Kansrekenen [B-KUL-G0W66A]



Vergelijkbare documenten
Combinatoriek. Nota s in samenwerking met Anja Struyf en Sabine Verboven (Universiteit Antwerpen)

Hoeveel getallen van 2 verschillende cijfers kan je vormen met de cijfers 1,4,7,8? tweede cijfer

1. Symmetrische Functies

C p n = C p (2000) Zet op de volgende uitdrukking gelijke noemer. 1 (p + 1)!n! + 1. (n + 1)!p! (a 3 2 a 2 )15

Dus n n (a + b) n = a n + a n 1 b + heet een binomiaalcoëfficiënt (uitspraak n boven k ). Newton vond de

1. Hebben de volgende rijen een limiet, en zo ja, bepaal die dan: (i) u n = sin(πn) (d) u n = cos(2πn) (l) u n = log n

Periodiciteit bij breuken

Combinatoriek groep 2

Kanstheorie. 2de bachelor wiskunde Vrije Universiteit Brussel. U. Einmahl

Fourierreeksen. Calculus II voor S, F, MNW. 14 november 2005

Videoles Discrete dynamische modellen

Evaluatie pilot ipad onder docenten

We kennen in de wiskunde de volgende getallenverzamelingen:

Combinatoriek-mix groep 2

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling

Uitwerkingen toets 11 juni 2011

151 Universele eigenschappen voor algebra 3; 2015/02/08

1) Complexe getallen - definitie

Oplossingen extra oefeningen: rijen (leerstof RR, leerstof MR)

12 Kansrekening Kansruimten WIS12 1

Combinatoriek groep 2

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek.

Polynomen groep 2. Trainingsweek, juni Complexe nulpunten. Een polynoom is van de vorm P (x) = n

PARADOXEN 9 Dr. Luc Gheysens

FO Bedrijven. register. 7 December Concept Release Created with Axure RP Pro

Reeksen. Convergente reeksen

Functies, Rijen, Continuïteit en Limieten

Commissie Pensioenhervorming Nota over de actuariële neutraliteit. Bijlage III

Een meetkundige constructie van de som van een meetkundige rij

OV-Taxi Zuid-Kennemerland/IJmond

Mexicaanse griep: A/H1N1 griep

Ongelijkheden. IMO trainingsweekend 2013

OV-Taxi Noord-Holland Noord

opgave Opgave Bepaal de convergentiestralen van de volgende machtreeksen: (n + 1)! n! = lim n = lim (n + 1)!/(2n + 2)! n!/(2n)!

Rijen. 6N5p

Enquête social media gebruik ROC West-Brabant

Dit geeft ee voorwaarde die slechts afhagt va de begiwaarde va de `basisoplossige' (bij (3) is die voorwaarde a b a b 0). Hoe ka me twee lieair oafhak

Betrouwbaarheid. Betrouwbaarheidsinterval

Appendix A: De rij van Fibonacci

Steekproeftrekking Onderzoekspopulatie Steekproef

De speler die begint mag in zijn eerste beurt niet alle stenen pakken.

Complexe getallen. c(a+ib)=ca+i(cb) id(a+ib)=i(ad)+i 2 (bd)=(-bd)+i(ad) (a+ib)(c+id)=ac+i(ad)+i(bc)+i 2 (bd)= ac-bd+i(ad+bc)

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Eindexamen wiskunde B vwo II

Werktekst 1: Een bos beheren

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten Revius Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juli 2014

WPP 5.2: Analyse. Oplossing onderzoeksopdrachten

n n n bedoelen we uiteraard dat n N : 0 f x divergeert naar + of.

Analyse 2 - SAMENVATTING

Telproblemen & kansrekenen

1 Het trekken van ballen uit een vaas

Deel A. Breuken vergelijken

Het andere binomium van Newton Edward Omey

Hoofdstuk 6 : Veeltermen

Julian gooit 20 keer met een dobbelsteen. Bereken de kans dat hij precies 5 keer een zes gooit.

Reductietechnieken. Spenderen de stedelijke huisgezinnen meer geld voor boeken dan de landelijke huisgezinnen? Maten van centrale tendentie.

Handout bij de workshop Wortels van Binomen

7.1 Recursieve formules [1]

2. Limiet van een rij : convergentie of divergentie

Convergentie, divergentie en limieten van rijen

Vuilwaterafvoersystemen voor hoogbouw

1. Weten dat in het geval van compressoren rekening moet gehouden worden met thermische effecten

Onderafdeling der Wiskunde. Wiskund<? 17 en 27. ~ Teclmische Hogeschool Eindhoven. voor eerstejaarsstudenten van de afdeling Bouwkunde

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

Uitwerkingen huiswerk week 7

De standaardafwijking die deze verdeling bepaalt is gegeven door

HET BELANG VAN. Vragen Tijdens de voordracht op 14 augustus 2007 hebben we de volgende vragen besproken.

Energieleverende monumentale binnenstad

beheersorganisme voor de controle van de betonproducten Tel. (02) Fax (02) RN 001 REGLEMENTAIRE NOTA

Op het internet is heel wat bijkomend materiaal te vinden over dit onderwerp. We vermelden een tweetal URL s:

Analyse wijze en stimuleren van invullen Nationale Studenten Enquête Pascal Brenders 19 juni 2013

Opgeloste Oefeningen Hoofdstuk 5: Wet van de grote aantallen en Centrale limietstelling

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2008-II

Waarschijnlijkheidsrekening en Statistiek

n -wet Wisnet-hbo update mei. 2008

Spatial 360. Licht als accent. Zachte en uniforme lichtspreiding

Uitwerkingen huiswerk week 7

Lesbrief Poisson-verdeling

Trigonometrische functies

Trendcollectie Fall/Winter 2014

DE ROL VAN GIS BIJ DE HEDONISCHE WAARDEBEPALING VAN VASTGOED

Waterdichte argumenten voor Ubiflex loodvervanger! Ik stel me niet bloot aan lood

3 Meetkundige voorstelling van complexe getallen

PROEFEXAMEN SOCIALE STATISTIEK November 2009 REEKS 1

UITWERKINGEN VOOR HET VWO NETWERK VWO B2

1. Recursievergelijkingen van de 1 e orde

Inzicht in voortgang. Versnellingsvraag 9 Inzichten periode maart t/m juni

d 25, 35, 47 of27, 43, 69 b 2, 27, 10240, 100, e = 287 u( n) = 243 ( ) n

Toelichting bij Opbrengstgegevens VAVO

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS. Verklarende statistiek. 6. Proporties. Werktekst voor de leerling. Prof. dr. Herman Callaert

Eindrapport Leerlingtevredenheidsonderzoek Floracollege Eindexamenklassen 2013

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3NA10 of 3AA10) Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10)

x z vonden we dat de z-score aangeeft hoeveel standaardafwijkingen de waarde

Kwaliteit van de persoonsgegevens. Resultaten Gemeente Alpen aan den Rijn

Oefeningen op Rijen. Leon Lenders, Bree

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten ROC A12 Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juli 2014

2.1 De normale verdeling

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten CSG Groene Hart Lyceum Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument

Statistiek Voor studenten Bouwkunde College 6

Statistiek Voor studenten Bouwkunde College 4

Transcriptie:

KU Leuve Kasrekee [B-KUL-G0W66A] Notities Tom Sydey Kerckhove Gestart 8 februari 2015 Gecompileerd 9 februari 2015 Docet: Prof. Tim Verdock

Ihoudsopgave 1 Combiatoriek 2 1.1 Variaties.......................................... 2 1.2 Permutaties........................................ 2 1.3 Combiaties........................................ 3 1.3.1 Biomium va Newto.............................. 4 1.3.2 Multiomiale otwikkelig........................... 4 1.3.3 Het aatal deelverzamelige.......................... 4 2 Voorbeelde 5 2.1 Combiatoriek....................................... 5 1

Hoofdstuk 1 Combiatoriek TODO: defiieer ee -tal? e ee combiatie met eige eerst zoder de cotext va combiatoriek? 1.1 Variaties Defiitie 1.1. Ee variatie va p N verschillede elemete uit N elemete (met p ) is ee georded p-tal va verschillede elemete gekoze uit ee gegeve verzamelig va elemete. Stellig 1.2. Het aatal variaties va p elemete uit is gelijk aa V p v. p 1 Vp ( p) Bewijs. We moete ee rij va legte p vorme met elemete. Voor de eerste plaats is er vrije keuze, dus elemete. Voor de tweede plaats is er keuze uit de overgebleve 1 elemete. Voor de i-de plaats is er da keuze uit de overgebleve 1 elemete. er zij dus p 1 ( p) mogelijke maiere om p elemete te kieze uit zoder herhalige. Eigeschap 1.3. V 0 1 e V! Defiitie 1.4. Ee herhaligsvariatie va p N elemete uit N elemete is ee georded p-tal va verschillede elemete gekoze uit ee gegeve verzamelig va elemete. Stellig 1.5. Het aatal herhaligsvariaties va p elemete uit is gelijk aa V p v. V p p Bewijs. Voor elk elemet va het p-tal is er keuze uit elemete. Er zij dus p mogelijke herhaligsvariaties va p elemete uit. 1.2 Permutaties 2

HOOFDSTUK 1. COMBINATORIEK 3 Defiitie 1.6. Ee permutatie va N elemete is ee variatie va uit elemete. Opmerkig 1.7. Soms wordt ee permutatie ook beschreve als ee bijectie va ee eidige verzamelig aar zichzelf. Deze oties kome overee i de zi dat de variatie beschreve i bovestaade defiitie ee beschrijvig geeft va de bijectie i de adere defiitie. Defiitie 1.8. Ee herhaligspermutatie va N elemete waarva p i elemete telkes tot soort i behore (met r i1 p i ) is ee georded -tal va elemete waarva de i-de p i elemete telkes tot soort i behore. Stellig 1.9. Het aatal herhaligspermutaties va p elemete uit is gelijk aa P p 1,p 2,...,p r P p 1,p 2,...,p r (! ri1 p i p 1 p 2 p r ). 1.3 Combiaties Defiitie 1.10. Ee combiatie va p elemete uit is ee deelverzamelig va die elemete. Opmerkig 1.11. Bij ee combiatie speelt de volgorde va de elemete dus gee rol. Stellig 1.12. Het aatal combiaties va p elemete uit is C. p ( ) C p! p!( p)! p Bewijs. Het aatal variaties V p va p elemee uit, (waar de volgorde wel ee rol speelt) is teveel. Het is zelfs precies P p keer teveel wat we kue de elemete i het tal og permutere. C p V p! P p p!( p)! Opmerkig 1.13. Eigeschap 1.14. ( ) p leze we als kies p. C C 0 1 Eigeschap 1.15. C p C p

HOOFDSTUK 1. COMBINATORIEK 4 Eigeschap 1.16. De formule va Pascal. C p + C p+1 C p+1 +1 Defiitie 1.17. Ee herhaligscombiatie va p elemete uit is ee ogeorded p-tal va elemete waarbij herhalig mogelijk is. Opmerkig 1.18. De otie va ee ogeorded p-tal is ietwat vaag. I feite hebbe we ood aa ee structuur die gee orde oplegt e herhalig va elemete toelaat. Noch ee georded p-tal, och ee verzamelig is hiervoor dus bruikbaar. Stellig 1.19. Het aatal herhaligscombiaties va p elemete uit is C p. ( ) C p C p + p 1 +p 1 p 1.3.1 Biomium va Newto Stellig 1.20. Het biomium va Newto. (a + b) ( ) a i b i i Defiitie 1.21. De coëfficiete ( i ) worde daarom ook de biomiaalcoëfficiete geoemd. 1.3.2 Multiomiale otwikkelig Stellig 1.22. De multiomiale otwikkelig. k ( ) k x i i1 1 2 i k i1 ki1 i Defiitie 1.23. De coëfficiete ( ) 1 2 k worde daarom ook de multiomiaalcoëfficiete geoemd. 1.3.3 Het aatal deelverzamelige Stellig 1.24. Het aatal deelverzamelige P(V ) va ee verzamelig V is 2 V. Bewijs. Het aatal deelverzamelige va i elemete va V is C i. Het totaal aatal deelverzamelige is da V V. Gebruik u het biomium va ewto met a b 1 om het gezochte Ci V resultaat te bekome. V C i V V ( ) V i V ( V i ) 1 ( V i) 1 i (1 + 1) V 2 V

Hoofdstuk 2 Voorbeelde 2.1 Combiatoriek Variaties Voorbeeld 2.1. Het aatal maiere om 4 studete uit 10 aa te duide om 4 verschillede oefeige te make is V 4 10. Herhaligsvariaties Voorbeeld 2.2. Het aatal verschillede bytes is V 2 8. Permutaties Voorbeeld 2.3. Het aatal maiere om 5 persoe aa ee rode tafel te zette is P 5. Herhaligspermutaties EXTRA: voorbeeld Combiaties Voorbeeld 2.4. Het aatal maiere om ee groepje va 4 studete uit 10 aa te duide is C 4 10. Voorbeeld 2.5. Het aatal maiere om twee teams va 6 uit 12 spelers te kieze is C 6 12/2. Voorbeeld 2.6. Het aatal maiere om 5 keer hetzelfde aatal oge te gooie met 5 dobbelstee is C 1 6. Voorbeeld 2.7. Het aatal maiere om 4 keer hetzelfde aatal oge te gooie met 5 dobbelstee is C 1 6 C1 5. Herhaligscombiaties EXTRA: voorbeeld 5

Bibliografie 6

Todo list TODO: defiieer ee -tal? e ee combiatie met eige eerst zoder de cotext va combiatoriek?............................................ 2............................................ 2............................................ 3............................................ 3............................................ 3............................................ 4............................................ 4 EXTRA: voorbeeld.......................................... 5 EXTRA: voorbeeld.......................................... 5 7