A. Samenvatting en analyse van de begroting 2017 OPRON

Transcriptie

1 A. Samenvatting en analyse van de begroting 2017 OPRON 1. HOOFDLIJNEN 1.1 Terugblik 2016 Onderwijs - Er is een nieuwe zorgen interne begeleiding structuur vastgesteld voor de scholen. - Daarnaast was het streven om het gehele onderwijs te laten voldoen aan het criterium basiskwaliteit van de onderwijsinspectie. Dit is OPRON gelukt op één school in Stadskanaal na. Personeel - OPRON is in overleg met onder andere de vakbonden naar een eigentijdse vorm van personeelsbeleid overgegaan. - Er vond herijking plaats van het (preventief) verzuimbeleid om te bewerkstelligen dat het te hoge ziekteverzuimpercentage naar beneden wordt gebracht. - Ten aanzien van de functies binnen OPRON zijn er concept resultaat- en competentieprofielen ontwikkeld die in 2017 verder geïmplementeerd zullen worden. - Er is een samenwerkingsverband, het Regionaal Transfercentrum, opgezet waarbinnen een aantal leerkrachten ingezet wordt in een flexpool. Organisatie - De Raad van Toezicht is vernieuwd en bestaat sinds 1 februari 2016 uit vijf leden. - Er is een nieuwe accountant aangewezen. - De voorlopige OPRON-organisatie structuur is vastgesteld waarbij overgegaan is tot benoeming van een aantal nieuwe schooldirecteuren en definitieve inrichting van het bestuurskantoor. Het contract met de interim-bestuurder, de heer J.P. ten Brink, is verlengd tot en met Huisvesting en ICT - Er is een strategisch huisvestingsplan opgesteld gericht op het beperken van leegstand en verduurzaming en verbetering van het gebouwenbestand. - Het platform voor ICT (PICTO) is overgedragen aan Heutink ICT. Er worden geïnvesteerd om een inhaalslag te kunnen maken op het terrein van de ICT. 1.2 Aanpak: hoofdlijnen beleid 2017 De gepresenteerde begroting is gericht op voortzetting van het ingezette strategisch beleid. De staande organisatie is vanaf 2017 in staat de ingezette verbeteringen voort te zetten. Er is dan ook geen sprake meer van een plusbegroting. Wel stelt OPRON voor nog een overschrijding van te calculeren om te investeren in de Sterrenschool in Stadskanaal met als doel dat ook deze school de basiskwaliteit heeft. Om verdere vooruitgang van OPRON mogelijk te maken is een duidelijke koers nodig. Deze koers is vastgelegd in het bij de begroting 2016 op 22 februari 2016 ter informatie voorgelegde Koersplan

2 Het Koersplan focust zich op de volgende, samenhangende, vijf hoofdlijnen, namelijk: - Basiskwaliteit Plus voor iedere school - Intern toezicht - Ondernemerschap - Human Capital - Bedrijfsvoering. Het werken aan de Basiskwaliteit Plus voor en door de scholen Scholengroep OPRON streeft er naar voor al haar basisscholen in de planperiode het basiskwaliteit plus niveau te bereiken. De lat wordt dus hoger gelegd dan de minimale eisen die de onderwijsinspectie heeft vastgelegd in het toezichtkader (basiskwaliteit) basisscholen. OPRON zal blijven investeren in de kwaliteit van de kernprocessen binnen de scholen en het lesgeven en gaat expliciet het ondernemerschap en het leiderschap van de schooldirecties versterken. De inzet van OPRON heeft zich tot nu toe nog niet vertaald in een stijgend marktaandeel van de openbare basisscholen wat men wel wil bereiken door de kwaliteit te verbeteren. Het inrichten van het Intern Toezicht In 2017 kan de eerste cyclus van audits, doelenmatrices, reviewgesprekken en herhalingsaudits worden afgerond. Het actieteam Intern Toezicht komt met voorstellen voor verdieping en verfijning van het toezicht nu scholen voldoen aan de norm basiskwaliteit. De scholen zullen hun eigen norm gaan vaststellen en nastreven. Het versterken van ondernemerschap van de scholen Met alle scholen spreekt OPRON bepaalde doelen af; iedere school (schoolleiding en team samen) bepaalt in beginsel zelf hoe de school de gestelde doelen binnen de afgesproken periode wil bereiken. De school legt over de voortgang verantwoording af aan het bestuur. Deze lijn ondernemerschap heeft tot doel sterke en vooral duurzame scholen op te bouwen. Voor OPRON houdt dit niet alleen krachtig in onderwijskwaliteit in, maar ook scholen die sterk staan in hun omgeving. Het op deze wijze werken aan betrokkenheid van ouders, het voeren van een actief pr-beleid en transparantie via Vensters Primair Onderwijs moet er mede voor zorgen dat het schoolbestuur qua marktaandeel terug komt op het niveau van Op 1 oktober 2010 was het marktaandeel van de openbaar basisscholen in Veendam nog 69%, per 1 oktober ,3%, ,4% en per 1 oktober 2016 nog 56,9%. In 2017 zal OPRON een tevredenheidspeiling onder ouders, leerlingen en docenten doen om te kunnen bepalen of er ten opzichte van 2015 een verbetering heeft plaatsgevonden.

3 Het ontwikkelen van Human Capital Het doel van OPRON is om de onderwijsmedewerkers in hun kracht te zetten. Daartoe zijn professionele leergemeenschappen gevormd worden, en zal online leren ( de OPRON Academie ) aangeboden worden. Daarnaast vindt voortdurende reflectie plaats op kernvaardigheden. OPRON geeft aan aandacht voor gezondheid en veiligheid te hebben. Elke school moet beschikken over een schoolveiligheidsplan. Het strikt uitvoeren van verzuimbeleid zal op de lange termijn moeten resulteren in een ziekteverzuim van maximaal 4%. OPRON gaat werk maken van het verminderen van de (ervaren) mentale en fysieke werkdruk. OPRON bezint zich continu strategisch op het Human Resource (personeels-) beleid dat gevoerd moet worden voor de medewerkers. De krimp van het aantal leerlingen zal de komende jaren voortduren. Het verwachte natuurlijke verloop onder het personeel is in balans met de krimp en schept zelfs wat ruimte om nieuwe medewerkers aan te trekken. Waar OPRON aan werkt is: het bieden van loopbaanmogelijkheden, het vergroten van employability, het optimaal benutten van het menselijk potentieel voor de organisatie en het aantrekken en behouden van toptalenten en kwalitatief goede medewerkers. De bedrijfsvoering en organisatie OPRON wil de bedrijfsvoering ook in 2017 efficiënter en effectiever te maken. Met ingang van 1 januari heeft OPRON een contract gesloten voor de bedrijfsadministratie en de control met het Onderwijsbureau Meppel. OPRON verwacht dat daarmee een aanzienlijke professionalisering en verbetering bereikt kan worden. Men wil de managementlaag kostenefficiënt organiseren en komen tot een robuuste structuur er van. Verder wil men hiermee de werkprocessen doelmatiger en resultaatgerichter maken. 2. DE ONTWIKKELING VAN DE LEERLINGAANTALLEN 2.1 Prognoses en ontwikkeling aantallen De bron die OPRON heeft gebruik voor het samenstellen van een prognose is het Arbeidsmarktplatform Primair Onderwijs. OPRON gaat er van uit dat het aantal leerlingen van de reguliere basisscholen van op 1 oktober 2016 zal dalen naar op 1 oktober 2019 (dit is ca. -/- 10%). Aangenomen wordt dat de daling van de scholen voor speciaal basisonderwijs (SBO) en (Voortgezet) Speciaal Onderwijs ((V)SO ) gelijke tred houdt. Daarnaast is er nog een prognose voor de afdeling anderstaligen (AAT), die gebaseerd wordt op een gemiddelde van de afgelopen jaren. De werkelijke ontwikkeling daarvan hangt nauw samen met de instroom van de aantallen vluchtelingen en de locaties van huisvesting. Prognose OPRON Basisonderwijs AAT

4 SBO (V)SO In totaal OPRON laat de prognose van het aantal leerlingen deel uit maken van de meerjarenbegroting. De ontwikkeling van de leerlingenaantallen van OPRON in de afgelopen jaren laat een krimp c.q. terugloop zien zowel in aantal als relatief (d.w.z. in marktaandeel). In Veendam is het marktaandeel van de openbare basisscholen gedaald van 59,35% per naar 56,9% per De ontwikkeling van het scholenbestand In 2015 en 2016 zijn er drie scholen van OPRON gesloten, waaronder de onderwijslocatie in Borgercompagnie. In de komende jaren zullen er normaal gesproken geen scholen van OPRON meer onder de wettelijke opheffingsnorm van 23 leerlingen komen. De demografische krimp in de regio is nog niet ten einde; daarom is het initiatief genomen om te onderzoeken of gekomen kan worden tot een samenwerking in Oost Groningen. Welke eventuele gevolgen dit zal hebben voor Veendam zal uit dit onderzoek ook duidelijk moeten gaan worden in Er waren al enige tijd plannen om in Meeden een nieuw multifunctioneel centrum te realiseren. Het is de wens van het dorp om te komen tot één samenwerkingsschool. Die mogelijkheid wordt nog verder onderzocht. De financiële gevolgen van eventuele realisatie hiervan zijn nog niet meegenomen in de begroting. Daarnaast speelt de bevoegdheid van de gemeenteraad een rol bij dergelijke besluitvorming. B. Financiële hoofdlijnen van de begroting Het in de door OPRON voorgelegde Begroting 2017 begrote resultaat bedraagt negatief na aftrek van aan financiële baten. Dit is ongeveer 0,9% van de begrote baten. De verwachting is nu dat de begroting met ingang van 2018 sluitend gemaakt zal kunnen worden. 1. BEGROTINGSONTWIKKELINGEN De meerjarenbegroting (3 jaar) De door OPRON gepresenteerde meerjarenbegroting is sluitend. Maar er zich kunnen zich onvoorziene ontwikkelingen voordoen en/of wijzigingen van de rijksoverheid. Ten aanzien van een aantal onderdelen van de begroting worden aannames gedaan.

5 2. BATEN De totale verwachte baten zijn per saldo De rijksbijdragen stijgen met vanwege de loonafspraken in de nieuwe cao en de ophoging van de prestatiebox. Maar op andere posten dalen de baten juist. 2.1 Personele lumpsum Als gevolg van de daling van het totaal aantal leerlingen daalt ook de rijksvergoeding aan OPRON. Ten opzichte van 1 oktober 2015 is het aantal leerlingen per 1 oktober 2016 met 4,1% gedaald. De verwachting is dat het voorziene vertrek van docenten als gevolg van pensionering etc. de daling van de rijksvergoeding compenseert. 2.2 Bijzonder bekostiging wegens samenvoeging c.q. fusie van scholen Het is nog niet duidelijk of er daadwerkelijk aanspraak bestaat op bijzondere bekostiging c.q. inkomsten bij fusies van scholen binnen OPRON. Met deze inkomsten is wel rekening gehouden bij het opstellen van de (meerjaren) begroting. Er is berekend dat het hierbij om op jaarbasis zou gaan tot en met het schooljaar 2020/2021, dus in totaal 1,2 miljoen, wat in dat geval minder ontvangen zal worden. 2.3 Materiële bekostiging De materiële bekostiging is gebaseerd op het aantal leerlingen op de teldatum 1 oktober Ook de scholen ontvangen een deel van deze inkomsten. 2.4 Personeels- en arbeidsmarktbeleid Deze bijdrage is onderdeel van de personele baten en wordt zowel op schoolniveau als op boven schools niveau besteed door OPRON. 2.5 Prestatiebox OPRON ontvangt tot en met het schooljaar 2019/2020 extra middelen ten behoeve van afspraken uit het landelijke bestuursakkoord en voor cultuureducatie met als doel de schoolprestaties te verbeteren. Deze baten komen ten goede aan de scholen. 2.6 Bekostiging impulsgebieden Deze extra middelen worden verkregen in verband met de onderwijsachterstand in de regio. De continuering voor de komende jaren is nog onzeker. 2.7 Bijzondere bekostiging eerste opvang vreemdelingen Als er in een gemeente een eerste opvang voor vreemdelingen is, ontvangt OPRON subsidie. De omvang is afhankelijk van het aantal leerlingen op bepaalde peildata. Tegenover deze baten zullen ook uitgaven staan; bij het opstellen van de begroting gaat OPRON uit van ervaringscijfers. 2.8 Ontvangen doorbetalingen Rijksbijdragen Samenwerkingsverbanden passend onderwijs OPRON maakt onderdeel uit van het samenwerkingsverband Primair Onderwijs provincie Groningen en de gemeente Noorderveld. Het samenwerkingsverband ontvangt middelen van het rijk die weer worden verdeeld over de diverse schoolbesturen.

6 Voor de school voor speciaal onderwijs ontvangt OPRON van het rijk een apart budget op basis van het aantal leerlingen. 2.9 Overige overheidsbijdragen OPRON ontvangt bijdragen van gemeenten voor onder andere personen die taken verrichten in het kader van de uitvoering van het onderwijsachterstandenbeleid, brede school, gymonderwijs etc. Per saldo zijn deze bijdragen vanaf 2017 lager omdat er subsidies en bijdragen van gemeenten zijn stop gezet en/of verlaagd Overige baten OPRON ontvangt een exploitatievergoeding van organisaties die gebruik maken van de ruimte in de scholen. Ook zijn er inkomsten in verband met detachering van personeel en het penvoeren van de academische basisschool en vakbondsfaciliteiten. Verder ontvangt OPRON een bedrag voor het penvoerdersschap van de academische basisschool en een bedrag aan vakbondsfaciliteiten. 3. LASTEN De verwachte lasten vallen hoger uit dan in Voor betreft dit hogere personele lasten. Enerzijds ( ) ten behoeve van extra inzet om de onderwijskwaliteit van een school te verbeteren. Anderzijds zijn de personele lasten gestegen als gevolg van substantiële landelijke loonverhoging en premies. Doordat er over het geheel genomen minder personeel ingezet wordt in 2017, wordt de stijging beperkt. Dat aan afschrijvingslasten in meer wordt geraamd, komt doordat een deel van deze lasten zijn verschoven van de plusbegroting naar de reguliere begroting. Ook wordt er extra geld uitgegeven aan de ICT, waar een inhaalslag nodig is. Daarnaast hoeft er voor bepaalde zaken geen geld meer uitgegeven te worden na een eerdere inhaalslag. Dit gaat om 7% van de totale lasten. 3.1 Personeelslasten Lonen en salarissen Het door OPRON begrote bedrag betreft de optelsom van alle loonkosten. Het grootste deel is van eigen personeel (c.q. de eigen verloning), ook zijn er externen ingehuurd en is een ander deel ingehuurd via detachering. Overige personele lasten De overige personele lasten (zie pagina 22) bestaan uit onder andere de kosten van de bedrijfsgezondheidszorg, scholing schoolbegeleiding, kerstpakketten en dotaties aan personele voorzieningen c.q. reserveringen. 3.2 Afschrijvingen Materiële vaste activa De afschrijvingen vinden plaats op basis van de geldende afschrijvingstermijnen per activatype. Huisvestingslasten OPRON baseert de begrote lasten op ervaringscijfers. Ook wordt gereserveerd voor groot onderhoud op basis van een meerjaren onderhoudsplan.

7 3.3 Huisvestingslasten De lasten bestaan uit jaarlijks terugkomende lasten als energie, dagelijks onderhoud, schoonmaak etc. Een groot deel van de lasten betreft een dotatie aan een voorziening ten behoeve van het meerjaren onderhoud gebaseerd op een actueel onderhoudsplan. De raming van de jaarlijkse dotatie wordt gebaseerd op ervaringscijfers en aannames ten aanzien van de te verwachten ontwikkelingen. Deze lasten dalen niet evenredig mee met de leerlingaantallen; ook lege lokalen hebben onderhoud en een stukje verwarming etc. nodig. 3.4 Overige lasten Administratie- en beheerlasten Deze lasten van OPRON betreffen de kosten van de inkoop van diensten bij een administratiekantoor, het planmatig onderhoudsbeheer, de accountantscontrole en deskundigen advies. Inventaris, apparatuur en leermiddelen Onder deze kosten vallen ook de kosten voor ICT en reproductie. Overige lasten Dit zijn kosten als contributies, abonnementen, cultuuruitgaven en overige onderwijslasten 4. FINANCIELE BATEN EN LASTEN OPRON verwacht een rendement op uitstaande gelden in deposito s van over Hierbij is rekening gehouden met de lage rentestand. Dit bedrag wordt opgeteld bij de baten. Er wordt nog onderzocht of de baten te verhogen zijn gezien het feit dat het rendement op uitstaande gelden erg laag is. C. Meerjarenperspectief Het begrote meerjarig resultaat op pagina 16 van de begroting voor de periode is 0. Er is dan dus sprake van een sluitende meerjarenbegroting inclusief de financiële baten. OPRON heeft hierbij rekening gehouden met de daling van de baten en de personele inzet naar rato van de ontwikkeling van het aantal leerlingen. 1. Toelichting bij de meerjarenbegroting Baten OPRON heeft de baten gebaseerd op de bedragen uit de begroting De rijksbijdragen bewegen mee met de verwachte ontwikkeling van het aantal leerlingen.

8 Lasten De laten zijn eveneens gebaseerd op de begroting 2017 en de verwachte daling van het aantal leerlingen. Het feit dat de huisvestingslasten niet als vanzelfsprekend meebewegen met de daling van leerlingenaantallen is een potentieel risico. Kasstroomoverzicht Op pagina 17 heeft OPRON een kasstroomoverzicht weergegeven. D. Kengetallen De mate waarin de organisatie financieel gezond is wordt afgemeten in diverse kengetallen. De ontwikkelingen daarin, gerelateerd aan de diverse (ministeriele) normen, zijn een basis voor de beantwoording van de vraag of het de verwachting is dat er een gevoeglijk aantal scholen voor basis onderwijs in de gemeente aanwezig blijft. Hieronder worden deze kengetallen samengevat weergegeven. - Ondanks een negatieve rentabiliteit in 2016 en 2017 (-0,8%) verkeren de overige kengetallen nog boven de kritische signaleringsgrenzen. Dat betekent dat er inderdaad en desgewenst in 2017 en verder nog ruimte is voor extra investeringen die ten dienste staan van de organisatiedoelen. De rentabiliteit is ingaande 2018 geraamd op 0%. - Het weerstandsvermogen is becijferd op 10,5% 11,5% voor de komende jaren; het streven van OPRON is 15% aan te houden, alleen is het niet reëel dit voor de komende jaren te verwachten. Financiële kengetallen Norm Liquiditeit (verhouding vlottende activa en kortlopende schulden) Solvabiliteit (eigen vermogen + voorziening / totaal vermogen) Rentabiliteit (resultaat uit gewone bedrijfsvoering / totale baten maal 100%) Kapitalisatiefactor (totaal aan activa / totale baten) Weerstandsvermogen (eigen vermogen minus MVA / totale baten) ,5 1, ,4% -0,8 0% 0% 0% 0-5% 43.1% 43.8% 45.4% 46.7% 47.8% <35 % 11,0% 10,5% 10,9% 11,2% 11,5% 10 20% E. Risico s Voor de OPRON-organisatie is in 2015 een risicoanalyse uitgevoerd. Deze analyse geeft antwoord op de vraag welke vermogenspositie passend is voor OPRON in relatie tot de reguliere exploitatie en de (extra) investeringen die de komende jaren nog gedaan moeten worden om de kwaliteit van het onderwijs en de organisatie te borgen en verder te verbeteren. Samengevat is uit deze analyse naar voren gekomen dat OPRON een gemiddeld tot hoog risicoprofiel heeft. Hier staat

9 tegenover dat OPRON beschikt over voldoende beïnvloedingsmogelijkheden in de formatie en financiële reserves om de gesignaleerde risico s in de komende jaren te pareren of verder in te dammen. In de tabel op pagina 19 wordt het risicoprofiel gevisualiseerd. Geconstateerd wordt dat het aantal risico s in 2016 afgenomen zijn, namelijk die op onderwijskwaliteit en het tot 2016 ontbreken van meerjarig beleid. OPRON concludeert dan ook dat ze gekwalificeerd kan worden als een financieel gezonde organisatie. Met uitzondering van de rentabiliteit voldoen de financiële kengetallen. De berekende en door OPRON jaarlijks aan te houden financiële buffer om risico s op te kunnen vangen bedraagt afgerond Dit komt ongeveer overeen met de landelijke norm van 7,5% van de totale baten per jaar voor een groot bestuur met een (V)SO-school in haar geledingen. In geval de gehele buffer nodig mocht zijn in 2017 dan resteert er nog 2,4 miljoen aan middelen in de algemene reserve. Overigens streeft OPRON er naar om de risicoanalyse in 2017 of uiterlijk in 2018 te actualiseren en te verdiepen. OPRON zal gevraagd worden de analyse te bespoedigen en die aan te leveren samen met de rekening 2016.