Familiaire Hypercholesterolemie: een kijkje in de keuken van de DNA-diagnos=ek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Familiaire Hypercholesterolemie: een kijkje in de keuken van de DNA-diagnos=ek"

Transcriptie

1 Filiaire Hypercholesterolemie: een kijkje in de keuken van de DNA-diagnos=ek Joep Defesche Klinische Gene0ca Academisch Medisch Centrum, Amsterd Roermond, 16 mei 2017

2 Nouvelle Cuisine reduce to the MAX zero excess Next Genera*on Sequencing: reduce to the MAX maximal excess NGS

3 wat wil men in de diagnos*ek? meer genen meer pa*ënten maximale nauwkeurigheid minimale kosten minimale turn-around-*me minimale ruimte

4 Next-genera=on Sequencing voor lipiden diagnos=ek gouden standaard: Sanger sequencing A A

5 NGS plaborms

6 2005: : Solid 2011: Ion Torrent 2015: MiSeq

7 work flow NGS DNA fragmenteren library maken (barcodes) materiaal pa*ënten poolen hybridiseren (1) captures maken opzuiveren en verrijken (PCR) hybridiseren (2) opzuiveren sequencen MiSeq kwaliteitscontrole data analyse week 1 week 2 week 3 valida*e (Cartagenia)

8 Ultrasone fragmenta*e DNA

9 library maken = barcode

10 een kijkje in de keuken van de DNA-diagnos=ek captures maken Nimblegen sequence capture 60-mer DNA probes

11 captures maken Library prep Sple prep Hybridiza*e pool sples LM-PCR Bioinforma*ca: barcode iden*fica*e en mapping Sple 1 Index 1 Sple 1 Sple 2 Sple 3 Sple 4 Index 2 Index 3 Index 4 1 sple (N Indexen) 1 sple (N Indexen) Sple 2 Sple 3 Sple 4 Sple 5 Index 5 Sple 5 Sple N Index N Sple N

12 wat maakt Next Genera*on Sequencing next genera*on? niet: het sequencing combina*e van beproefde methoden Sanger-, pyro-, en solid phase-sequencing wel: de mogelijkheid om een groot aantal DNA fragmenten per pa*ënt en per gen van elkaar te onderscheiden: unieke pa*ënt-specifieke barcodes adaptors linkers gen-specifieke captures

13 Illumina: Sequencing by synthesis

14 Illumina MiSeq

15 kwaliteitscontrole, data analyse, valida*e

16

17

18

19

20 CNV CALLS 17D2956 Z-score Gen Freq Mean Std chr19: ,9 LDLR 12/1651 OK OK NM_ LDLR E7-10 del chr19: ,1 LDLR 9/1651 OK OK NM_ LDLR E7-10 del chr19: ,5 LDLR 8/1651 OK OK NM_ LDLR E7-10 del chr19: ,6 LDLR 9/1651 OK OK NM_ LDLR E7-10 del dele*e exon 7, 8, 9 en 10

21

22 gen panel voor dyslipidemie fenotype gen cdna exonen intron seq. overerving hypercholesterolemie LDLR dominant APOB dominant PCSK dominant LIPA recessief LDLRAP recessief ABCG recessief ABCG recessief STAP dominant hypo-alfalipoproteinemie ABCA dominant LCAT dominant APOA dominant hyper-alfalipoproteinemie SCARB dominant CETP dominant LIPG (EL) dominant LIPC (HL) dominant APOC dominant hypertriglyceridemie LPL dominant APOC dominant APOA dominant GPI-HBP dominant LMF dominant APOE dominant / recessief chylomicron reten*on disease SAR1B recessief hypocholesterolemie ANGPTL dominant MTTP dominant IDOL (MYLIP) dominant APOB dominant PCSK9 dominant cerebrotendineuze xanthomatose CYP27A recessief sta*ne resisten*e CYP7A recessief myopathie op sta*nes SLCO1B dominant totaal

23 rapportage indica*e: hypercholesterolemie, hypertriglyceridemie, filiaire muta*e etc. uitgevoerd onderzoek: meestal NGS dyslipidemie panel 29 genen uitslag: wel of geen muta*e gevonden op basis van indica*e aanvullende bevindingen: muta*es niet in rela*e tot indica*e toelich*ng methode en kwaliteit

24 aanvullende bevindingen niet gerapporteerd: varianten met onduidelijke klinische relevan*e dragerschap muta*es recessieve aandoeningen bijvoorbeeld: LIPA, CYP27A1, ABCG5/G8, CYP7A1 wel gerapporteerd: klinisch relevante varianten m.b.t. gezondheidsrisico en behandeling vaak: hypertriglyceridemie, laag HDL, sta*ne intoleran*e waar mogelijk literatuurverwijzingen

25 rapportage Opmerkingen Er zijn geen aanwijzingen voor pathogene muta*es in de resterende met dyslipidemie geassocieerde genen met NextGen sequen*e en CNV analyse. Alle coderende exonen van de 29 in de toelich*ng genoemde genen, inclusief de 20 flankerende intron nucleo*den, zijn geanalyseerd met sequen*e analyse. Met deze techniek kunnen puntmuta*es en kleine dele*es of inser*es worden gedetecteerd. Er is CNV analyse gedaan om exon dele*es of duplica*es te kunnen iden*ficeren. De aanwezigheid van muta*es buiten de geanalyseerde fragmenten kan echter niet worden uitgesloten. Alleen pathogene muta*es worden gerapporteerd. Muta*es waarvan de klinische relevan*e niet duidelijk is worden niet gemeld. Toelich=ng Methode en kwaliteit: Apparaat: MiSeq Experiment nr: DL_ (experiment in Genesis) Chemie: MiSeq Reagent Kit v2, 2 x 150 bp Analyse progrma s: BWA-MEM(0.7.5), GenomeAnalysisTK-2.8 Haplotype Caller, Cartagenia v Verrijking target sequen*es: Nimblegen SeqCap easy choice (OID42813) van versie DLv2. Minimale coverage (met minimaal MAPQ20 en BaseQ20) van 30 reads Gemiddelde ver*cale coverage (met minimaal MAPQ20 en minimaal BaseQ20): 650 ± 139, Sanger sequencing is gebruikt voor beves*gingen van gevonden muta*es en analyse van gebieden met coverage lager dan 30 reads. Op grond van valida*e experimenten schanen wij de gevoeligheid van de gecombineerde test (NextGen en Sanger) voor nucleo*de subs*tu*es en dele*es, inser*es en duplica*es tot 68 nucleo*den op >99% (100% in onze valida*e).

26 Next Genera*on Sequencing met Illumima/MiSeq Dyslipidemie pakket senvarng veel genen, veel pa*ënten lange hands-on *jd: 3 weken controle, sequencing en analyse: >1 week snp check 100% coverage; niet bij-sangeren inclusief CNV analyse (dele*es, duplica*es) geen beves*ging analyse: op geleide van fenotype? kosten: 3x basis tarief

Next-generation Sequencing voor lipiden diagnostiek

Next-generation Sequencing voor lipiden diagnostiek Next-generation Sequencing voor lipiden diagnostiek Joep Defesche Klinische Genetica Academisch Medisch Centrum, Amsterd Figi Zeist, 17 mei 2017 een kijkje in de keuken van de DNA-diagnostiek Nouvelle

Nadere informatie

Next Generation Sequencing voor moleculaire diagnostiek. Aniek O. de Graaf, PhD, EurClinChem Laboratory Hematology

Next Generation Sequencing voor moleculaire diagnostiek. Aniek O. de Graaf, PhD, EurClinChem Laboratory Hematology Next Generation Sequencing voor moleculaire diagnostiek EQA voor NGS? Aniek O. de Graaf, PhD, EurClinChem Laboratory Hematology Sequentie analyse Old school Sanger sequentie analyse (Sanger, 1977) Sequencing-by-synthesis

Nadere informatie

New sequencing technologies:

New sequencing technologies: New sequencing technologies: possibili4es and limita4ons for archival DNA studies 1 Outline Basic concepts of NGS Overview NGS sequencing plaoorms NGS applica4ons: Whole genome Targeted- resequencing technologies

Nadere informatie

Molecular Pathology for Pathologists. Pr P. Pauwels

Molecular Pathology for Pathologists. Pr P. Pauwels Molecular Pathology for Pathologists Pr P. Pauwels NGS moleculair pathologie rapport ontcijferen Nomenclatuur waarin gerapporteerd wordt: EGFR c.2573t>g, p.(leu858arg) Coderende sequentie Eiwit/proteïne

Nadere informatie

Next Generation Sequencing: meer met minder

Next Generation Sequencing: meer met minder Next Generation Sequencing: meer met minder Robert van der Geize Klinisch Moleculair Bioloog in de Pathologie (KMBP) Xs2HiTek-workshop 'Diagnostiek in de Pathologie' 2015 www.labpon.nl Boerhaavelaan 59

Nadere informatie

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation

Nadere informatie

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond

Brochure ExomeScan. Whole Exome Sequencing. Achtergrond Brochure Whole Exome Sequencing De laatste jaren is er een schat aan informatie gepubliceerd over de genetische achtergrond van overerfbare en somatische aandoeningen. In grootschalige Next Generation

Nadere informatie

HLA typeringen: nieuwe DNA technieken. Wendy T.N. Swelsen Afdeling Immunogenetica, HLA diagnostiek

HLA typeringen: nieuwe DNA technieken. Wendy T.N. Swelsen Afdeling Immunogenetica, HLA diagnostiek HLA typeringen: nieuwe DNA technieken Wendy T.N. Swelsen Afdeling Immunogenetica, HLA diagnostiek 1 Structuur presentatie DNA typeerstraat Nieuwe techniek: Next Generation Sequencing (NGS) 2 Afdeling Immunogenetica,

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20981 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20981 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20981 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Almomani, Rowida Title: The use of new technology to improve genetic testing Issue

Nadere informatie

High through put automatisering in de Genetica. Ermanno Bosgoed ermanno.bosgoed@radboudumc.nl 19 11 2014

High through put automatisering in de Genetica. Ermanno Bosgoed ermanno.bosgoed@radboudumc.nl 19 11 2014 High through put automatisering in de Genetica Ermanno Bosgoed ermanno.bosgoed@radboudumc.nl 19 11 2014 Inleiding Wie? Wat? Hoe? Automatisering / Robotisering Toekomst plannen Medewerkers Afdeling Genetica

Nadere informatie

Moleculaire diagnostiek

Moleculaire diagnostiek Moleculaire diagnostiek van infectieziekten Arjan de Jong 8 december 2015 Moleculaire diagnostiek Diagnostiek op basis van moleculair biologische (DNA/RNA) technieken Moleculaire diagnostiek van infecties

Nadere informatie

Klinische moleculaire genetica

Klinische moleculaire genetica NIV - COIG cursus Genoom & Genetica Bunnik, 7 juni 2019 Klinische moleculaire genetica Genoomdiagnostiek anno nu Dr. Rob van der Luijt Laboratoriumspecialist Klinische Genetica Afdeling Klinische Genetica/LDGA

Nadere informatie

Medische genetica samenvatting

Medische genetica samenvatting Medische genetica samenvatting 3 typen genetische ziekten: 1. Chromosoom afwijkingen: a. Medische genetica 2. Monogene aandoeningen: a. Medische genetica 3. Multifactoriële aandoeningen: a. Humane genetica

Nadere informatie

OPEN VRAGEN. Genetica en Evolutie (5502GEEV9Y) Biologie en Biomedische Wetenschappen. Deeltoets 2

OPEN VRAGEN. Genetica en Evolutie (5502GEEV9Y) Biologie en Biomedische Wetenschappen. Deeltoets 2 Genetica en Evolutie (5502GEEV9Y) Biologie en Biomedische Wetenschappen Deeltoets 2 OPEN VRAGEN Datum: donderdag 18 december 2014 Tijdstip: 13:00 uur tot 16:00 uur Naam Studentnummer 1 OPEN VRAGEN 35a

Nadere informatie

take home messages COIG Genoom& Genetica juni 2017 Clinical Genetics UMCG

take home messages COIG Genoom& Genetica juni 2017 Clinical Genetics UMCG take home messages COIG Genoom& Genetica juni 2017 Clinical Genetics UMCG take home messages COIG juni 2017 Klinisch Genetisch Redeneren Denk genetisch: genetische basisbegrippen: nog steeds belangrijk

Nadere informatie

Implementatie LIMS binnen afdeling Genetica van het Radboudumc. Ermanno Bosgoed ermanno.bosgoed@radboudumc.nl 27 03 2014

Implementatie LIMS binnen afdeling Genetica van het Radboudumc. Ermanno Bosgoed ermanno.bosgoed@radboudumc.nl 27 03 2014 Implementatie LIMS binnen afdeling Genetica van het Radboudumc Ermanno Bosgoed ermanno.bosgoed@radboudumc.nl 27 03 2014 Inleiding Wie? Wat? Hoe? Historie LIMS Implementatie Labvantage Toekomst plannen

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35456 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35456 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35456 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hassan, Suha Mustafa Title: Toward prevention of Hemoglobinopathies in Oman Issue

Nadere informatie

Moleculaire revolutie in de pathologie: next generation sequencing

Moleculaire revolutie in de pathologie: next generation sequencing Moleculaire revolutie in de pathologie: next generation sequencing John Hinrichs, klinisch moleculair bioloog in de pathologie UMC Utrecht, afdeling pathologie De (moleculaire) pathologie maakt op dit

Nadere informatie

De impact van innova-es op de toekomst van prenatale screeningen

De impact van innova-es op de toekomst van prenatale screeningen De impact van innova-es op de toekomst van prenatale screeningen Irene M. van Langen, hoogleraar klinische gene4ca UMCG Vierde landelijke PNS conferen4e, 14 april 2015, Utrecht Prenatale screening 2015

Nadere informatie

Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016

Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016 COIG cursusdag Genoom & Genetica Mee-naar-huis-neem boodschappen dec. 2016 klinische moleculaire genetica klinisch genetisch redeneren ethische / maatschappelijke aspecten van erfelijkheidsonderzoek next

Nadere informatie

Klinische moleculaire genetica

Klinische moleculaire genetica NIV - COIG cursus Genoom & Genetica Bunnik, 30 november 2018 Klinische moleculaire genetica Genoomdiagnostiek anno nu Dr. Rob van der Luijt Laboratoriumspecialist Klinische Genetica Afdeling Klinische

Nadere informatie

NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit. Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014

NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit. Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014 NIPT: praktische aspecten, eerste resultaten en een blik vooruit Kornelia Neveling (PhD) en Lean Beulen (MD) 4 th November 2014 Inhoud Wat is NIPT? Hoe werkt NIPT? (van bloedafname tot testresultaat) Betrouwbaarheid

Nadere informatie

Erfelijkheidsonderzoek anno 2015. Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015

Erfelijkheidsonderzoek anno 2015. Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015 Erfelijkheidsonderzoek anno 2015 Lizet van der Kolk klinisch geneticus 11-06-2015 Erfelijkheidsonderzoek Bij wie, hoe en waarom? Consequenties en belang voor patiënt(e) en familieleden Nieuwe ontwikkelingen

Nadere informatie

Nieuwe genetische technieken in de medische praktijk

Nieuwe genetische technieken in de medische praktijk Nieuwe genetische technieken in de medische praktijk Genetische counseling en ethische aspecten * Unclassified variants * Toevallige bevindingen * Kostprijs - publieke gezondheidszorg & commerciële bedrijven

Nadere informatie

Doel workshop. Drie relevante richtlijnen doornemen: Casuistiek

Doel workshop. Drie relevante richtlijnen doornemen: Casuistiek Doel workshop Drie relevante richtlijnen doornemen: Multidisciplinaire richtlijn cardiovasculair risicomanagement (herziening 2011) 2016 ESC/EAS Guidelines for the Management of Dyslipidaemias 2016 European

Nadere informatie

Translocatie Detectie Met Behulp Van Targeted Next Generation Sequencing In FFPE Weefsels. Tom van Wezel Pathologie LUMC

Translocatie Detectie Met Behulp Van Targeted Next Generation Sequencing In FFPE Weefsels. Tom van Wezel Pathologie LUMC Translocatie Detectie Met Behulp Van Targeted Next Generation Sequencing In FFPE Weefsels Tom van Wezel Pathologie LUMC Tom van Wezel 14-Mar-16 Gene fusions in cancer The emerging complexity of gene fusions

Nadere informatie

Center for Personalized Cancer Treatment: Implementatie van Next Generation sequencing in kankerdiagnostiek

Center for Personalized Cancer Treatment: Implementatie van Next Generation sequencing in kankerdiagnostiek Center for Personalized Cancer Treatment: Implementatie van Next Generation sequencing in kankerdiagnostiek Martijn Lolkema, MD/PhD Medical Oncologist UMC Utrecht Disclosure belangen spreker (potentiële)

Nadere informatie

Overzicht van DNA technieken in de onco-hematologie

Overzicht van DNA technieken in de onco-hematologie Overzicht van DNA technieken in de onco-hematologie Cytogenetica en moleculaire diagnostiek Friedel Nollet, PhD Moleculair Bioloog AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV Overzicht Chromosomen DNA (RNA) Genoom

Nadere informatie

COIG Genoom & Genetica take home messages juni Clinical Genetics UMCG

COIG Genoom & Genetica take home messages juni Clinical Genetics UMCG COIG Genoom & Genetica take home messages juni 2019 Clinical Genetics UMCG Klinisch Genetisch Redeneren Denk genetisch: genetische basisbegrippen: belangrijk familie-anamnese: sowieso belangrijk (bijv.

Nadere informatie

Patient tailored medicine: moleculaire biologie onontbeerlijk Moleculaire Pathologie in een veranderende wereld

Patient tailored medicine: moleculaire biologie onontbeerlijk Moleculaire Pathologie in een veranderende wereld Patient tailored medicine: moleculaire biologie onontbeerlijk Moleculaire Pathologie in een veranderende wereld Dr. Judith Jeuken Klinisch moleculair bioloog in de pathologie (KMBP) Moleculaire Diagnostiek

Nadere informatie

How to improve diagnostics in idiopathic cytopenia by using a targeted NGS gene panel. Yannick Wouters Promotor: Dr. Helena Devos

How to improve diagnostics in idiopathic cytopenia by using a targeted NGS gene panel. Yannick Wouters Promotor: Dr. Helena Devos How to improve diagnostics in idiopathic cytopenia by using a targeted NGS gene panel Yannick Wouters Promotor: Dr. Helena Devos Myelodysplastisch syndroom (MDS) Prevalentie en definitie 75 nieuwe diagnoses

Nadere informatie

Richtlijn (erfelijke) dyslipidemie in de tweede en derde lijn (in aanvulling op richtlijn CVRM)

Richtlijn (erfelijke) dyslipidemie in de tweede en derde lijn (in aanvulling op richtlijn CVRM) Richtlijn (erfelijke) dyslipidemie in de tweede en derde lijn (in aanvulling op richtlijn CVRM) Jeanine Roeters van Lennep, Erasmus MC, Rotterdam email: j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl Disclosure belangen

Nadere informatie

Workshop Patiënten dag 18 mei 2019 Bewegingsstoornissen en erfelijkheid

Workshop Patiënten dag 18 mei 2019 Bewegingsstoornissen en erfelijkheid Genetics 1 Workshop Patiënten dag 18 mei 2019 Bewegingsstoornissen en erfelijkheid Fleur Vansenne/Corien Verschuuren Klinisch genetici UMCG Erfelijkheid 2 Waar denk je aan? Genetics Wat is genetisch onderzoek?

Nadere informatie

Vragen Genetica (Diederik de Bruijn) Omcirkel bij vraag 1 t/m 12 het juiste antwoord. Naam: Studentnummer:

Vragen Genetica (Diederik de Bruijn) Omcirkel bij vraag 1 t/m 12 het juiste antwoord. Naam: Studentnummer: Vragen Genetica (Diederik de Bruijn) Omcirkel bij vraag 1 t/m 12 het juiste antwoord 1. Onderstaande stamboom is van een familie waarin het EEC syndroom voorkomt. Er is sprake van autosomaal dominante

Nadere informatie

W08: DNA aflezen gebruiken en delen: hoe ver ga jij? Roel Hermsen Hubrecht Instituut Kirsten Renkema UMC Utrecht

W08: DNA aflezen gebruiken en delen: hoe ver ga jij? Roel Hermsen Hubrecht Instituut Kirsten Renkema UMC Utrecht W08: DNA aflezen gebruiken en delen: hoe ver ga jij? Roel Hermsen Hubrecht Instituut Kirsten Renkema UMC Utrecht Ik ben hier als: Workshop = doen! 1. Biologie docent 2. TOA 3. Bovenbouw docent middelbare

Nadere informatie

Naar High Throughput DNA data analyse

Naar High Throughput DNA data analyse Naar High Throughput DNA data analyse Laboratorium automatisering seminar Jan-Peter Nap Hanze University Groningen 8/10/10 1 van 24 gisteren CLC bio, a comprehensive platform for NGS analysis nu: Super-scale

Nadere informatie

Infobrochure INFORMATIE OVER GENOOMONDERZOEK IN DE GENETICA

Infobrochure INFORMATIE OVER GENOOMONDERZOEK IN DE GENETICA INFORMATIE OVER GENOOMONDERZOEK IN DE GENETICA Array Comparative Genomic Hybridization (array CGH) Single Nucleotide Polymorphism array (SNP array) Massive Parallel Sequencing (MPS) Versie 120150504 Design

Nadere informatie

Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit

Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Niet-Invasief Prenataal Testen: Nevenbevindingen, regionale en landelijke resultaten en een blik vooruit Dr BHW Faas Laboratorium Specialist Klinische Genetica Radboud Universiteit Nijmegen Afdeling Genetica

Nadere informatie

Gen therapie voor Duchenne

Gen therapie voor Duchenne Gen therapie voor Duchenne Annemieke Aartsma-Rus Mei 2019 Outline Introduc>e Genen en eiwiaen Waar gaat het mis bij Duchenne? Gen therapie Gen addi>e Exon skippen Genome edi>ng Stop codon readhtrough Hoe?

Nadere informatie

Genetische testen. Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.

Genetische testen. Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Genetische testen Professor Martina Cornel and Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Inzicht krijgen in genetische testen en testresultaten Inhoud Wat is genetisch testen? Klinische toepassingen

Nadere informatie

Genetische testing méér dan een bloedafname

Genetische testing méér dan een bloedafname Genetische testing méér dan een bloedafname Koen Devriendt Koenraad.devriendt@uzleuven.be Centrum Menselijke Erfelijkheid Leuven Enorme toename in kennis van genen voor genetische ziekten én mogelijkheid

Nadere informatie

Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek

Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek Van gen tot genoom en daarbuiten: recente revoluties in genetisch onderzoek Anne Herkert, klinisch geneticus Jan Jongbloed, moleculair geneticus Landelijke dag erfelijke hartziekten 29 oktober 2016 Erfelijkheid

Nadere informatie

De antwoorden op vragen 1 en 2, 3 en 4, en 5 t/m 8 graag op verschillende vellen schrijven. Vergeet ook niet op de 3 vellen je naam en studentnr.

De antwoorden op vragen 1 en 2, 3 en 4, en 5 t/m 8 graag op verschillende vellen schrijven. Vergeet ook niet op de 3 vellen je naam en studentnr. Tentamen Genoombiologie, 28 Oktober 2009, 9.00-11.45 h De antwoorden op vragen 1 en 2, 3 en 4, en 5 t/m 8 graag op verschillende vellen schrijven. Vergeet ook niet op de 3 vellen je naam en studentnr.

Nadere informatie

Erfelijkheid: nieuwe DNA testen en dilemma s die daarbij horen NVN Nederlandse Nierdag 4 oktober 2014

Erfelijkheid: nieuwe DNA testen en dilemma s die daarbij horen NVN Nederlandse Nierdag 4 oktober 2014 Erfelijkheid: nieuwe DNA testen en dilemma s die daarbij horen NVN Nederlandse Nierdag 4 oktober 2014 Nine Knoers Afdeling Medische Genetica Overzicht presentatie Algemene principes genetica Belang van

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dyslipidemia, sense, antisense or nonsense? Visser, M.E. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dyslipidemia, sense, antisense or nonsense? Visser, M.E. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Dyslipidemia, sense, antisense or nonsense? Visser, M.E. Link to publication Citation for published version (APA): Visser, M. E. (2011). Dyslipidemia, sense, antisense

Nadere informatie

Genomics tegen erfelijke gebreken. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre

Genomics tegen erfelijke gebreken. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Genomics tegen erfelijke gebreken Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Overzicht Gevolgen van Inteelt Erfelijke gebreken Bestrijding erfelijke gebreken Rol genomics Effect van inteelt? Erfelijke

Nadere informatie

BRAF rondzending SKML 2012

BRAF rondzending SKML 2012 BRAF rondzending SKML 2012 Presentatie van de resultaten op de deelnemersbijeenkomst 5 februari 2013 Riki Willems Patricia Groenen Willeke Blokx Adriaan van den Brule Casus 1 Langerhanscel histiocytose

Nadere informatie

Resultaten Moleculaire Pathologie ronde Additionele moleculaire testen bij MLH1-negatieve tumoren met Lynch syndroom vraagstelling

Resultaten Moleculaire Pathologie ronde Additionele moleculaire testen bij MLH1-negatieve tumoren met Lynch syndroom vraagstelling Resultaten Moleculaire Pathologie ronde 2016.1 Additionele moleculaire testen bij MLH1-negatieve tumoren met Lynch syndroom vraagstelling Albertina Dirkx-van der Velden & Ina Geurts-Giele, KMBP afdeling

Nadere informatie

Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening

Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening Voorbij het 1000$ Genoom van diagnostiek naar screening Rolf Sijmons Afdeling Genetica Op weg naar het 1000$ Genoom Een gen codeert voor 1 of (meestal) meerdere eiwitten Al ons DNA samen is ons GENOOM

Nadere informatie

Detectie van chromosomale imbalances mbv Next Generation Sequencing (NGS)

Detectie van chromosomale imbalances mbv Next Generation Sequencing (NGS) Detectie van chromosomale imbalances mbv Next Generation Sequencing (NGS) Winand Dinjens, KMBP Afdeling Pathologie Laboratorium voor Moleculaire Diagnostiek w.dinjens@erasmusmc.nl Week van de Pathologie

Nadere informatie

Automatisering van NGS processen Ewart de Bruijn. Hubrecht Institute

Automatisering van NGS processen Ewart de Bruijn. Hubrecht Institute Automatisering van NGS processen Ewart de Bruijn Hubrecht Institute Wie zijn we De Cuppen groep op het Hubrecht Instituut De Cuppen groep houdt zich bezig met het ontdekken en in kaart brengen van de variaties

Nadere informatie

Positieve 12de week screening Rol van de foetale rhesus D typering

Positieve 12de week screening Rol van de foetale rhesus D typering Positieve 12de week screening Rol van de foetale rhesus D typering Joyce van Beers Laboratoriumspecialist Medische Immunologie i.o. Laboratoriumspecialist Klinische Chemie i.o. Centraal Diagnostisch Laboratorium

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Type 2 diabetes mellitus komt vaak binnen families voor en is een multifactoriële aandoening, d.w.z. dat meerdere erfelijke factoren samen met omgevingsfactoren een rol spelen

Nadere informatie

Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik

Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik Valkuilen bij niet-invasieve foetale RhD typering Florentine F. Thurik Arts onderzoeker Afdeling Experimentele Immunohematologie Sanquin Research, Amsterdam, The Netherlands f.thurik@sanquin.nl Prenatale

Nadere informatie

Moleculaire diagnostiek darmparasieten overzicht 2014

Moleculaire diagnostiek darmparasieten overzicht 2014 Moleculaire diagnostiek darmparasieten overzicht 2014 Jaap van Hellemond, parasitoloog Erasmus MC & Havenziekenhuis, Rotterdam Lid namens NVP Theo Schuurs, moleculair bioloog Izore, Centrum Infectieziekten

Nadere informatie

Brochure MODYScan. De genetische test MODYScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin voorheen

Brochure MODYScan. De genetische test MODYScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin voorheen Brochure MODYScan MODYScan De genetische test MODYScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin voorheen afwijkingen zijn gevonden, die leiden tot het ontstaan van Maturity-Onset Diabetes of

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen in de prenatale genetische diagnostiek bij buikwanddefecten en andere congenitale afwijkingen: Whole Exome Sequencing WES

Nieuwe ontwikkelingen in de prenatale genetische diagnostiek bij buikwanddefecten en andere congenitale afwijkingen: Whole Exome Sequencing WES Nieuwe ontwikkelingen in de prenatale genetische diagnostiek bij buikwanddefecten en andere congenitale afwijkingen: Whole Exome Sequencing WES Katelijne Bouman, klinisch geneticus Met dank aan dr Nicole

Nadere informatie

Guideline! Richtlijn (Erfelijke) Dyslipidemie bij de multidisciplinaire richtlijn CVRM

Guideline! Richtlijn (Erfelijke) Dyslipidemie bij de multidisciplinaire richtlijn CVRM Guideline! Richtlijn (Erfelijke) Dyslipidemie bij de multidisciplinaire richtlijn CVRM Dr J.E. Roeters van Lennep, afd interne geneeskunde, 1 Erasmus MC Deze presentatie Aanleiding richtlijn Proces richtlijn

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 247 Hartfalen is een complexe aandoening waarbij het hart niet in staat is om een voldoende bloedstroom te genereren waardoor weefsels en organen niet van voldoende voedingsstoffen

Nadere informatie

Patiënt informatie index

Patiënt informatie index Afdeling Klinische Genetica Sectie Genoomdiagnostiek Postadres VU medisch centrum Afdeling Klinische Genetica Laboratorium voor Genoomdiagnostiek Polikliniek, ruimtenummer PK 0X 011 Postbus 7057 1007 MB

Nadere informatie

Amyotrophic Lateral Sclerosis: risk factors in the genome and exposome

Amyotrophic Lateral Sclerosis: risk factors in the genome and exposome Perry van Doormaal Promotie 21 november 2017, UMC Utrecht Titel proefschrift: Samenvatting in het Nederlands In dit proefschrift wordt het onderzoek beschreven naar genetische factoren en omgevingsfactoren

Nadere informatie

Uitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie

Uitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie & Kindercardiologie Uitgebreide genentest (exoom sequencing) naar oorzaak cardiomyopathie Informatie voor ouders Uw klinisch geneticus (erfelijkheidsarts) / dokter heeft voorgesteld om uitgebreid onderzoek

Nadere informatie

Klinische Genetica. Autosomaal recessieve overerving

Klinische Genetica. Autosomaal recessieve overerving Klinische Genetica Autosomaal recessieve overerving Klinische Genetica U of uw kind is doorverwezen naar de polikliniek Klinische Genetica. Tijdens de afspraak legt een klinisch geneticus of een genetisch

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 213 Primaire ciliaire dyskinesie (PCD) is een zeldzame erfelijke aandoening waarbij de trilharen die de luchtwegen bekleden niet goed werken. Trilharen hebben als functie om het

Nadere informatie

Familiaire Hypercholesterolemie - Richtlijnen voor exacte, uniforme diagnostiek

Familiaire Hypercholesterolemie - Richtlijnen voor exacte, uniforme diagnostiek Familiaire Hypercholesterolemie - Richtlijnen voor exacte, uniforme diagnostiek Familiaire Hypercholesterolemie (FH) is een van de meest voorkomende ernstige metabole aandoeningen die wij kennen. De incidentie

Nadere informatie

Geneesmiddelen ontwikkeling 21 juni 2014

Geneesmiddelen ontwikkeling 21 juni 2014 Geneesmiddelen ontwikkeling 21 juni 2014 Therapeu:c development Cultured Cells First test Feasibility Small numbers No circula:on No immunity No organs Animal models Mdx mouse No dystrophin Organs, immunity

Nadere informatie

Chapter 11. Nederlandse samenvatting

Chapter 11. Nederlandse samenvatting Chapter 11 Nederlandse samenvatting DOELSTELLING VAN DIT PROEFSCHRIFT Prenatale diagnostiek wordt routinematig aangeboden aan alle zwangere vrouwen, die een verhoogd risico hebben op het krijgen van een

Nadere informatie

edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW)

edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW) edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW) Jelger Herder Utrecht, 9 april 2015 Sommige soorten zijn lastig te monitoren Grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) Vrijwilligers

Nadere informatie

PRAKTIJKGERICHTE ADVIEZEN VOOR MANAGEMENT DYSLIPIDEMIEËN

PRAKTIJKGERICHTE ADVIEZEN VOOR MANAGEMENT DYSLIPIDEMIEËN PRAKTIJKGERICHTE ADVIEZEN VOOR MANAGEMENT DYSLIPIDEMIEËN Tijdens de 3e Nationale Lipidendag, een initiatief van de Nederlandse Lipiden Academie (NLA) werden de aanwezigen niet alleen bijgepraat over recente

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Familial hypercholesterolemia: the Dutch approach Huijgen, R. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Familial hypercholesterolemia: the Dutch approach Huijgen, R. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Familial hypercholesterolemia: the Dutch approach Huijgen, R. Link to publication Citation for published version (APA): Huijgen, R. (2012). Familial hypercholesterolemia:

Nadere informatie

Samenvatting Hoofdstuk 1 hoofdstuk 2

Samenvatting Hoofdstuk 1 hoofdstuk 2 Samenvatting In de Westerse wereld is prenatale diagnostiek een integraal onderdeel geworden van verloskundige zorg. Om chromosoom afwijkingen bij de foetus te kunnen vaststellen is een invasieve procedure,

Nadere informatie

HerCAT MWO

HerCAT MWO HerCAT MWO1 2017-2018 Extra instructies: Geef niet meer antwoorden dan gespecificeerd in de vraag (bijv. 3 criteria, 4 aspecten). Alleen de eerste antwoorden tellen mee. Dus schrijf niet 6 antwoorden op

Nadere informatie

Anastomose van de darm

Anastomose van de darm 11/11/13 Ontwikkeling van sneldiagnos0ek m.b.v indicator- organismen voor het aantonen van anastomose lekkage na darmopera0es Claudia Orelio, PhD Lectoraat Innova9eve Moleculaire Diagnos9ek Hogeschool

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Glycobiology in cardiometabolic homeostasis Hassing, H.C. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Glycobiology in cardiometabolic homeostasis Hassing, H.C. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Glycobiology in cardiometabolic homeostasis Hassing, H.C. Link to publication Citation for published version (APA): Hassing, H. C. (2013). Glycobiology in cardiometabolic

Nadere informatie

Technische aspecten van Niet- Invasieve Prenatale Testen (NIPT)

Technische aspecten van Niet- Invasieve Prenatale Testen (NIPT) Technische aspecten van Niet- Invasieve Prenatale Testen (NIPT) Dr Brigitte Faas Laboratorium specialist Klinische Genetica SPN, bijscholing counseling NIPT Introductie 1997: Lo et al.: Free fetal DNA

Nadere informatie

Van mens tot Cel oefenvragen 1. De celdeling bestaat uit verschillende fasen. Hoe heten de G1, S en de G2 fase samen?

Van mens tot Cel oefenvragen 1. De celdeling bestaat uit verschillende fasen. Hoe heten de G1, S en de G2 fase samen? Van mens tot Cel oefenvragen 1. De celdeling bestaat uit verschillende fasen. Hoe heten de G1, S en de G2 fase samen? A: interfase B: profase C: anafase D: cytokinese 2. Een SNP (single nucleotide polymorphism)

Nadere informatie

De evolu(etheorie binnen de 21 e eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015

De evolu(etheorie binnen de 21 e eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015 De evolu(etheorie binnen de 21 e eeuwse biologie Leerhuis: Genesis of evolu0onaire schepping? Avond 1 Donderdag 17 december 2015 Ordening 1. Persoonlijk. Van gereformeerde school naar de RUG 2. Geschiedenis

Nadere informatie

Familiaire hypercholesterolemie: Toen, nu en in de toekomst

Familiaire hypercholesterolemie: Toen, nu en in de toekomst Familiaire hypercholesterolemie: Toen, nu en in de toekomst 7 september 2018 Hotel Theater Figi, Zeist Dr. R. Huijgen MC Slotervaart, Amsterdam Het NVIVG-symposium Vasculaire Geneeskunde Vasculaire geneeskunde:

Nadere informatie

Mannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009

Mannen en BRCA1/2. Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Mannen en BRCA1/2 Ingrid van Kessel/Conny van der Meer genetisch consulenten, afdeling Klinische Genetica Erasmus MC Rotterdam 18 april 2009 Rudi van Dantzig Danser en choreograaf Risico borstkanker Bevolkingsrisico

Nadere informatie

Samenvatting. Chapter 7.2

Samenvatting. Chapter 7.2 Samenvatting Chapter 7.2 Samenvatting In mijn proefschrift geef ik een overzicht van het Li-Fraumeni syndroom in Nederland, zowel klinisch als moleculair. Het belangrijkste doel van mijn studie was om

Nadere informatie

Snelle ontwikkelingen rond DNA en de gevolgen voor de screeningen

Snelle ontwikkelingen rond DNA en de gevolgen voor de screeningen Snelle ontwikkelingen rond DNA en de gevolgen voor de screeningen Derde landelijke conferentie pre- en neonatale screeningen Doorn 17 april 2012 Martina Cornel Hoogleraar Community Genetics & Public Health

Nadere informatie

Prenatale diagnose & neurologische aandoeningen :

Prenatale diagnose & neurologische aandoeningen : Prenatale diagnose & neurologische aandoeningen : nieuwe ontwikkelingen We willen een gezond kindje Preconceptionele genetische counselling : Erfelijke ziekte of aangeboren afwijking bij : - vorig kind

Nadere informatie

Nuclear receptors in control of cholesterol transport Veen, Jelske Nynke van der

Nuclear receptors in control of cholesterol transport Veen, Jelske Nynke van der Veen, Jelske Nynke van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document Version Publisher's

Nadere informatie

Mee-naar-huis-neem boodschappen 2014

Mee-naar-huis-neem boodschappen 2014 COIG cursusdag klinische genetica in de interne geneeskunde Mee-naar-huis-neem boodschappen 2014 Hes Bredenoord Bongers & Deegens Helderman-van der Enden & Rennenberg Meijers-Heijboer & Hoogerbrugge van

Nadere informatie

Ontwikkelingen binnen de moleculaire pathologie. Bastiaan Tops Klinisch moleculair bioloog i.o. UMC St Radboud

Ontwikkelingen binnen de moleculaire pathologie. Bastiaan Tops Klinisch moleculair bioloog i.o. UMC St Radboud Ontwikkelingen binnen de moleculaire pathologie Bastiaan Tops Klinisch moleculair bioloog i.o. UMC St Radboud Binnen het UMC St Radboud: - Stroomlijnen van de diagnostiek (automatiseren) - Zoveel mogelijk

Nadere informatie

Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1)

Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1) Samenvatting Biologie Erfelijkheid & Evolutie (Hoofdstuk 7 & 8.1) Samenvatting door CÃ line 1065 woorden 5 juli 2016 5,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie P4 Hoofdstuk 7 1 Uniek Eigenschappen

Nadere informatie

M.J.A. Alleman, MDL arts 22 december 2009

M.J.A. Alleman, MDL arts 22 december 2009 M.J.A. Alleman, MDL arts 22 december 2009 1 3 1 4 5 2 Risico ColoRectaalCarcinoom 6 7 3 Terminologie Syndroom van Lynch (HNPCC) Vermoedelijk syndroom van Lynch Familiaire darmkanker Sporadische darmkanker

Nadere informatie

De genetische test MuscleScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin afwijkingen zijn

De genetische test MuscleScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin afwijkingen zijn Brochure MuscleScan MuscleScan De genetische test MuscleScan detecteert specifiek de gebieden in het DNA waarin afwijkingen zijn gevonden die leiden tot het ontstaan van Duchenne, Emery-Dreifuss en Becker

Nadere informatie

Mogelijkheden voor Detectie & Diagnostiek

Mogelijkheden voor Detectie & Diagnostiek Mogelijkheden voor Detectie & Diagnostiek Peter Bonants Wageningen Plant Research, BU Biointeracties & Plantgezondheid 23 Maart 2017 Landbouwkundige producten in gevaar Detectie ziekten en plagen Welke?

Nadere informatie

Copyright 2008 Pearson Education Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings

Copyright 2008 Pearson Education Inc., publishing as Pearson Benjamin Cummings De meeste organismen hebben een twee sets chromosomen, met daarop informatie voor alle eigenschappen van dat organisme (diploid) Deze erfelijke informatie noemen we het genotype Hoe deze erfelijke informatie

Nadere informatie

PCSK9-remming: voor welke patienten?

PCSK9-remming: voor welke patienten? PCSK9-remming: voor welke patienten? Symposium tijdens het NVVC voorjaarscongres 2016 Noordwijkerhout, 1 april 2016 F.L.J. Visseren Disclosures Afdeling Vasculaire Geneeskunde UMC Utrecht: Onderzoek wordt

Nadere informatie

NGS testen in de neuro-oncologie uitdagingen en (on)mogelijkheden

NGS testen in de neuro-oncologie uitdagingen en (on)mogelijkheden NGS testen in de neuro-oncologie uitdagingen en (on)mogelijkheden Erik Jan Dubbink Klinisch Moleculair Bioloog in de Pathologie Department of Pathology Erasmus MC, Rotterdam h.dubbink@erasmusmc.nl 9e Bijeenkomst

Nadere informatie

Clinical Genetics. Maligniteiten als nevenbevindingen bij NIPT. Femke de Vries. Laboratoriumspecialist Klinische Genetica

Clinical Genetics. Maligniteiten als nevenbevindingen bij NIPT. Femke de Vries. Laboratoriumspecialist Klinische Genetica Clinical Genetics Leading the way in genetic issues Maligniteiten als nevenbevindingen bij NIPT Femke de Vries Laboratoriumspecialist Klinische Genetica Niet-Invasieve Prenatale Test (NIPT) Er lopen op

Nadere informatie

Agri, Food & Life Science People Plants Possibilities

Agri, Food & Life Science People Plants Possibilities Agri, Food & Life Science People Plants Possibilities 20 mei 2015 dr. C.M. Kreike Inhoud Lectoraat Green Biotechnology People Plants Possibilities Toekomst Lectoraat Green Biotechnology Missie: Het verstevigen

Nadere informatie

Promotor: Prof. dr. E.J. Kuipers Prof. dr. E.W. Steyerberg. Co-promotors: Dr. W.N.M. Dinjes Dr. M.E. van Leerdam Dr. A. Wagner

Promotor: Prof. dr. E.J. Kuipers Prof. dr. E.W. Steyerberg. Co-promotors: Dr. W.N.M. Dinjes Dr. M.E. van Leerdam Dr. A. Wagner Samenvatting van het proefschrift Celine H.M. Leenen Diagnostic strategies for early Lynch syndrome detection Promotiedatum: 28 januari 2015 Universiteit: Erasmus Universiteit Rotterdam Promotor: Prof.

Nadere informatie

QIAsymphony DSP AXpH DNA Kit

QIAsymphony DSP AXpH DNA Kit QIAsymphony DSP AXpH DNA Kit De QIAsymphony DSP AXpH DNA Kit is ontworpen voor volledig geautomatiseerde opzuivering van DNA uit cytologiemedia op vloeistofbasis met gebruik van de QIAsymphony SP. De QIAsymphony

Nadere informatie

Algemene aspecten van erfelijkheid. Waarom is kennis over erfelijke aspecten van een ziekte belangrijk? Wanneer erfelijkheidsadvies/onderzoek?

Algemene aspecten van erfelijkheid. Waarom is kennis over erfelijke aspecten van een ziekte belangrijk? Wanneer erfelijkheidsadvies/onderzoek? Erfelijke nierziekten: algemene aspecten van erfelijkheid, overerving en erfelijkheidsadvies Nine Knoers Klinisch Geneticus Commissie Erfelijke Nierziekten NVN 4 november 2006 HUMAN GENETICS NIJMEGEN Inhoud

Nadere informatie

Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd. Flexibele scope 1

Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd. Flexibele scope 1 Vervangt bijlage d.d.: N.v.t. De Boelelaan 1117 1081 HV Amsterdam Nederland Locatie waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Flexibele scope 1 Medisch werkveld: Klinische chemie

Nadere informatie

Samenvatting Biologie H7 erfelijkheid

Samenvatting Biologie H7 erfelijkheid Samenvatting Biologie H7 erfelijkheid Samenvatting door een scholier 1875 woorden 23 juni 2016 4,6 5 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Inhoud Paragraaf 1: Verschillen tussen mensen 2 Begrippen

Nadere informatie

Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan

Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte

Nadere informatie