Hogeschool Zeeland, Vlissingen

Transcriptie

1 Hogeschool Zeeland, Vlissingen Opleiding: International Business and Languages, hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 26 mei 2009 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, september 2009

2 2/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 10 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 19 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 33 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 57 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 3/59

4 4/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 5/59

6 6/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding International Business and Languages van Hogeschool Zeeland heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in april 2009, toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 26 mei Het panel bestond uit: De heer ing. J.C. de Jong (domeinpanellid); Mevrouw drs. P. Schep (domeinpanellid); De heer J. Sixma (studentpanellid); Mevrouw ing. I.J.M. de Jong (NQA-auditor). Mevrouw L. Schutte (junior NQA-auditor); Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding De hogeschool Zeeland (HZ) heeft ruim 3600 studenten, waarvan circa 500 buitenlandse studenten, en 300 medewerkers waarvan er ongeveer 150 een docententaak hebben (maart 2009). De HZ heeft verwante bacheloropleidingen georganiseerd in academies. De bacheloropleidingen zijn op basis van verwantschap geclusterd in vijf academies, te weten: Zorg & Welzijn; Informatica, Communicatie & Logistiek; Pabo; Economie; Techniek & Omgeving. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 7/59

8 De opleiding International Business & Languages (IBL) maakt deel uit van de Academie voor Economie, waartoe eveneens de opleidingen Commerciële economie, Bedrijfseconomie, Management Economie & Recht en International Business & Management Studies behoren. De opleiding wordt in een voltijdvariant aangeboden in Vlissingen. Sinds 2001 werkt de HZ aan de ontwikkeling van competentiegestuurd onderwijs op basis van een sociaalconstructivistische visie op onderwijs. In 2004 kreeg het hogeschoolbrede onderwijsmodel als titel Koersbepalend Leren (KBL). 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode april/mei 2009 inhoudelijk voor op het bezoek op 26 mei Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve 8/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

9 (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in juli 2009 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in augustus 2009 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in september Het visitatierapport is uiteindelijk in september 2009 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 9/59

10 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Goed 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Goed 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Voldoende 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief Opleiding International Business and Languages 10/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

11 Doelstellingen opleiding De facetten 1.1, 1.2 en 1.3 zijn allen met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten 2.1, 2.2, 2.4, 2.5 en 2.7 zijn allen met goed beoordeeld. Facet 2.3 en 2.8 zijn met voldoende beoordeeld. Aan facet 2.6 is voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten behorend bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Beide facetten behorend bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten behorend bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Beide facetten behorend bij dit onderwerp zijn met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 11/59

12 12/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 13/59

14 14/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding IBL van Hogeschool Zeeland kent drie typen competenties: drie Hogeschool Zeeland-competenties, drie BBA-competenties en vijf majorspecifieke IBL-competenties. De opleiding heeft vijf beroepsspecifieke competenties geformuleerd (2005). Deze competenties dekken het landelijk IBL-profiel uit De opleiding heeft bij het uitwerken van het majorspecifieke deel van de opleiding gekozen voor een beroepsbeeld en beroepsprofiel waarbij -naast de traditionele IBL-manager ook het managen binnen een toeristische context een plaats heeft. De IBL-opleiding valt organisatorisch binnen de Academie voor Economie. Voor alle opleidingen binnen deze academie geldt dat een gemeenschappelijke basisset van drie BBA-competenties aangevuld wordt met opleidingsspecifieke competenties. De acht landelijk vastgestelde BBA-competenties vormen de basis voor de drie BBAcompetenties van Hogeschool Zeeland: De bachelor of business administration is op operationeel niveau in staat met en vanuit verschillende disciplines een bedrijf te starten, te voeren en te verantwoorden binnen een duurzaam perspectief. De bachelor of business administration formuleert op tactisch niveau overtuigend implementeerbare oplossingen voor een organisatieprobleem die passen binnen het kwaliteitszorgsysteem van de organisatie. De bachelor of business administration levert op strategisch niveau een bijdrage aan de ontwikkeling en bijstelling van het beleid van een internationaal opererende onderneming in samenwerking met anderen van verschillende culturen. Hogeschool Zeeland heeft een drietal thema s gekozen om zich als hogeschool te profileren: duurzaamheid, veiligheid en ethiek. Daar zijn de volgende competenties uit voortgekomen, die voor alle opleidingen gelden: De beginnende beroepsbeoefenaar beoordeelt globaal keuzes die in een organisatie gemaakt worden op duurzaamheidsaspecten binnen een multidisciplinair verband. De beginnende beroepsbeoefenaar speelt een actieve rol bij het sociaal en fysiek veilig werken binnen het eigen vakgebied op basis van multidisciplinaire afwegingen, waarbij hij rekening houdt met de maatschappelijke context. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 15/59

16 De beginnende beroepsbeoefenaar reflecteert kritisch op, communiceert open over en is aanspreekbaar op eigen (ethisch) handelen en spreekt anderen aan op (ethisch) handelen vanuit een bewustzijn van eigen maatschappelijke, culturele, historische en religieuze achtergrond en de hieruit voortvloeiende waarden en normen. De vijf beroepsspecifieke competenties van IBL Zeeland zijn: 1. De manager toerisme werkt met toeristen waarbij hij kennis van reisbestemmingen, accommodaties, attracties en activiteiten inzet en zorg draagt voor tevreden klanten. 2. De manager toerisme werkt aan de organisatie van toeristische concepten en houdt hierbij rekening met de vraag vanuit de markt en marktverwachtingen 3. De manager toerisme werkt aan en in een toeristisch systeem zodat een samenhangend geheel van producten en diensten ontstaat. 4. De manager toerisme is nauw betrokken bij de toeristische business en zet hierbij zijn kennis van haalbaarheidsanalyses en financieel en organisatorische inzichten in. Hij heeft daarmee invloed op de concrete producten en de interne dienstverlening van de organisatie. 5. De manager toerisme werkt aan de positionering van de organisatie zodat de organisatie aansluiting houdt bij de omgeving waarin zij functioneert. De opleiding neemt deel aan het Landelijk Opleidingen Overleg International Business Languages (LOO-IBL). Het LOO-IBL heeft in 2003 het IBL-competentieprofiel opgesteld en vastgesteld met als uitgangspunten het eerdere beroeps- en opleidingsprofiel IBL (uit 1998), het onderzoek onder alumni en de adviezen van beroepenveldcommissies. Inmiddels wordt in het landelijk overleg gewerkt aan een nieuw competentieprofiel (2009). De opleiding heeft de vernieuwde (concept)competenties in een dekkingsmatrix uitgezet tegen de huidige competentieset. Vooruitlopend op deze ontwikkeling heeft de opleiding besloten de nieuwe competenties alvast als uitgangspunt te nemen bij het updaten van het curriculum. De opleiding toont in een dekkingsmatrix aan dat het IBL-curriculum overeenstemt met de landelijk gevalideerde competenties voor Bachelor of Commerce. In 2004 zijn deze domeincompetenties vastgesteld door het Sectoraal Advies College (SAC) Hoger Economisch Onderwijs van de HBO-raad. De tien competenties van de opleiding (acht voor het domein Commerce en twee algemene competenties) zijn vastgelegd in het document Domeincompetenties en illustraties Commerce 2005 en zijn door het werkveld gevalideerd. De volledige IBL-competentieset is uitgewerkt in Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni 2006 volgens het onderwijsconcept van Hogeschool Zeeland (Hogeschool Zeeland- Onderwijscompas). Per competentie zijn deeltaken geformuleerd, vergelijk facet 2.2). Het panel stelt vast dat de competenties van de opleiding gebaseerd zijn op landelijk geaccepteerde en vastgestelde competentiesets. In Cursusaanbod Professional Core, 15 april 2005 heeft de Hogeschool Zeeland beroepsvaardigheden vastgelegd voor de gebieden Communicatieve vaardigheden, Moderne vreemde talen en Wiskunde, Statistiek en Onderzoek. De opleiding hanteert, met betrekking tot de talen, het Common European Framework of Reference (CEF). Dit betreft een Europees gemeenschappelijk referentiekader van de 16/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

17 Raad van Europa. Binnen dit kader zijn drie niveaus op de gebieden van gespreksvoering, spreken, luisteren, schrijven en lezen van een taal gedefinieerd. Daarnaast fungeert de Hogeschool Zeeland als officieel examencentrum van het Cambridge Examen. Zowel studenten als medewerkers kunnen via de HZ deelnemen aan het officiële Cambridge Examen. Het beroepenveld heeft in het gesprek met het panel aangegeven dat het zich kan vinden in het door de opleiding gekozen profiel. De opleiding onderscheidt zich van andere IBL-opleidingen in Nederland door de keuze voor een toeristische profilering. Het panel vindt het positief dat de opleiding zich onderscheidt van andere IBLopleidingen door voor een toeristische profilering te kiezen. Het panel vindt de huidige opleidingsspecifieke competenties wat zwaar ingezet op de manager toerisme. In de uitwerking van de competenties in deelcompetenties is de toeristische context echter minder dwingend aanwezig. In het nieuwe IBL-competentieprofiel (2009) zijn drie algemene IBL-competenties geformuleerd, waaraan de Hogeschool Zeeland een tweetal toeristisch getinte competenties heeft toegevoegd, vergelijk bijlage 5. Het panel is positief over de komst van het nieuwe competentieprofiel en de invulling die de opleiding daaraan wil gaan geven. Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding hanteert de Dublin descriptoren voor het vaststellen van het hbo-niveau en gebruikt hiervoor hogeschoolbreed het document Royaal het hbo-niveau bereiken, Vreugdenhil 2006 waarin de Dublin descriptoren in een toetsbaar niveau per leerjaar uitgewerkt zijn. Tevens wordt dit document gebruikt als leidraad voor het niveau over de vier studiejaren. Daarnaast zijn de uitgewerkte Dublin descriptoren opgenomen in de dekkingsmatrix van de opleiding. Ook doelstellingen op het gebied van algemene beroepsvaardigheden die de Professional Core traint (bijvoorbeeld Communicatieve vaardigheden, Engels, Systematische Probleemaanpak), zijn gekoppeld aan de Dublin Descriptoren. In Studiehandleidingen is voor alle cursussen vastgelegd aan welke deeltaken en niveaus (in termen van de Dublin descriptoren) gewerkt wordt. Deze informatie wordt ook opgenomen bij de cursusbeschrijvingen op Infonet. De opleiding heeft in de Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni 2006 de competenties nader uitgewerkt in beroepstaken en beroepsrollen. In een situatiebeschrijving is de context van de competenties geschetst. Per competentie zijn deeltaken, indicatoren voor kennis, vaardigheden en persoonskenmerken en criteria voor de uitvoering beschreven. Tevens zijn drie niveaus beschreven (in termen van de Dublin descriptoren) en gerelateerd aan NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 17/59

18 de afzonderlijke competenties. De nummers van de competenties corresponderen met de beschreven competenties bij facet 1.1. Kennis en Inzicht is gekoppeld aan deeltaken van de competenties 1, 2 en 4. Toepassen van kennis en inzicht komt bij deeltaken van alle competenties aan de orde. Oordeelsvorming is gekoppeld aan deeltaken binnen de competenties 4 en 5. Communicatie komt met name aan de orde binnen deeltaken van competenties 1 en 2. Leervaardigheden is gekoppeld aan deeltaken van competentie 2. Dezelfde koppeling is uitgewerkt voor de specifieke Hogeschool Zeeland competenties. Het panel stelt, op basis van het bestuderen van de Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni 2006, vast dat de competenties van de opleiding aansluiten bij de Dublin descriptoren. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet worden de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen, waaruit blijkt dat de opleidingscompetenties de landelijke domeincompetenties en landelijke opleidingscompetenties weerspiegelen. Bij de vorming van de brede Academie voor Economie (2005) is gekozen voor een academiebrede beroepenveldcommissie, de Advisory Board. De opleiding heeft de afwezigheid van een eigen beroepenveldcommissie als een gemis ervaren. Met ingang van studiejaar is een opleidingsspecifieke beroepenveldcommissie in het leven geroepen. Het panel stelt vast dat de Advisory Board op academieniveau naast de opleidingsspecifieke beroepenveldcommissies bestaat. In de Advisory Board zijn functionarissen aangetrokken die een overall beeld hebben van trends en ontwikkelingen in het brede beroepenveld van het economische domein. Voor de beroepenveldcommissie van de opleiding zijn met name alumni aangetrokken. Zij geven de opleiding aan wat ze gemist hebben in de opleiding en wat ze van afgestudeerde IBL ers verwachten die bij hen in het bedrijf komen werken. Het panel stelt vast dat deze dubbele werkwijze goed werkt voor de opleiding. Leden van de beroepenveldcommissie werken op sleutelposities bij bedrijven met verschillende achtergronden en zij zijn van verschillende cohorten afkomstig. In het beroepsprofiel van de opleiding zijn functies en taken beschreven waarin een beginnend beroepsbeoefenaar terecht kan komen. De IBL afgestudeerde is werkzaam bij ondernemingen (zowel uit midden- en kleinbedrijf als multinationals) die gebruik willen maken van de kansen die een internationaliserende wereldeconomie biedt. Zij hebben daartoe medewerkers nodig met een internationale, zakelijke oriëntatie, die op 18/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

19 verschillende plaatsen in de organisatie inzetbaar zijn. De IBL'er wordt breed opgeleid, voor functies variërend van internationale verkoop, export, import en internationaal relatiebeheer, tot functies in de internationale non-profitsector en toeristisch/recreatieve branche waar behoefte aan zakelijk opgeleide medewerkers bestaat. Voorbeelden van startfuncties zijn: (assistent)productmanager, marketingmedewerker, accountmanager, (assistent)inkoper, aftersales medewerker, bankmedewerker, park- en campingmanager, adviseur/consultant. De competenties zijn besproken met de Advisory Board (academiebreed) en de beroepenveldcommissie (opleidingsspecifiek). De competentiebreakdown is in samenwerking met het beroepenveld tot stand gekomen, zo stelt het panel vast. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Goed Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In de beschrijvingen van de cursussen is een literatuuroverzicht opgenomen en daarnaast is er halfjaarlijks een nieuwe boekenlijst beschikbaar. Op de literatuurlijst is, naar de mening van het panel, relevante en actuele literatuur opgenomen, zo stelt het panel vast. Een deel van de literatuur is Nederlands en voor een deel wordt Engelstalige literatuur voorgeschreven. Voorbeelden van cursussen waar Engelstalige literatuur wordt gebruikt, zijn: International Business & Trade, Introductie Toeristisch Werkveld en Cross Cultural Management. Via de mediatheek zijn internationale (onder andere Spaans, Engels, Frans en Nederlands) vaktijdschriften beschikbaar. De voorgeschreven literatuur is beschikbaar in de mediatheek. Studenten kunnen bij de mediatheek ook literatuur uit het buitenland opvragen en digitale leerbronnen raadplegen. De opleiding borgt actualiteit in de cursussen onder andere door de cursussen ter beoordeling aan vertegenwoordigers van de beroepenveldcommissie voor te leggen. De beroepenveldcommissie geeft input op het gebied van actualiteit, relevantie en kwaliteit. De minoren Maritiem Toerisme en Kusttoerisme zijn in samenwerking met het Kenniscentrum Kusttoerisme en in samenwerking met de NHTV Internationale Hogeschool Breda tot stand gekomen. De minor Maritiem toerisme is nog in ontwikkeling en start naar verwachting september Uit het gesprek met vertegenwoordigers van het werkveld blijkt dat zij gastlessen verzorgen en casuïstiek NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 19/59

20 voor de opleiding ontwikkelen. Zo wordt de cursus Introductie Toeristisch Werkveld door een deskundige uit de praktijk gegeven. De opleiding maakt gebruik van expertteams waarin docenten zijn vertegenwoordigd. De cursussen worden vanuit de expertteams verzorgd. De Academie heeft de volgende expertteams: Economics, Finance, Law, Management, Marketing en Tourism. De ontwikkelingen die expertteams signaleren, worden in overleg met het management in de opleiding verwerkt. Studenten komen in aanraking met nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied door workshops en gastcolleges, bijvoorbeeld door Lamb Weston, Bison International en Hotel de Zeeuwse Stromen. Daarnaast gaan studenten geregeld op excursie en leggen zij bedrijfsbezoeken af. De bezoeken zijn gekoppeld aan een cursus en studenten voeren passende opdrachten uit. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij in de opleiding meerdere malen op excursie gaan, zowel binnen Nederland als in het buitenland (bijvoorbeeld Groot Brittannië, Turkije en Griekenland). In de excursies staat het bevorderen van taalvaardigheid centraal, daarnaast zijn internationale en toeristische oriëntatie doelstellingen van de excursies. In het tweede studiejaar nemen alle studenten binnen de Academie voor Economie deel aan de Student Company. In deze cursus oefenen studenten beroepsvaardigheden in een praktijksituatie. De cursus wordt begeleid door twee externe begeleiders (een bedrijfsbegeleider en een accountant uit de beroepspraktijk) en een opleidingsdocent. De studenten leren een ondernemersplan te schrijven, een halfjaarverslag te maken en een jaarverslag te leveren. Het tweede semester van het derde jaar van de opleiding is ingericht als stageperiode. Studenten werken in de stage mee aan allerhande (dagelijkse) taken in het bedrijf/instelling. Studenten gaan zelf op zoek naar een geschikte stageplaats. De Hogeschool Zeeland heeft als achtervang een database met bedrijven waar studenten gebruik van kunnen maken. Studenten leren op verschillende manieren beroepsvaardigheden aan. In de Professional Core-cursussen trainen studenten algemene hbo-vaardigheden als planmatig leren werken, presenteren en rapporteren, en er is aandacht voor moderne vreemde talen, ethiek, duurzaamheid en veiligheid. Economische beroepsvaardigheden worden onder andere getraind in de Student Company. Beroepsspecifieke vaardigheden op het gebied van International business verwerven studenten onder andere in de cursus International Business and Trade en Exportmanagement. Vaardigheden op het gebied van talen komen aan bod in de Moderne vreemde talen-cursussen en in de Engelstalige cursus International Business and Trade. Kennis van andere culturen is het onderwerp van de cursus Cross cultural management. Beroepsspecifieke vaardigheden op het gebied van toerisme worden onder andere getraind in de cursussen Introductie Toeristisch Werkveld en Productontwikkeling en economie in het toerisme. Talen spelen een belangrijke rol in het curriculum en om de spreekvaardigheid van studenten te trainen wordt bijvoorbeeld voor studenten uit het eerste en tweede leerjaar een buitenlandse excursie georganiseerd. Daarnaast is het voor iedere student verplicht dat hij minstens één semester in het buitenland verblijft in het kader van stage, een minor (waarbij studeren in het buitenland een mogelijkheid is) of het afstuderen. De 20/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

21 opleiding stimuleert studenten om tenminste twee semesters in het buitenland te verblijven, verspreid over twee taalgebieden. Het panel heeft een overzicht gezien van de internationale contacten van de Hogeschool Zeeland en is hier positief over. Studenten kunnen kiezen uit een ruime sortering buitenlandse partnerscholen waar zij een semester kunnen studeren in de minorperiode. Gedurende de opleiding komen studenten op verschillende momenten in aanraking met praktijkgericht onderzoek. In het eerste semester wordt de basis gelegd in de cursus Systematische probleemaanpak. De basisvaardigheden die daar worden aangeleerd, worden verder uitgediept in de cursus Onderzoek en Methodologie in het tweede semester. Studenten volgen daarnaast onderwijs in het schrijven van een projectplan. In het derde semester voeren studenten in de cursus Product Ontwikkeling en Economie in het Toerisme een onderzoek uit voor een hotel in de regio. In de afstudeerstage voert de student een praktijkgerichte onderzoeksopdracht uit bij een bedrijf of instelling. Binnen de Academie voor Economie is het Lecoraat Innovatief Ondernemen en het Kenniscentrum Kusttoerisme actief. Het panel heeft uit het gesprek met de lector vernomen dat de samenwerking met de IBL-opleiding zich in het beginstadium bevindt. De lector heeft in het gesprek met het panel aangegeven dat er steeds meer vragen komen van bedrijven die exportmogelijkheden willen laten onderzoeken, waarbij IBLstudenten en docenten een rol van betekenis zullen gaan spelen. Tot nu toe waren de opdrachten met name gericht op andere opleidingen van de Academie voor Economie. Docenten en studenten worden via de opleiding en het kenniscentrum Kusttoerisme van de Academie voor Economie als senior- en junioradviseur ingezet bij vraagstukken uit het werkveld. Het panel is positief over het functioneren van het lectoraat en pleit voor een grotere betrokkenheid van het lectoraat bij de IBL-opleiding in de toekomst. Het panel stelt op basis van bestudering van het programma vast dat het programma verbanden met actuele ontwikkelingen in de verschillende vakgebieden heeft. Zo geven studenten in het gesprek met het panel aan dat de huidige kredietcrisis bij bedrijfseconomie onderwerp van gesprek is en dat artikelen uit vaktijdschriften in de lessen gebruikt worden. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij het programma actueel vinden en dat zij in ruime mate in aanraking komen met de beroepspraktijk. Uit de HBO-Monitor 2007 en het gesprek met het panel blijkt dat afgestudeerden positief zijn over de aansluiting van de opleiding op actuele ontwikkelingen in het vakgebied. Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 21/59

22 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het opleidingsprogramma bestaat uit cursussen van verschillende grootte. De minor en het afstuderen beslaan elk 30 EC, er zijn stagecursussen van 15 EC (twee in totaal), de majorcursussen hebben een omvang van 7,5 EC en de Professional Core-cursussen hebben een omvang van 2,5 EC. Daarnaast zijn er vrijecompositiecursussen van 1,25 EC. Studenten kunnen maximaal 7,5 EC van hun opleiding zelf invullen met vrijecompositiecursussen. Zo kunnen studenten meewerken in opleidingscommissies, naar theatervoorstellingen gaan (minimaal 10) of meewerken aan open dagen. Per activiteit moeten studenten aanwezigheid laten aftekenen om de studiepunten te vergaren. In het eerste jaar van de opleiding worden vooral oriënterende cursussen aangeboden, waarvan een aantal academiebreed (Ondernemersvaardigheden, Economische oriëntatie, Oriëntatie op het beroepenveld en Groei en innovatie) wordt aangeboden. Daarnaast worden opleidingsspecifieke cursussen aangeboden zoals Inleiding Toeristisch Werkveld en verschillende talencursussen. Per semester worden twee tot drie Professional Core-cursussen gegeven van elk 2,5 EC. In het tweede jaar worden nog twee cursussen academiebreed aangeboden (Vergadertechnieken, Maatschappelijk verantwoord ondernemen, Productontwikkeling). De focus ligt verder op de majorcourses (Exportmanagement, Productontwikkeling en economie in het toerisme en verschillende talencursussen). Ook in dit jaar volgen studenten Professional Corecursussen. In het derde jaar staat het eerste semester in het teken van de minorcourses (mogelijkheid tot studeren in het buitenland) en het gehele tweede semester gaan studenten op stage. Het vierde jaar bestaat voor de helft uit het afstuderen in het tweede semester en in het eerste semester volgen studenten een verdiepingscursus (Cross cultural management), talencursussen en een internationale academiebrede cursus. Het programma is gebaseerd op de competenties, zoals beschreven is in facet 1.1. De competenties zijn door de Academie voor Economie van de Hogeschool Zeeland uitgewerkt in het document Bachelor of Business Administration, Visie beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculumkader 2005, versie juni In het document zijn de curricula van de desbetreffende opleidingen uitgewerkt: de competentiebreakdown. De competentiebreakdown is opgesteld conform de richtlijnen van het Hogeschool Zeeland Onderwijskompas. Het toont de structuur van de vastgestelde competenties naar onderliggende deeltaken met kenmerkende beroepssituaties, structurele problemen, resultaten en criteria voor de kwaliteit van de taakuitvoering. Per competentiebeschrijving zijn indicatoren geformuleerd voor onderliggende kennis, vaardigheden en persoonskenmerken (KPV s). In de cursussen zijn de KPV s geconcretiseerd naar meetbare leerdoelen. De persoonskenmerken zijn geoperationaliseerd in gedragsindicatoren. Voor de talen geldt dat, conform het Common European Framework (CEF), indicatoren voor onderliggende kennis, vaardigheden en persoonlijke attitudes zijn uitgewerkt (KPV s). In de cursusbeschrijvingen zijn de KPV s geconcretiseerd in meetbare doelen. De opleiding heeft een dekkingsmatrix ontwikkeld, waaruit is op te maken in welk curriculumonderdeel de competenties aan de orde komen. Het panel vindt de matrix helder en overzichtelijk. 22/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

23 Het panel heeft verschillende cursussen bestudeerd en stelt vast dat de competenties adequaat zijn uitgewerkt naar leerdoelen. De inhoud van het programma stelt studenten in staat de eindkwalificaties te behalen. Op de digitale leeromgeving zijn de cursusbeschrijvingen met competenties, toetsen, beoordelingscriteria en lesmateriaal opgenomen en toegankelijk voor studenten. Studenten zijn zeer positief over de helderheid van de digitale leeromgeving, blijkt uit het gesprek met het panel. Ze kunnen precies zien wat er wanneer van hen verwacht wordt. Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Voldoende Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft een concentrische opbouw van propedeuse naar hoofdfase (verticale samenhang). De cursussen kennen een toenemende complexiteit van situaties, contexten of van de kennis van onderwerpen die reeds in de propedeutische fase aan de orde gekomen zijn. In de cursusbeschrijvingen is per cursus aangegeven op welke in eerdere cursussen opgedane kennis, de cursus voortbouwt. Een voorbeeld van deze concentrische opbouw is te vinden in de opeenvolging van de talencursussen, de opleiding volgt hierbij de CEF-systematiek die een duidelijke opbouw qua niveau heeft. De hoofdfase kent een thematische opbouw waarbij de cursussen zich specifiek richten op een bepaald onderwerp. Deze thematische opbouw is bijvoorbeeld te herkennen in de cursussen: International Business Trade, Cross cultural management en Exportmanagement. Voorbereiding op de praktijkgerichte onderdelen van het programma, zoals de Student Company en de afstudeerstage vindt plaats door middel van een voorlichtingsbijeenkomst in het voorafgaande semester. De inhoudelijke voorbereiding vindt verspreid over meerdere cursussen plaats. Expertteams en Professional Core medewerkers werken samen aan horizontale samenhang in het programma. Zo voeren studenten in de cursus Opstap naar je eigen bedrijf een SWOT-analyse uit, daarbij kijken studenten naar het meso- en macroniveau dat aan de orde komt in de PC-cursus Algemene Economische Oriëntatie. In de Studentcompany, de stage en het afstuderen maken studenten gebruik van de PCcursussen Systematische probleemaanpak en Inleiding Presenteren en rapporteren. Het panel stelt vast dat de samenhang tussen de moderne vreemde talen en de andere cursussen sterker aangezet kan worden. Het is geen vanzelfsprekendheid dat verschillende vakdisciplines samenwerken, zo stelt het panel op basis van verschillende gesprekken. Studenten kunnen zelf, op verschillende manieren, profilering in het eigen programma aanbrengen. De student kiest, naast Engels, voor nog twee vreemde talen (Spaans, Frans of Duits). De student kan in stages en afstuderen inhoudelijke keuzes maken ten aanzien van het onderwerp en de leerdoelen die hij hiermee wil bereiken. Daarnaast kan NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 23/59

24 de student kiezen uit verschillende minoren. De studieloopbaancoach zorgt ervoor dat de keuzes die de student maakt, passen bij het beroepsprofiel en een evenwichtig studieprogramma. Nadat de opleidingscoördinator de uiteindelijke keuzes van de student heeft goedgekeurd, wordt een en ander vastgelegd in een digitaal studiecontract. De opleiding heeft aanvullende keuzeregels opgesteld die zijn opgenomen het opleidingsspecifieke deel van de OER. Uit de HBO-Monitor 2007 blijkt dat afgestudeerden positief zijn over de inhoudelijke samenhang in het programma. Ook studenten tonen zich positief over de samenhang in het programma in het gesprek met het panel. Het panel stelt vast dat de opleiding een samenhangend programma aanbiedt. Het panel wil daarbij opmerken dat afspraken tussen docenten over samenhang in het programma veelal op informele basis plaatsvinden. Aangezien het een klein docententeam betreft, is dit een passende werkwijze. Het panel pleit voor een grotere inhoudelijke samenhang tussen het talenonderwijs en de andere cursussen en komt daarom tot het oordeel voldoende. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft verschillende drempels in het programma opgenomen. Zo maakt de opleiding gebruik van het Negatief bindend studieadvies. Studenten moeten aan het eind van het eerste jaar tenminste 37,5 EC behaald hebben om de studie te mogen voortzetten. Na twee jaar dient de propedeuse (60 EC) behaald te zijn. De regelingen voor het bindend studieadvies zijn opgenomen in de OER. Naast het bindend studieadvies heeft de opleiding een stagedrempel ingevoerd. Wanneer de student in het vijfde semester op stage gaat, bestaat de drempel uit het behalen van de propedeuse en tenminste 15 EC van de hoofdfase. Voor de stage in het zesde semester geldt dat studenten naast de propedeuse 30 EC uit de hoofdfase behaald moeten hebben. De student mag pas aan de afstudeerstage beginnen wanneer hij in de hoofdfase ten minste 90 EC heeft behaald. Met betrekking tot een buitenlandstage gelden aanvullende taaleisen. Voordat de student op stage mag, wordt het advies van een docent met betrekking tot het taalniveau van de student gevraagd. Studenten hebben de mogelijkheid een extra vreemde taal te volgen. Twee vreemde talen, naast Engels zijn verplicht, een derde vreemde taal is een mogelijkheid. Docenten geven in het gesprek met het panel aan dat veel studenten van deze mogelijkheid gebruik maken. In het rooster is ruimte voor studenten om alle talen te volgen. 24/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

25 De opleiding heeft in het zelfevaluatierapport een overzicht van contacturen opgenomen. Het betreft de ingeroosterde contacturen (klokuren), begeleiding door docenten is daarin niet opgenomen. Voor de voltijdopleiding geldt dat studenten in het eerste jaar gemiddeld 13,5 tot 19,5 contactuur per week hebben. In het geval studenten deficiëntiecursussen volgen lopen de contacturen op tot 18 uur per week. In het tweede jaar zijn de contacturen 18 tot 21 uur per week en in het derde jaar gemiddeld 12 uur per week. In het eerste semester van het vierde jaar zijn 15 tot 18 contacturen per week. Studenten lopen stage en studeren af onder begeleiding van een docent en een begeleider op de werkplek. Een stagiair heeft in de stageperiode recht op minimaal 10 klokuren begeleiding door een docent. Gedurende de afstudeeropdracht heeft de student recht op 20 klokuren begeleiding (in verband met de begeleiding en beoordeling van de afstudeeropdracht). Daarnaast heeft een student recht op studieloopbaancoaching-contacturen gedurende de opleiding (8 uur in eerste jaar, 4 uur in het tweede, 3 uur in het derde en 3 uur in het vierde jaar). Deze uren worden deels gevuld met groepscontacten en deels met individuele gesprekken. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij gemiddeld 40 uur per week aan de studie besteden. Uit het programmaoverzicht blijkt dat de opleiding de studielast evenwichtig heeft verdeeld over de vier studiejaren. In de Onderwijs- en Examenregeling (OER) is vastgelegd dat toets- en tentamenuitslagen en les- en tentamenroosters binnen twee weken bekend zijn. In de meeste gevallen wordt de termijn behaald, zo geven studenten in het gesprek met het panel aan. Ook roosterwijzigingen worden op tijd doorgegeven, studenten kunnen zich aanmelden voor een sms-service, waarbij studenten op de hoogte worden gehouden van veranderingen. Studieresultaten van studenten worden bijgehouden via Infonet. Studenten kunnen de resultaten daar zelf in opzoeken. Daarnaast kunnen zij geïnformeerd worden via een sms-bericht over hun resultaten. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij geen struikelvakken in het programma herkennen, hoewel de vakken bedrijfseconomie en statistiek door studenten moeilijk gevonden worden. Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 blijkt dat studenten tevreden zijn over de studielast. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 25/59

26 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De toelatingseisen voor verschillende categorieën instromers zijn vastgelegd in het opleidingsspecifiek deel van de OER. De toelating is gebaseerd op landelijke afspraken en wet- en regelgeving voor toelating van mbo ers, havisten en vwo ers. Indien aspirantstudenten ouder zijn dan 21, kunnen zij gebruikmaken van een 21+-regeling (toelatingsexamen). Het toelatingsexamen bestaat (afhankelijk van het land van herkomst van de aspirant-student) uit een test Nederlands, een test Algemene economie, een test Engels en een gesprek met de programma coördinator om de intrinsieke motivatie te beoordelen. Om de aansluiting tussen vooropleiding en hogeschool te bevorderen, is hogeschoolbreed een studiebegeleidingsysteem ingevoerd. Gedurende de studie worden studenten begeleid door dezelfde studieloopbaanbegeleider. Daarnaast heeft de hogeschool een aansluitingscoördinator aangesteld. Eén van zijn taken is de inhoudelijke afstemming tussen vo en hbo. De hogeschool participeert daartoe in een Zeeuws aansluitingsnetwerk, het netwerk organiseert tweejaarlijks bijeenkomsten voor docenten (vo en hbo) om inhoudelijke informatie uit te wisselen. De opleiding houdt rekening met de kwalificaties van instromende studenten door de werkvormen in de propedeuse daarop aan te passen. Er wordt gebruik gemaakt van begeleidende werkvormen als hoorcollege, instructiecollege en brainstorming. In de hogere leerjaren is gekozen voor meer studentgestuurde werkvormen als groepswerk, individuele opdrachten en projectwerk. Studenten kunnen deficiëntiecursussen volgen op het gebied van Frans, Duits en Spaans. De opleiding geeft op verschillende manieren vorm aan de voorlichting van de opleiding: brochures, website, meeloopdagen, voorlichtingsdagen op de hogeschool en voorlichting op vo-scholen en roc s. Daarnaast kent de opleiding een scholierenmanifestatie waarbij middelbare scholieren worden uitgenodigd en voorlichting krijgen over de opleiding van hun keuze. Scholieren kunnen deelnemen aan een bedrijfssimulatiespel dat begeleid wordt door docenten en studenten van de opleiding. De Academie voor Economie heeft een EVC-procedure opgestart, die momenteel in pilotfase verkeert. De hogeschool werkt in regionaal verband aan het opzetten van een EVC-centrum. Hogeschool Zeeland heeft de Code of Conduct getekend. De opleiding kent nu nog een mhbo-route, waarbij de mbo-opleiding Middelbaar Toeristisch en Recreatief Onderwijs (MTRO) aan de IBL-opleiding gekoppeld is. Mbostudenten volgen tijdens het derde en vierde jaar van hun mbo-opleiding onderdelen van het hbo-onderwijs. Daarnaast is de inhoudelijke overlap zoveel mogelijk uit het traject gehaald. Voor de student ontstaat een zevenjarig traject, waarbij hij na vier jaar het mbo-diploma haalt en vervolgens na drie jaar het hbo-diploma. In de toekomst stapt de opleiding van dit systeem af, zo blijkt uit het gesprek met het opleidingsmanagement. Studenten met deze mbo-vooropleiding volgen vanaf dan het reguliere vierjarige traject. De opleiding onderzoekt of er een driejarig traject voor vwo ers gerealiseerd kan worden. Inmiddels hebben enkele activiteiten plaatsgevonden, de opleiding hoopt in 2010 met de uitvoering te kunnen starten. 26/59 NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt)

27 Uit het Studenttevredenheidsonderzoek 2008 blijkt dat studenten tevreden zijn over de aansluiting van de opleiding op de vooropleiding. Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding bestaat uit 240 EC, verdeeld over vier studiejaren van 60 EC. De verdeling van studiepunten is vastgelegd in de OER en inzichtelijk gemaakt op het Infonet. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het didactisch concept, het Koersbepalend Leren, van de opleiding is vastgelegd in het HZ-Onderwijskompas. De kern van het concept is dat er wordt uitgegaan van de sociaalconstructivistische visie op leren, waarbij leren zowel binnen- als buitenschools en in formele en informele situaties plaatsvindt. Het onderwijs is gericht op het verwerven en realiseren van competenties bij studenten. Er wordt een toenemende zelfstandigheid van de student gevraagd gedurende de opleiding. De verantwoordelijkheid voor het leerproces verschuift in de loop van de studie van de docent naar de student. Dit komt tot uitdrukking in afnemende docentbegeleiding tijdens opdrachten en door toenemende keuzemogelijkheden voor de student in cursussen, minoren, stage en afstuderen. De opleiding heeft in een matrix de gehanteerde werkvormen afgezet tegen de cursussen, zodat inzichtelijk wordt of er voldoende variatie in werkvormen in de opleiding is opgenomen. Gebruikte werkvormen zijn onder andere: onderzoekend leren, werken met casuïstiek, probleemgestuurd leren, zelf- en groepsinstructie, werk- en hoorcolleges, simulaties en groepsopdrachten voor kleine groepen. De docenten kiezen voor meerdere werkvormen in hun cursus. Zo wordt bij de cursus Introductie Toeristisch Werkveld gebruik gemaakt van een instructie, een excursie en simulatie, studenten schrijven een rapport en maken opdrachten. Het panel heeft de matrix en cursusinhouden bestudeerd en gesprekken met studenten gevoerd en stelt vast dat de opleiding een gevarieerde mix van werkvormen aanbiedt, die past bij de doelstellingen van de opleiding. NQA - visitatie Hogeschool Zeeland, hbo-bacheloropleiding International Business and Languages (vt) 27/59