Hogeschool Helicon, Zeist

Transcriptie

1 Hogeschool Helicon, Zeist Opleiding: Docent Muziek; hbo-bachelor Croho: Varianten: voltijd Visitatiedatum: 20 oktober 2008 Netherlands Quality Agency (NQA) Utrecht, december 2008

2 2/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

3 Inhoud Inhoud 3 Deel A: Onderwerpen Voorwoord Inleiding Werkwijze Oordeelsvorming Oordelen per facet en onderwerp 11 Deel B: Facetten 13 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 15 Onderwerp 2 Programma 18 Onderwerp 3 Inzet van personeel 30 Onderwerp 4 Voorzieningen 33 Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 36 Onderwerp 6 Resultaten 40 Deel C: Bijlagen 43 Bijlage 1: Onafhankelijkheidsverklaring panelleden 44 Bijlage 2: Deskundigheden panelleden 51 Bijlage 3: Bezoekprogramma 55 Bijlage 4: Overzichtslijst van door de opleiding ter inzage gelegd materiaal 56 Bijlage 5: Domeinspecifieke referentiekader en opleidingscompetenties 57 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 3/59

4 4/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

5 Deel A: Onderwerpen NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 5/59

6 6/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

7 1.1 Voorwoord Dit rapport is het verslag van het panel dat in opdracht van NQA de opleiding Docent Muziek van Hogeschool Helicon heeft onderzocht. Het beschrijft de werkwijze, de bevindingen en de conclusies. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in het kader van de accreditatie van hogere beroepsopleidingen. Het onderzoek is begonnen in juli 2008 toen het zelfevaluatierapport bij NQA is aangeleverd. Als onderdeel van het onderzoek heeft het panel de opleiding gevisiteerd op 20 oktober Het panel bestond uit: De heer G. Hilbolling (dagvoorzitter, domeinpanellid); De heer dr. F.G. Evelein (domeinpanellid); De heer D.P. Mulder (studentpanellid); Mevrouw ing. I.J.M. de Jong (NQA-auditor). De heer P. van Achteren BLL(NQA-auditor); Dit panel voldoet aan de eisen zoals gesteld in het document Protocol ter beoordeling van de werkwijze van visiterende en beoordelende instanties van de NVAO (oktober 2007). Het panel beschikt over relevante werkvelddeskundigheid en over vakdeskundigheid. Onder vakdeskundigheid wordt verstaan het vertrouwd zijn met de meest recente ontwikkelingen en vertrouwd met lesgeven en beoordeling en toetsing minstens op het niveau/oriëntatie van de te beoordelen opleiding. Daarnaast beschikt het panel over onderwijsdeskundigheid, studentgebonden deskundigheid en visitatiedeskundigheid (zie bijlage 2). Het rapport bestaat uit drie delen: Deel A: een hoofdrapport, het Onderwerprapport, waarin de oordelen van het panel over de basiskwaliteit van de opleiding op onderwerpniveau worden uitgesproken met daarbij de overwegingen waarop die oordelen zijn gebaseerd. Het gaat hier om oordelen in de gradatie positief/negatief. Tevens wordt hier het eindoordeel geformuleerd. Deel B: een Facetrapport waarin op facetniveau door het panel oordelen en argumenten ter onderbouwing van dat oordeel worden gegeven. De oordelen gaan uit van de vierpuntsschaal (onvoldoende, voldoende, goed en excellent) conform het voorschrift van de NVAO. Uitzondering hierop is facet 2.6, als gevolg van aanvullende instructies van de NVAO wordt hier het oordeel voldaan of niet voldaan gegeven. Dit Facetrapport vormt de basis van het Onderwerprapport. Deel C: hierin zijn alle relevante bijlagen opgenomen. 1.2 Inleiding Hogeschool Helicon is in 1974 begonnen met een driejarige opleiding tot onderwijzer en kleuterleidster. De aanwijzing van de opleiding tot onderwijzer vond plaats in 1979, de bekostiging volgde in Met ingang van groeiden beide opleidingen uit tot een vierjarige geïntegreerde opleiding voor het basisonderwijs (Pabo). In 1995 vond een fusie plaats met de aangewezen opleiding Docent Dans VO, waartoe ook de Opleiding Euritmie behoorde. In 1996 verkreeg de Opleiding Docent Dans/Euritmie NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 7/59

8 bekostiging. De Opleiding Euritmie ging als aangewezen opleiding zonder bekostiging verder. In 1998 vond een fusie plaats met de aangewezen opleiding Muziek en docent Muziek, die viel onder de Stichting Vrije Muziek Academie. Hogeschool Helicon is een hogeschool op antroposofische grondslag. De antroposofie is een spirituele mens- en wereldbeschouwing die aan het begin van de twintigste eeuw is ontwikkeld door de Oostenrijker Rudolf Steiner. Op een aantal gebieden heeft de antroposofie invloed in onze samenleving: onder andere op het gebied van geneeskunde, landbouw en onderwijs. Hogeschool Helicon richt zich op het laatste gebied. Zij omvat thans drie lerarenopleidingen, te weten de lerarenopleiding basisonderwijs, de Opleiding Docent Dans/Euritmie en de Opleiding Docent Muziek. Deze scholen voor primair en voortgezet onderwijs die zich op de antroposofie baseren, heten in Nederland vrijescholen. Zij is voor deze scholen de grootste opleider van nieuwe leraren en docenten. De start van de Opleiding Docent Muziek dateert van De opleiding wilde aansluiten bij het leerplan muziek van de Duitse vrijescholen, die alle over een eigen koor en een eigen orkest beschikten. Dat bleek echter niet haalbaar voor de Nederlandse markt. De opleiding heeft daarom het Duitse leerplan geschikt gemaakt voor de Nederlandse vrijescholen. Deze academie begon in Nijmegen als een opleiding voor mensen die zich verder wilden scholen en verdiepen in muziek volgens de opvattingen van de antroposofie. In het cursusjaar vond de verhuizing naar Zeist plaats. De opleiding is begonnen zonder financiële ondersteuning van overheidswege. Ze was zelfs niet aangewezen. Ze leidde daarom haar studenten op voor het staatsexamen. Dat deed ze met succes en dat gaf vertrouwen om te streven naar de status van aangewezen instelling, zeker toen het staatsexamen werd afgeschaft. De aanwijzing werd verleend met ingang van het cursusjaar In 2002 ontving de eerste afgestudeerde van de aangewezen Opleiding Docent Muziek van de Hogeschool Helicon haar getuigschrift. Het ontbreken van bekostiging werd echter steeds sterker gevoeld door de opleiding en de studenten. Daarom werd er een strategisch plan ontworpen, waarvan onderdeel was de aansluiting bij de bekostigde Hogeschool Helicon. In augustus 1998 was het zo ver: de fusie met Hogeschool Helicon was een feit. Deze fusie lag in het verlengde van de reeds enige jaren bestaande samenwerking. In 2005 verkreeg de opleiding Docent Muziek bekostiging. Hiermee werd deze opleiding de derde bekostigde opleiding van Hogeschool Helicon. De opleiding heeft op dit moment een laag studentental. Hogeschool Helicon heeft daarom samen met de opleiding een studentwervingsplan opgezet om hierin verbetering te brengen. Zowel de hogeschool als de opleiding zijn ervan overtuigd dat er ruimte is voor een opleiding die zich door de antroposofie laat inspireren, niet alleen voor docenten aan vrijescholen, maar ook voor docenten aan reguliere scholen en voor dirigenten van amateur orkesten en koren. In onze globaliserende, eenzijdig economisch gedreven samenleving is er behoefte aan docenten, dirigenten en muzikanten die muziek in een wijder, in casu antroposofisch, perspectief kunnen zetten. Onderdeel van het studentwervingsplan is de verhuizing van de opleiding naar Den Haag, waar de Euritmie Academie (Opleiding docent dans/euritmie) van 8/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

9 Hogeschool Helicon is gevestigd. De samenwerking met deze kunstvakdocentenopleiding zal beide docentenopleidingen ten goede komen. Er zal een Academie voor Dans en Muziek ontstaan. 1.3 Werkwijze De beoordeling van de opleiding door het panel verliep volgens de werkwijze zoals die is neergelegd in het Beoordelingsprotocol van NQA. Deze werkwijze wordt hieronder beschreven. Het onderzoek vond plaats op basis van het domeinspecifieke referentiekader dat voor de opleiding geldt (zie facet 1.1). NQA onderscheidt drie fasen in het visiteren: de voorbereidingsfase, het eigenlijke bezoek door het panel en de rapportagefase. Hieronder volgt een korte toelichting per fase. De voorbereidingsfase Allereerst heeft een NQA-auditor het zelfevaluatierapport gecontroleerd op kwaliteit en compleetheid (de validatie) en daarmee op bruikbaarheid voor de visitatie. Vervolgens bereidden de panelleden zich in de periode september/oktober 2008 inhoudelijk voor op het bezoek d.d. 20 oktober Zij bestudeerden het zelfevaluatierapport (en bijlagen), formuleerden hun voorlopige oordelen op basis van argumenten en zij formuleerden vraagpunten. Zij gaven hun bevindingen door aan de NQA-auditor. Op basis van een overzicht van voorlopige oordelen inventariseerde de NQA-auditor tenslotte kernpunten en prioriteiten voor materialenonderzoek en gesprekken. Tijdens een voorbereidende vergadering is het bezoek door het panel voorbereid. De opleiding heeft in haar zelfevaluatierapport kenbaar gemaakt voor welk domeinspecifiek referentiekader zij kiest. De NQA-auditor heeft met de domeindeskundigen in het panel bekeken of sprake is van adequate domeinspecifieke doelstellingen, of dat nadere aanvulling dan wel nadere specificatie nodig is. In het facetrapport is aangegeven op welke landelijke beroeps- en opleidingsprofielen het domeinspecifieke kader (en het opleidingsprogramma) is gebaseerd. Het bezoek door het panel NQA heeft een bezoekprogramma ontwikkeld voor de (dag-)indeling van het bezoek door het panel dat is aangepast aan de specifieke situatie van de opleiding (bijlage 3). Er vonden gesprekken plaats met het opleidingsmanagement, docenten, studenten, afgestudeerden en met werkveldvertegenwoordigers. Aan het begin en tijdens het bezoek heeft het panel ter inzage gevraagd materiaal bestudeerd. Tussen de gesprekken door heeft het panel ruimte ingelast om de bevindingen uit te wisselen en te komen tot gezamenlijke en meer definitieve (tussen-)oordelen. De bevindingen zijn door de panelleden beargumenteerd. Aan het einde van het bezoek heeft de voorzitter een mondelinge terugkoppeling gegeven van enkele indrukken en ervaringen van het panel, zonder expliciete oordelen uit te spreken. NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 9/59

10 De fase van rapporteren Door NQA is, op basis van de bevindingen van het panel, een tweeledige rapportage opgesteld, bestaande uit een facetrapport en een onderwerprapport, waarin de kwaliteit van de opleiding is beoordeeld. Met dit rapport kan de opleiding accreditatie aanvragen bij de NVAO. De opleiding heeft in november 2008 een concept van het Facetrapport (deel B) voor een controle op feitelijke onjuistheden ontvangen. Naar aanleiding daarvan zijn enkele wijzigingen aangebracht. In het Onderwerprapport (deel A) wordt door NQA een oordeel op de onderwerpen en op de opleiding als geheel gegeven. Dit rapport is in december 2008 voor een controle op feitelijke onjuistheden aan de opleiding voorgelegd. Het definitieve rapport is door het panel vastgesteld in december Het visitatierapport is uiteindelijk in december 2008 ter beschikking gesteld aan de opleiding, die het samen met de accreditatieaanvraag kan indienen bij de NVAO. 1.4 Oordeelsvorming In dit hoofdstuk wordt per onderwerp een oordeel uitgesproken op basis van weging van de facetten die van dat onderwerp deel uitmaken. Bij deze weging spelen de beslisregels zoals die door NQA in het Beoordelingsprotocol zijn geformuleerd en nader uitgewerkt in de notitie Handreiking voor oordeelsvorming een belangrijke rol. Tevens is bij de beoordeling rekening gehouden met accenten die de opleiding eventueel legt, het domeinspecifieke kader en een vergelijking met andere relevante opleidingen op een aantal aspecten. Het eindoordeel is voorzien van een aanvullende tekst als sprake is van: weging van de oordelen op facetniveau; benchmarking; generieke bevindingen die het facetniveau overschrijden; bepaalde accenten respectievelijk best practices. In de oordelen per onderwerp wordt steeds een herhaling gegeven van de oordelen op de facetten gevolgd door een weging die leidt tot het eindoordeel. De (uitgebreide) argumentatie is te vinden in het facetrapport. 10/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

11 1.5 Oordelen per facet en onderwerp Totaaloverzicht van oordelen op facet- en onderwerpniveau Onderwerp/Facet Opleiding Docent Muziek Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed 1.2 Niveau bachelor Goed 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 2 Programma 2.1 Eisen HBO Voldoende 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed 2.4 Studielast Goed 2.5 Instroom Goed 2.6 Duur Voldaan 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed 2.8 Beoordeling en toetsing Voldoende Totaaloordeel Positief Onderwerp 3 Inzet van personeel 3.1 Eisen HBO Goed 3.2 Kwantiteit personeel Goed 3.3 Kwaliteit personeel Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 4 Voorzieningen 4.1 Materiële voorzieningen Voldoende 4.2 Studiebegeleiding Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 5 Interne kwaliteitszorg 5.1 Evaluatie resultaten Goed 5.2 Maatregelen tot verbetering Goed 5.3 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en het beroepenveld Goed Totaaloordeel Positief Onderwerp 6 Resultaten 6.1 Gerealiseerd niveau Goed 6.2 Onderwijsrendement Voldoende Totaaloordeel Positief NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 11/59

12 Doelstellingen opleiding Alle facetten behorend bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Programma De facetten 2.2, 2.3, 2.4, 2.5 en 2.7 zijn met goed beoordeeld. De facetten 2.1 en 2.8 zijn met voldoende beoordeeld. Aan facet 2.6 is voldaan. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Inzet van personeel Alle facetten behorend bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Voorzieningen Facet 4.1 is met voldoende beoordeeld en facet 4.2 is met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Interne kwaliteitszorg Alle facetten behorend bij dit onderwerp zijn met goed beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Resultaten Facet 6.1 is met goed beoordeeld en facet 6.2 is met voldoende beoordeeld. Het oordeel op het onderwerp is voor de opleiding derhalve positief. Totaaloordeel Op grond van voorgaand schema en de inhoudelijke onderbouwing daarvan blijkt dat de opleiding op de zes onderwerpen positief scoort. De conclusie is dat het totaaloordeel over de opleiding POSITIEF is. 12/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

13 Deel B: Facetten NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 13/59

14 14/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

15 Onderwerp 1 Doelstelling van de opleiding Facet 1.1 Domeinspecifieke eisen Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein (vakgebied/discipline en/of beroepspraktijk). Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij de ontwikkeling van de competenties en gedragsindicatoren heeft het Sectorale Adviescollege Kunstonderwijs (SAC-Kunst) van de HBO-raad een regisserende rol gespeeld. Dit SAC heeft vijf domeinen onderscheiden, waaronder het domein Muziek. In dit domein is vervolgens het beroepsprofiel Docent Muziek ontwikkeld. Hierbij is via de Federatie van Kunstenaarsverenigingen het beroepenveld betrokken geweest. De opleiding is betrokken bij het Landelijk Overleg Opleidingen Docent Muziek (O2DM) en het Netwerk KVDO. In de bijeenkomsten van deze organisaties wordt over het beroepsprofiel en de daaruit afgeleide competenties en gedragsindicatoren gesproken. De opleiding Docent Muziek (ODM) hanteert als uitgangspunt en einddoel de competenties die zijn vastgesteld door de werkgroep Opleidingsprofiel Muziek Netwerk van het netwerk Kunstvakdocentenopleidingen (KVDO). De competenties zijn vastgelegd in het landelijk Opleidingsprofiel Docent Muziek (2003). De werkgroep heeft aan deze competenties een aantal globale startbekwaamheden gekoppeld, die de opleiding heeft aangescherpt in het licht van de antroposofische mens- en wereldbeschouwing. De tien landelijke competenties zijn: - Creërend vermogen - Ambachtelijk vermogen - (kunst)pedagogisch vermogen - Didactisch vermogen - Operationaliserend vermogen - Vermogen tot samenwerking - Communicatief vermogen - Reflectief vermogen - Vermogen tot groei en vernieuwing - Omgevingsgerichtheid De competenties sluiten aan bij de competenties die door de Stichting beroepskwaliteit leraren en ander onderwijspersoneel (SBL) zijn opgesteld en die zijn opgenomen in het Besluit Bekwaamheidseisen Onderwijspersoneel. De opleiding wil dat deze competenties en de hieraan gekoppelde bekwaamheidseisen zijn ingebed in een eigen geëxpliciteerde visie op het beroep, die (h)erkend is door docenten, studenten en werkveld. Deze visie is gerelateerd aan de antroposofische mens- en wereldbeschouwing als zingevende en richtingwijzende inspiratiebron. NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 15/59

16 De opleiding heeft de tien landelijke competenties en de ontwikkeling van de eigen versie van de startbekwaamheden in samenwerking met het beroepenveld ingevoerd. In de Werkveldcommissie is deze nadere invulling van de gedragsindicatoren besproken en vastgesteld. De opleiding leidt docenten op die in de eerste plaats hun weg zullen vinden binnen het onderwijs van de vrijescholen (basis- en voortgezet onderwijs) in Nederland. De competenties geven echter ook de mogelijkheid als docent in andere dan vrijescholen te doceren, in muziekscholen les te geven of een eigen beroepspraktijk op te zetten. De opleiding onderhoudt contacten met buitenlandse instituten die muziek bestuderen en muziekonderwijs verzorgen, zoals de Freie Hochschule für Geisteswissenschaften in Dornach, Zwitserland. De Sektion für Redende und Musizierende Künste van deze hogeschool doet onderzoek naar de functie van muziek in therapie en onderwijs. Medewerkers van Hogeschool Helicon en de opleiding bezoeken conferenties van de Freie Hochschule. Daarnaast onderhoudt de opleiding nauwe contacten met het Institut für Waldorf-pädagogik in Witten Annen, Duitsland. Met dit instituut vindt regelmatig overleg plaats over ontwikkeling van het curriculum en erkenning van elkaars programma s in verband met de uitwisseling van studenten en programmaonderdelen. Ook met de Rudolf Steiner Universiteit van Järna in Zweden zijn er contacten. Zo doceert een van de docenten van de opleiding aan deze universiteit. Ten slotte kan het contact met het Institute Tonalis in Groot Brittannië dat bijna twintig jaar geleden werd opgericht door Michael Deason-Barrow genoemd worden. Michael Deason-Barrow geeft regelmatig gastlessen op de opleiding. De opleiding doet onderzoek naar de mogelijkheid om Duitse studenten met de opleiding Institut für Waldorf-Pädagogik uit Witten Annen versneld het bachelordiploma Docent Muziek te doen halen aan de Helicon-opleiding. Hiertoe zal in een curriculumvergelijking uitgevoerd worden. De opleiding onderzoekt of in cursusjaar een uitstroomprofiel Vocaal ontwikkeld kan worden. Ten opzichte van andere nationale Docent Muziekopleidingen onderscheidt deze opleiding zich met haar antroposofische mens- en wereldbeschouwing. Daarin is deze opleiding uniek. In het internationale werkveld zijn verschillende Docent Muziekopleidingen die de antroposofische visie als basis van het onderwijs hebben. De opleiding is voornemens haar curriculum in 2009 te vergelijken met het curriculum van een vergelijkbare Duitse opleiding docent muziek die aangeboden wordt aan het Institut für Waldorf-Pädagogik te Witten Annen. De opleiding geeft aan dat in Duitsland de omschrijving van het curriculum aan de hand van competenties nog in ontwikkeling is. Op basis van bestudeerde vakbeschrijvingen stelt de opleiding vast dat de betreffende opleiding inhoudelijk en qua niveau vergelijkbaar is met de Nederlandse opleidingen docent muziek. 16/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

17 Facet 1.2 Niveau bachelor Goed Criterium - De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een bachelor. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding heeft haar visie op het bachelorniveau beschreven in het onderwijsbeleidsdocument Klankkleur. Hierbij is de omschrijving van de Dublindescriptoren van het bachelorniveau de norm. De opleiding heeft de Dublin-descriptoren vervolgens beschreven op het niveau van hoofdfasebekwaam, afstudeerbekwaam, en startbekwaam. Deze fasen lopen van eenvoudig naar complex. De student is hoofdfasebekwaam na afronding van het eerste studiejaar en afstudeerbekwaam na afronding van de eerste drie jaar van de opleiding. Aan het einde van de opleiding is de student startbekwaam, dat wil zeggen dat de beheersing van de competenties zich op het niveau van de Dublin descriptoren bevindt. Concreet: de student kan in de praktijk functioneren als Docent Muziek. In het document Klankkleur heeft de opleiding een competentievergelijking opgenomen, waarin een koppeling wordt gemaakt naar de Dublin descriptoren. Kennis en Inzicht is bijvoorbeeld gekoppeld aan de competenties creërend vermogen, ambachtelijk vermogen, (kunst)-pedagogisch vermogen en didactisch vermogen. Het Toepassen van kennis en inzicht komt met name terug in de competenties creërend vermogen, didactisch vermogen, operationaliserend vermogen en omgevingsgerichtheid. Oordeelsvorming is gekoppeld aan didactisch vermogen, communicatief vermogen, reflectief vermogen en omgevingsgerichtheid. Communicatie komt met name terug in de competenties communicatief vermogen en vermogen tot samenwerking. Leervaardigheden komen vooral aan de orde in reflectief vermogen en vermogen tot groei en vernieuwing. Het panel stelt vast dat de eindkwalificaties van de opleiding aansluiten bij de (internationaal) geaccepteerde kwalificaties van een bachelor. De Dublin-descriptoren zijn gerelateerd aan de competenties en de leerdoelen van het curriculum. Facet 1.3 Oriëntatie HBO bachelor Goed Criteria - De eindkwalificaties zijn mede ontleend aan de door (of in samenspraak met) het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. - De eindkwalificaties weerspiegelen het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een hbo-opleiding vereist is of dienstig is. NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 17/59

18 Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Bij dit facet worden de argumenten van de facetten 1.1 en 1.2 meegenomen. De landelijk geformuleerde bekwaamheidseisen voor de Docent Muziek zijn tot stand gekomen in samenspraak met het werkveld. Het werkveld is verder via de werkveldcommissie betrokken bij de opleiding en ziet toe op de relevantie, de oriëntatie en het niveau van de opleiding. De opleiding stelt zich ten doel docenten muziek af te leveren die beschikken over de competenties die door de opleidingen Docent Muziek gemeenschappelijk zijn opgesteld en vastgesteld, waarbij een ruime kennis over zowel de ontwikkeling van mens en mensheid, de muziek en muziekhistorie, de cultuur en de samenleving als over een goede beheersing van de stem en een of meer (begeleidings-)instrumenten essentieel is. De opleiding wil docenten opleiden die in staat zijn met hun leerlingen te werken vanuit een perspectief op mens en wereld dat uitgaat van de antroposofische mens- en wereldbeschouwing. De opleiding is gericht op het vervullen van docentfuncties in het basis- en voortgezet onderwijs, zowel in het reguliere onderwijs als op vrijescholen. De opleiding heeft de landelijke eindkwalificaties ingebed in het perspectief van de antroposofische mens- en wereldbeschouwing. De studenten zijn daardoor goed in staat te functioneren als docent op vrijescholen in het bijzonder. Ook daarbuiten kunnen de studenten na hun afstuderen emplooi vinden, bijvoorbeeld in het reguliere onderwijs, muziekcentra of -podia en in een eigen muziekpraktijk. Onderwerp 2 Programma Facet 2.1 Eisen HBO Voldoende Criteria - Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. - Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied/de discipline. - Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De literatuur die de opleiding voorschrijft en aanbeveelt aan studenten is vastgelegd in de Literatuurlijst. Daarnaast is per vak in de Onderwijsgidsen verplichte en aanbevolen literatuur opgenomen. Het panel heeft de literatuurlijst bestudeerd en stelt vast dat er relevante werken door studenten worden gelezen. De lijst bevat de standaardwerken voor de Docent Muziek. Het panel ziet ook hier de duidelijke signatuur van de opleiding terug, een deel van de literatuur heeft een antroposofische inslag. Studenten lezen ook enkele Duits- en Engelstalige werken. Naast de bestudering van de verplichte literatuur, die getoetst 18/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

19 wordt, stimuleert de opleiding de studenten hun vakkennis te vergroten door bestudering van vakliteratuur, door concertbezoek en door op te treden als musicus. Beroepsvaardigheden omvatten in een opleiding Docent Muziek twee elementen: de vaardigheden van de docent en de vaardigheden van de musicus. De docentvaardigheden worden in de eerste plaats geoefend in de hospiteer- en stageperiode. In ieder jaar lopen de studenten stage of hospiteren zij. In totaal lopen studenten 34 EC van de opleiding stage, met een oplopend aantal uren naarmate de studie vordert. In de hospiteerstages krijgen studenten onderzoeksopdrachten mee, waarbij studenten leren kinderen te observeren. Het tweede element van de beroepsvaardigheden gaat over de beheersing van een muziekinstrument en de eigen stem. In de eerste twee jaren worden hier veel contacturen voor ingeruimd. De studenten worden geacht veel tijd te besteden aan de praktische muziekbeoefening buiten de directe lessen. Naast stages werken studenten mee aan projecten in het beroepenveld. Zo werken studenten bijvoorbeeld mee aan muziekateliers, concerten en workshops. In totaal brengen studenten 20-25% van de studie in de praktijk door. In de Stagegids heeft de opleiding informatie over de stages vastgelegd. Per studiejaar is aangegeven welke stages studenten lopen. In de propedeuse heeft de stage een oriënterend karakter waarbij studenten zowel op reguliere als op vrije scholen observeren en stagelopen. In blok 2 van de propedeuse beginnen studenten met het observeren van kinderen op een reguliere- en een vrije basisschool. In blok 3 gaan studenten op de vrijeschool middenbouw observeren en op een vrije basisschool zelf lesgeven. In blok 4 gaan studenten observeren in de Vrijeschool bovenbouw en zelf lesgeven in de middenbouw. In het tweede studiejaar gaan studenten in verschillende afdelingen van de vrije school stages lopen, waarbij studenten zelf lesgeven. De moeilijkheidsgraad in opdrachten neemt daarbij toe. In het derde jaar gaan studenten wederom stages lopen in de Vrijescholen (met name bij klassen 9 tot en met 12). Daarnaast is in blok 4 een stage opgenomen die in het teken staat van Culturele en kunstzinnige vorming (Kunstvak algemeen en Kunstvak Muziek). In het derde jaar zijn studenten naast de stages in het onderwijs bezig met het leren leiding geven aan een koor. In het vierde jaar zijn hospiteerstages opgenomen in minstens een Centrum voor kunstzinnige vorming, een culturele instelling en een Therapeuticum. Daarnaast lopen studenten stages in het Primair of voortgezet onderwijs, zo mogelijk in samenhang met het afstudeeronderwerp. De mentoren op de stagescholen worden betrokken bij de beoordeling van de studenten. De docenten van de stagescholen worden daarnaast betrokken bij de verdere ontwikkeling van het programma en bij de beoordeling van het niveau van de opleiding. De opleiding onderhoudt structurele contacten met de beroepspraktijk door de werkveldcommissie, bezoeken van docenten aan stagiaires op de stagescholen en door contacten met Platform van Vrijescholen Primair Onderwijs en het Platform van Vrijescholen Voortgezet Onderwijs. De praktijkgerichtheid van het onderwijs wordt verder gewaarborgd door het inzetten van gastdocenten uit binnen- en buitenland. Daarnaast werken alle docenten, inclusief de directeur, in de beroepspraktijk naast het docentschap aan de opleiding of hebben dat recent nog gedaan. Veel studiemateriaal wordt daardoor rechtstreeks ontleend aan de praktijk. NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 19/59

20 Het panel heeft verschillende stageverslagen van de studenten bestudeerd. Het panel is over het algemeen positief over deze verslagen. In de verslagen zijn veelal lesprogramma s opgenomen. De opleiding heeft met ingang van cursusjaar het portfolio voor studenten ingevoerd. Onderdeel hiervan is de reflectie op de ontwikkeling die de student doormaakt. Deze reflecties staan in de begeleidingsgesprekken centraal. In het jaar van invoering is dit onderdeel naar de mening van het panel nog wat onderbelicht gebleven, zij het dat in de gesprekken met studenten blijkt dat zij hun ontwikkeling wel goed kunnen verwoorden. Het panel is van mening dat dit onderdeel meer aandacht moet krijgen in de portfolio s, omdat de studenten daardoor hun eigen ontwikkeling kunnen teruglezen. De opleiding heeft aangegeven dat zij het daarmee eens is en dat reflectie een steeds grotere plaats in de portfolio s is gaan innemen en in de begeleidingsuren reeds centraal staat. De docenten van de opleiding nemen regelmatig deel aan conferenties over de ontwikkeling van het beroep Docent Muziek, van muziek en van het muziekonderwijs al dan niet in antroposofisch perspectief; dit heeft bijdragen aan boeken en artikelen in vaktijdschriften opgeleverd. Toegepast onderzoek in de opleiding is met name gericht op onderzoek naar het kind of de leerling: waar staat het kind in zijn ontwikkeling en welke lesstof bied ik als docent aan. Naast dit type toegepast onderzoek leren studenten gedurende de opleiding literatuuronderzoek uit te voeren. Het literatuuronderzoek komt met name terug in de afstudeerscriptie, vergelijk facet 6.1. Het panel heeft het studiemateriaal van de opleiding bestudeerd en stelt vast dat het materiaal aan de beroepspraktijk waar de opleiding voor opleidt, ontleend is. Docenten ontwikkelen gedeeltelijk zelf readers en gebruiken daar de eigen ervaring bij. Het panel merkt daarbij op dat thema s die samenhangen met de actuele jeugdcultuur weinig vertegenwoordigd zijn in het programma. Ook vertegenwoordigers van het vrije schoolwerkveld geven aan dat zij dit actuele onderdeel missen in de opleiding. De opleiding geeft aan naar aanleiding van deze kritiek het programma met ingang van het studiejaar op een aantal punten aangepast te hebben, waardoor meer dan in het verleden ook de popmuziek deel uitmaakt van de opleiding. Studenten geven in evaluaties aan dat zij de praktijkgerichtheid van de opleiding zeer waarderen. Zij zijn tevreden over de kwaliteit van de opdrachten, maar zouden wel wat meer projectmatig willen werken. Tevens spreken zij een voorkeur uit voor blokstages boven de huidige lintstages. Uit de evaluaties en het gesprek met de studenten blijkt dat studenten de opleiding actueel vinden. In gesprek met het panel geven de studenten aan tevreden te zijn over de stages die ze bij de verschillende soorten onderwijsinstellingen lopen, daarnaast geven ze aan dat de opleiding minder nadruk zou moeten leggen op waarnemen (hospiteren) en meer op actief lesgeven. Door de kanttekeningen van de studenten ten opzichte van de stage en kanttekeningen van het werkveld ten opzichte van thema s als jeugdcultuur, komt het panel tot het oordeel voldoende. 20/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

21 Facet 2.2 Relatie doelstellingen en inhoud programma Goed Criteria - Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties, qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. - De eindkwalificaties van de doelstellingen zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. - De inhoud van het programma biedt studenten de mogelijkheden om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het eerste jaar is de opleiding gericht op het beroep Docent Muziek in de volle breedte. Het tweede jaar is gericht op de verwerking en verdieping van de stof door de student. In het derde jaar moet de student vanuit de verdieping zijn kennis en vaardigheden kunstzinnig verwerken om ten slotte in het vierde jaar de volle breedte van het beroep te kunnen uitoefenen. Ieder leerjaar is opgedeeld in vier blokken. De opleiding biedt in ieder blok vakken aan die beschreven staan in de Onderwijsgidsen. In de onderwijsgidsen zijn de vakken per jaar opgenomen volgens een voorgeschreven stramien: doel, inhoud, werkvormen, opdrachten, literatuur en toetsing. In een blok maken de studenten zich één of meer competenties geheel of gedeeltelijk eigen. De opleiding heeft een competentiematrix waarin staat aangegeven welke competenties in welk blok aan de orde komen. Het panel is positief over de consistente wijze waarop de opleiding de competenties heeft uitgewerkt in leerdoelen. De opleiding heeft de competenties ook vertaald in jaarmotto s. In het eerste jaar is het motto waarnemen, verkennen en ontmoeten. In het tweede jaar herkennen, verwerken en verdiepen. In het derde jaar kunstzinnig hanteren vanuit inzicht en in het vierde jaar integreren en bewust scheppen. Onder deze jaarmotto s zijn de verschillende vakken in samenhang ondergebracht. Binnen dit kader van jaarmotto s heeft de opleiding het programma vormgegeven. Het docentenoverleg is verantwoordelijk voor de vertaling van de competenties in jaardoelen respectievelijk blokdoelen respectievelijk leerdoelen per vak. Het ziet erop toe dat alle competenties naar het juiste gewicht aan de orde komen. Hiertoe evalueert het na afloop van een blok het aangeboden onderwijs. Belangrijke evaluatiepunten zijn: zijn de leerdoelen helder, zijn de leerdoelen concreet genoeg uitgewerkt in het onderwijs en sluit de leerlijn beroepsbeoefenaar (hospiteren en stage) voldoende aan op het onderwijs op de hogeschool. NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 21/59

22 Facet 2.3 Samenhang in opleidingsprogramma Goed Criterium - Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend opleidingsprogramma. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: In het Zelfevaluatierapport is te lezen dat de opleiding de laatste jaren veel zorg heeft besteed aan de ontwikkeling en uitvoering van een doordacht curriculum. De logische opbouw van eenvoudig naar complex, zowel in het onderwijs aan de hogeschool als in de stages, heeft gezorgd voor een duidelijke verticale en horizontale samenhang in het curriculum. De eindkwalificaties zijn geformuleerd in termen van competenties. Hogeschool Helicon heeft in het competentieonderwijs bewust ruimte gelaten voor de afzonderlijke vakken. De integratie van de vakken vindt plaats in de hospiteer- en stageperioden, in de projecten, het afstudeerwerkstuk en de presentaties. In de Onderwijsgidsen is aangegeven welke competenties geleerd worden via welk vak/welke vakken. De horizontale samenhang krijgt vorm door de indeling van het curriculum in vier jaren met een richtinggevend motto per jaar (zie facet 2.2). Het jaarmotto loopt ook als een rode draad door de blokken van een leerjaar heen. De vakken zijn zo ingericht dat samenhang helder is voor studenten, blijkt uit het door het panel bestudeerde materiaal. De verticale samenhang wordt geborgd door de vier leerlijnen die in alle blokken in verschillende mate terugkomen. Het betreft de volgende leerlijnen: - de leerlijn De docent als kunstenaar ; - de leerlijn De docent als pedagoog ; - de leerlijn De docent als zich ontwikkelend mens ; - de leerlijn De docent als beroepsbeoefenaar. Binnen de leerlijnen is een opbouw van eenvoudig naar complex. De aandacht van de opleiding voor de praktijk van het docentschap is een andere belangrijke factor in de verticale samenhang. De studenten zijn in ieder blok betrokken bij de praktijk. Ook hier is er weer een lijn van eenvoudig naar complex. In termen van de jaarmotto s: van waarnemen tot integreren. Studenten gebruiken de theorie en geleerde vaardigheden van de opleiding in de praktijk (op de stage en in projecten). In het Docentenoverleg, waaraan alle docenten onder leiding van de directeur deelnemen, is de samenhang van het programma frequent onderwerp van gesprek. De docenten menen dat de besprekingen in het Docentenoverleg hebben bijgedragen aan de samenhang die het programma thans vertoont, zo blijkt uit evaluaties. De studenten zien de samenhang in het programma en zijn er positief over, zo blijkt uit evaluaties. Zij zien de opbouw van eenvoudig naar complex en zien de doorlopende leerlijnen. Ze vinden echter tegelijkertijd dat het programma een zekere mate van versnippering in zich heeft. Ze willen meer thematische samenhang in een blok en spreken een voorkeur uit voor thematisch onderwijs. In het cursusjaar biedt de opleiding, in overleg met de studenten, een aantal vakken (met name muziektheoretische vakken) meer geconcentreerd aan, waarmee de opleiding tegemoet 22/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

23 komt aan de kritiek van de studenten. Het panel heeft met studenten gesproken en stelt vast dat studenten verder geen klachten hebben over de samenhang in het programma. Facet 2.4 Studielast Goed Criterium - Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Elk studiejaar is onderverdeeld in 4 blokken van elk 10 weken. Per blok kunnen de studenten 15 EC verwerven. Daarmee is de studielast van een blok 15 x 28 uur = 420 klokuren. Er wordt naar gestreefd dat de gemiddelde student 420 klokuren nodig heeft om een blok met succes af te ronden. Er is een evenwichtige toedeling van de contacturen per week gedurende de vier leerjaren: bij ieder vak is aangegeven hoeveel contacturen er zijn en hoeveel uren de student aan zelfstudie dient te besteden. De opleiding verstaat onder contacturen de lesuren per week waarin de docenten werken met studenten, ongeacht de werkvorm. De stages en de begeleiding daarbij vallen buiten deze definitie. In het eerste jaar hebben studenten 651 contacturen, in het tweede derde en vierde jaar respectievelijk, 597 uur, 473 uur en 234 uur. Ieder vak dat in een blok wordt gegeven, staat beschreven in de Onderwijsgids. Hierin zijn de globale inhoud, de leerdoelen, de werkvormen, de planning, de toetswijze en de opdrachten beschreven. Tevens is een literatuurlijst toegevoegd. Het curriculum is studeerbaar qua studielast door een evenwichtige spreiding van de studielast over de blokken; de studiebelasting is één van de punten van gesprek in de panelgesprekken naar aanleiding van evaluaties en behoort tot de vragen in het Studenttevredenheidsonderzoek. De opleiding heeft een begeleidingsprogramma, waarin expliciet aandacht wordt besteed aan de studievoortgang. De omvang van de opleiding en de lage student/docentratio maakt daarenboven een frequent, persoonlijk contact tussen de docenten en de studenten gemakkelijk mogelijk. De opleiding verschaft twee maal per jaar een overzicht van de studieresultaten aan de studenten. Indien een student ernstige studievertraging heeft opgelopen ten opzichte van de nominale studievoortgang, dan wijst de opleiding de student hier schriftelijk op en biedt extra ondersteuning aan. De studieresultaten worden kort na het afleggen van de toets bekend gemaakt, conform de Onderwijs- en examenregeling, waarin is bepaald dat de resultaten uiterlijk 15 werkdagen na de toets of het inleveren van de opdracht moet geschieden. In de evaluatiegesprekken, die de opleiding met studenten voert, is door studenten aangegeven dat de opleiding in vier jaar te doen is door de goede begeleiding, maar dat het een studie is die veel tijd vergt. Dat heeft te maken met de dubbele focus: ambacht NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 23/59

24 en onderwijs. In het Studententevredenheidsonderzoek 2008 geven de studenten aan dat ze 31 tot 35 uur per week besteden aan de studie. Navraag naar dit opvallende punt levert echter op dat zij hierbij niet hebben gerekend de oefenuren voor hun instrument. Zouden die uren ook worden meegeteld, dan komen ze op één student na allen ruim boven de 40 uit, met uitschieters van boven de vijftig uren per week. Dit resultaat wordt ook bevestigd door de alumni in de Alumni-enquête Uit het gesprek met studenten blijkt dat de opleiding zwaar, maar te doen, is. Studenten laten het panel weten dat zij gemiddeld 40 tot 50 uur per week aan de studie besteden. Zij zijn positief over de korte communicatielijnen binnen de opleiding. Studenten ervaren geen struikelvakken binnen de opleiding. Facet 2.5 Instroom Goed Criterium - Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: vwo, havo, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding laat studenten met een vwo/havo/mbo-opleiding toe tot de selectie, waar de muzikale aanleg en vaardigheden worden getoetst. Het toelatingsexamen bevat een theoretisch gedeelte (solfège, gehoor, algemene muziekleer), een praktisch deel (zingen en spelen) en een gesprek (motivatie) waarin ook de ontvankelijkheid voor de vrijeschoolpedagogie wordt beoordeeld. Voor studenten van wie in de selectie blijkt dat zij potentieel toelaatbaar zijn, maar op het moment van het toelatingsexamen nog niet, vanwege nog niet toereikende muzikale vaardigheden, is er de mogelijkheid van een voorbereidend jaar. Dit is een niet door de overheid bekostigd jaar. De opleiding biedt studenten die ouder zijn dan 21 jaar en die niet over een van de vereiste diploma s beschikken, een apart toelatingsonderzoek (21+ onderzoek) aan. De eisen die de commissie toelatingsonderzoek namens de directeur van de opleiding bij de beoordeling van de geschiktheid hanteert zijn: een algemene ontwikkeltoets op voldoende niveau te hebben afgelegd. Daarnaast dienen ook deze studenten het toelatingsexamen af te leggen. Aan het einde van het eerste studiejaar brengt de opleiding schriftelijk een studieadvies uit. Indien een student minder dan 40 EC heeft behaald, dan brengt de opleiding een bindend negatief advies uit. Studenten mogen voorwaardelijk doorstromen als zij in het eerste studiejaar ten minste 40 EC hebben behaald. Een student met een zodanige achterstand dat een bindend negatief advies in zicht komt, ontvangt een schriftelijke waarschuwing. Tevens wordt hij uitgenodigd voor een studievoortgangsgesprek. Sinds de invoering van het bindend studieadvies in 2006 heeft de opleiding twee studenten een negatief bindend studieadvies gegeven. 24/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)

25 Bij de aanvraag van de opleiding in 2002 heeft de opleiding een berekening geleverd die aangaf dat er een markt is van ongeveer honderd studenten voor de Opleiding Docent Muziek, dat wil zeggen een instroom van ongeveer 25 studenten per jaar. De opleiding was daardoor financieel in staat haar voortbestaan te garanderen en desgewenst enige accenten in de opleiding te kunnen aanbieden. De opleiding heeft deze instroom tot nu toe niet gehaald, zij het dat de afgelopen jaren een voorzichtige groei is waar te nemen. Afgelopen studiejaar ( ) was de instroom 7, de jaren daarvoor was deze maximaal 3. De instroom dit jaar ( ) is 4. De opleiding streeft de komende jaren naar een toename van studenten tot 10 instromende studenten per jaar. De opleiding blijft inzetten op een groei van de instroom. Hiertoe zal de opleiding in samenwerking met de andere opleidingen van Hogeschool Helicon een campagne voeren gericht op de vrijescholen, die van nature de toeleveranciers zijn van nieuwe studenten voor alle drie opleidingen van Hogeschool Helicon. Onderdeel van de campagne is de verhuizing van de opleiding Docent Muziek naar Den Haag, waar de Opleiding Docent Dans/Euritmie is gevestigd. Doel hiervan is om een sterke Academie voor Dans en Muziek te stichten die een grotere aantrekkingskracht heeft op potentiële studenten dan de huidige afzonderlijke opleidingen. De verhuizing gaat waarschijnlijk in 2009 plaatsvinden. Met ingang van 2009 zal de opleiding samen met de andere opleidingen van Hogeschool Helicon aansluiting zoeken bij een EVC-Centrum ten behoeve van de toelating van studenten die niet over een vwo/havo/mbo-diploma beschikken. Studenten kunnen vrijstellingen aanvragen bij de opleiding wanneer zij qua niveau en inhoud overeenkomstige onderwijseenheden hebben voltooid van een universitaire of hogere beroepsopleiding. Daarnaast kan de student aantonen door werk- of beroepservaring over voldoende kennis en vaardigheden te beschikken. Het panel heeft verslagen van toelatingen van studenten ingezien, waaruit blijkt dat vrijstellingen worden gegeven op basis van vooropleiding en werkervaring. De voorzitter van de examencommissie stelt de vrijstellingen vast. Hogeschool Helicon heeft de Code of conduct getekend. De studenten geven in de evaluaties aan dat de voorlichting van de opleiding een goed beeld geeft van de inhoud en de zwaarte van de studie. Dit blijkt ook uit de exitgesprekken. De studenten zijn tevreden over de voorlichting, het voorlichtingsmateriaal en de informatieve waarde van de website. Het Studententevredenheidsonderzoek 2008 levert op dat het onderwijs voldoet aan de verwachtingen en dat het aansluit op de voorkennis en de ervaring van de studenten. Studenten geven in het gesprek met het panel aan dat zij geen problemen met de aansluiting van de opleiding op de vooropleiding ervaren, ook niet als de student van een reguliere school afkomstig is en geen vrije schoolonderwijs heeft genoten. De opleiding heeft een geringe instroom en zal, om het voortbestaan van de opleiding te waarborgen, moeten werken aan een grotere instroom. Het panel heeft vernomen dat de opleiding marketingplannen aan het ontwikkelen is. NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt) 25/59

26 Facet 2.6 Duur Voldaan Criterium - De opleiding voldoet aan formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: hbo-bachelor: 240 studiepunten. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: Het programma van de hbo-opleiding Docent Muziek van de Hogeschool Helicon is vastgelegd in de Onderwijs- en Examenregeling (OER) van de opleiding. Hieruit blijkt dat de opleiding het curriculum volgens de geplande omvang aanbiedt, te weten 240 EC. Daarmee voldoet de opleiding aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. Facet 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Goed Criteria - Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. - De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Het oordeel wordt als volgt beargumenteerd: De opleiding Docent Muziek is een kunstlerarenopleiding met een spirituele inslag die gevormd wordt door de antroposofische visie op mens en wereld. Het didactisch concept is vastgelegd in het onderwijsbeleidsdocument Klankkleur. Het antroposofisch onderwijs is erop gericht de studenten te stimuleren zich niet alleen pedagogisch en kunstzinnig, maar ook spiritueel te ontwikkelen. Dit is in lijn met het uitgangspunt van Hogeschool Helicon dat de opleiding niet alleen gericht is op het overdragen van verstandelijke vermogens en praktische vaardigheden, maar ook op de ontwikkeling van spirituele vermogens. De spirituele ontwikkeling komt vooral tot stand in de vakgebieden persoonlijke/studievaardigheden, de begeleidingsbijeenkomsten en reflectiebijeenkomsten. Ook de jaarfeesten, waaraan alle studenten moeten deelnemen en bijdragen, zijn belangrijk voor de spirituele groei van de studenten. De opdrachten vragen een actieve inbreng en hoge betrokkenheid van studenten. Er zit ook een cognitieve kant aan deze spirituele ontwikkeling: onderwijs in theosofie en menskunde. De antroposofische mens- en wereldbeschouwing is ingeweven in de visie op onderwijs en opvoeding en op de psychologische ontwikkeling van (jonge) mensen. Hogeschool Helicon hecht waarde aan de samenhang van buiten- en binnenschoolse leeractiviteiten. Zij baseert zich hiervoor mede op Rudolf Steiner die stelt dat leraren-inopleiding de vaardigheden en kennis voor het leraarsberoep het effectiefst ontwikkelen in de dagelijkse praktijk van het onderwijs. Ongeveer 20% van de opleiding brengen de studenten door als hospitant of stagiair. In aansluiting op de landelijk vastgestelde competenties wil de opleiding docenten muziek opleiden die naast hun pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden ook beschikken over kunstzinnige vermogens en in staat zijn om één of meer instrumenten te bespelen. Hier doet zich een spanning voor die alle docentenopleidingen kennen tussen 26/59 NQA - visitatie Hogeschool Helicon, hbo-bacheloropleiding Docent Muziek (vt)