Del: De cursist heeft inzicht en praktische handvatten m weerbaar te zijn bij cnflicten, agressie, stress De cursist kmt tt een functinele zelfanalyse De cursist kan functinele feedback geven aan cllega s Vrjaar 2008
2 Therie en praktisch handelen bij cnflicten, agressie Menselijk handelen / basale reacties / nbewuste acties: Hersenen; Reptiele brein (erinstinct, intuïtie) Signalen naar het reptiele brein - - - vechten, vluchten, vriezen Het reptielenbrein, k bekend als de hersenstam, vrmt het primitiefste hersengebied. Het is verantwrdelijk vr de vecht-f-vlucht respns en vr vele fundamentele bilgische functies. Het limbische systeem f zgdierbrein vrmt het sciale brein en werkt als scheidingsvlak met de wereld. Het helpt ns m prblemen p te lssen, relaties te nderhuden en nze plaats in de maatschappij in te nemen. Het limbische systeem bestuurt k alle klieren in het lichaam en bewaakt daarm evenwicht en gezndheid. De necrtex vrmt het hgere brein en wrdt beschuwd als de cntrleur van nze hgere vermgens, zals lgica, nadenken en ns gevel vr het spirituele. Men gelft dat dit deel van het brein ns nderscheidt van andere zgdieren. Welke dminantie heb ik? Vechten, vluchten, vriezen? Overleven kan tegen de dminantie ingaan! Wat de je wanneer iemand met allerlei wapens binnenkmt? Wat de je bij dezelfde persn als die je kind vast heeft? Gedrag heeft altijd een berichtwaarde en beïnvledt altijd de ander. Gedrag is cmmunicatie, gedrag beïnvled gedrag
3 Cmmunicatie Cmmunicatie is de uitwisseling van gedachten, gevelens en ideeën tussen mensen. (via de zintuigen: visueel, auditief, tactiel, reuk, smaak) Cmmunicatie is een infrmatie-uitwisselingsprces wat al dan niet, meer f minder bewust verlpt. Het infrmatie-uitwisselingsprces kunnen we indelen in verbale en nn-verbale cmmunicatie. Nn-verbaal dr lichaamstaal (uitingen van het lichaam; mimiek, spierspanning, kleur, emtie etc). Verbaal dr geluiden (taal, wrden, intnatie etc) Nn-verbale signalen geven waarde aan wrden. Dat effect is zelfs z belangrijk dat je mag stellen dat de wrden zelf niet zveel betekenen. Geschreven wrden ndigen uit tt een interpretatie, een eigen betekenis geven aan de bdschap. (een verhgde kans p stress en agressie) Een zelfde bdschap dr de telefn geeft, dr intnaties en verduidelijking p het mment, een duidelijkere bdschap. De meest duidelijke bdschap kan wrden vergebracht dr persnlijk cntact. In cmmunicatie blijken nn-verbale uitingen veel meer invled te hebben dan wrden. Dit verzicht geeft de invled van verschillende uitingen aan. Cmmunicatie: Wrden 7 % Taalgebruik (intnatie ) 38 % Huding van lichaam / lichaamstaal 55 % De attitude, huding / uitstraling is dus een zéér belangrijke factr. Om spanning, stress f agressie te hanteren kun je rekening huden met dit gegeven. Cmmunicatie is dus alles wat zich tussen mensen afspeelt. Gedrag is cmmunicatie (gedrag beïnvled gedrag) Gedrag heeft altijd een berichtwaarde en beïnvledt altijd de ander. Agressie Agressie is k cmmunicatie. Agressie als uiting van een emtie. - Tussen twee persnen. - Vaak met meerderen ( grepen tegen elkaar, 1 tegen een grep, grep tegen 1 ) - Sms tegen zichzelf ( frustratie, suïcide ) Signalen zrgen er vr dat we iets als agressie ervaren; In jezelf Dr anderen : nbehagen, pkmende spanning, irritatie : wijzen, scherp aankijken, schelden, bedreigen, slaan, (verbale en nn verbale uitingen) Cmmunicatie tussen ju en een ander kan dus tt een gevel van spanning leiden. Er is dan sprake van een fysieke reactie in je lijf. Dit gebeurt k wanneer de cmmunicatie tussen anderen plaats heeft. Zelfs het kijken naar situaties met pkmende spanning kan dit effect pleveren. (vechten, vluchten, vriezen) ( Ok wel het GAS, Generaal Aanpassing Systeem, genemd)
4 Vrmen van agressie Frustratieagressie = de emmer lpt ver. is echte emtie, is niet in verhuding,nvrspelbaar, zwart/wit verwijten, cntrle kwijt Instrumentele agressie = p een del uit. Del kan zijn materie, status, macht. gecntrleerd, herhaling ( vrspelbaar ), dreigen, manipuleren ( bruut f subtiel ) Agressie ten gevlge van psychische strnis / middelengebruik = geen lgische rzaak, drang,waanbeelden, vrgeschiedenis, bewustzijnsverandering. (5%) Gedragskeuze In plaats van dit menselijke gedrag trainen we p het wenselijke gedrag. Innerlijke en uiterlijke cntrle dr Juiste ademhaling / buikademhaling Juiste huding Eigen gedachten sturen Kennis hebben van de situatie Vaardigheden kunnen inzetten Wenselijk f prfessineel handelen kent geen sprbekje. Iedere situatie is weer anders. Om wenselijk gedrag te vertnen, gebruiken en te te passen hebben we grip ndig p ns eigen functineren. Vrdat we signalen ged kunnen zien, ruiken, velen f ervaren, hebben we een zekere mate van zelfbeheersing en kennis ntrent deze materie ndig. Om spanning af te laten vleien zijn een aantal methdes in te zetten. Ok hier geldt weer dat je met gebruiken wat het beste bij je past. Smmige mensen zetten alle middelen in. Anderen huden het bij één vrm. Alles is best als het maar werkt. Fysiek Afstand nemen, tt waar het veilig aanvelt. Ondertussen langzamer ademhalen Niet te veel bewegingen maken Als je spreekt langzaam, krte zinnen, zwaarder p het einde. Rustig ( g ) cntact Observeren, kijken Psychisch Ratineel versus irratineel ( weerbaar denken ) Gedrag lskppelen van persn Observatie gebruiken m p feiten te rdelen Afleiding Als er dan tch sprake is van een spanning f cnflict dan kunnen we een aantal tactieken nderscheiden die passen bij de verschillende dminanties.
5 Het is wenselijk m te kunnen switchen met deze tactieken. De tactieken werken sms krt sms meteen, vaak in samenhang met elkaar. Je kunt k steeds terug in de cyclus en weer pbuwen. Ok kan de-escalaties lang duren en vraagt het m geduld, terwijl het gevel sms de vrkeur heeft m snel te handelen. Omwille van de relatie verdient het dan tch aanbeveling m je de rl aan twee resultaten te werken: 1. Cnflicthantering 2. Relatiebuw/ behud Belangrijk is een gedragsuiting die z dicht mgelijk bij je eigen identiteit past. Het mag niet nnatuurlijk verkmen p een agressr. Gecnfrnteerd wrden met agressie leidt tt fysieke en psychische en gedragsmatige reacties Onder invled van adrenaline gaat het lichaam zich klaarmaken vr de strijd. Het Generale Aanpassing Systeem det z n werk. maar. dr het herkennen en erkennen van rzaken van gedrag, het weten, zien en accepteren dat mensen verschillend zijn, de juiste handvatten te gebruiken, bewust, gecntrleerd te handelen, feedback te geven p je eigen en andermans handelen, vertruwen te hebben in jezelf, anderen en je taak duidelijkheid te hebben ver jezelf, anderen en je taak de realiteit van de situatie te zien, zul je in cnflictueuze situaties functineler kunnen handelen. Cnflicten ntstaan dr; 80 % Eg en trts 17 % Nemen van lijf en leden, eigendmmen (territrium) 3 % Onder invled van middelen
6 Praktische training t.b.v. cnflictsituaties / agressie Menselijk systeem, spearsystem : Bij een pltselinge, nverwachte, enrme prikkel zal het lichaam zich beschermen dr de (reactie) flinch, een huding m het nverwachte (gevaar) te pareren. De reactie is mede afhankelijk van; De auditieve prikkel (belangrijke invled!) De snelheid van de beweging De mate van agressie De afstand t..v. De betrkkenheid Belangrijk is de berepshuding: Vanuit je berepsperspectief Vanuit het perspectief van de cliënt He laat ik me niet (minder) verrassen? mindset (veiligheid) in de situatie (ben je bewust dat je verrast kunt wrden) kennen, herkennen en erkennen van de situatie Herkennen en erkennen van gedrag Pr-actief handelen Vrwaarts denken en handelen
7 Flinch / reactie van je lichaam: Armen, handen beschermen vral het hfd Benen wrden in getrkken Deze uitgangshuding gebruiken we verder als enige techniek en tactiek bij. De meest gunstige huding in situaties waarin cnflicten kunnen ntstaan; De armen, handen vr het lichaam hebben De handen, armen gebruiken bij de cmmunicatie De handen, armen gebruiken passend bij de situatie (praten met handen en veten) Niets in je handen hebben (in de flinch zul je vasthuden wat je vast hebt) Een duidelijke, pen huding van waaruit de flinch makkelijk kan wrden gemaakt De veten, benen in een schrede, alerte, stand Ok in het benaderen van cliënten gebruiken we deze basishuding waarbij we steeds de meest gunstige zelfverdediging huding hebben. Bij een verrassing zal ns lichaam flinchen. Bij een passende mind-set zullen we makkelijker; Herstellen, cntrle krijgen ver ns handelen Vruit kunnen denken en handelen Duidelijk verkmen Gehanteerde trainingsvrmen; Slaan met kussens waardr een flinch huding wrdt gecreëerd Een nverwachtse actie verbaal, passend ndersteund Aanspreken van de cliënt die fysiek agressief wrdt Ondersteunde filmpjes; he wrdt er gevchten p straat, basaal Cntrleren, fixeren van een cliënt Du prcedures in het benaderen en cntrleren, fixeren van een cliënt Cntrleren, fixeren in diverse situaties; vrije ruimte, zittend p een stel, zittend aan een tafel.
8 Omstander apathie, Genvese-syndrm, bijstaander effect, bystander syndrm Een gemeenschappelijke verklaring van dit fenmeen; He meer mstanders, minder ptreden de ander zal wel ptreden, men velt zich minder verantwirdelijk Meer kwaliteit bij de ander (ervaring, berep, inschatting Drdat andere niet ingrijpen zal het wel niet z erg zijn Onzekerheid he p te treden Stress en angst waardr verminderde prestaties Van; OMSTANDER naar INGRIJPER Remmend werken Situatinele kenmerken Plaats (stad) Tijd ( s nachts) Veel andere mstanders Niet ingrijpende mstanders Gebruikt geweld beperkt Ambigu (nduidelijke, vage) situatie Meerdere daders en slachtffers Geen reactie slachtffer Persnlijke kenmerken Fysiek Afwezigheid Fysieke cmpetenties (bijvrbeeld Niet kunnen Zwemmen Psychisch Geen gevel van verantwrdelijkheid Angst Slecht humeur Van; OMSTANDER naar INGRIJPER Stimulerend kunnen werken
9 Situatinele kenmerken Plaats (Drp) Tijd (verdag) Weinig andere mstanders Andere mstanders die ingrijpen Gebruikte geweld buiten prprtineel Duidelijke situatie Meerdere daders versus 1 slachtffer Gedrag slachtffer (bv persnlijke hulpvraag) Persnlijke kenmerken Fysiek Aanwezigheid Fysieke cmpetenties bijv. kunnen Zwemmen, Zelfverdediging, EHBO, et cetera Psychisch Gevel van verantwrdelijkheid Assertiviteit Sympathie t..v. slachtffer Wede t..v. dader Ged humeur Risic s nemen Eigen slachtfferervaring Sciale waarden Zelfvertruwen Het bijstaander effect verminderen dr: Sciale verantwrdelijkheid Betrkkenheid Persnlijkheid Bekwaamheid TEAMVORMING EN SAMENWERKING JE KUNT NIET VERDER KOMEN MET DE PROCEDURE EN DE INHOUD, DAN DE INTERAKTIE JE TOESTAAT. Kunnen we het grepsprces versnellen? JA Je kunt het grepsprces versnellen dr de grepsleden het gevel te geven dat ze cmpetent zijn, dat ze geaccepteerd zijn, en dat ze vldende invled hebben p de kers van het team. Grepsleden hebben; de behefte m zich cmpetent te velen de behefte m zich geaccepteerd te velen de behefte aan vldende persnlijke invled Samenwerkingsprcessen versnellen.m in stresssituaties beter p kunnen treden; Bij nieuwe mensen in de grep begint het prces pnieuw!!
10 Risic s vr stress en agressie verminderen; DUIDELIJKHEID VERTROUWEN REALISME - afspraken - regels, prtcllen etc. - gemedstestand - cllega s - cllega s - jezelf - team - wat kun je - wat mag je - de situatie T IJ D E N R U I M T E Ruimte HERKENNEN VAN RISICOSITUATIE Tijd VERMIJDEN / Preventieve acties INCIDENT Flinch / reactie van je lichaam: BEHEERSEN