Hme-Start infrmatie vr gemeenten Hme-Start Hme-Start biedt ndersteuning, vriendschappelijk cntact en praktische hulp aan gezinnen met jnge kinderen. Een vrijwilliger bezekt een gezin een dagdeel per week; een betaalde cördinatr traint en begeleidt de vrijwilligers, werft gezinnen en nderhudt cntacten met andere berepskrachten die werken vr jeugd & gezin. Delgrep De delgrep van Hme-Start is ieder gezin dat behefte heeft aan ndersteuning. In het gezin is ten minste één kind jnger dan zeven jaar. Er mgen natuurlijk k udere kinderen in het gezin zijn. Del Hme-Start wil uders stimuleren de kracht te (her)vinden m meilijke situaties het hfd te bieden en (weer) grip te krijgen p het eigen leven. Het del is vrkmen dat ernstige en langdurige prblemen ntstaan in een gezin. Dit kan bereikt wrden dr het vergrten van het zelfvertruwen van uders, het versterken van hun sciale relaties en het stimuleren van uders m efficiënt gebruik te maken van beschikbare diensten en vrzieningen. Kwaliteitszrg Hme-Start kent een uitgebreid kwaliteitssysteem. De methde is beschreven, en er zijn trainingen ntwikkeld vr vrijwilligers en berepskrachten. Vrijwilligers wrden intensief begeleid en gecacht. Cördinatren ntvangen ndersteuning vanuit een Centrum vr maatschappelijke Ondersteuning. Een kwaliteitsinstrument vlgt het primaire prces in ieder gezin, en stelt de ndersteuningsvraag van het gezin centraal. Dit instrument wrdt bijgehuden via de Hme-Start website/intranet, en zrgt.a. vr mnitring en evaluatie. Het kent k een rapprtagegedeelte. Deze rapprtage verschaft uitverders en gemeente infrmatie ver kenmerken van de bereikte delgrep, en het aantal risicfactren in de gezinnen. Ok de tevredenheid van gezinnen en de delrealisatie wrden in beeld gebracht. Effectiviteit De Universiteit van Amsterdam verricht al ruim 10 jaar nderzek naar de resultaten van Hme- Start. Uit evaluatienderzek blijkt grte tevredenheid van uders, 90% is tevreden. Uit effectnderzek (met cntrlegrep) blijkt dat in de Hme-Start grep het welzijn van meders teneemt, en dat zij respnsiever en sensitiever richting hun kinderen wrden. Er is een tename te zien van psitief pvedgedrag, en een afname van negatief pvedgedrag (bv. slaan). De veranderingen zijn wetenschappelijk gezien betekenisvl. Gezinnen met de zwaarste prblemen zetten de grtste stappen vrwaarts, maar vaak blijft vr deze grep k na Hme-Start ndersteuning ndzakelijk. Vr gezinnen met lichtere prblemen kan de ndersteuning van Hme-Start leiden tt herstel, zij hebben na Hme-Start geen ndersteuning meer ndig. De psitieve effecten waren k in een fllw-up na drie jaar ng meetbaar. Uitverende en ndersteunende rganisaties Hme-Start wrdt in Nederland uitgeverd dr rganisaties binnen het jeugdwelzijnswerk, de jeugdgezndheidszrg. Sms heeft Hme-Start haar basis binnen het CJG. De uitverende rganisatie heeft een betaalde, HBO pgeleide, Hme-Start cördinatr in dienst. De cördinatren wrden inhudelijk ndersteund dr medewerkers werkzaam bij Centra vr Maatschappelijke ndersteuning, en het landelijk steunpunt Hme-Start. De uitverende rganisaties vallen binnen het gemeentelijk jeugdbeleid (WMO, Wet Publieke Gezndheid).
WMO en Pedaggische civil sciety. Hme-Start levert een bijdrage aan 3 prestatievelden van de WMO: sciale samenhang en leefbaarheid (veld 1), ndersteuning vr uders met prblemen met pveden (veld 2) en vrijwilligerswerk (veld 4). De laatste jaren is veel aandacht besteed aan het vrmen van een pedaggische civil sciety: een infrastructuur rndm gezinnen waarbinnen kinderen zich kunnen ntwikkelen, en uders vldende steun ndervinden bij de pveding. Hme-Start kan een bijdrage leveren aan deze civil sciety, dr de ndersteuning van gezinnen én dr andersrtige frmele en infrmele activiteiten die aansluiten bij de lkale vraag en behefte van uders/gezinnen. Eigen kracht is een speerpunt in de pedaggische civil sciety. De eigen kracht van gezinnen staat centraal binnen Hme-Start. Dr de inzet van een vrijwilliger blijkt een gezin k gebruik te blijven maken van de eigen kracht. Hme-Start en CJG Gemeenten willen een breed aanbd aan effectieve pvedingsndersteuning makkelijk tegankelijk maken vr uders, via het CJG. Hme-Start (en haar vrijwilligers) kan bijdragen aan het verlagen van de drempel vr uders en het leggen van verbindingen tussen prgramma s en activiteiten. Vanuit Hme-Start wrden bijvrbeeld kffiechtenden en themabijeenkmsten vr uders gerganiseerd. Hme-Start kan hiermee een bijdrage leveren aan de verbinding tussen infrmele en frmele pvedndersteuning. Hme-Start Nederland zrgt vr ndersteuning en bundeling van deze lkaal geïnitieerde activiteiten en vr verspreiding van gede vrbeelden. Licentie Iedere uitverende en ndersteunende rganisatie heeft een licentie afgeslten met de Stichting Hme-Start Nederland. De beschikking van de gemeente, die Hme-Start in haar beleid heeft pgenmen en financiert, maakt nderdeel uit van deze licentie. In de licentie zijn afspraken vastgelegd ver de uitveringscndities van Hme-Start en afspraken vr een kwaliteitswaarbrg. Ok is een licentiebijdrage vastgesteld. Het werken met een licentie garandeert dat Hme-Start in alle gemeenten uitgeverd wrdt zals vastgelegd. Ksten, investering en de pbrengsten van één prgramma De ksten van een Hme-Start lcatie zijn 56.500,-. Per jaar wrden hiervr 30 gezinnen een dagdeel per week ndersteund, en aanvullende activiteiten gerganiseerd. Dit wrdt gerganiseerd dr een Hme-Start cördinatr (aanstelling: 20 uur per week), werkzaam met een team van gemiddeld 25 vrijwilligers. Een Hme-Start vrijwilliger investeert gemiddeld 115 uur p jaarbasis in de ndersteuning van een gezin en begeleiding dr de cördinatr en verleg met mede-vrijwilligers. Meer infrmatie? Meer infrmatie vindt u in de bijlagen. Ok staat het landelijk steunpunt Hme-Start u graag te wrd. Zie www.hme-start.nl. Bijlage 1: Hme-Start in cijfers Bijlage 2: Beschrijving Hme-Start, kwaliteit en effectiviteit Bijlage 3: Ksten van een Hme-Start lcatie 2
Bijlage 1. Hme-Start in cijfers tt en met 2011 a. Aantal gezinnen met Hme-Start b. Aantal vrijwilligers c. Aantal gemeenten d. Samenstelling en achtergrnd gezinnen e. Aantal risicfactren in gezinnen f. Leeftijd kinderen a. Aantal gezinnen en kinderen die Hme-Start ndersteuning hebben b. Aantal Hme-Start vrijwilligers inzetbaar per jaar c. Aantal gemeenten die Hme-Start aanbieden in Nederland 3
d. Samenstelling,achtergrnd en de vraag van gezinnen Van de Hme-Start uders in 2011, is ruim 65 % samenwnende / gehuwd en 35 % alleenstaand / gescheiden f verweduwd. Het aantal uders dat geen betaald werk heeft is 45 %, tegen 30 % betaald werk en ngeveer 25 % vlgt een pleiding, is werkzekend, f vlgt een re-integratie traject. He kmen uders bij Hme-Start? Van de uders die zich aanmelden bij Hme-Start, is 70% dr een prfessinal geattendeerd p het prgramma Hme-Start. Een kleine 30% van de uders weten de weg zelf te vinden via familie f kennissen, krant f media, website f een flder. Wat is de vraag f behefte van uders? De ndersteuningsvraag van uders, wrdt bij de kennismaking en de tussentijdse p besprken en bijgesteld. Hiernder ziet u de vraag verdeeld in acht categrieën p twee meetmmenten. Etnische achtergrnd Hme-Start uders Hgst genten pleiding uders 4
e. Risicfactren gezinnen Onderstaande cijfers zijn geregistreerd bij ttaal 1687 gezinnen. Een pvallende verschuiving zien wij met betrekking tt het inkmen; steeds meer uders geven aan dat zij meite hebben m rnd te kmen met hun inkmen. Kind factren Aantal gezinnen Psychische prblemen bij kind(eren) 116 Prbleemgedrag kind(eren) 457 Handicap kind(eren) 92 2 f meerlingen 122 Omgevingsfactren Aantal gezinnen Onveilige f nvldende behuizing 187 Pas verhuisd / gering sciaal netwerk 696 Ernstige f ingrijpende gebeurtenissen 635 Ouder/gezinsfactren Aantal gezinnen Psychische prblemen bij uder(s) 494 Handicap uder(s) 135 Alleenstaand vr de pveding 519 Minimum inkmen 539 Kan niet ged rndkmen 1454 Aantal risicfactren per gezin 5
f. Aantal kinderen per gezin & leeftijdspbuw Aantal kinderen per gezin Het gemiddelde aantal kinderen per gezin bij Hme-Start ligt rnde de 2,3 kinderen er gezin. Dit is hger dan het landelijkgemiddelde zeker Leeftijdpbuw kinderen De leeftijdspbuw van kinderen binnen de Hme-Start gezinnen, laat zien dat: - bij de grep tt 12 maanden, een deel ng ngebren bij de kennismaking met HS (45 zwangerschappen) - de startende gezinnen ged wrdt bereikt: gezinnen met jnge kinderen - uders met k udere kinderen prfiteren van dit aanbd 6
Bijlage 2. Beschrijving van Hme-Start, kwaliteit en effectiviteit Delgrep Ieder gezin heeft wel eens een peride dat het niet z ged gaat. Hier kunnen verschillende rzaken vr zijn. Bijvrbeeld: verbelasting, ziekte, meilijkheden met kinderen, weinig cntacten f eenzaamheid, prblemen met werk, geld f partner. Vaak lssen die spanningen zich vanzelf p, maar sms kan het te veel wrden. Het kan dan een pluchting zijn m tegen iemand aan te kunnen praten. Iemand die tijd heeft m te luisteren f een handje helpt bij praktische prblemen. Krtm: iemand die p vriendschappelijke basis thuis aanwezig is. Hme-Start is er vr gezinnen met ten minste één kind nder de zeven jaar. Er mgen k udere kinderen in het gezin zijn. Hme-Start gaat ervan uit dat als je het leven van jnge kinderen wilt verbeteren, het belangrijk is te investeren in hun uders. Methdiek en uitgangspunten Hme-Start is een vastgelegde methde en werkt principieel met vrijwilligers. Dit laatste geeft aan, dat het prgramma-aanbd alleen dr vrijwilligers in de gezinnen kan wrden uitgeverd. De achterliggende gedachte is, dat vrijwilligers steun kunnen bieden vanuit een gelijkwaardige psitie en met eenzelfde ervaringsachtergrnd als de uders. De methdiek en uitgangspunten zijn beschreven en vastgelegd in een Handbek. Ok wrdt een reginale en landelijke structuur gebden waarbinnen de beschreven kwaliteitscriteria in de praktijk gerealiseerd wrden. De uitgangspunten van Hme-Start zijn: Vraaggericht werken De beheften, vragen en grenzen van een gezin/de uder vrmen het uitgangspunt vr Hme- Start. Daarm heeft de uder de regie in handen. De uder bepaalt aan welke vrm van ndersteuning f hulp hij/zij behefte heeft. Empwerment/Eigen kracht De empwerment -gedachte is van grt belang binnen Hme-Start. De uders wrden geactiveerd en ndersteund m weer vertruwen te krijgen in zichzelf en hun prbleemplssend vermgen. Waar uders vaak alleen ng zien wat er niet lpt, richt Hme-Start zich p de sterke kanten van uders en kiest vr het versterken van de draagkracht van de gezinnen. Tijd en een luisterend r Tijd en een luisterend r vrmen de basis van Hme-Start. Een Hme-Start vrijwilliger heeft tijd m te luisteren, aandacht te schenken aan het gezin en m regelmatig aanwezig te zijn. Z kan een vertruwensband tussen de uder en de vrijwilliger ntstaan. Gelijkwaardigheid en vertuwen De cntacten tussen de uder en de vrijwilliger wrden gekenmerkt dr gelijkwaardigheid en vertruwen. De vrijwilliger heeft k ervaring met pveden en is daardr ervaringsdeskundige. Bvendien wrdt het cntact als wederkerig gezien. Niet alleen de uder heeft er baat bij, k de vrijwilliger. De rganisatie en werkwijze Een Hme-Start lcatie bestaat minimaal uit een team van 24 tt 30 vrijwilligers die wrden begeleid en ndersteund dr een betaalde cördinatr (met een aanstelling van minimaal 20 uur per week). Iedereen die met Hme-Start gaat werken vlgt een training m zich de Hme-Start filsfie en methde eigen te maken en zich vr te bereiden p zijn/haar taak. De Hme-Start cördinatr is verantwrdelijk vr de uitvering van Hme-Start. De cördinatr werft, traint en begeleidt de vrijwilligers. De cördinatr verzrgt de instrm van uders, kppelt uders en vrijwilligers, en vlgt en evalueert deze kppeling. De cördinatr werkt samen met alle berepskrachten in de gemeente, rndm verwijzing (en eventuele drverwijzing) van gezinnen. 7
Kwaliteit van Hme-Start De rganisaties die Hme-Start uitveren, streven naar een gede inbedding en psitinering van Hme-Start, naar structurele financiering, kwaliteit en nderzek. De rganisaties hebben een licentie van de Stichting Hme-Start Nederland. Hierbinnen krijgt een kwaliteitssysteem vrm, bestaande uit de vlgende nderdelen: - training en certificering van berepskrachten en vrijwill igers - begeleiding en deskundigheidsbevrdering van berepskrachten en vrijwilligers - handleiding vr implementatie - vastgelegde minimale uitveringscndities - systeem vr evaluatie en mnitring - kwaliteitsinstrument vr registratie en rapprtage - landelijke Werkgrep Kwaliteit - ndersteuning vanuit Hme-Start Wrldwide De effectiviteit van Hme-Start Hme-Start scrt een grte mate van tevredenheid bij de delgrep zals vastgesteld in het evaluatienderzek uit 1998 dr het SCO Khnstamm Instituut (J. He rmanns e.a.). Een nderzek in 2000 in Gelderland tnde eenzelfde mate van tevredenheid van uders. Hme-Start pgenmen in de databank Effectieve Jeugdinterventies (Nji) en hrt bij de achttien meest effectieve prgramma s in de jeugdgezndheidszrg. Onderzek Universiteit van Amsterdam 2001-2005. 1 ) In de peride 2001-2005 heeft de Universiteit van Amsterdam nderzek gedaan naar de effectiviteit van het Hme-Start prgramma en de behefte van risicgezinnen aan pvedndersteuning. Dit heeft geresulteerd in het rapprt Parenting supprt in cmmunity setting. Parental needs and effectiveness f the Hme-Start prgram. Resultaten - Het welzijn van meders neemt te. De nderzchte meders die Hme-Start ndersteuning ntvingen, geven aan dat ze zich na zes maanden ndersteuning prettiger velen. Ze geven minder vaak aan dat ze zich in een depressieve stemming bevinden. Ok geven ze in de lp van het nderzek aan dat ze het pveden als minder zwaar gaan ervaren drdat ze ndersteuning ntvangen. - Psitief pvedgedrag. De Hme-Start meders uit het nderzek blijken p bepaalde punten hun pvedgedrag te veranderen. Er is een tename van psitief pvedingsgedrag. Ze laten bijvrbeeld vaker vrspelbaar gedrag zien aan hun kind. Ok wrden meders sensitiever en respnsiever. Tegelijkertijd laten de meders een afname zien van negatieve cntrle: ze maken minder vaak gebruik van bijvrbeeld stem verheffen, fysiek straffen, straffen dr hun kind te negeren f weg te sturen. Ok wijzen ze hun kind minder vaak af. Fllw-up In 2010 en 2011 is een fllw-up uitgeverd nder de nderzchte gezinnen (zwel de experimentele grep als de cntrlegrep). De psitieve effecten in de Hme-Start grep zijn ng steeds meetbaar. De Hme-Start meders laten in de hele nderzeksperide een sterkere afname van depressieve gevelens zien, evenals een sterke daling in het afwijzend pvedgedrag. Het cnsistente pvedgedrag neemt bij de Hme-Start meders sterk te. Bij de kinderen rapprteren de meders een afname van ppsitineel prbleemgedrag. 2 Vervlgnderzek 1 Asscher, J. J. (2005). Parenting supprt in cmmunity settings. Parental needs and effectiveness f the Hme-Start prgram. Amsterdam: SCO-Khnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam 2 Infrmatie afkmstig van website ZnMw, pagina eindverslag effecten van het pvedingsndersteuningsprgramma Hme-Start. 8
In 2006 is een Cluster Randmised Trial gestart naar de effecten van Hme-Start en een aantal andere methden vr pvedingsndersteuning. De resultaten van dit nderzek wrden eind 2012 gepubliceerd. In 2009 is een derde nderzek gestart; effectnderzek naar gelijktijdige inzet van Hme - Start en Triple P. Wilt u meer weten ver nderzek kijk k p www.uva.nl/pvedingsndersteuning Onderzek naar behefte pvedingsndersteuning. In een apart nderzek is gezcht naar de behefte aan ndersteuning bij gezinnen met jnge kinderen in Nederland. De vrnaamste cnclusies hieruit zijn: 41 % heeft behefte aan infrmatie 33 % van de gezinnen heeft behefte aan ndersteuning 14 % van de gezinnen geeft aan gebruik te willen maken van een Hme-Start-achtige vrm van ndersteuning Steunbehefte hangt samen met negatief pvedingsgedrag en kindprblemen Steunbehefte vrspeld dr: meilijk temperament kind, depressiviteit meder, aantal life events Tevredenheid met sciale steun is een beschermende factr Uit dit nderzek blijkt dat de ptentiële delgrep vr Hme-Start 14% van de gezinnen met jnge kinderen bedraagt. Hme-Start en CJG In 2010 en 2012 is een inventarisatie gemaakt van de psitie van Hme-Start ten pzichte van het CJG. De trend is dat de samenwerking tussen Hme-Start en het CJG hechter lijkt te wrden. Er zijn beduidend meer Hme-Start lcaties fysiek pgenmen in een CJG in 2012, vergeleken met 2010. En als er sprake is van een netwerkcnstructie, zijn beduidend meer Hme-Start lcaties frmeel nderdeel gaan uitmaken van dit netwerk. Er is ng steeds een flink percentage anders : Hme-Start lcaties waarbij de lkale psitinering ng niet duidelijk is. De meeste Hme-Start cördinatren geven aan betrkken te zijn bij activiteiten van het CJG. Dit blijken gedeeltelijk activiteiten met andere berepskrachten in het CJG te zijn, zals deelname aan verleggen f gezamenlijke lunches. Ok is er betrkkenheid bij activiteiten vr gezinnen, zals kffiechtenden f infrmatiebijeenkmsten. De lkale verschillen hierbinnen zijn grt. In smmige gemeenten wrden vanuit Hme-Start structureel dit srt activiteiten gerganiseerd, in smmige gemeenten incidenteel, en in smmige gemeenten niet. Samenwerking met andere berepskrachten lijkt in het CJG makkelijk tt stand te kmen. Z wrdt samenwerking in het kader van de Week van de Opveding diverse malen genemd. Als neveneffect geven de cördinatren aan dat Hme-Start in het CJG berepskrachten kan infrmeren ver de mgelijkheden van vrijwillige inzet vr pvedndersteuning (en de bijdrage van vrijwilligers aan de pedaggische civil sciety) 9
Bijlage 3. Omvang, resultaten en de ksten van een Hme-Start prgramma Een Hme-Start lcatie kent een minimale mvang van: - 1 cördinatrfunctie (minimaal 20 per week) - gemiddeld 40 uur ndersteuning vr de cördinatr (p jaarbasis) - team van 24 vrijwilligers (na de startfase van twee jaar) De resultaten 3 ; een ndersteuningsaanbd aan 25 tt 30 gezinnen per jaar dr ervaren en getrainde Hme-Start vrijwilligers. De duur van ndersteuning is afhankelijk van de vraag en behefte van de uders / het gezin. De gemiddelde duur van ndersteuning is landelijk 12,5 maand, en varieert van 3 maanden tt ruim 2 jaar. Tijdens deze ndersteuning vindt evaluatie en mnitring plaats en bij afsluiting een tevredenheidmeting. Ok werkt Hme-Start met een delrealisatie, binnen de kaders van Hme-Start. De ksten 4 vr een Hme-Start prgramma p jaarbasis zijn 56.500 (2013) Samenvatting begrting Hme-Start prgramma p jaarbasis A. Persnele ksten; salaris en sciale lasten / werkgeversksten, inclusief 15 20 % verhead vr de uitverende rganisatie B. Organisatieksten; werkplek inclusief gesprek- trainingsruimten en alle bureauksten C. Activiteitenksten; vr de delgrep, vrijwilligers en vrlichting en samenwerking verwijzers / prfessinals D. Kwaliteitsbrging; waarnder HS ndersteuningsuren en licentieksten 36.600 6.100 9.600 4.200 TOTAAL 56.500 Telichting p de begrting: A. Persneel: een aanstelling van minimaal 0,55 fte is een vrwaarde vr een effectieve uitvering van Hme-Start (tepassing CAO welzijn f gezndheidszrg schaal 8). Deze ksten is inclusief 15 20 % verheadksten vr de uitverende rganisatie. B. Organisatie: gemiddelde ksten van één werkplek en gebruik van gesprek- en trainingsruimte; bureauksten vr telefn, PC, ICT, kpieer- en prtksten. C. Activiteit: ksten vr vrlichting en materialen aan uders & verwijzers, werving, training en begeleiding vrijwilligers; reis- en nkstenvergeding vrijwilligers; ksten verklaringen mtrent gedrag. D. Kwaliteitsbrging: Hme-Start heeft kwaliteitsinstrumenten ntwikkeld die integraal zijn pgenmen in de licentie. Met deze kwaliteitsinstrumenten kan Hme-Start p verschillende niveaus van uitvering van het prgramma de kwaliteit tetsen, bijsturen en verbeteringen drveren. Ok vindt er dr middel van deze kwaliteitsinstrumenten eenduidige registratie en rapprtage plaats. 3 Zie frmat-beschikking www.hme-start.nl/gemeenten 4 Uitgebreide begrting ver drie jaar p www.hme-start.nl/gemeenten 10