CLIËNTENPARTICIPATIE WERKPLEINEN Eenmeting

Transcriptie

1 CLIËNTENPARTICIPATIE WERKPLEINEN Eenmeting

2

3 CLIËNTENPARTICIPATIE WERKPLEINEN Eenmeting - Eindrapport - drs. S.G. van Otterloo drs. C.E. Wissink Amsterdam, maart 2011 Regioplan publicatienr Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal RD Amsterdam Tel.: +31 (0) Fax : +31 (0) Onderzoek, uitgevoerd door Regioplan Beleidsonderzoek in opdracht van Landelijke Cliëntenraad.

4

5 VOORWOORD Voor u ligt de één meting van de stand van zaken cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. Aanleiding voor deze tweede meting is inzicht te krijgen in de ontwikkeling van cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. Deze Werkpleinen zijn in 2009 ontstaan op grond van een wetswijziging in de Wet SUWI. Op de Werkpleinen moeten UWV en gemeenten geïntegreerde dienstverlening aan werkzoekenden bieden. Voor de LCR spreekt het vanzelf dat als er op één plek, het Werkplein, belangrijke dienstverlening aan cliënten wordt geboden, cliëntenparticipatie op die plek niet mag ontbreken. Dat was de reden dat de LCR in 2008 projectsubsidie heeft gevraagd en gekregen voor het stimuleren van cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. Dit project is gestart in juli 2009 en is 31 december 2010 geëindigd. Het is vervolgens niet meer dan logisch dat we dan ook willen weten hoe het er, begin 2011 voorstaat, nadat we eind 2009 voor de eerste keer de stand van zaken in kaart hebben gebracht. We constateren dat er voortgang is geboekt maar dat er nog veel werk te verzetten is. Terwijl we dat constateren staan we aan de vooravond van een enorme bezuiniging bij de SUWI-organisaties, UWV, gemeenten en SVB. De taakstelling bij UWV heeft rechtstreekse gevolgen voor de Werkpleinen. Als gevolg van de bezuinigingen gaat het UWV zich terugtrekken op 30 regionale Werkpleinen. De dienstverlening van UWV en gemeenten zal niet meer geïntegreerd maar aanvullend aan elkaar geschieden. Naast deze taakstelling krijgen we ook nog te maken met een nieuwe wet, de in het regeerakkoord aangekondigde één regeling aan de onderkant van de arbeidsmarkt, inmiddels de regeling Werken naar vermogen genoemd. In deze Wet worden WWB, WIJ, WSW en Wajong samengevoegd. Hoe dat er in hoofdlijnen gaat uitzien is nog onbekend. Wel bekend is dat ook deze samenvoeging met bezuinigingen gepaard gaat. De sociale zekerheid rolt van de ene reorganisatie in de andere. Een reden te meer om haast te maken met het organiseren en wellicht ook reorganiseren van cliëntenparticipatie. De bezuinigingen hebben grote gevolgen voor de dienstverlening aan cliënten. Bij de uitwerking hiervan mag de stem van de cliënt niet ontbreken. Versobering van de dienstverlening kan en mag niet leiden tot versobering van cliëntenparticipatie. Sterker nog: het maakt de noodzaak om onze stem te laten horen alleen nog maar groter. Alle reden om aan de slag te gaan met dat vele werk wat nog te doen is. Gerrit van der Meer Voorzitter Landelijke Cliëntenraad

6

7 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding Aanleiding Doel en vraagstelling Aanpak Leeswijzer Stand van zaken cliëntenparticipatie Werkpleinen Wel of geen cliëntenparticipatie op het Werkplein? Tevredenheid Prioriteit, tijd en kennis Ondersteuning Vormgeving cliëntenparticipatie Werkpleinen Gesprekken tussen betrokken partijen? Vorm, samenstelling en overleg Samenwerking en samenwerkingsafspraken Onderwerpen, taken en randvoorwaarden Bekendheid websites en goede voorbeelden Conclusies Conclusies Aanbevelingen Bijlage 1 Verantwoording enquête... 33

8

9 1 INLEIDING 1.1 Aanleiding Twee jaar geleden is er een belangrijke wijziging doorgevoerd in de uitvoeringsstructuur van de sociale zekerheid: op 1 januari 2009 zijn UWV en CWI samengevoegd tot UWV WERKbedrijf. Voorts zijn vanaf 2009 overal in het land Werkpleinen opgericht, waar UWV WERKbedrijf en gemeenten samenwerken. Het uitgangspunt bij deze integrale dienstverlening is het centraal stellen van de cliënt. Wettelijk heeft deze structuurwijziging zijn beslag gekregen in een wijziging op de Wet SUWI. De gewijzigde uitvoeringsstructuur heeft ook gevolgen voor de cliëntenparticipatie in de sociale zekerheid. Artikel 10 van de Wet SUWI gaat in op de verplichting om cliëntenparticipatie te regelen. Het uitgangspunt daarbij is dat cliëntenparticipatie moet worden gerealiseerd op het niveau waarop voor de cliënt belangrijke beslissingen worden genomen. De vormgeving van cliëntenparticipatie op de Werkpleinen is een gezamenlijke aangelegenheid van UWV en gemeenten. Met andere woorden, ook op het niveau van de Werkpleinen moet cliëntenparticipatie worden opgezet. Dit is geen vrijblijvende afspraak, maar een wettelijke verplichting. De vorm en de invulling waarin cliëntenparticipatie op het Werkplein tot stand komt, zijn niet verplicht, maar worden overgelaten aan de ketenpartners zelf. 1 In de periode heeft de LCR van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een subsidie toegekend gekregen om lokale cliëntenraden te informeren over en te ondersteunen bij de vormgeving van cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. In 2010 heeft de LCR in het kader van dit project Goede raad op het Werkplein veel activiteiten ondernomen, zoals het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten, het ontwikkelen van informatiepakketten, het verspreiden van nieuwsbrieven en het ontwikkelen van een meetinstrument voor cliëntenparticipatie. Eind 2009 heeft Regioplan op verzoek van de LCR en in het kader van het project Goede raad op het Werkplein een nulmeting uitgevoerd naar de stand van zaken met betrekking tot (de vorming van) cliëntenparticipatie op het Werkplein. Eind 2010 heeft de LCR Regioplan gevraagd om een vervolgmeting (eenmeting). Dit rapport geeft de belangrijkste resultaten van de eenmeting weer. 1 Bron: en RWI, Goede raad Handreiking Cliëntenparticipatie Werkpleinen, juni

10 1.2 Doel en vraagstelling Het hoofddoel van deze eenmeting is het verkrijgen van inzicht in de stand van zaken met betrekking tot de vorming van cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. Door te vergelijken met de resultaten van de nulmeting krijgen we inzicht in of en zo ja, welke ontwikkelingen zich hebben voorgedaan in cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. De centrale doelstelling van deze eenmeting is daarom gelijk aan die van de nulmeting. De centrale doelstelling van het onderzoek hebben we vertaald in de volgende concrete onderzoeksvragen. 1. Zijn de ketenpartners al gestart met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein? Hoe tevreden of ontevreden is men met de stand van zaken? 2. Vorm en inhoud van cliëntenparticipatie op het Werkplein: wat is de vorm en samenstelling van de cliëntenvertegenwoordiging? Welke samenwerkingsafspraken zijn er gemaakt tussen de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en de ketenpartners op het Werkplein? Hoe verloopt de samenwerking tussen de betrokken partijen? Met welke onderwerpen en taken houdt de (toekomstige) cliëntenvertegenwoordiging zich bezig? 3. Is er sprake van knelpunten bij: a. Het opzetten van cliëntenparticipatie? b. De samenwerkingsafspraken tussen cliëntenvertegenwoordiging en ketenpartners op het Werkplein? c. De samenwerking tussen de betrokken partijen? 4. Is er behoefte aan informatie of ondersteuning bij: a. Het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein? b. Het oplossen van knelpunten ten aanzien van samenwerkingsafspraken? c. Het oplossen van knelpunten ten aanzien van de samenwerking tussen de betrokken partijen? 2

11 1.3 Aanpak Het centrale uitgangspunt bij de eenmeting is dat de uitkomsten ervan zo goed mogelijk vergelijkbaar moeten zijn met die van de nulmeting. Dit betekent dat de vragenlijst zoals die voor de nulmeting is gehanteerd, grotendeels is gehandhaafd. In tegenstelling tot de nulmeting is bij de eenmeting gebruikgemaakt van twee versies van de vragenlijst: een algemene vragenlijst voor de (gemeentelijke) cliëntenraden, Werkpleinmanagers en sociale diensten en een aparte vragenlijst voor de UWV-cliëntenraden. Deze vragenlijst lijkt inhoudelijk sterk op de algemene vragenlijst, maar heeft een iets andere opbouw die beter aansluit bij de situatie van de UWV-cliëntenraden die, omdat het districtsraden zijn, met meerdere Werkpleinen tegelijk te maken hebben. 2 Daarnaast zijn dit keer de provinciale gemeentelijke cliëntenraadnetwerken buiten het onderzoek gelaten. Het onderzoek heeft plaatsgevonden aan de hand van een webenquête. Voor de gemeentelijke cliëntenraden was er de mogelijkheid een schriftelijke versie van de vragenlijst van de website te downloaden of op te vragen en deze dan ofwel alsnog digitaal in te vullen, ofwel per post aan Regioplan op te sturen. In januari 2011 zijn alle (intergemeentelijke) sociale diensten, alle Werkpleinen en alle WWB-cliëntenraden per brief uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek. De UWV-cliëntenraden zijn (door UWV) per uitgenodigd voor deelname aan het onderzoek. In totaal zijn er 870 organisaties benaderd. Uiteindelijk hebben 167 organisaties de enquête geheel of gedeeltelijk ingevuld, wat neerkomt op een respons van 19 procent. Hiervan hebben 136 respondenten de vragenlijst tot het einde doorlopen. Na de analyse van het responsbestand van de webenquête is met een aantal respondenten een aanvullend telefonisch interview gehouden, waarin om toelichting werd gevraagd op de in de enquête gegeven antwoorden. 3 2 Aan de respondenten van de UWV-cliëntenraden wordt de vraag voorgelegd of er tussen de Werkpleinen waarmee men binnen het UWV-district te maken heeft, verschil is in de mate waarin de vorming van cliëntenparticipatie op het Werkplein gevorderd is. Daarbij worden drie antwoordmogelijkheden onderscheiden. 1. Sommige Werkpleinen zijn verder gevorderd met de vorming van cliëntenparticipatie dan andere. Vervolgens is aan deze respondenten eerst een aantal vragen voorgelegd over het Werkplein dat het verst gevorderd met de vorming van cliëntenparticipatie. Daarna is een aantal vragen voorgelegd over het Werkplein dat het minst gevorderd is met de vorming van cliëntenparticipatie. Deze vragen komen overeen met de vragen uit de algemene vragenlijst. 2. Alle Werkpleinen zijn ongeveer even ver gevorderd met de vorming van cliëntenparticipatie op het Werkplein. De vervolgvragen voor deze groep respondenten komen overeen met de vragen uit de algemene vragenlijst. 3. Op geen van de Werkpleinen is een start gemaakt met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein. De vervolgvragen voor deze groep respondenten komen eveneens overeen met de vragen uit de algemene vragenlijst. 3 Alleen respondenten die in de enquête hadden aangegeven bereid te zijn tot een telefonisch interview zijn hiervoor benaderd. 3

12 In dit rapport hanteren we vier categorieën, te weten de sociale diensten, de Werkpleinen, de WWB-cliëntenraden (zowel de gemeentelijke WWBcliëntenraden als de WWB-cliëntenraden van intergemeentelijke sociale diensten) en de UWV-cliëntenraden. Omdat er elf UWV-cliëntenraden zijn waarvan er acht geheel of gedeeltelijk aan de enquête hebben deelgenomen, worden de resultaten van de UWVcliëntenraden niet vermeld in de tabellen in de hoofdstukken 2 en 3, maar beschreven in de teksten bij de tabellen. 4 Dit om vertekening te voorkomen. In bijlage 1 geven we een uitgebreidere verantwoording van de enquête. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 geven we de antwoorden op de vraag naar de stand van zaken met betrekking tot cliëntenparticipatie op de Werkpleinen weer. In hoofdstuk 3 zoomen we in op de vorm en inhoud van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Daarnaast gaan we kort in op de bekendheid met en het gebruik van websites met informatie over cliëntenparticipatie. In het afsluitende hoofdstuk trekken we de conclusies en geven we een aantal aanbevelingen. De onderzoeksvragen uit paragraaf 1.2 zijn daarbij leidend. 4 Het responspercentage van de UWV-cliëntenraden ligt op 73 procent (van de elf UWVcliëntenraden hebben acht cliëntenraden de vragenlijst ingevuld. Zes daarvan hebben de vragenlijst tot het einde doorlopen). Zeven UWV-cliëntenraden geven aan dat sommige Werkpleinen verder gevorderd zijn met de vorming van cliëntenparticipatie dan andere (groep 1). Ten aanzien van het Werkplein dat het verst gevorderd is, geven vier van de zeven UWV-cliëntenraden aan dat alles is uitgedacht en geregeld. De resterende drie UWV-cliëntenraden in deze groep geven aan dat net begonnen is het een en ander uit te werken. Ten aanzien van het Werkplein dat het minst ver is gevorderd met de vorming van cliëntenparticipatie geven vier van de zeven UWV-cliëntenraden aan dat er nog geen start is gemaakt met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Twee UWV-cliëntenraden geven aan dat net begonnen is het een en ander uit te werken, dan wel dat men net voor het eerst bij elkaar is geweest. Eén UWV-cliëntenraad heeft niet ingevuld wat de stand van zaken is met betrekking tot het Werkplein dat het minst gevorderd is met de vorming van cliëntenparticipatie op het Werkplein (respondent heeft de vragenlijst niet volledig ingevuld). Eén UWV-cliëntenraad geeft aan dat alle Werkpleinen binnen het district ongeveer even ver gevorderd zijn met de vorming van cliëntenparticipatie (groep 2) namelijk dat er net begonnen is het een en ander uit te werken. Geen van de UWV-cliëntenraden heeft geantwoord dat er binnen het UWV-district op geen van de Werkpleinen een start is gemaakt met het opzetten van cliëntenparticipatie (groep 3). 4

13 2 STAND VAN ZAKEN CLIËNTENPARTICIPATIE WERKPLEINEN Bij bijna een kwart van de voor het onderzoek benaderde organisaties is de cliëntenparticipatie op het Werkplein een feit. Dat is een verbetering ten opzichte van de nulmeting, ruim een jaar geleden. Aan de andere kant is de helft nog steeds niet begonnen met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Net als bij de nulmeting, geven de betrokkenen bij deze eenmeting aan dat een gebrek aan prioriteit een belangrijke oorzaak is voor het nog niet gestart zijn met het opzetten van de cliëntenparticipatie op het Werkplein. 2.1 Wel of geen cliëntenparticipatie op het Werkplein? Vanaf 2009 leveren gemeenten en UWV WERKbedrijf hun diensten geïntegreerd in de Locaties Werk en Inkomen: de Werkpleinen. Landelijk is afgesproken dat cliëntenparticipatie op het niveau van het Werkplein moet worden gerealiseerd. Eind 2009 onderzocht Regioplan in opdracht van de LCR in hoeverre er op de Werkpleinen al een start was gemaakt met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Het huidige onderzoek inventariseert de stand van zaken ruim een jaar later. Dit wordt de eenmeting genoemd. Uit het onderzoek blijkt dat bij 23 procent van de organisaties cliëntenparticipatie op het Werkplein een feit is (n=154). Bij de nulmeting gold dit nog slechts voor vijf procent. 28 procent van de respondenten geeft aan dat er (net) begonnen is met het uitwerken van ketenbrede cliëntparticipatie. Bij de helft van de organisaties is echter nog geen start gemaakt met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein (zie figuur 2.1). Bij de nulmeting betrof dit nog zestig procent. Met name door vertegenwoordigers van sociale diensten (58%) en door de WWB-cliëntenraden (50%) wordt aangegeven dat er nog niet is gestart met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein (zie tabel 2.1). Bij de nulmeting gold dit eveneens voor de sociale diensten, maar niet voor de WWB-cliëntenraden. Het percentage WWB-cliëntenraden dat bij de nulmeting aangaf nog geen start te hebben gemaakt met de cliëntenparticipatie was toen zelfs lager (42%). Mogelijk heeft dit te maken met verschillen in de respons. UWVcliëntenraden Geen van de acht UWV-cliëntenraden die aan het onderzoek hebben meegedaan, geeft aan dat er binnen hun district nog helemaal geen Werkplein is begonnen met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein. 5

14 Over het UWV-Werkplein dat het verst gevorderd is binnen hun district geven vier respondenten aan dat alles inmiddels is uitgedacht en geregeld en drie respondenten melden dat er net begonnen is met het een en ander uit te werken. Ook de UWV-cliëntenraad waarin alle Werkpleinen even ver zijn, geeft aan dat er net begonnen is met een en ander uit te werken. Over het Werkplein dat het minst gevorderd is binnen hun district, geeft de helft van de UWV-cliëntenraden aan dat er nog geen start is gemaakt met het opzetten van cliëntenparticipatie. Bij één Werkplein is net begonnen met alles uit te werken en bij één Werkplein zijn ze net voor het eerst bij elkaar geweest. Bij de nulmeting gaven de UWV-cliëntenraden (slechts 4 respondenten) aan dat er nog niet was begonnen (50%) of dat er net een begin was gemaakt met de uitwerking. Over het algemeen lijkt er, gezien de antwoorden van verschillende responsgroepen, een behoorlijke vooruitgang te zijn geboekt sinds de nulmeting. In de telefonische interviews is bij de respondenten die hadden aangegeven dat cliëntenparticipatie op het Werkplein een feit is, gevraagd naar het verloop van het proces en de succesfactoren, hieronder een korte illustratie. De voorzitter van een overleggroep cliëntenvertegenwoordiging Werkplein, vertelt dat het voorbereidingstraject goed ging omdat alle betrokkenen het belangrijk vonden. De medewerking van het MT van het Werkplein was perfect. De overleggroep is zelf initatiefnemer geweest om cliëntenparticipatie op het Werkplein op te starten. Succesfactoren in dit proces waren vasthoudendheid en het blijven aanspreken van de betrokken partijen. Een sleutelwoord is vasthoudendheid. Je moet werken aan draagvlak en de ingezette lijn vasthouden. Zo n traject kost namelijk veel tijd. Een valkuil is dan dat de motivatie van betrokkenen wegebt. 6

15 Figuur 2.1 Is op het Werkplein al samen met de ketenpartners gestart met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein? (n=154) ja, alles is uitgedacht en geregeld 23% nee 49% ja, net begonnen met uitwerken 28% Tabel 2.1 Categorie Wel of geen cliëntenparticipatie op het Werkplein* Ja, alles is Ja, net Nee n uitgedacht en begonnen het geregeld een en ander uit te werken Meting Meting Meting Meting Sociale diensten 6% 25% 27% 17% 68% 58% Werkpleinen 8% 27% 23% 41% 69% 32% WWBcliëntenraden 6% 15% 52% 35% 42% 50% Onbekend 3% 32% 37% 32% 60% 37% Totaal 5% 23% 35% 29% 60% 49% * In deze tabel staan zowel de gegevens van de nulmeting als van de eenmeting vermeld. Net als bij de nulmeting werd aan de organisaties die hebben aangegeven dat er in meer of mindere mate sprake van cliëntenparticipatie op het Werkplein is, gevraagd hoe ver ze daadwerkelijk met de opzet van cliëntenparticipatie op het Werkplein zijn. We vroegen de organisaties zichzelf in te delen op een schaal van 1 tot en met 5, waarbij 1 staat voor een situatie waarin nauwelijks iets is gedaan aan cliëntenparticipatie op het Werkplein en 5 voor een situatie waarin cliëntenparticipatie op het Werkplein een feit is. Uit figuur 2.2 blijkt opnieuw dat er ten opzichte van de nulmeting vooruitgang is geboekt. Een kwart van de respondenten geeft aan dat cliëntenparticipatie een feit is (punt 5 op de schaal), tegenover vijf procent bij de nulmeting. Twaalf procent van de respondenten geeft aan dat er nog nauwelijks iets is gedaan (punt 1 op de schaal), tegenover een kwart van de respondenten bij de nulmeting. 7

16 Figuur 2.2 Kunt u op een schaal van 1 tot en met 5* aangeven hoe ver men, op het Werkplein waarmee uw organisatie te maken heeft, is gevorderd met het opzetten van cliëntenparticipatie? (n=78) 5 24% 1 12% 2 15% 4 22% 3 27% * 1 staat voor een situatie waarin nauwelijks iets is gedaan aan cliëntenparticipatie op het Werkplein en 5 voor een situatie waarin cliëntenparticipatie op het Werkplein een feit is. Tabel 2.2 Hoe ver is men gevorderd met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein waarmee uw organisatie te maken heeft? Categorie* n Sociale diensten 8% 24% 8% 20% 40% 25 Werkpleinen 7% 7% 33% 13% 40% 15 WWBcliëntenraden 27 19% 19% 37% 22% 4% Onbekend 9% - 36% 36% 18% 11 Totaal 12% 15% 27% 22% 24% 78 * 1 staat voor een situatie waarin nauwelijks iets is gedaan aan cliëntenparticipatie op het Werkplein en 5 voor een situatie waarin cliëntenparticipatie op het Werkplein een feit is. Uit tabel 2.2 blijkt dat met name sociale diensten en Werkpleinen vergevorderd zijn met de cliëntenparticipatie (4 en 5) en dat WWB-cliëntenraden minder vaak vergevorderd zijn. Bij de nulmeting was het beeld voor sociale diensten en WWB-cliëntenraden precies andersom. Waarschijnlijk komt dit door toevallige verschuivingen in de respons. UWVcliëntenraden Vijf UWV-cliëntenraden zeggen over hun verst gevorderde Werkplein dat dit vergevorderd is (4 en 5). De UWV-cliëntenraad waarbij alle Werkpleinen even ver zijn, geeft ook een score 4. De overige twee UWV-cliëntenraden geven een lagere score. Bij de nulmeting zaten de UWV-cliëntenraden in fase 2 of 3. Het minst vergevorderde Werkplein binnen het UWV-district krijgt score 1 of 2 (slechts twee respondenten hebben dit ingevuld). 8

17 2.2 Tevredenheid We zijn nagegaan in hoeverre de respondenten tevreden dan wel ontevreden zijn met de stand van zaken ten aanzien van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Deze vraag werd niet gesteld aan respondenten die aangaven dat er nog geen start is gemaakt met cliëntenparticipatie op het Werkplein. Bijna de helft van de organisaties die aan het onderzoek hebben deelgenomen, heeft een neutraal oordeel. Ruim een derde is (zeer) tevreden over de huidige stand van zaken (figuur 2.3). 1 Er werden verschillende reden aangegeven voor het wel of niet tevreden zijn met de huidige stand van zaken omtrent de cliëntenparticipatie op het Werkplein. Redenen voor tevredenheid (n=32) zijn: - we zijn op de goede weg (63%); - alle relevante partijen zijn betrokken (50%); - alles is geregeld (22%); - we zijn op dit moment op het maximaal haalbare niveau (19%). De belangrijkste redenen voor ontevredenheid (n=9) zijn: - cliëntenparticipatie op het Werkplein komt te traag op gang (67%); - gebrek aan betrokkenheid vanuit een of meerdere relevante partijen (33%). Verder wordt ook nog als reden voor ontevredenheid genoemd: 2 - er is nog niets geregeld; - bestuurlijke problemen hebben hun reflectie op de cliëntenparticipatie; - de cliëntenraden werken goed samen, maar krijgen geen goed contact met het Werkpleinmanagement; - cliëntparticipatie in de gemeente functioneert zeer matig; - gebrek aan betrokkenheid van gemeente en UWV. 1 Vergelijkingen met vorig jaar zijn niet goed te maken, omdat deze vraag toen ook was voorgelegd aan respondenten die aangaven dat er nog geen start gemaakt was met cliëntenparticipatie. 2 Elke reden werd eenmaal genoemd. 9

18 Figuur 2.3 Bent u tevreden over de huidige stand van zaken ten aanzien van cliëntenparticipatie op het Werkplein? (n=78) zeer ontevreden 3% zeer tevreden 2% ontevreden 9% tevreden 33% neutraal 47% We bekeken ook of de mate van tevredenheid verschilt per respondentgroep (sociale dienst, Werkplein en WWB-cliëntenraad). We kunnen opmaken uit tabel 2.3 dat, net als bij de nulmeting, de vertegenwoordigers van de Werkpleinen het meest en de WWB-cliëntenraden het minst tevreden zijn met de stand van zaken. UWV- De UWV-cliëntenraden zijn (zeer) tevreden (5 respondenten) of neutraal (2 cliëntenraden respondenten) over hun verst gevorderde Werkplein en (zeer) ontevreden over hun minst gevorderde Werkplein (2 respondenten). De UWV-cliëntenraad waarin alle Werkpleinen even ver zijn, is tevreden over de stand van zaken. Tabel 2.3 Categorie Tevredenheid stand van zaken cliëntenparticipatie op het Werkplein (Zeer) Neutraal (Zeer) n tevreden ontevreden Sociale diensten 36% 52% 12% 25 Werkpleinen 73% 20% 7% 15 WWB-cliëntenraden 30% 52% 19% 27 Onbekend 36% 64% - 11 Totaal 41% 47% 12% 78 10

19 2.3 Prioriteit, tijd en kennis Bij de organisaties die hebben aangegeven dat (nog) niet gestart is met het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein, zijn we nagegaan wat hiervoor de redenen zijn (zie tabel 2.4). Er blijkt vooral sprake te zijn van onvoldoende prioriteit. Dit kwam ook al bij de nulmeting naar voren. Veel minder vaak dan bij de nulmeting wordt er aangegeven dat er onvoldoende prioriteit bij de UWV-cliëntenraad is (20% bij de eenmeting versus 43% bij de nulmeting). Net als bij de nulmeting zien de verschillende partijen vaker het probleem bij de ander liggen dan bij zichzelf. Tabel 2.4 Oorzaken (nog) niet opzetten cliëntenparticipatie op het Werkplein (nulmeting: n=67/ eenmeting n=71)* Reden Gemeenten UWV Werkplein WWBcliëntenraad UWVcliëntenraad Meting** Meting Meting Meting Meting Onvoldoende prioriteit bij betrokkenen 46% 41% 31% 37% 35% 37% 15% 18% 43% 20% vanuit Onvoldoende tijd bij betrokkenen 22% 20% 13% 15% 19% 15% 9% 4% 5% 6% vanuit Onvoldoende kennis bij betrokkenen vanuit 21% 13% 13% 10% 21% 8% 24% 10% 6% 3% * Meer antwoorden mogelijk. ** In deze tabel staan zowel de gegevens van de nulmeting als van de eenmeting vermeld In de telefonische interviews zijn verschillende redenen aangegeven waarom er nog niet is gestart met cliëntenparticipatie op het Werkplein. Hieronder worden ter illustratie een aantal redenen genoemd. Een medewerker van een sociale dienst geeft aan dat verschillende betrokkenen niet nut en noodzaak zien van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Er bestaat immers al cliëntenparticipatie voor verschillende betrokkenen. Zijn inschatting is dat zolang met name het MT van het Werkplein de noodzaak niet ziet, de vorming van cliëntenparticipatie op het Werkplein geen prioriteit zal krijgen. De voorzitter van de cliëntenraad van een intergemeentelijke sociale dienst (ISD) geeft aan dat er geen synergie is tussen het UWV en de ISD. Ze kunnen niet goed samenwerken terwijl de randvoorwaarden daarvoor wel aanwezig zijn (ISD en UWV zijn gehuisvest in hetzelfde gebouw). Volgens de voorzitter is de gemeente gefrustreerd over het functioneren van UWV (verloop van re-integratie trajecten, beschikbare middelen, veel mensen door naar de bijstand, bezuinigingen) en is dat een belangrijke reden voor de gemeente om zich meer te richten op het SW-bedrijf dan op UWV. Zijn inschatting is dat krachtige managers met meer bevoegdheden zouden kunnen helpen om cliëntenparticipatie op het Werkplein te realiseren. 11

20 De voorzitter van een cliëntenraad sociale zaken en arbeidsmarktbeleid geeft aan dat in de betreffende gemeente nog geen Werkplein gerealiseerd is. Een werkgroep bestaande uit ambtenaren van de betrokken gemeenten en een medewerker van UWV is al 2 jaar bezig met het opzetten van het Werkplein, maar cliëntenparticipatie is voor zover bekend nog niet aan de orde geweest. Deze respondent verwacht organisatorische en inhoudelijke knelpunten bij de vorming van cliëntenparticipatie op het Werkplein. Zo hebben niet alle betrokken gemeenten cliëntenraden en zou het niveauverschil (districtsniveau en vestigingsniveau) de samenwerking kunnen bemoeilijken. UWV en gemeenten hebben een andere kijk op cliëntenparticipatie dan cliëntenraden. Het gaat dan om de inhoud, om wat cliëntenparticipatie daadwerkelijk voorstelt, om wat voor bevoegdheden ze hebben en of er daadwerkelijk naar de cliëntenbelangen gekeken wordt. Een beleidsmedewerker uit een kleine gemeente gaf aan nog nooit door het Werkplein waartoe de gemeente behoort te zijn benaderd over cliëntenparticipatie op het Werkplein en ook niet te weten of er op dit Werkplein sprake is van cliëntenparticipatie. Deze respondent gaf verder aan niet op de hoogte zijn van de verplichting tot het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein. 2.4 Ondersteuning Net als bij de nulmeting geeft de meerderheid van de respondenten in de groep niet-gestarten aan niet te weten op welke termijn een begin zou worden gemaakt met het opzetten cliëntenparticipatie op het Werkplein. Bijna dertig procent van de respondenten verwacht dat in de eerste of tweede helft van 2011 hiermee een begin wordt gemaakt. In tabel 2.5 is de verdeling over de verschillende respondentgroepen zichtbaar. Meer Werkpleinen (41%) dan respondenten uit andere groepen geven aan begin 2011 een start te maken. UWVcliëntenraden Vier UWV-cliëntenraden hebben deze vraag beantwoord over hun minst gevorderde (en nog niet gestarte) Werkplein. Twee respondenten verwachten dat het Werkplein in de eerste helft van 2011 een start zal maken, één respondent verwacht dat het Werkplein in de tweede helft van 2011 een start zal maken en de overgebleven respondent weet het niet. Tabel 2.5 Categorie Termijn waarop naar verwachting wordt gestart met opzetten cliëntenparticipatie op het Werkplein Eerste helft 2011 Tweede helft 2011 Niet bekend Anders Sociale diensten 12% 15% 71% 3% 34 Werkpleinen 43% - 57% - 7 WWB-cliëntenraden 19% 11% 63% 7% 27 Onbekend % - 1 Totaal 17% 12% 67% 4% 69 n Bijna een derde van de respondenten die nog niet gestart zijn, geeft aan behoefte te hebben aan informatie en/of ondersteuning bij het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein (zie tabel 2.6). Met name de 12

21 vertegenwoordigers van WWB-cliëntenraden hebben aangegeven hier behoefte aan te hebben. UWVcliëntenraden Ook twee van de vier UWV-cliëntenraden zeggen met betrekking tot hun minst gevorderde Werkplein behoefte te hebben aan informatie en/of ondersteuning. Beide respondenten geven aan behoefte te hebben aan scholing. De andere soorten ondersteuning worden allemaal eenmaal genoemd. Bij de nulmeting bleek al dat brochures en nieuwsbrieven, een website met veelgestelde vragen en goede voorbeelden en voorlichtingsbijeenkomsten het meest worden genoemd als het gaat om het soort informatie en/of ondersteuning waar behoefte aan is. Behoefte aan scholing wordt dit jaar ook genoemd door bijna dertig procent van de respondenten. Dit in tegenstelling tot vorig jaar, toen maar tien procent aangaf hier behoefte aan te hebben. Tabel 2.6 Soort ondersteuning bij het opzetten cliëntenparticipatie Werkpleinen (n=24)* Aantal Percentage Telefonische helpdesk 3 13% Website 15 63% Brochures en nieuwsbrieven 17 71% Voorlichtingsbijeenkomsten 9 38% Scholing 7 29% Anders 4 17% * Meer antwoorden mogelijk. 13

22 14

23 3 VORMGEVING CLIËNTENPARTICIPATIE WERKPLEINEN Bij organisaties die aangeven te zijn gestart met cliëntenparticipatie op het Werkplein, bestaan minder onduidelijkheden over hoe het een en ander vormgegeven zal en moet worden dan bij de nulmeting. Ook bestaan er op dit punt verschillen tussen de onderscheiden respondentgroepen. Daarbij is niet altijd sprake van een tegenstelling tussen uitvoerders enerzijds en cliëntenraden anderzijds. 3.1 Gesprekken tussen betrokken partijen? Bij de helft van de organisaties die aan het onderzoek hebben meegedaan, is in er sprake van cliëntenparticipatie op het Werkplein of is een begin gemaakt met het opzetten ervan. Aan deze respondenten werd gevraagd welke vorm de cliëntenparticipatie heeft of zal krijgen. De verantwoordelijkheid voor het overleg over het organiseren van cliëntenparticipatie ligt bij het managementteam (MT) van het Werkplein. We onderzochten in hoeverre er al gesprekken zijn gevoerd tussen het MT van het Werkplein en de betrokken gemeentelijke en UWV-cliëntenra(a)d(en) en wie het initiatief heeft genomen voor deze gesprekken (tabel 3.1 en tabel 3.2). De resultaten zijn uitgesplitst naar de verschillende respondentgroepen (sociale dienst, Werkplein en cliëntenraden). Uit tabel 3.1 blijkt dat er in zeventig procent van de gevallen al gesprekken zijn gevoerd. Bij de nulmeting ging dat nog om 54 procent. Net als bij de nulmeting blijkt dat de vertegenwoordigers van sociale diensten en van WWBcliëntenraden vaker hebben aangegeven dat er nog geen gesprekken hebben plaatsgevonden of dat ze deze vraag niet kunnen beantwoorden. UWVcliëntenraden De UWV-cliëntenraden zeggen over hun verst gevorderde Werkplein allemaal (n=7) dat er al gesprekken zijn geweest tussen het MT van het Werkplein en de betrokken gemeentelijke en UWV-cliëntenra(a)d(en). Over het minst gevorderde Werkplein binnen het UWV-district geeft 1 respondent aan dat er al gestart is met gesprekken en een andere respondent weet het niet. De UWV-cliëntenraad waarvan alle Werkpleinen ongeveer even ver zijn gevorderd met het opzetten van cliëntenparticipatie, geeft eveneens aan dat er al gesprekken zijn gevoerd. 15

24 Tabel 3.1 Zijn er al gesprekken geweest tussen het MT van het Werkplein en de betrokken cliëntenraden? Respondent- Ja Nee Onbekend n Groep Sociale diensten 68% 8% 24% 25 Werkpleinen 87% 7% 7% 15 WWB-cliëntenraden 70% 22% 7% 27 Onbekend 44% 33% 22% 2 Totaal 70% 16% 14% 76 In bijna veertig procent van de gevallen geven de respondenten aan dat het initiatief tot deze gesprekken is genomen door het MT van het Werkplein (tabel 3.2). Net als bij de nulmeting is er op dit punt wel verschil van inzicht. Zo geven vertegenwoordigers van de WWB-cliëntenraden in de meeste gevallen aan dat het initiatief is genomen door de betrokken gemeentelijke of UWVcliëntenra(a)d(en). De respondenten die op deze vraag Anders hebben geantwoord, geven in veel gevallen aan dat het initiatief tot de gesprekken in samenspraak is genomen. UWVcliëntenraden De UWV-cliëntenraden zeggen met betrekking tot hun verst gevorderde Werkplein dat zij zelf het initiatief tot de gesprekken hebben genomen (3) of dat de betrokken gemeentelijke cliëntera(a)d(en) het initiatief hebben genomen (2). Voor het minst gevorderde Werkplein heeft een respondent de vraag beantwoord en deze geeft aan als UWV-cliëntenraad zelf het initiatief te hebben genomen. Ook de cliëntenraad waarvan alle Werkpleinen even ver zijn geeft aan dat zij zelf het initiatief hebben genomen. Tabel 3.2 Wie heeft het initiatief genomen voor deze gesprekken? Respondent- Groep MT Werkplein Betrokken gemeente(n) Betrokken cliëntenra(a)d(en) UWVcliëntenraad Anders Onbekend n Sociale 6% 17 53% 12% 18% 12% - diensten Werkpleinen 54% - 15% 15% 15% - 13 WWBcliëntenraden 5% 19 11% 11% 37% 5% 32% Onbekend 50% 25% 25% Totaal 38% 9% 25% 9% 15% 4% Vorm, samenstelling en overleg Driekwart van de respondenten waarbij er sprake is van cliëntenparticipatie op het Werkplein of waarbij een begin is gemaakt met het opzetten ervan, geeft aan dat er gekozen is (of zal worden) voor een structurele overlegvorm. Het gaat dan om bijvoorbeeld om een cliëntenraad, klankbordgroep of 16

25 cliëntenplatform. Ten tijde van de nulmeting was dit ook de meest voorkomende vorm, al vinkte toen de helft van de groep gestarten deze mogelijkheid aan. Net als bij de nulmeting bestaan er op dit punt weinig verschillen tussen de verschillende respondentgroepen (zie tabel 3.3). Voor bijna twintig procent van de respondenten geldt, dat nog niet bekend is welke vorm de cliëntenparticipatie op het Werkplein zal krijgen. Bij de nulmeting betrof dat nog ruim veertig procent. Slechts zeven procent kiest voor een meer incidentele vorm van overleg, zoals cliëntenpanels of een periodiek cliënttevredenheidsonderzoek. UWVcliëntenraden De meeste UWV-cliëntenraden geven over hun meest gevorderde Werkplein aan dat er is/wordt gekozen voor een structurele overlegvorm (n=5). Twee UWV-cliëntenraden geven aan dat er is/wordt gekozen voor een incidentele overlegvorm. Over het Werkplein dat het minst gevorderd is wordt door de UWV-cliëntenraad (n=2) beide opties een keer genoemd. Uit de antwoorden van de UWV-cliëntenraden komt de incidentele overlegvorm vaker naar voren dan bij de andere respondentgroepen, zoals afgebeeld in tabel 3.3. Doordat het, vooral bij het UWV om kleine aantallen gaat, kan er altijd een vertekening optreden. Tabel 3.3 Respondent- Groep Wat is de belangrijkste vorm van cliëntenparticipatie op het Werkplein waarvoor is/zal worden gekozen? Structurele overlegvorm Incidentele overlegvorm Nog niet bekend Sociale diensten 76% 12% 12% 25 Werkpleinen 80% 7% 13% 15 WWB-cliëntenraden 78% 4% 19% 27 Onbekend 56% - 44% 9 Totaal 75% 7% 18% 76 n Over de (toekomstige) samenstelling van de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein geeft ruim tachtig procent van de respondenten uit de groep gestarten aan dat gemeentelijke cliëntenra(a)d(en) vertegenwoordigd zijn. Bij de nulmeting werd dit ook door het grootste deel van de respondenten aangegeven, maar het percentage lag toen lager. Ook de UWV-districtsraad is in de meeste gevallen (gemiddeld 72%) vertegenwoordigd in de cliëntenparticipatie op het Werkplein. In de nulmeting was dit nog twee vijfde. Het komt nu minder vaak voor dat het nog onbekend is wie er in de cliëntenparticipatie deel zullen nemen (11% in de eenmeting versus 40% in de nulmeting). We concluderen dat er weinig verandering is in de rangorde van de vertegenwoordigers op de Werkpleinen, maar dat er wel meer zekerheid is op dit vlak. Tussen de respondentgroepen lijken niet veel verschillen van inzicht te bestaan ten aanzien van de samenstelling van de cliëntenparticipatie op het Werkplein, al geven de vertegenwoordigers van de Werkpleinen wat vaker aan 17

26 dat er leden van de WSW-raad, de WIJ of de provinciale cliëntenorganisaties deelnemen (zie tabel 3.4). Ook bij de nulmeting was dit het geval. UWVcliëntenraden De UWV-cliëntenraden geven over hun meest vergevorderde Werkplein aan dat er in de meeste gevallen gemeentelijke cliëntenraden vertegenwoordigd zijn (6 van 7). Ook zijn er in veel gevallen vertegenwoordigers van de UWVcliëntenraad aanwezig (5 van 7), evenals vertegenwoordigers van de WSWraad (3 van 7). De twee UWV-cliëntenraden die deze vraag over hun minst gevorderde Werkpleinen hebben beantwoord, noemen dezelfde vertegenwoordigers: de gemeentelijke cliëntenraad (1x), UWV-cliëntenraad (2x) en de WSW-raad (1x). De UWV-cliëntenraad waarin alle Werkpleinen even ver gevorderd zijn, geeft aan dat alleen de UWV-districtsraad vertegenwoordigd is in de cliëntenparticipatie op de Werkpleinen. Tabel 3.4 (Toekomstige) samenstelling cliëntenvertegenwoordiging Respondentgroep Gemeentelijke cliëntenra(a)d(en) UWVdistrictsraad WSWraad WIJ Prov. cliëntenorg. Onbekend n* Sociale 25 92% 76% 12% 4% 8% 4% diensten Werkpleinen 80% 80% 33% 20% 13% 7% 15 WWBcliëntenraden 27 81% 74% 22% 11% - 11% Onbekend 67% 44% - 11% - 33% 9 Totaal 83% 72% 18% 11% 5% 11% 63 * Meer antwoorden mogelijk. Bijna tachtig procent van de respondenten in de groep gestarten geeft aan dat het managementteam (MT) van het Werkplein waarmee de organisatie te maken heeft, de overlegpartner zal zijn van de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein. Ten tijde van de nulmeting betrof dit circa de helft van de respondenten en gaf een grote groep (40%) aan dat het nog niet bekend was wie de overlegpartners waren. Bij de eenmeting is dit percentage afgenomen tot twaalf procent. Eveneens twaalf procent geeft bij de huidige meting aan dat wethouders van de betrokken gemeenten (partners op bestuurlijk niveau) tot de (toekomstige) overlegpartners horen. Ook op dit terrein zien we geen grote verschillen tussen de verschillende respondentgroepen, al blijkt er net als bij de nulmeting bij de WWB-cliëntenraden nog de meeste onduidelijkheid te zijn (zie tabel 3.5). Deze is wel afgenomen ten opzicht van de nulmeting. UWVcliëntenraden De UWV-cliëntenraden geven in bijna alle gevallen aan dat het MT van het Werkplein de overlegpartner voor de cliëntenvertegenwoordiging is, zowel bij het meest, als bij het minst vergevorderde Werkplein. Eén UWV-cliëntenraad zegt over het meest gevorderde Werkplein dat partners op bestuurlijk niveau (wethouders van betrokken gemeenten) de overlegpartners zijn. 18

27 Tabel 3.5 Respondentgroep Wie zijn de overlegpartners van de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein? MT van het Werkplein Wethouders betrokken gemeenten Anders Onbekend n* Sociale diensten 88% 16% 4% 8% 25 Werkpleinen 80% 13% 40% 7% 15 WWB-cliëntenraden 74% 19% 15% 22% 27 Onbekend 56% 11% 11% 33% 9 Totaal 78% 12% 12% 12% 76 * Meer antwoorden mogelijk. Wat betreft de (toekomstige) overlegfrequentie tussen cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en de overlegpartners op het Werkplein, laat bijna veertig procent uit de groep gestarten weten dat dit drie à vier keer per jaar zal zijn. Bij de nulmeting was hier bij de meerderheid van de respondenten nog geen duidelijkheid over. Opnieuw zien we dat de opzet van cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein tussen eind 2009 en begin 2011 verder is uitgewerkt. Aan de andere kant bestaat bij een kwart van de respondenten ook nu nog geen duidelijkheid over de overlegfrequentie. UWVcliëntenraden Vier UWV-cliëntenraden geven over hun meest vergevorderde Werkplein aan dat dit drie à vier keer per jaar bij elkaar komt, twee UWV-cliëntenraden geven aan dat het verst gevorderde Werkplein minimaal twee keer per jaar bij elk komt en één UWV-cliëntenraad geeft aan dat het Werkplein meer dan vier maal per jaar bij elkaar komt. Over het Werkplein dat het minst vergevorderd is, geeft één UWV-districtsraad aan dat ze verwachten drie à vier keer per jaar bij elkaar te komen. De UWV-districtsraad waarin alle Werkpleinen ongeveer even ver zijn, geeft aan dat er meer dan vier maal per jaar overlegd wordt. Tabel 3.6 Wat is de (toekomstige) frequentie van het overleg? (n=53) Respondent- Min. 2 3 à 4 Meer dan 4 Anders Onbekend n Groep keer/jaar keer/jaar keer/jaar Sociale diensten 16% 48% 8% 4% 24% 25 Werkpleinen 27% 27% 7% 20% 20% 15 WWBcliëntenraden 15% 41% 19% 7% 19% 27 Onbekend - 33% 11% - 56% 9 Totaal 16% 39% 12% 8% 25% Samenwerking en samenwerkingsafspraken Veel vaker dan bij de nulmeting zijn er in de groep gestarten samenwerkingsafspraken gemaakt tussen de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en de ketenpartners op het Werkplein. Bij deze eenmeting gaat het om 64 procent, bij de nulmeting om 38 procent. In bijna de helft daarvan zijn 19

28 de afspraken vastgelegd in een convenant. Bij de nulmeting kwam een convenant tussen de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en de ketenpartners nog weinig voor. In ruim een derde van de gevallen zijn er (nog) geen afspraken gemaakt. Bij de nulmeting gold dit voor de meerderheid van de respondenten. Tussen de respondentgroepen bestaan weinig verschillen in inzicht op dit vlak (zie tabel 3.7). UWVcliëntenraden Bij vier van de zeven meest gevorderde Werkpleinen binnen de UWVdistricten zijn er afspraken vastgelegd in een overeenkomst. Bij de overige drie meest gevorderde Werkpleinen zijn er wel afspraken gemaakt, maar is er nog niets formeel vastgelegd. Ook binnen het UWV-district waarin alle Werkpleinen even ver zijn, zijn weliswaar afspraken gemaakt, maar zijn deze nog niet vastgelegd. Eén UWV-cliëntenraad heeft deze vraag beantwoord met betrekking tot het minst vergevorderde Werkplein. Daar zijn nog geen samenwerkingsafspraken gemaakt. Tabel 3.7 Categorie Zijn er samenwerkingsafspraken tussen de cliëntenvertegenwoordiging en ketenpartners op het Werkplein? Ja, afspraken vastgelegd Ja, afspraken maar niet vastgelegd Nee, geen afspraken Sociale diensten 28% 36% 36% 25 Werkpleinen 33% 47% 20% 15 WWB-cliëntenraden 30% 26% 44% 27 Onbekend 29% 29% 43% 7 Totaal 30% 34% 35% 74 n Een vijfde van de respondenten die deze vraag hebben beantwoord, geeft aan dat er knelpunten zijn in de samenwerkingsafspraken. Net als bij de nulmeting is dit vooral zo bij de WWB-cliëntenraden (27%). Het grootste knelpunt blijkt te zijn dat de samenwerkingsafspraken als te vrijblijvend worden ervaren. Dit beeld kwam ook naar voren uit de nulmeting. Zeven respondenten (3 van sociale dienst, 3 van WWB-cliëntenraden en 1 onbekend) geven aan behoefte te hebben aan ondersteuning bij het oplossen van knelpunten. Het gaat dan om ondersteuning in de vorm van advies over cliëntenparticipatie op het Werkplein (4x), voorbeelden van samenwerkingsafspraken (4x), of scholing over cliëntenparticipatie op het Werkplein (3x). In het onderzoek is ook gekeken hoe de samenwerking tussen de betrokken partijen in de praktijk verloopt. Daarbij is enerzijds gekeken naar de samenwerking tussen cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en het MT van het Werkplein. Anderzijds is gekeken naar de samenwerking tussen de betrokken cliëntenra(a)d(en). 20

29 Samenwerking cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en het MT Gemiddeld elf procent van de respondenten laten weten dat de samenwerking niet goed verloopt. Met name WWB-cliëntenraden geven dit aan (19%). Ook zijn WWB-cliëntenraden het minst vaak tevreden over de samenwerking (56%). De andere respondentgroepen zijn vaker tevreden. Gemiddeld genomen is dat 78 procent ten opzicht van 67 procent bij de nulmeting. Net als bij de vorige meting zijn de vertegenwoordigers van de Werkpleinen het meest positief over de samenwerking. UWVcliëntenraden Vier van de zeven respondenten van UWV-cliëntenraden geven aan dat de samenwerking tussen de cliëntenvertegenwoordiging en het MT van hun meest vergevorderde Werkplein goed verloopt. Ze zijn dan ook tevreden. Twee respondenten geven aan dat deze samenwerking redelijk verloopt op het verst gevorderde Werkplein. Een is tevreden, de ander niet. Ook is er één UWV-cliëntenraad die aangeeft dat de samenwerking tussen cliëntenvertegenwoordiging en MT op het meest vergevorderde Werkplein niet goed verloopt. Deze respondent is dan ook niet tevreden over de samenwerking. Op het Werkplein dat het minst gevorderd is, verloopt de samenwerking niet goed (gegevens van één respondent). De respondent van de betreffende UWVcliëntenraad is niet tevreden. De respondent van de UWV-cliëntenraad waarin alle Werkpleinen even ver zijn, geeft aan dat de samenwerking goed verloopt en dat deze hierover tevreden is. Tabel 3.8 Verloop samenwerking tussen de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en het MT van het Werkplein en tevredenheid over de samenwerking Goed Redelijk Niet goed Tevreden? n Sociale diensten 48% 44% 8% 88% 25 Werkpleinen 67% 27% 7% 93% 15 WWB-cliëntenraden 26% 56% 19% 56% 27 Onbekend 80% 20% - 100% 5 Totaal 46% 43% 11% 78% 72 Vijftien respondenten (8 WWB-cliëntenraden, 3 sociale diensten, 3 Werkpleinen en 1 onbekend) geven aan dat er sprake is van knelpunten in de samenwerking tussen de cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en het MT van het Werkplein. Er blijkt vooral onvoldoende betrokkenheid vanuit de ketenpartners ervaren te worden (7x). Ook onvoldoende informatieuitwisseling tussen de beide partijen (5x) en onvoldoende mogelijkheden tot overleg (3x) worden als knelpunten benoemd. Tien respondenten (7 WWB-cliëntenraden, 2 van de sociale dienst en 1 onbekend) hebben behoefte aan ondersteuning bij het oplossen van deze knelpunten. Ze geven allemaal aan behoefte te hebben aan ondersteuning in de vorm van advies over cliëntenparticipatie. Ook worden voorbeelden van samenwerkingsafspraken (5x) en scholing (3x) genoemd. 21

30 Samenwerking tussen de betrokken cliëntenra(a)d(en) 84 procent van de respondenten geeft aan dat de samenwerking tussen de cliëntenraden (WWB en UWV) onderling redelijk tot goed gaat. Een even groot deel is dan ook tevreden over de samenwerking. Tijdens de nulmeting betrof dit nog twee derde van de respondenten. Er is dus opnieuw sprake van een vooruitgang. Het deel van de respondenten dat ontevreden is, nam af van een derde bij de nulmeting tot vijftien procent bij deze eenmeting. Er is wel enig verschil tussen de onderscheiden respondentgroepen. De WWB-cliëntenraden zijn wat minder tevreden dan de andere respondentgroepen (zie tabel 3.9). Ook in de nulmeting speelde dit. UWVcliëntenraden Wat betreft de samenwerking tussen de betrokken cliëntenraden (WWB en UWV), geeft het grootste deel van de respondenten van UWV-cliëntenraden over hun verst gevorderde Werkplein aan dat de samenwerking goed verloopt (5 van 7). De twee overige respondenten vinden dat de samenwerking redelijk verloopt. Vier respondenten zijn tevreden over de samenwerking en drie niet. Dat is opmerkelijk, omdat niemand aangeeft dat de samenwerking niet goed verloopt. Over het minst gevorderde Werkplein geeft één respondent aan dat de samenwerking tussen de cliëntenraden onderling niet goed verloopt. Deze respondent is dan ook ontevreden hierover. Binnen het district waarin alle Werkpleinen ongeveer even ver gevorderd zijn in het opzetten van cliëntenparticipatie verloopt de samenwerking niet goed, maar de respondent zegt wel tevreden te zijn. Tabel 3.9 Verloop samenwerking tussen de betrokken cliëntenraden Goed Redelijk Niet goed Tevreden? n Sociale diensten 56% 32% 12% 84% 25 Werkpleinen 53% 33% 13% 87% 15 WWBcliëntenraden 27 30% 48% 22% 78% Onbekend 75% 25% - 100% 4 Totaal 46% 38% 15% 83% 71 Vijftien respondenten (7 WWB-cliëntenraden, 5 sociale diensten en 2 Werkpleinen en 1 onbekend) geven aan dat er sprake is van knelpunten in de samenwerking tussen de betrokken cliëntenraden. Het meest genoemd is onvoldoende informatie-uitwisseling (6x) en onvoldoende betrokkenheid vanuit de betrokken cliëntenraden (4x). Elf organisaties (6 WWB-cliëntenraden, 4 sociale diensten en 1 onbekende) hebben behoefte aan ondersteuning bij het oplossen van deze knelpunten, met name in de vorm van advies (8x), maar ook in de vorm van voorbeelden van samenwerkingsafspraken (6) en in de vorm van scholing (4x). 22

31 In de telefonische interviews is om verduidelijking gevraagd ten aanzien van de in de enquête genoemde knelpunten. Hieronder worden ter illustratie enkele punten genoemd die (vaker) naar voren kwamen: Een lid van een ISD-cliëntenraad geeft aan dat er onderling wantrouwen bestaat tussen de verschillende betrokken partijen. Daarnaast geeft hij aan dat het MT van het Werkplein niet goed meewerkt. Meerdere respondenten geven aan dat het verkrijgen van een formele status van de cliëntenparticipatie moeizaam verloopt. Aan de ene kant heeft dit gevolgen voor de status van het advies dat de cliëntenraad kan geven. Aan de andere kant gaat het om het uitblijven van randvoorwaarden zoals reiskostenvergoeding en secretariële ondersteuning. Een werkpleinmanager vertelt: Eerst was alles informeel geregeld en toen ging het perfect, maar nu de participatieraad een formele status zou moeten krijgen, werken de gemeentelijke partners tegen. Veel respondenten geven aan dat het opzetten van cliëntenparticipatie op het Werkplein zeer traag verloopt. Deze traagheid vormt op zichzelf een knelpunt, omdat het voor betrokkenen die wel gemotiveerd zijn frustrerend werkt. Deze partijen zijn echter niet in staat om het proces te versnellen. De voorzitter van een cliëntenraad heeft meegemaakt dat het maken van een afspraak voor de eerst vergadering een jaar heeft geduurd. Een lid van een andere cliëntenraad geeft aan dat het anderhalf jaar heeft geduurd om een plan voor cliëntenparticipatie op het Werkplein op te stellen. Gebrek aan prioriteit bij het MT van het Werkplein is volgens de respondenten de achterliggende oorzaak. 3.4 Onderwerpen, taken en randvoorwaarden Bij de nulmeting bleek al dat in het (toekomstig) overleg tussen de cliëntenvertegenwoordiging en het MT van het Werkplein veel plaats wordt ingeruimd voor bekende thema s in overleg tussen cliëntenraden en uitvoerders. De meest genoemde onderwerpen zijn namelijk de uitvoering (van het voorgenomen beleid richting cliënten) door het Werkplein, de kwaliteit van de dienstverlening aan cliënten en de communicatie met cliënten (zie tabel 3.10). De percentages zijn bij de huidige meting (nog) hoger dan bij de nulmeting. Dit betekent dat nog meer respondenten deze thema s hebben aangevinkt. Het lijkt erop dat er meer zekerheid over bestaat. Tussen de onderscheiden respondentgroepen is sprake van een redelijke mate van overeenstemming over de onderwerpen voor overleg tussen cliëntenvertegenwoordiging op het Werkplein en het MT van het Werkplein, met uitzondering van cliënttevredenheidsonderzoeken (zie tabel 3.10). Vertegenwoordigers van sociale diensten geven vaker aan dat dit een belangrijk thema is (84%) dan vertegenwoordigers van WWB-cliëntenraden (52%). Bij de nulmeting was dit precies andersom. Mogelijk is hier onduidelijkheid en daardoor onzekerheid over. Nieuw in deze eenmeting is dat ook wordt aangegeven dat de evaluatie van beleid en dienstverlening aan de orde komt (43%). Vooral Werkpleinen hebben dit vaak genoemd (73%). 23