Chic, zo n gedragspatroongrafiek!

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Chic, zo n gedragspatroongrafiek!"

Gijs Driessen
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Chic, z n gedragspatrngrafiek! Leerdelen: De leerlingen kunnen nder begeleiding de verwevenheid tussen ecnmische, sciale en eclgische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen. De leerlingen krijgen inzicht in cmplexe systemen en duurzaamheidsvraagstukken (nadruk p ttaalbeeld). De leerlingen leren hun eigen denken (in systemen) visualiseren. De leerlingen kunnen eenvudige grafieken tekenen en interpreteren. De leerlingen leren gebeurtenissen en acties in een grtere tijdshrizn te plaatsen, waardr k rzaken en gevlgen van bepaalde gebeurtenissen duidelijk wrden. De leerlingen wrden vrbereid p het werken met relatiecirkels en causale lussen (andere methdieken vr systeemdenken). Leerlingen leren met elkaar cmmuniceren en leren van elkaar. Samenvatting: Je haalt je kennis niet uit de beken, maar uit je eigen hfd! 1 Gedragspatrngrafieken zijn eenvudige lijngrafieken die ntwikkelingen in de lp der tijd zichtbaar maken. Ze vrmen de basis van het systeemdenken en kunnen in bijna alle nderwijssituaties gebruikt wrden! Van zdra een prbleem f een verandering zich vrdet, kunnen we nagaan wát precies het prbleem is en he het er is gekmen. Uitgewerkte activiteit: Werkvrm: Systeemdenken: gedragspatrngrafieken (GPG) tekenen, zelfstandig nderzek. Materiaal en vrbereiding: 1 Uitspraak van Yv uit grep 7 in bek van Jan Jutten: Natuurlijk Leren, Systeemdenken in een lerende schl. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 1

De leerlingen kunnen eenvudige grafieken tekenen en interpreteren.

2 De leerkracht bereid zich inhudelijk vr p het werken met gedragspatrngrafieken. (Bijlage 1: vrbeeld) De leerkracht kiest een werkmiddel dat zich inhudelijk ged leent m een gedragspatrngrafiek ver te maken (actualiteit, verhaal, begrijpend lezen, film, bek, spel ). De leerkracht gebruikt eventueel het werkblaadje vr de leerlingen (Bijlage 2: werkblaadje) Verlp activiteit: Waarm systeemdenken? Dr de glbalisering, die zich manifesteert p ecnmisch, sciaal, cultureel en eclgisch vlak, wrdt nze samenleving wrdt alsmaar cmplexer. De werkelijkheid bestaat namelijk niet uit lsse feiten en gebeurtenissen, maar uit relaties! Willen we de leerlingen iets bijbrengen ver de relatie tussen bsexplitatie en bidiversiteit. Dan kunnen we de leerinhud nmgelijk in vakjes gaan pdelen. De eclgische, sciale en ecnmische aspecten zijn namelijk nlsmakelijk verweven met elkaar. We krijgen dus te maken met tal van duurzaamheidsvraagstukken, waar we niet zmaar een plssing vr vinden. Er heerst een gevel van nzekerheid. De leerkracht weet vldende ver de verschillende vakken nderling, maar velt zich niet altijd zeker geneg m de samenhang tussen de verschillende dmeinen te bespreken. Tch is belangrijk dat kinderen kennis verwerven ver deze cmplexe werkelijkheid. Dit vergt vr het nderwijs een ttaal nieuwe aanpak. We kunnen deze leerinhuden niet langer vereenvudigen en pdelen in vakken. De lineaire benadering (rzaak - gevlg) f analytische benadering (lsse feiten) van deze vraagstukken vlstaat niet meer. We meten het ttaalbeeld achterhalen! Dit kan enkel dr ver te schakelen naar een cnstructieve systeembenadering. We laten de kinderen, die van nature systeemdenkers zijn, zelf hun kennis ntwikkelen! Waarm een gedragspatrngrafiek? De gedragspatrn grafiek is een visueel hulpmiddel m het prces van systeemdenken te ndersteunen. Het beeld ndersteunt het denkprces De grafiek kan nderlinge relaties verduidelijken, wat kan leiden tt het beter begrijpen van de werkelijkheid. Bvendien brengt de bespreking van dergelijke grafieken cmmunicatie p gang. De kinderen kunnen van elkaar leren, wat de betrkkenheid en de kwaliteit van het leren ten gede kmt. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 2

De leerkracht gebruikt eventueel het werkblaadje vr de leerlingen (Bijlage 2: werkblaadje) Verlp activiteit: Waarm systeemdenken?

3 Bij gedragspatrngrafieken kunnen we een patrn in de lp der tijd in beeld brengen. Er is een tename f afname van iets dat kan veranderen (de variabele). De grafiek vertelt dus ver wat er verandert en he het precies verandert. Willen we weten waardr iets verandert? Dan kunnen we andere hulpmiddelen vr systeemdenken gebruiken, zals de relatiecirkel f de causale lussen. Opstellen van een gedragspatrngrafiek: (zie k vrbeeld in bijlage) 1. Wat is er precies gebeurd? Beschrijf de evlutie/het prbleem. Dit kan een verhaal zijn, een artikel, een filmpje, een bek, een ervaring, een spel enz. Daarnaast kunnen gedragspatrngrafieken k helpen m sciaalemtinele prblemen en gevelens van kinderen te bespreken. 2. Welke belangrijke veranderingen zijn er? Welke factren spelen de belangrijkste rl in het verhaal? Wat neemt te en wat neemt af? Het zrgvuldig zeken en frmuleren van deze variabelen is het meilijkste, maar belangrijkste deel van het systeemdenken. We kunnen een nderscheid maken in variabelen: Harde variabelen: aantal dieren, temperatuur van het water, aantal km 2 bs, welvaart, kwaliteit van de grnd enz deze variabelen zijn meetbaar! Zachte variabelen: het welbevinden van de bevlking, de schnheid van de leefmgeving, zelfvertruwen, verdriet, behefte aan rust enz deze variabelen zijn NIET meetbaar, maar wel schaalbaar. 3. Tekenen van de grafiek Op de X as: altijd de aanduiding van TIJD. (hrizntale as) Op de y as: de VARIABELE, hetgeen verandert. (verticale as) De grafiek laat zien HOE het gedrag verandert als de TIJD verstrijkt. In plaats van met de gebruikelijke tijdsaanduiding kan men k met tekeningen werken die het verlp van tijd illustreren. Afhankelijk van de inhud kan de leerkracht pteren m meerdere grafieken te tekenen! Het tekenen van de grafiek vraagt -zeker bij aanvang- begeleiding! Buw in het begin de grafiek samen p en stel vragen terwijl de lijn vrm krijgt. Waar begint de lijn? Waarm daar? He weet je dat? Wrdt het dan meer f minder? He snel gaat het? He weet je dat? Let p: Er is niet slechts één juist antwrd. Er zijn meerdere mgelijke De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 3

Dan kunnen we andere hulpmiddelen vr systeemdenken gebruiken, zals de relatiecirkel f de causale lussen. Opstellen van een gedragspatrngrafiek: (zie k vrbeeld in bijlage) 1. Wat is er precies gebeurd?

4 antwrden. 4. Bespreking Via nderwijsleergesprek gaat de leerkracht na waarm de lijn p een bepaalde manier stijgt f daalt. De leerlingen leggen het uit aan de grep f aan elkaar. Nu het verhaal f het prbleem visueel gemaakt is, kan men er gemakkelijker ver praten/naar verwijzen. Brnnen: Bek: Natuurlijk leren, systeemdenken in een lerende schl, Jan Jutten, 2007, Echt. Bek: Duurzame ntwikkeling, he integreren in nderwijs, Willy Sleurs e.a., 2008, Uitgeverij De Beck nv, Antwerpen. Gelinkte activiteiten: Dit is een hulpmiddel m het systeemdenken in beeld te brengen. Deze werkvrm kan met heel wat activiteiten wrden gecmbineerd. In andere activiteiten zal dan k vaak naar dit dcument verwezen wrden. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 4

Brnnen: Bek: Natuurlijk leren, systeemdenken in een lerende schl, Jan Jutten, 2007, Echt. Bek: Duurzame ntwikkeling, he integreren in nderwijs, Willy Sleurs e.a., 2008, Uitgeverij De Beck nv, Antwerpen.

5 Vrbeeld 1. Krte schets prbleem/verhaal Denk ged na ver het verhaal f het prbleem. Leg krt uit wat er is gebeurd? (naar aanleiding van een artikel/film/ ) Meer en meer mensen uit Eurpa gingen 200jr geleden in Australië wnen. Ze namen vanuit Eurpa knijnen en vssen mee m p te jagen. Ze namen k katten mee, m de ratten te dden die via de schepen waren meegereisd. De ratten hadden daar weinig vijanden en vermenigvuldigden zich snel. De diersrten uit Eurpa vrmden een bedreiging vr de lkale dieren. Naarmate dus meer mensen in Australië gingen wnen, verminderde het aantal diersrten in Australië. De katten en vssen aten zveel lkale buideldieren, dat smmige srten zelfs uitstierven 2. Bepalen van variabele Wat is er in de lp van het verhaal veranderd? Je zekt naar iets wat kan tenemen óf afnemen drheen de tijd. Wat is tegenmen? Het aantal mensen uit Eurpa.. Het aantal vssen en katten Het aantal knijnen Het aantal ratten.. Wat is afgenmen? Het aantal srten dieren in Australië Buideldieren Wat is vlgens ju de belangrijkste verandering in het verhaal? Hiervan zal je een grafiek tekenen. Kies er dus één iets uit. Grafiek 1: Het aantal srten dieren Extra: is er vlgens ju ng een andere belangrijke verandering? Hiervan kan je eventueel een tweede grafiek tekenen. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 5

Ze namen k katten mee, m de ratten te dden die via de schepen waren meegereisd. De ratten hadden daar weinig vijanden en vermenigvuldigden zich snel.

6 Grafiek 2: Het aantal mensen uit Eurpa 3. Tekenen van een gedragspatrngrafiek - Bij de y-as (de verticale as) schrijf je wat er verandert. - Op de x-as (de hrizntale as) duid je het verlp in tijd aan. - Teken nu de grafiek: je prbeert de verandering te tekenen aan de hand van een lijn. Let p: - De lijn gaat altijd van links naar rechts. - De lijn kan stijgen en dalen drheen de tijd. Grafiek 1: Extra: grafiek 2: 4. Bespreking. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 6

- Op de x-as (de hrizntale as) duid je het verlp in tijd aan.

7 Leg aan de klasgentjes uit waarm juw lijn precies dáár begint. Leg k uit waarm ze stijgt f daalt. Heb je gekzen m meer dan 1 grafiek te tekenen. Leg dan k uit aan de klasgentjes waarm je dit gedaan hebt en wat het verband is tussen de 2 grafieken. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 7

8 Werkblaadje Tekenen van een gedragspatrngrafiek 1. Denk ged na ver het verhaal f het prbleem. Leg krt uit wat er is gebeurd? 2. Wat is belangrijkste dat in de lp van het verhaal is veranderd? Je zekt naar iets wat kan tenemen f afnemen. Wat is tegenmen? Wat is afgenmen? Wat is vlgens ju de belangrijkste verandering in het verhaal? Hiervan zal je een grafiek tekenen. Kies er dus één iets uit. Grafiek 1: (*) Extra: is er vlgens ju ng een andere belangrijke verandering? Hiervan kan je eventueel een tweede grafiek tekenen. Grafiek 2:. 3. Tekenen van een gedragspatrngrafiek - Bij de y-as (de verticale as) schrijf je wat er verandert. (*) - Op de x-as (de hrizntale as) duid je het verlp in tijd aan. - Teken nu de grafiek: je prbeert de verandering te tekenen aan de hand van een lijn. Let p: - We tekenen de lijn van links naar rechts. - De lijn kan stijgen en dalen drheen de tijd. De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 8

Kies er dus één iets uit. Grafiek 1: (*) Extra: is er vlgens ju ng een andere belangrijke verandering? Hiervan kan je eventueel een tweede grafiek tekenen. Grafiek 2:. 3.

9 De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 9

10 De Bm In! Met de bm de klas in f met de klas de bm in! 10

Vergelijkbare documenten

Relatiecirkels als hulpmiddel voor systeemdenken

Relatiecirkels als hulpmiddel voor systeemdenken Leerdoelen: De leerlingen kunnen onder begeleiding de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten in duurzaamheidsvraagstukken herkennen.