarte (o.a. 1886) e de topografische kaart va omstreeks 1920 zij ook ame va de lae aagegeve. Opvalled is de aam voor de laa die va de Jogkidt Coicklaa aar de proviciegres loopt: Reekerslaa. Mr. F.J.M.A. Reekers was va 1899 tot 1917 secretaris e va 1917 tot 1922 voorzitter va het bestuur va de Maatschappij va Weldadigheid. De aam Vrouwelaa wordt op deze kaart og iet geoemd Deze laa loopt i het oostelijke deel va Boschoord door het Vrouweveld. De aam Vrouweveld wordt al geoemd i ee rechtszaak uit de 18 e eeuw (1728). Aa de weg va Doldersum aar Boijl staat i 1920 op de plaats waar u de boerderij Hoeve Boschoord is gelege og gee bebouwig. Twee adere ame va boerderije zij Rustoord i 1901 gebouwd (u Immer Moed) e Werkhorst (1908) deze twee pachtboerderije zij gebouwd op ee door P.W. Jasse aagekocht stuk grod e vervolges aa de Maatschappij geschoke. Op de Bedrijfskaart va het ladgoed Boschoord uit 1984 staa alle ame va lae e percele duidelijk vermeld. Ee opvallede aam op deze 9 (KerspelStokkies 36)

6 BOSCHOORD Doldersum Va Loo s bosse zessprog Noorwege uw Vro aa el Jodekerkhof s l ye Be d a Hilgert Eikehof Ossekamp Jogkidt Coicklaa 1 speelweide. JClaa 3 laa ers k e Re Eedekooi JClaa 5 Striepe JClaa 8 laa ol o h Sc School rte pa de ier stv Oo Immer Moed kaart is voor het gebied te oorde va Doldersum e te ooste va de weg aar Boijl: va Loo s Bosse. Ook Beye s lad staat op deze kaart tegeover Hoeve Boschoord aagegeve e is ao 2015 i gebruik als graslad. De volledige aam va Beye is N.A.F. Duyfhuys Beye e hij woode a zij loopbaa als officier bij de artillerie i de oderdirecteurswoig bij de Friese Brug e was betrokke bij de otgiig va de woeste grode va de Maatschappij. De uitrijlaa va Hoeve Boschoord is ook aar hem veroemd. Has Salverda februari 2015 Zie ook: 10 (KerspelStokkies 36)

7 LITERATUURLIJST L. Lambregts, Stee i de vijver. 50 jaar Hoeve Boschoord, Steewijk Ir. C.A. Kloosterhuis, De bevolkig va de vrije koloië der Maatschappij va Weldadigheid Lia va der Heyde e Ja Saders, Levesloop va Adriaa va der Willige, Uitgave Verlore Hilversum. Thijs Risema, De bewoigsgeschiedeis i de vrije koloië va Weldadigheid 2013 (pp ). J.R. va der Zeijde, J. Hage e C.G.C. Meye, Archieve va Maatschappij va Weldadigheid ( ) Drets Archief, Asse 1990 o.a Bestek boerderij J.A. Brogers, 1833 Reuves i Drethe 1973 blz./ hoofdstuk 39. Doldersum Werkhorst KAARTMATERIAAL Frase topografische kaart va Drethe ( ). Hisgis-kaart 1832 (historisch-gis). Kadastrale kaart Plattegrod Maatsch. va Weldadigheid Topografische kaart Bestadekaart va de grode te Boschoord 1927 (archief Maatschappij va Weldadigheid, Asse archiefummer ). Bedrijfskaart ladgoed Boschoord. Eigeaar Maatschappij va Weldadigheid Liggig va de koloiehuisjes. Koloistedag Frederiksoord. Boschoord sectie A, Thijs Risema. Wadelig Op zodagmiddag 20 september orgaiseert Has Salverda ee wadelig met allerlei historische aatekeige door dit gebied. Meer iformatie: oder Nieuws. 11 (KerspelStokkies 36)