Rapport audit onderwijs ondersteuningsprofiel IVO

Transcriptie

1 Rapport audit onderwijs ondersteuningsprofiel IVO Naam onderwijsvoorziening: basisschool Jeanne d Arc Datum bezoek: 21 mei 2013 In opdracht van: Samenwerkingsverband PO Tilburg e.o. Rapporteur: Irma Miedema M&O-groep, s-hertogenbosch Mei 2013

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De opbrengsten van het schoolbezoek 2.1 Het onderwijsconcept 2.2 De voorzieningen op de vijf velden 3. Grenzen en groeimogelijkheden van de school 3.1 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. onderwijsconcept 3.2 Karakterisering van de voorzieningen op de vijf velden 4. Tot slot Bijlage 1: Enkele landelijke kengetallen Bijlage 2: Speciale onderwijsondersteuning per schoolprofiel

3 1. Inleiding Uw school 1 biedt onderwijsondersteuning aan leerlingen die speciale onderwijsbehoeften hebben. Wanneer uw school tegen haar grenzen aanloopt, is er de mogelijkheid om de leerling en zijn of haar ouders 2 te verwijzen naar een andere school, een school voor speciaal (basis)onderwijs. Scholen verschillen in de onderwijsondersteuning die zij (kunnen) bieden. Uit verwijsgedrag van scholen bijvoorbeeld blijkt dit heel duidelijk: een leerling waarbij de ene school tegen de grenzen van haar onderwijsondersteuning aanloopt, kan op een andere school zonder al te veel inspanning passend onderwijs krijgen. Soms is de reden makkelijk aanwijsbaar: een school in een gebouw met veel trappen en weinig ruimte is niet zomaar passend voor een leerling in een rolstoel. Maar meestal is het lastiger om aan te geven wanneer een leerling niet en wanneer wel op de school terecht kan. Zowel voor de school zelf, als voor ouders en voor de bovenschoolse organisatie die het bovenschoolse netwerk van onderwijs ondersteuningsvoorzieningen inricht (schoolbestuur, samenwerkingsverband po, regionaal netwerk Passend Onderwijs), is het van belang te weten waar de school staat voor wat betreft de onderwijsondersteuning en wat mogelijkheden zijn om de onderwijsondersteuning te versterken en eventueel uit te breiden. In de audit is gekeken naar de match tussen de onderwijsbehoeften 3 van de leerlingen uit het voedingsgebied van de school met het onderwijsaanbod van de school. Deze match tussen vraag en aanbod is in kaart gebracht in termen van kenmerken van het onderwijs ondersteuningsaanbod, van de school dus. Het profiel van het onderwijs ondersteuningsaanbod van een reguliere school wordt bepaald door: de mate waarin het onderwijsconcept bijdraagt aan het zich geaccepteerd voelen van de leerling met speciale onderwijsbehoeften; de positie op vijf velden van onderwijsbehoefte: 1. de hoeveelheid aandacht/handen in de groep; 2. speciale onderwijsmaterialen; 3. de ruimtelijke omgeving; 4. epertise; 5. samenwerking met eterne instanties die zich ook met de ondersteuning voor het kind bezighouden. 1 Waar in dit rapport kortheidshalve staat school wordt steeds bedoeld school of andere eenheid van onderwijsondersteuning. 2 Waar in dit rapport kortheidshalve staat ouders wordt steeds bedoeld ouders of verzorgers. 3 De onderwijsbehoefte is de instructie en ondersteuning die de leerling in de onderwijssituatie nodig heeft om een volgende stap te kunnen maken in het eigen proces van cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling. 2

4 Informatie over deze kenmerken is verzameld door: een half gestructureerd interview/gesprek, het gesprek is gevoerd met: Jeroen Zeeuwen (directeur) en Juliette Vlamings (intern begeleider en leerkracht); aangevuld met een kort gesprek met Patricia van der Minne (ouder); half gestructureerde observaties in de groepen 1/2, 5 en 7, met name ter ondersteuning van de bevindingen over het gehanteerde onderwijsconcept en het daarbij horende klassenmanagement; een gesprek met het schoolteam waarin de opvattingen rond en het draagvlak voor het onderwijs aan leerlingen met speciale onderwijsbehoeften aan de orde komt. In het gesprek met het schoolteam zijn de eerste indrukken vanuit het interview en de observaties verwerkt. In dit rapport doen wij verslag van onze bevindingen. Wij wijzen er op dat de informatieverzameling weliswaar uitgebreid en veelzijdig was, maar beperkt is door het karakter van een momentopname. 3

5 2. De opbrengsten van het schoolbezoek 2.1 Het onderwijsconcept Korte karakterisering van de school De Jeanne d Arc is een kleine (136 leerlingen) school in een westelijke wijk van Tilburg. De school is gebouwd in 1965 en is toen gestart als Jenaplanschool. De leerlingen komen vooral uit de wijk waarin de school staat, een wijk waarin veel gezinnen een sociaaleconomisch zwakke positie hebben. Ouders kiezen overwegend niet zozeer (- sommige wel) voor de school vanwege het jenaplan-karakter, maar omdat zij de sfeer op de kleine, open school als prettig ervaren. De school heeft te maken met relatief veel tussentijdse instroom en uitstroom van leerlingen door verhuizingen aangestuurd door het gemeentelijk huisvestingsbeleid. De Jeanne d Arc is geen typische Jenaplanschool: de leerkrachten hebben niet de jenaplanopleiding gevolgd, de klassen zijn per jaargroep ingedeeld en de onderwijsvorm is overwegend traditioneel klassikaal. De erfenis als Jenaplanschool is wel gehandhaafd op onderdelen zoals de weekopening en sluiting, en het groepsdoorbrekend werken aan thematische onderwerpen. De school oriënteert zich de laatste tijd opnieuw op de Jenaplan-kenmerken met het doel voor ogen om het beste uit deze aanpak te verstevigen of te herintroduceren. Daarbij blijft de indeling in jaargroepen gehandhaafd. Enkele jaren geleden is de school van stamgroepen gevuld vanuit 3 leerjaren overgegaan naar eerst stamgroepen met twee leerjaren met instructie groepen, en daarna groepen homogene per leerjaar. Alleen de groepen 7 en 8 zijn nu nog ingericht als stamgroepen, omdat er zo een natuurlijke uitstroom van stamgroepen wordt gerealiseerd. Komend schooljaar zal groep 7/8 een combinatiegroep zijn in verband met het leerlingenaantal. Deze ontwikkeling is mede ingegeven door adviezen vanuit de inspectie in reactie op de destijds zwakke prestaties van de school. Intussen zijn de prestaties zodanig verbeterd dat de leerlingen sterker uitstromen dan verwacht zou worden op grond van het instroomniveau. In hoeverre heeft de school te maken met verschillen tussen leerlingen? Naar schatting van de geïnterviewde medewerkers is het niveau van leren over het geheel van de school beneden het Nederlands gemiddelde. De spreiding van het niveau van leerlingen tussen leerlingen is matig heterogeen te noemen: rond een kwart van de leerlingen wijkt duidelijk af van het schoolgemiddelde ongeveer gelijk verdeeld over de groepen die hoger en die lager niveau laten zien. Enkele vragen in het interview richtten zich op de leerlingen die vanwege hun gedrag zodanig speciale aandacht nodig hebben, dat dit structureel etra inzet vraagt van de leerkracht. De schatting is dat het aantal van deze leerlingen laag tot gemiddeld is (1 tot 3 leerlingen per groep). Dit aantal verschilt sterk van groep tot groep. In één van de klassen is kort geleden een crisisinterventie geweest: in vijf bijeenkomsten, begeleid door een orthopedagoog, is de sociale omgang in de klas aangepakt. Andere groepen vragen wisselend etra aandacht gericht op gedrag. 4

6 De aandacht die op gedrag gevraagd wordt richt zich vooral op het begrenzen van gedrag, en op het versterken van inzicht in het eigen gedrag en de effecten daarvan op anderen. De culturele en taalachtergrond van de leerlingen is heel divers. Veel leerlingen hebben een achtergrond vanuit de (voormalig) overzeese rijksdelen, vanuit Turkije, Oost-Europa of China. Sommige leerlingen hebben een gemengde achtergrond. Ongeveer de helft van de leerlingen is van autochtone afkomst. De sociaaleconomische achtergrond van de leerlingen wordt nogal eens gekenmerkt door lage opleidingen van de ouders, één-ouder-gezinnen en financiële problemen. 25 leerlingen hebben een leerlingengewicht van 0,3 en 30 leerlingen een gewicht van 1,2. Hiermee heeft 40,0 procent leerlingen een gewicht; landelijk is dit 12,8 procent. Er zijn 4 leerlingen op de Jeanne d Arc met een rugzakje : 2 vanuit cluster 2, 1 vanuit cluster 3 en 1 vanuit cluster 4. In vergelijking met het landelijk beeld is dit ruim ( 2,9 % tegenover 1 % landelijk). Over het geheel genomen, is de leerlingenpopulatie van de basisschool Jeanne d Arc te karakteriseren als relatief heterogeen (in vergelijking met Nederlandse scholen in het algemeen). Hoe wordt binnen de school op speciale onderwijsbehoeften gereageerd? De leerlingen die speciale aandacht nodig hebben krijgen dit vooral: met individuele aandacht, in een andere ruimte dan de groep (rt voor de leerlingen met een eigen leerlijn); met individuele aandacht, in dezelfde ruimte, maar apart van de groep (bijvoorbeeld aan de instructietafel); met groepsaandacht in homogene subgroepen (niveaugroepen bij lezen en bij rekenen). En dus niet of nauwelijks: met individuele aandacht geïntegreerd in de groepsaanpak. De niveaugroepen worden ingedeeld op basis van observaties en van de uitslagen op cito- en methodetoetsen. De indeling wordt 2 tot 3 keer per jaar opnieuw bekeken. In de volgende tabel staat per regel een dimensie weergegeven, met links en rechts de uitersten op de dimensie. Tijdens het interview is gevraagd aan te geven waar de school staat: duidelijk links, enigszins links, enigszins rechts, duidelijk rechts. Gevraagd werd om globaal te kijken naar de school en zo mogelijk een duidelijke richting aan te geven. 5

7 Onderwijsconcept Overdragen van kennis Zelf ontdekken Kennis verwerven Werken met kennis Klassikaal leren 1 Individueel en groepsleren Sturing van het leren door de lkr. Kinderen sturen eigen leren Alle leerlingen op bepaald basisniveau brengen Maimale uit elke leerling halen Leerstof bepaalt de leerweg 1 Beginsituatie van de leerling bepaalt de leerweg Nadruk op gestructureerde opdrachten 1 Nadruk op vrije opdrachten Beoordeling van prestaties o.b.v. gelijke normering Beoordeling van leervorderingen o.b.v. beginsituatie van leerlingen Beoordeling door de leerkracht Zelfbeoordeling door de leerling Evaluatie onderwijs o.b.v. leervorderingen groep Evaluatie onderwijs o.b.v. leervorderingen individuele leerling Evaluatie onderwijs door de lkr. 1 Evaluatie samen met leerlingen 1 verschilt per leerkracht De school heeft de laatste jaren de onderwijsaanpak op alle onderdelen strakker aangetrokken om de opbrengsten te verbeteren. De lesmethoden en de toetsen zijn bewuster gehanteerd, zodat er een duidelijke cirkel van plannen, naar uitvoeren, naar observeren en toetsen en weer plannen te zien is. Nu is de school op het punt dat het de verstevigde opbrengsten wil behouden, en op die basis op zoek is naar toevoegingen en/of aanpassingen die meer ruimte bieden voor leerlingen en leerkrachten. Daarbij wordt gekeken naar de Jenaplan-waarden. Maar ook naar nieuwe ontwikkelingen: zo wordt op dit moment een aanpak uitgeprobeerd die geïnspireerd is op het onderzoek rond twentyfirst century skills. Het gebruik van ICT en het thematisch werken in groepjes zijn kenmerken hiervan. Hoe wordt de continuïteit van de onderwijsondersteuning voor elke leerling verzekerd? Het eigenaarschap van de onderwijsondersteuning: De groepsleerkracht is niet alleen het eerste aanspreekpunt voor wat betreft de ondersteuning van leerlingen die iets etra s nodig hebben, hij of zij is ook als eerste verantwoordelijk voor de inzet van de juiste ondersteuning. De intern begeleider heeft hierbij een ondersteunende rol, de leerkracht houdt de verantwoordelijkheid. De taken van de interne begeleiding: De intern begeleider van de Jeanne d Arc heeft een breed scala aan taken. Op de inventarisatie van de LBib ( de beroepsstandaard voor de intern begeleider ) herkent de ib-er van de Jeanne d Arc bijna alle genoemde taken op elk van de taakgebieden als behorend tot het eigen takenpakket. Allerlei vormen van begeleiding, coördinerende werkzaamheden, ondersteunende taken bij signalering en onderzoek van speciale onderwijsbehoeften van leerlingen, het introduceren binnen het team van nieuwe ontwikkelingen op het vakgebied, en het onderhouden en ondersteunen van eterne contacten dit alles zijn onderdelen van het werk van de ib-er op de Jeanne d Arc. 6

8 (De vraag lijkt gerechtvaardigd of dit pakket niet te breed is, zowel vanwege argumenten van praktische haalbaarheid als vanwege het concentreren van veel initiatief en competenties in één persoon binnen het team.) Het Cito- leerlingvolgsysteem wordt gebruikt voor het signaleren van achterblijvende prestaties van leerlingen, en voor het evalueren van de opbrengsten van het onderwijs. Mede aan de hand van het volgsysteem bepaalt de school het ontwikkelingsperspectief van leerlingen met een eigen leerlijn. De school is kort geleden gestart met een volgsysteem voor de sociaal-emotionele ontwikkeling de leerkrachten hebben gevraagde informatie nu één keer ingevuld. Ook dit systeem is in gebruik genomen om speciale ondersteuningsbehoeften te signaleren en de invloed van uitgevoerde handelingsplannen te evalueren. De procesbewaking gedurende het schooljaar en over de schooljaren heen wordt vormgegeven door periodieke leerling-besprekingen gedurende het schooljaar en overdracht van handelingsstrategieën van leerjaar tot leerjaar. Ouders worden betrokken bij de leerlingenondersteuning. De school heeft een open, uitnodigende houding naar ouders. Ouders die zich actief opstellen vinden gehoor op school. Het wordt door de school als een probleem ervaren dat sommige ouders een toegekende beschikking voor plaatsing van hun kind op het s(b)o niet wensen te gebruiken. De school heeft zorg over het onvoldoende kunnen bieden van de passende ondersteuning aan deze leerlingen. De school in haar netwerk Basisschool Jeanne d Arc deelt haar voedingsgebied met drie andere scholen van hetzelfde katholieke schoolbestuur (Xpect primair) Basisschool St. Hubertus, Basisschool Antareisschool en Basisschool Het Wandelbos en één school van een ander, bijzonder neutraal, schoolbestuur de Jan Ligthartschool locatie Rendierhof. De verdeling van autochtone en allochtone leerlingen is niet gelijk over de scholen: de drie andere scholen van Xpect primair hebben méér allochtone leerlingen dan de Jeanne d Arc, terwijl de Jan Ligthartschool een grote school is met juist voornamelijk autochtone leerlingen. Op de Jeanne d Arc is begeleiding aanwezig vanuit het speciaal onderwijs voor de leerlingen met de rugzakjes en er is preventief ambulante begeleiding vanuit het speciaal basisonderwijs. Aanvullend is er een remedial teacher die ondersteund wordt door de ambulant begeleider van cluster 2. De genoemde ondersteuning is de gebruikelijke ondersteuning binnen het samenwerkingsverband van de school en met de so-scholen. De school waardeert de ab positief, men voelt zich ondersteund en de adviezen worden ter harte genomen. De school zou graag meer uren pab ontvangen. Er zijn geen begeleidingstrajecten gaande vanuit onderwijsbegeleidingsdiensten, landelijk pedagogische centra, of andere dienstverleners. 7

9 Het aantal verwijzingen naar met name het sbo is relatief hoog in vergelijking met het landelijk gemiddelde ( : 2, : 1, : 3, : 3). In combinatie met het relatief hoge aantal leerlingen met een rugzakje past dit bij het beeld van een leerlingenpopulatie met veel ingewikkelde ondersteuningsvragen. Bij de keuze van het gebruik van een indicatie in de vorm van een rugzakje speelt mee hoeveel leerlingen in de groep lgf hebben. Soms speelt ook mee of de leerkracht de benodigde competenties heeft en de wens van de ouders is van belang. De etra ondersteuning voor leerlingen wordt georganiseerd in de keten school schoolbestuur samenwerkingsverband. In het interview is gevraagd naar waar de sturing ligt van de (inrichting van) de etra ondersteuning. Op dit moment heeft de school het gevoel zelf de sturing aan de onderwijsondersteuning in handen te hebben. De samenwerking binnen het samenwerkingsverband verloopt vlot, er zijn korte lijntjes, waardoor bijvoorbeeld over een bao-bao verplaatsing snel gecommuniceerd kan worden. Als het gaat om meer bovenschools beleid, zoals over de inrichting van het samenwerkingsverband, verwacht de school dat de voorzetten komen van de schoolbesturen. 2.2 De voorzieningen op de vijf velden Wij beschrijven hier de voorzieningen van de school tegen de achtergrond van alle mogelijke voorzieningen die op dit moment op scholen, van wat voor soort dan ook, bestaan. In de praktijk heeft geen enkele school alle voorzieningen. Van reguliere scholen kan, in de huidige verdeling van mensen en middelen onder de schoolsoorten, verwacht worden dat zij maar beperkt kunnen scoren op deze velden van onderwijs ondersteuningsvoorzieningen. De basisvoorzieningen die elke reguliere school heeft uitgaande van een minimale rijksbekostiging, veronderstellen we aanwezig, en vermelden we dus niet. Bij de fleibilisering van waar en hoe de etra mensen en middelen vanuit ondersteuningsbekostiging worden ingezet, is het interessant na te gaan waar voor een school groeimogelijkheden liggen, en waar de grenzen zijn. 8

10 Veld 1: de hoeveelheid aandacht/handen in de klas Dit veld gaat over de hoeveelheid aandacht, uitgedrukt in beschikbare menskracht ( handen ), die beschikbaar is bij het lesgeven in de klas. Groep Functionaris(sen) Aantal uren per week aantal betrokken lln 1/2 T ST 5 1/2 T OA 7 1/2 T ST 11 1/2 I OA vrijwilliger 15 1/2 I ST 5,5 3 AB 3 RT 1,5 3 ST 14,25 3 OU 4 20 min 3 OU min 3 VLKR 40 min 4 VLKR 80 min. 4 OU 3 15 min. 4 OU min. 4 ST 20 5 RT 3 5 VLKR 40 min. 5 ST 16 5 OA 3,5 6 VLKR 40 min. 6 ST 10 6 OA 0,5 7/8 VLKR 40 min. 7/8 ST 20 7/8 VLKR 80 min. In totaal is er ongeveer 108 uur etra begeleiding per week op school, dit is 13 tot 14 uur per week per klas gemiddeld 4. De school heeft 8 groepen, waarmee het gemiddelde aantal leerlingen per groep uitkomt om 17 tot 18. Veld 2: de onderwijsmaterialen We kijken bij dit veld alleen naar specifieke materialen voor leerlingen met speciale onderwijsbehoeften. We laten de materialen die bijna op elke school te vinden zijn buiten beschouwing en maken dus geen opsomming van de orthotheek. Ook kunnen we in de audit niet nagaan in welke mate materialen daadwerkelijk gebruikt worden. De Jeanne d Arc heeft het volgende beschikbaar: 4 Dit gemiddelde doet geen recht aan de feitelijke verdeling: die blijkt uit de tabel. Het gemiddelde dient ter vergelijking met andere scholen. 9

11 Met speciale didactische kenmerken: Alternatieve methodes, nl. gr. 3: Parwo en Met sprongen vooruit; gr. 4: zelf bij elkaar verzameld en gemaakt, Beide groepen 7/8 zelf verzameld en gekocht materiaal voor etra instructie en verwerking (privé); Materialen gericht op zelfredzaamheid, nl. planbord in groep 1/2; Methodieken met een lager tempo, veel herhalen Connect en Ralfilezen; Materialen gericht op auditieve informatieverwerking, nl. groep 5: woordenschatspelletjes en APPs voor woordenschat. Met speciale pedagogisch/psychologische kenmerken: Methode voor sociaal-emotionele ontwikkeling; Materialen voor begrenzing van het gedrag, nl. div. beloningssystemen voor individueel of klassikale beloning; Materialen uitdagend tot alertheid en activiteit, nl. time timer, zandloper, of tijdaanduiding digibord; Materialen voor het ervaren van successen en het ontvangen van beloningen, nl. div. beloningssystemen, niet eenduidig. In verband met kindspecifieke fysieke belemmeringen zijn beschikbaar: Wigkussen, tangle, speciale schrijfpen, laptop, schrijfklok, koelvest/ijs voor jongen met syndroom HED, ringleiding. Veld 3: de ruimtelijke omgeving De Jeanne d Arc is rolstoeltoegankelijk. Er is een verzorgingsruimte met douche. Het speelplein en de lokalen zijn ruim. Er zijn twee lokalen méér dan er klassen zijn: deze lokalen worden op dit moment gebruikt voor het apart werken in groepjes. De Jeanne d Arc heeft een klein schooltuintje, en een speel-/gymlokaal. Veld 4: de epertise We onderscheiden teamepertise en specialistische epertise. Met teamepertise wordt gedoeld op kennis en ervaring die geïntegreerd is in de teamaanpak en geïnternaliseerd in het handelen van alle medewerkers. De Jeanne d Arc ontwikkelt teamepertise op het gebied van handelingsgericht werken met groepsplannen, en met de aanpak van het directe instructiemodel. Een aanpak om met ouders als partners in het onderwijsproces rond het kind om te gaan wordt op dit moment besproken (Educatief Partnerschap). De zoektocht naar de bij de school passende aanpak is te zien in de nieuwsgierigheid naar nieuwe (21 century skills) of hernieuwde (jenaplan) aanpakken. Een tweede vorm van epertise is de specifieke, bij één of meer collega s of partners aanwezige epertise. Deze specialistische epertise kan soms, kortdurend, nodig zijn. 10

12 De beschikbaarheid van epertise (gecertificeerd) op specifieke gebieden is bij Jeanne d Arc als volgt: Binnenschools wel veel ervaring! Buitenschools snel toegankelijk Epertiseveld Visuele beperkingen Auditieve beperkingen Spraakmoeilijkheden en taalstoornissen Verstandelijke beperkingen Motorische beperkingen Beperkingen door chronische ziektes Autisme Spectrum Stoornissen (ASS) ADHD en ADD Angst- en hechtingsstoornissen Overige psychiatrische aandoeningen Gedragsproblemen Dysleie Onderwijsachterstanden andere culturen Veld 5: de samenwerking met andere instanties SMW Bureau Jeugdzorg GGD GGZ MEE Kinderziekenhuis Revalidatiekliniek Justitiële inrichting KDC MKD Gemeente: leerplicht nooit sporadisch regelmatig vaak 11

13 3. Grenzen en groeimogelijkheden van de school 3.1 Groeimogelijkheden en grenzen v.w.b. onderwijsconcept Een basis voor onderwijs aan kinderen met diverse onderwijsbehoeften wordt gelegd door het onderwijsconcept van de school. Op het gebied van de diversiteit zijn twee kenmerken van het onderwijsconcept bepalend: het draagvlak binnen het team, en de mate waarin de lesstof dan wel de individuele onderwijsbehoefte van de leerling uitgangspunt van het lesprogramma is. Dit laatste kenmerk kan worden gezien als een dimensie van methodegestuurd naar leerlingengestuurd. Aan het ene uiterste van die dimensie staan de scholen die bijna de volledige lestijd de methode als leidraad hanteren 5. Leerlingen die onvoldoende uit de weg kunnen met de standaardmethode krijgen herhalingsstof, etra instructie of verdiepingsstof zoals die binnen de methode is gegeven. Het gemiddelde niveau en tempo van de standaardmethode is maatgevend. Scholen die dit concept welbewust hanteren zijn vaak van opvatting dat een leerling bij de groep houden betekent dat de leerkracht zijn of haar uiterste best doet om de zwakkere leerling voor wat betreft zijn of haar prestaties zoveel mogelijk bij de gemiddelde groep aan te laten haken. Het andere uiteinde van de dimensie wordt bezet door scholen die hun onderwijsconcept afstemmen op de specifieke groep die op dat moment de klas vormt. De start ligt bij de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen met hun individuele ontwikkelings- en leerlijnen. Het overzicht van die lijnen in de groep geeft mogelijkheid tot het bundelen van de leerlijnen waar deze (bijna) samenvallen. De instructieplanning wordt afgestemd op deze gebundelde leerlijnen. De werkvormen in de groep zijn vaak heterogeen, waardoor een leerling bij de groep houden hier een gelijke betekenis heeft voor elke leerling. Bij een dergelijk concept worden veelal ook standaardmethoden en methodegebonden toetsen gebruikt, maar dan als middel zonder dat zij direct het didactisch en pedagogisch handelen sturen. Alle scholen hebben te maken met verschillen tussen kinderen. Relevant voor Passend Onderwijs zijn verschillen tussen leerlingen op het gebied van: leercompetenties leerstijlen gedragscompetenties gedragsstijlen culturele achtergronden gezinsachtergronden Van een etra vergroting van de range van onderwijsbehoeften in een klas is sprake bij combinatieklassen. 5 Onderzoek van de SLO wijst uit dat gemiddeld ongeveer tweederde van de lestijd op Nederlandse scholen met gebruik van standaardmethoden les wordt gegeven. 12

14 Leerkrachten op scholen die vooral methodegestuurd werken, rekken naarmate er meer verschillende kinderen in hun klas zitten, de mogelijkheden van hun onderwijsaanbod steeds verder op. Manieren om binnen het methodegestuurde concept onderwijs te bieden aan leerlingen met verschillende onderwijsbehoeften zijn o.a.: het groeperen van handelingsplannen; het werken in niveaugroepen; zelfstandig werken; vergroting van de epertise van de leerkracht; incidentele toepassing van vormen van leren in heterogene groepen; de keuze van methodes die heel veel ruimte bieden voor gedifferentieerd werken. Omdat het uitgangspunt van de les bepaald is door de centrale aanpak van de methode, betekent elke nieuwe onderwijsbehoefte een etra aanpassing bij die aanpak. Wanneer veel aanpassingen nodig zijn, beleeft de leerkracht dit vaak als een stapeling van taken, en daarmee als een toenemende belasting. Soms uit zich dit door de behoefte van de leerkracht aan steeds meer orde en rust in de klas, om de controle te kunnen houden over alle verschillende activiteiten die gelijktijdig plaatsvinden. Met het toenemen van de organisatorische belasting van de leerkracht, blijft er minder tijd en energie over voor het ter plekke inspelen op specifieke behoeften van leerlingen op het moment dat die zich aandienen. Het methodegestuurde onderwijsconcept is begrensd in haar capaciteit om kinderen met andere onderwijsbehoeften op te nemen. In het volgende schema wordt het onderwijsconcept van Jeanne d Arc weergegeven in de relatie tussen de mate waarin de lesmethode sturend is en de mate waarin diversiteit van leerlingen opgevangen kan worden. De gebogen lijn geeft van links naar rechts een mogelijk model van de ontwikkeling van een onderwijsconcept, startend bij het leerstofjaarklassensysteem met een strakke hantering van standaardmethoden. Via het oprekken van de methodegestuurde aanpak toont het model een omslag in de aanpak naar het starten van de lesinhoud bij de individuele onderwijsbehoeften van de leerlingen in de klas. Let wel: de richting van links naar rechts geeft alleen een wenselijke richting aan wanneer: De school meer ruimte wil bieden aan de bestaande diversiteit onder de leerlingen. De school meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften onderwijs wil kunnen bieden. De leerlingpopulatie van de school steeds meer divers wordt. 13

15 Scholen bevinden zich ergens op of onder de gebogen lijn. Jeanne d Arc bevindt zich op positie Zoals in de inleiding gezegd hebben wij geen opvatting over de wenselijkheid van de positie van de school: een school kan sterk onderwijs bieden naar tevredenheid van alle betrokkenen op elke positie van de grafiek. De volgende suggesties, als groeimogelijkheden en grenzen, geven wij voor het geval dat de school wil groeien naar een breder profiel in de zin dat meer verschillen tussen leerlingen mogelijk zijn. Groeimogelijkheden voor de Jeanne d Arc voor wat betreft het onderwijsconcept: De Jeanne d Arc is een school in ontwikkeling. De directeur is nu enkele jaren werkzaam op de school. De interne begeleider is nu enkele jaren werkzaam als interne begeleider en is al langer verbonden aan de school als leerkracht. De interne begeleider vervult op dit moment ook lesgevende taken. De school heeft zich versterkt op de opbrengsten en is nu op weg naar een eigen aanpak waarbij kenmerken van jenaplan-onderwijs gewaardeerd worden, en het vermogen versterkt wordt om om te gaan met de verschillen in onderwijsbehoeften tussen de leerlingen. 14

16 Gericht op Passend Onderwijs kijken wij met name naar het aspect van het omgaan met diversiteit. Op dit punt zou de Jeanne d Arc kunnen groeien door: een gezamenlijke teamopvatting te ontwikkelen over: o wat onderwijskundig gezien de best passende onderwijsomgeving is voor de leerlingen uit de eigen populatie, kijkend naar heterogeniteit/homogeniteit van de onderwijsgroep op allerlei kenmerken; o wat de gewenste positie van de eigen school is in de wijk, mede in relatie tot de andere scholen in de wijk. met behoud van het opbrengstgerichte werken, het handelingsrepertoire van de leerkrachten zodanig uit te breiden dat elke leerkracht kan spelen met onderwijsvormen en inhouden, zonder dat uitgebreid van te voren te hoeven voorbereiden. Daarbij kan de leidraad van de methode indien gewenst - behouden worden. In de grafiek zou de positie van de school naar rechts opschuiven, richting oprekken van de methode gestuurde aanpak. Grenzen voor de Jeanne d Arc voor wat betreft het onderwijsconcept: De onderwijsvorm op de Jeanne d Arc is voor een belangrijk deel klassikaal, waarbij frontaal instructie wordt gegeven en de oefenstof wordt doorgenomen met beurten en vingers opsteken. Voor een ander deel is de benadering thematisch en in kleine groepjes. Er is nu ruimte voor verschillen tussen leerlingen doordat de klassen bijzonder klein zijn voor een reguliere basisschool en er veel etra handen ingezet worden. De belangrijkste grens voor een snelle ontwikkeling wordt gegeven door een gebrek aan een duidelijke richting in de schoolontwikkeling. De weg kan het doel zijn wanneer duidelijk is wat de belangrijkste waarden en richtingaanwijzers zijn om het beleid te sturen. Het doel is in ontwikkeling zijn en blijven. Zolang niet helemaal helder is wat de criteria zijn om te bepalen of een ontwikkeling of een aanpak wel of niet bij de Jeanne d Arc past, is het lastig een stevige ontwikkeling in te zetten. 3.2 Karakterisering van de voorzieningen op de vijf velden In het licht van Passend Onderwijs kunnen vier schoolprofielen 6 binnen het regulier basisonderwijs worden onderscheiden, te weten: 1. de netwerkschool 2. de smalle ondersteuningsschool 3. de brede ondersteuningsschool en 4. de inclusieve school. Onder deze vierdeling van schoolprofielen ligt een dimensie die loopt van gesegregeerd ( eclusie ) naar geïntegreerd onderwijs ( inclusie ). In andere woorden: de netwerkschool profiteert adequaat en optimaal van de geïnstitutionaliseerde speciale (onderwijs)ondersteuning binnen andere instellingen, zoveel mogelijk gelegen in de directe omgeving van de school. Deze is aanwezig in andere speciale scholen, of in gespecialiseerde zorginstellingen als een revalidatiecentrum. 6 Greven, L.F. en Timmerhuis, A. (2008). Passend Onderwijs. Kansen in beeld! Utrecht: Sardes (Sardes Speciale Editie 8). 15

17 Op de inclusieve school daarentegen is in principe alle speciale onderwijsondersteuning in huis aanwezig om zorgleerlingen te kunnen handhaven, mede door een vaste partnerrelatie met zorginstellingen buiten het onderwijs zoals het genoemde revalidatiecentrum. De schoolprofielen kunnen ook benaderd worden vanuit een ontwikkelingsperspectief, waarbij de netwerkschool als beginfase en de inclusieve school als eindfase wordt gezien. Op die manier kunnen scholen die zichzelf herkennen in één van de schoolprofielen, de intentie uitspreken om te streven naar een ander, nabijgelegen schoolprofiel. Bedenk dat deze vier schoolprofielen ideaaltypisch zijn. In de praktijk komen er allerlei (sub)varianten voor die uiteindelijk wel weer zijn te herleiden naar één van bovenstaande schoolprofielen op het gebied van speciale onderwijsondersteuning. Uiteraard is het schoolprofiel waartoe de school zich ontwikkelt ook geen statische grootheid. Schoolprofielen veranderen met de transformatie van de schoolpopulatie en de schoolkeuzen daaromtrent mee. Hierna worden de voorzieningen op de school per veld, na een omschrijving, ingedeeld als passend bij een netwerkschool, een smalle ondersteuningsschool, een brede ondersteuningsschool of een inclusieve school. We kiezen een karakterisering die zo dicht mogelijk bij de situatie van uw school komt. De beschrijving in de tabellen betreft dus niet een eacte beschrijving van de situatie van uw school. De volledige tabellen van de prototypes staan in de bijlage bij dit rapport. Veld 1: de hoeveelheid aandacht/handen in de klas De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een brede ondersteuningsschool. Veld Setting 1. Hoeveelheid aandacht en tijd Binnen de klas Er zijn twee paar handen in de klas, door oa, voor aanvullende begeleiding, op tijdelijke basis (gedurende enkele dagdelen per week). De groepen zijn kleiner. Binnen de school Er is speciale onderwijsondersteuning door rt er en/of ib er, op semi-permanente basis (gedurende enkele dagen per week). Er is speciale onderwijsondersteuning door ab er (gedurende enkele dagdelen per week). De hoeveelheid aandacht, ofwel de handen in de klas is afhankelijk van: de beschikbare formatie; de organisatie van de groepen in de school; de beschikbare handen van buiten de formatie (ouders, stagiaires ). De Jeanne d Arc heeft kleine klassen en relatief veel etra handen beschikbaar. 16

18 Veld 2: de onderwijsmaterialen De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een netwerkschool. Veld Setting 2. Onderwijsmaterialen Binnen de klas Er wordt waar nodig gebruik gemaakt van niveaudifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal voor de kernvakken, behorend bij de gebruikte lesmethoden. Binnen de school Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken en speciale pedagogische/psychologische kenmerken (bijv. beloningssysteem). Veld 3: de ruimtelijke omgeving De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een smalle ondersteuningsschool. Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 3. Ruimtelijke omgeving Er is een aparte plek (bijv. prikkelarm hoekje) waar éénop-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje zorgleerlingen kan plaatsvinden. Er is op de gang ruimte waar éénop-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje zorgleerlingen kan plaatsvinden. Veld 4: de epertise De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een netwerkschool. Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 4. Epertise De lk hebben enige kennis van en competenties op het gebied van speciale onderwijsbehoeften. De rt er en/of ib er hebben enige kennis van en competenties op het gebied van de meest voorkomende speciale onderwijsbehoeften. Eén manier om naar de groei van de epertise te kijken, is door het onderscheid te maken tussen teamepertise en individuele epertise. De inzet van individuele epertise is altijd zinvol, maar heeft veel meer effect wanneer die ingebed is in een epertomgeving van het team. Bijvoorbeeld een team dat een gezamenlijke epertise heeft op gedrag, weet veel meer opbrengst te halen uit de specifieke epertise van één van de leerkrachten op autisme, dan een team dat géén teamaanpak heeft. 17

19 Veld 5: de samenwerking met andere instanties De omschrijving van de huidige situatie past bij het profiel van een netwerkschool. Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 5. Samenwerking met andere instanties De lk onderhouden contacten met de ib er om op de hoogte te blijven. Er is op basis van behoefte samen werking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen. 18

20 4. Tot slot Over het geheel genomen is de Jeanne d Arc te karakteriseren als een smalle ondersteuningsschool. Hierbij weegt vooral mee dat de Jeanne d Arc bijzonder kleine klassen heeft en veel etra handen inzet. De aangegeven groeimogelijkheden op het algemene onderwijsconcept van de school en op de vijf velden bieden perspectief op een ontwikkeling naar een smalle ondersteuningsschool of op een versterking van het bestaande profiel. Onderwijsconcept Netwerkschool Smalle ondersteuningsschool Brede ondersteuningsschool Inclusieve school Onderwijsvoorzieningen 1. Handen in de klas 2. Materialen 3. Ruimtelijke omgeving 4. Epertise 5. Relaties De aangegeven groeimogelijkheden bieden kansen om meer leerlingen met speciale onderwijsbehoeften onderwijs te kunnen bieden, maar ook om de gewone leerlingen meer aan hun specifieke onderwijsbehoeften aangepast onderwijs te bieden. Of een dergelijke groei wenselijk is, is vanzelfsprekend afhankelijk van de opvattingen van de school, haar schoolbestuur en het samenwerkingsverband waar zij deel van uitmaakt. De Jeanne d Arc toont zich een open, gastvrije school die de discussie rond de onderwijsondersteuning naar aanleiding van de ontwikkelingen rond Passend Onderwijs graag aangaat. Hopelijk ondersteunt dit rapport het team bij deze discussie. Met dank voor de prettige ontvangst, Irma Miedema 19

21 Bijlage 1: Enkele landelijke kengetallen Cijfers schooljaar Per 100 leerlingen op een basisschool zijn er gemiddeld over het hele land ~ 2,7 leerlingen sbo ~ 0,5 leerlingcluster 2 ~ 1,3 leerlingen bekostigingscategorie 1 (langdurig zieken, zeer moeilijk lerenden, cluster 4) 7 ~ 0,1 leerlingen bekostigingscategorie 2 (lichamelijke beperkingen) ~ 0,2 leerlingen bekostigingscategorie 3 (meervoudige beperkingen) ~ 1 leerling met een rugzak cluster 3 of 4 ~ 0,3 leerling met een rugzak cluster 2 De verblijfsduur van een leerling op het speciaal basisonderwijs is gemiddeld 4 (tot 5) jaar. Het gemiddelde deelnamepercentage aan het speciaal basisonderwijs bedraagt 2,8%. Bij een verblijfsduur van 4 jaar verwijst een basisschool gemiddeld 2,8% : 4 jaren = 0,7% per jaar. Bij een basisschool van bijvoorbeeld 300 leerlingen kan er gemiddeld per jaar een verwijzing naar het sbo van 0,7% van 300 leerlingen = 2,1 leerling verwacht worden. De verblijfsduur op het so schatten wij op 5 (tot 6) jaar. Bij een school van bijvoorbeeld 300 leerlingen zou je dus verwachten dat 8 : - eens in de drie jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 2; - twee keer in drie jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 3; - een keer in de twee jaar een leerling verwezen wordt naar cluster 4; - er 1 leerling is met rugzakje cluster 2; - er 1 leerling is met een rugzakje cluster 3; - er 2 leerlingen zijn met een rugzakje cluster 4. 7 Op grond van de cijfers van 2013 zijn de volgende bedragen aan de orde: < 8 jaar: categorie ,00; categorie ,00; categorie ,00. > 8 jaar: categorie ,00; categorie ,00; categorie ,00. 8 Deze aantallen zouden gelden wanneer alle leerlingen via het regulier onderwijs naar het speciaal onderwijs zouden stromen. In werkelijkheid vindt verwijzing soms al plaats vóór dat de leerling een reguliere school heeft bezocht. 20

22 Bijlage 2: Speciale onderwijsondersteuning per schoolprofiel Tabel 1: Speciale onderwijsondersteuning op de netwerkschool Veld 1. Hoeveelheid aandacht en tijd 2. Onderwijsmaterialen 3. Ruimtelijke omgeving Setting Binnen de klas Er is één paar handen in de klas, de lk 9 zorgt zelf voor bijv. preteaching, werken aan de instructietafel, op tijdelijke basis (een uur per week). Er wordt gewerkt met de gegeven groepsgrootte (± 25 leerlingen). Er wordt waar nodig gebruik gemaakt van niveaudifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal voor de kernvakken, behorend bij de gebruikte lesmethoden. Aan de tafel van de zorgleerlingen wordt één-op-één begeleiding gegeven. 4. Epertise De lk hebben enige kennis van en competenties op het gebied van speciale onderwijsbehoeften. 5. Samenwerking met andere instanties De lk onderhouden contacten met de ib er om op de hoogte te blijven. Binnen de school Er is speciale onderwijsondersteuning door rt er en/of ib er, op tijdelijke basis (gedurende enkele uren per week). Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken en speciale pedagogische/psychologische kenmerken (bijv. beloningssysteem). Er is op de gang ruimte waar één-op-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje leerlingen kan plaatsvinden. De rt er en/of ib er hebben enige kennis van en competenties op het gebied van de meest voorkomende speciale onderwijsbehoeften. Er is op basis van behoefte samen werking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen. 9 In deze tabel en de andere tabellen komen meerdere afkortingen voor. Daarbij staat lk voor leerkracht, oa voor onderwijsassistent, ou voor ouder, mll voor medeleerling, rt er voor remedial teacher, ib er voor intern begeleider, ab er voor ambulant begeleider, so voor speciaal onderwijs, lgf voor leerlinggebonden financiering, pgb voor persoonsgebonden budget, ihp voor individueel handelingsplan. 21

23 Tabel 2: Speciale onderwijsondersteuning op de smalle ondersteuningsschool Veld Setting Binnen de klas Binnen de school 1. Hoeveelheid aandacht en tijd 2. Onderwijsmaterialen 3. Ruimtelijke omgeving Er is één paar handen in de klas, de lk zorgen eventueel met etra ondersteuning van oa/ou/mll voor bijv. preteaching, etra leestijd, op tijdelijke basis (enkele uren per week). Er wordt grotendeels gewerkt met de gegeven groepsgrootte (± 25 leerlingen). Voor korte perioden kan de groep kleiner worden gemaakt door inzet van oa/ou/mll; de lk kan dan individuele zorgleerling of subgroep zorgleerlingen helpen. Er wordt gebruik gemaakt van niveau- en tempodifferentiatie in de lesmethoden. Er is aanvullend remediërend materiaal, behorend bij de gebruikte lesmethoden. Er is een aparte plek (bijv. prikkelarm hoekje) waar één-opéén begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje zorgleerlingen kan plaatsvinden. 4. Epertise De lk hebben enige kennis van en competenties op het gebied van de speciale onderwijsbehoeften. Enkele leerkrachten hebben zich verdiept in de meest voorkomende problemen / aandoeningen / stoornissen. 5. Samenwerking met andere instanties De lk onderhouden contacten met de ib er om op de hoogte te blijven. Er is speciale onderwijsondersteuning door rt er en/of ib er, op tijdelijke basis (een enkel dagdeel of enkele dag per week). Er is speciale onderwijsondersteuning door ab er (gedurende enkele uren per week). Er zijn onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken (bijv. pictogrammen) en speciale pedagogische/ psychologische kenmerken. Er wordt op projectbasis gewerkt aan het pedagogisch klimaat. Er is op de gang ruimte waar één-op-één begeleiding of begeleiding van een (sub)groepje zorgleerlingen kan plaatsvinden. De rt er en/of ib er hebben kennis van en competenties op het gebied van vele speciale onderwijsbehoeften. Een deel van het team heeft kennis van en competenties op het gebied van de speciale onderwijsbehoeften. Er is geregelde samenwerking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen. 22

24 Tabel 3: Speciale onderwijsondersteuning op de brede ondersteuningsschool Veld 1. Hoeveelheid aandacht en tijd 2. Onderwijsmaterialen 3. Ruimtelijke omgeving Binnen de klas Er zijn twee paar handen in de klas, door oa, voor aanvullende begeleiding, op tijdelijke basis (gedurende enkele dagdelen per week). De groepen zijn kleiner. Er wordt niveau- en tempodifferen-tiatie toegepast binnen de les-methoden. Voor zorgleerlingen zijn er aparte methoden beschikbaar. Er is aanvullend remediërend materiaal, behorend bij de gebruikte lesmethoden. Er wordt lesstof aangeboden vanuit leerlijnen die gebaseerd zijn op de kerndoelen. Er zijn aparte plekken waar één-op-één begeleiding en begeleiding van (sub)groepjes zorgleerlingen kan plaatsvinden. 4. Epertise Meerdere lk hebben veel kennis en competenties op het gebied van de stoornissen en beperkingen van zorgleerlingen. Via collegiale consultatie en intervisie blijven lk scherp. 5. Samenwerking met andere instanties De ib er, rt er en lk werken regelmatig samen met professionals van eterne instanties (bijv. algemeen maatschappelijk werk, RIAG, GG&GD) Setting Binnen de school Er is speciale onderwijsondersteuning door rt er en/of ib er, op semipermanente basis (gedurende enkele dagen per week). Er is speciale onderwijsondersteuning door ab er (gedurende enkele dagdelen per week). Er is een orthotheek met onderwijs-materialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken, speciale pedagogische/ psychologische kenmerken en fysieke/lichamelijke kenmerken. Er wordt door de hele school gewerkt met een speciaal programma voor de sociaalemotionele ontwikkeling (bijv. Leefstijl). Er is een aparte ruimte voor andere functies (bijv. voor verzorging of voor een timeout). Een groot deel van het team heeft kennis van en competenties op het gebied van de specifieke onderwijsbehoeften van zorgleerlingen. Eperts m.b.t. voorkomende stoornissen en beperkingen zijn direct beschikbaar (bijv. schoolmaatschap-pelijk werker, logopedist). Er is op regelmatig samenwerking en afstemming met professionals uit so en zorginstellingen (bijv. gezamenlijke bijdrage aan uitvoering van ihp). Eterne eperts zijn op afroep beschikbaar als daar behoefte aan is (bijv. faalangsttrainer). 23

25 Tabel 4: Speciale onderwijsondersteuning op de inclusieve school Veld 1. Hoeveelheid aandacht en tijd 2. Onderwijsmaterialen 3. Ruimtelijke omgeving Binnen de klas Er zijn twee paar handen in de klas, door lk/oa voor intensieve (één-op-één) begeleiding, op permanente basis (gedurende de gehele week). Er wordt gewerkt in kleinere groepen. Zorgleerlingen volgen (individuele) leerlijnen in de kernvakken, gebaseerd op de kerndoelen. Er zijn onderwijsmaterialen aanwezig met speciale didactische kenmerken, speciale pedagogische / psychologische kenmerken en fysieke / lichamelijke kenmerken, tegemoetkomend aan kindspecifieke belemmeringen (bijv. verpleegmateriaal voor langdurig zieke kinderen). De lokalen zijn aangepast voor leerlingen met speciale bewegings-behoeften (bijv. rolstoelgebruik), de lokalen zijn ruim bemeten, bieden deelruimtes voor diverse activiteiten. Setting Binnen de school Er is speciale onderwijsondersteuning door vlk, rt er en/of ib er op permanente basis (gedurende alle dagen). Er is speciale onderwijsondersteuning door ab er (gedurende enkele dagen per week). Er is een rijk geoutilleerde orthotheek met onderwijsmaterialen beschikbaar die tegemoet komen aan specifieke didactische kenmerken, speciale pedagogische/psychologische kenmerken en fysieke/lichamelijke kenmerken Er wordt door de hele school gewerkt met een speciaal programma voor de sociaalemotionele ontwikkeling (preventief pedagogisch schoolklimaat). De binnen- en buitenruimte zijn volledig aangepast voor leerlingen met speciale bewegingsbehoeften (bijv. rolstoelgebruik, time-out), voor speciale verzorging (bijv. revalidatie, fysiotherapie) en voor speciale leerbehoeften (bijv. schooltuin). Er zijn meerdere aparte ruimtes met een eigen functie (bijv. voor time-out). 24

26 4. Epertise De lk zijn eperts op het gebied van speciale onderwijsbehoeften. Daartoe zijn scholings- en certificeringstrajecten gevolgd (bijv. akte so en master SEN). De lk laten zich voortdurend bijscholen, m.b.v. coaching en training on the spot (videointeractie-begeleiding). Via eterne audits/e ante inspectiebezoeken blijven lk scherp. 5. Samenwerking met andere instanties De ib er, rt er en lk werken intensief samen met professionals van eterne instanties (hogescholen en universiteiten), benutten nieuwe wetenschappelijke inzichten en evidence based behandelingsmethoden (na raadpleging databank Effectieve jeugdinterventies*). Het gehele team heeft kennis van en competenties op het gebied van de specifieke onderwijsbehoeften van de zorgleerlingen. Eperts vanuit meerdere disciplines met betrekking tot alle voorkomende stoornissen en beperkingen zijn direct beschikbaar (bijv. schoolmaatschappelijk werker, orthopedagogisch specialist, logopedist, kinderfysiotherapeut, schoolpsycholoog). Er is een ouderconsulent die belangen behartigt van ouders, hen wegwijs biedt in de wereld die zorg/ondersteuning heet (bijv. bij aanvragen lgf/pgb). Er is op structurele basis intensieve samenwerking en afstemming met so en andere zorginstellingen (ook met Bureau Jeugdzorg) voor alle zorgleerlingen (bijv. gezamenlijke bijdrage aan uitvoering van ihp). Eterne eperts zijn op afroep beschikbaar (bijv. speltherapeut, faalangsttrainer, maar ook wijkagent, wijkverpleegkundige/schoolarts, leerplichtambtenaar). De school biedt i.s.m. instellingen aantrekkelijke (opvoedings)cursussen aan voor ouders. * Op de webpagina van het NJi (Nederlands Jeugdinstituut) wordt bijgehouden wat in de speciale onderwijsondersteuning werkt, wat wetenschappelijk bewezen is in de praktijk. 25