BESLUIT. Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet.

Transcriptie

1 Nederlandse Mededingingsautoriteit BESLUIT Besluit van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit als bedoeld in artikel 37, eerste lid, van de Mededingingswet. Nummer 5716/24 en 5735/25 Betreft zaak: 5716/Evean Groep GGZ Drenthe en 5735/Evean Groep GGZ Drenthe Zorggroep Meander I. MELDING 1. Op 21 juli 2006 heeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Raad) een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet. Hierin is medegedeeld dat Stichting Evean Groep en Stichting GGZ Drenthe voornemens zijn te fuseren, in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. Tevens heeft de Raad van Bestuur op dezelfde datum een melding ontvangen van een voorgenomen concentratie in de zin van artikel 34 van de Mededingingswet, waarin is medegedeeld dat Stichting Evean Groep, Stichting GGZ Drenthe en Stichting Zorggroep Meander voornemens zijn te fuseren in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. Van de meldingen is mededeling gedaan in Staatscourant 143 van 26 juli Ambtshalve zijn vragen gesteld aan verschillende marktpartijen. In onderhavige zaak is een gezamenlijke zienswijze van het College Tarieven Gezondheidszorg en de Zorg Autoriteit in oprichting (hierna: CTG/ZAio) naar voren gebracht. II. PARTIJEN 2. Stichting Evean Groep (hierna: Evean) is een stichting naar Nederlands recht. Evean verleent diensten op het gebied van extramurale zorg en intramurale zorg in het kader van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (hierna: AWBZ). De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van thuiszorg, begeleiding, dagactiviteiten, alsmede een aantal aanpalende activiteiten. De intramurale AWBZ-zorg omvat verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Daarnaast biedt Evean kraamzorg, jeugdgezondheidszorg, niet-klinische psychiatrische zorg en AWBZ-zorg voor verstandelijk gehandicapten. 3. Stichting GGZ Drenthe (hierna: GGZ Drenthe) is een stichting naar Nederland recht. GGZ Drenthe verleent diensten op het gebied van extramurale AWBZ-zorg en intramurale AWBZzorg. De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van thuiszorg, begeleiding, dagactiviteiten, alsmede een aantal aanpalende activiteiten. De intramurale AWBZ-zorg omvat verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Daarnaast verleent GGZ Drenthe diensten op het gebied van niet-klinische en klinische psychiatrische zorg. 1 Openbare versie

2 4. Stichting Zorggroep Meander (hierna: Meander) is een stichting naar Nederland recht. Meander verleent diensten op het gebied van extramurale AWBZ-zorg en intramurale AWBZ-zorg. De extramurale AWBZ-zorg omvat activiteiten op het gebied van thuiszorg, begeleiding, dagactiviteiten, alsmede een aantal aanpalende activiteiten. De intramurale AWBZ-zorg omvat verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Meander verleent tevens diensten op het gebied van niet-klinische psychiatrische zorg. III. DE GEMELDE OPERATIE 5. De gemelde operaties behelzen de totstandkoming van twee bestuurlijke fusies. Ten eerste de bestuurlijke fusie van Evean met GGZ Drenthe. Dit voornemen is vastgelegd in een bij de melding overgelegde bestuurdersovereenkomst d.d. 13 juni De tweede operatie betreft de bestuurlijke fusie van Evean 1 met Meander waarvan het voornemen is vastgelegd in een bij de melding overgelegde bestuurdersovereenkomst d.d. 10 mei Partijen zijn voornemens beide bestuurlijke fusies per 1 januari 2007 in te laten gaan. 6. Na de bestuurlijke fusie van Evean met GGZ Drenthe zal de bestaande Stichting Evean Groep worden geherstructureerd, waarbij de Stichting Evean Groep de moederorganisatie zal vormen van de dochterstichtingen Icare, Evean, Integra en GGZ Drenthe. De Raad van Bestuur van Stichting Evean Groep zal tevens het bestuur vormen van de dochterstichtingen, waarbij de dochterstichtingen als afzonderlijke werkmaatschappijen voortbestaan. 7. GGZ Drenthe maakt momenteel onderdeel uit van De Open Ankh. 2 [ ] *, waartoe het bestuur van De Open Ankh op 21 juli 2006 een onherroepelijke en onvoorwaardelijke bestuursverklaring heeft getekend, waarin zij afstand doet van haar bestuurlijke zeggenschap in GGZ Drenthe.[ ]. 8. Na de bestuurlijke fusie van Evean met Meander zal de Raad van Bestuur van Meander bestaan uit de Raad van Bestuur van Evean. Evean en Meander behouden hun huidige juridische vorm. IV. TOEPASSELIJKHEID VAN HET CONCENTRATIETOEZICHT 1 Waarbij GGZ Drenthe een dochterstichting van Evean is. 2 De Open Ankh is een werkverband dat actief is op het gebied van geestelijke gezondheidszorg, verstandelijk gehandicaptenzorg, verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. * In deze openbare versie van het besluit zijn delen van de tekst vervangen of weggelaten om reden van vertrouwelijkheid. Vervangen of weggelaten delen zijn met vierkante haken aangegeven, in geval van getallen of percentages kan de vervanging hebben plaatsgevonden in de vorm van vermelding van brandbreedtes. 2 Openbare versie

3 9. De gemelde operaties zijn beide concentraties in de zin van artikel 27, onder a, van de Mededingingswet. De hierboven, onder de punten 5 tot en met 8, omschreven transacties leiden ertoe dat voorheen van elkaar onafhankelijke ondernemingen fuseren. 10. Voor de bestuurlijke fusie van Evean met GGZ Drenthe zijn de betrokken ondernemingen Evean en GGZ Drenthe. 11. Voor de bestuurlijke fusie van Evean 4 met Meander zijn de betrokken ondernemingen Evean en Meander. 12. Uit de bij de melding ter beschikking gestelde omzetgegevens blijkt dat de gemelde concentraties binnen de werkingssfeer van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht vallen. 13. De gemelde concentraties worden uit hoofde van een efficiënte behandeling en met instemming van partijen hieronder gezamenlijk behandeld. 5 V. BEOORDELING 14. De activiteiten van partijen overlappen, voor zover relevant voor de beoordeling van de gevolgen van de concentratie, op het gebied van verzorgingshuiszorg, verpleeghuiszorg, thuiszorg, begeleiding, dagactiviteiten en niet-klinische algemeen psychiatrische zorg. A. RELEVANTE MARKTEN Rel evant e pr oduct mar kt en Onderscheid intramurale en extramurale AWBZ-zorg 15. Evenals in eerdere besluiten 6 zal in onderhavige zaak worden uitgegaan van een onderscheid tussen intramurale AWBZ-zorg en extramurale AWBZ-zorg. Gezien de activiteiten van partijen gaat het in de onderhavige zaak om intramurale ABWZ-zorg in de vorm van 4 Waarbij GGZ Drenthe een dochterstichting van Evean is. 5 Partijen hebben aangegeven geen bezwaar te hebben tegen een gezamenlijke behandeling van beide concentraties tenzij de NMa van mening zou zijn dat in één of beide zaken een vergunning is vereist. Dit is zoals blijkt uit onderhavig besluit niet het geval. 6 Zie bijvoorbeeld het besluit van 13 mei 2005 in zaak 4267/Zorg en Welzijngroep Thuiszorg Nieuwe Waterweg Noord Maatzorg De Werven Kraamzorg Delfland, punt 15, het besluit van 9 maart 2005 in zaak 3244/Thuiszorg Den Haag Stichting GDVV Groep, punt 8 en het besluit van 31 december 2004 in zaak 4295/Stichting Icare Sensire Thuiszorg Groningen, punt Openbare versie

4 verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg, terwijl de relevante extramurale activiteiten op het gebied van thuiszorg en dagactiviteiten liggen. Intramurale AWBZ-zorg Onderscheid verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg 16. Evenals in eerdere besluiten 7 zal in onderhavige zaak worden uitgegaan van afzonderlijke markten voor verzorgingshuiszorg en verpleeghuiszorg. Verpleeghuiszorg Onderscheid tussen psychogeriatrische verpleeghuiszorg en somatische verpleeghuiszorg 17. In een eerder besluit 8 is uitgegaan van aparte markten voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg en somatische verpleeghuiszorg. Psychogeriatrische verpleeghuiszorg richt zich op personen die aan geestelijke (ouderdoms)ziekten of stoornissen lijden. Somatische verpleeghuiszorg richt zich op mensen met een lichamelijke ziekte of handicap. De verzorging en behandeling is bij somatische verpleeghuiszorg gericht op terugkeer naar de eigen leefomgeving of, als dat niet meer mogelijk is, op langdurige zorg in een verpleeghuis. 18. Ook in onderhavige zaak zal worden uitgegaan van aparte markten voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg en somatische verpleeghuiszorg. Verzorgingshuiszorg 19. Evenals in eerdere besluiten 9 zal worden uitgegaan van een aparte markt voor verzorgingshuiszorg. Extramurale AWBZ-zorg Huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging 7 Zie onder meer het besluit van 11 augustus 2005 in zaak 4198/Proteion TML LvGG, punten 18 tot en met Zie het besluit van 4 november 2005 in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, punten 18 tot en met Zie onder meer het besluit in zaak 4198/Proteion TML LvGG, reeds aangehaald, punten 18 tot en met Openbare versie

5 20. In eerdere besluiten 10 is aangegeven dat thuiszorg de volgende in de AWBZ omschreven functies omvat: huishoudelijke verzorging thuis (hierna: huishoudelijke verzorging), persoonlijke verzorging thuis (hierna: persoonlijke verzorging) en verpleging thuis (hierna: verpleging). In een aantal recente besluiten 11 zijn afzonderlijke markten onderscheiden voor huishoudelijke verzorging enerzijds en persoonlijke verzorging en verpleging anderzijds. Evenals in genoemde besluiten wordt in onderhavige zaak uitgegaan van een markt voor huishoudelijke verzorging en een markt voor persoonlijke verzorging en verpleging. 21. Uit het onderzoek in een eerdere zaak 12 is gebleken dat de vraag naar ondersteunende en/of activerende begeleiding sterk samenhangt met de vraag naar huishoudelijke verzorging en/of persoonlijke verzorging of verpleging in de zin dat feitelijk vrijwel nooit alleen ondersteunende en/of activerende begeleiding wordt afgenomen, maar altijd in combinatie met huishoudelijke verzorging en/of persoonlijke verzorging en verpleging. 22. Evenals in deze eerdere zaak 13 kan de positie van partijen op de mogelijke markt(en) voor (extramurale) ondersteunende en activerende begeleiding worden gezien als een afgeleide van hun positie op de markten voor extramurale AWBZ-zorg. Derhalve behoeft in het hiernavolgende enkel te worden ingegaan op de positie van partijen op het gebied van huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging en zal ondersteunende en activerende begeleiding hierna buiten beschouwing worden gelaten. Dagactiviteiten basis en dagactiviteiten speciaal 23. Zowel Meander als GGZ Drenthe 14 bieden diensten aan op het gebied van dagactiviteiten basis en dagactiviteiten speciaal. 15 Dagactiviteiten worden bekostigd vanuit het extramurale 10 Zie bijvoorbeeld het besluit van 24 mei 2006 in zaak 5603/ZgNL TML LvGG, punt 11, het besluit van 16 november 2005 in zaak 5186/Carint Reggeland, punt 14 en het besluit van 18 augustus 2005 in zaak 4988/Oosterlengte Thuiszorg Groningen Sensire, punt Zie bijvoorbeeld het besluit in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, reeds aangehaald, punten 12 tot en met 15 en het besluit in zaak 4988/Oosterlengte Thuiszorg Groningen Sensire, reeds aangehaald, punten 11 tot en met Zie het besluit van 21 oktober 2005 in zaak 5171/Antaris Amstelrade Fontis, punt Zie het besluit in zaak 5171/Antaris Amstelrade Fontis, reeds aangehaald, punt Aangezien de dagactiviteiten basis en dagactiviteiten speciaal van Evean niet geografisch overlappen met deze activiteiten van Meander en GGZ Drenthe zal hier niet op worden ingegaan. 15 De activiteiten op het gebied van dagactiviteiten basis hebben betrekking op het in groepsverband begeleiden van ouderen c.q. chronisch zieken, gericht op bezigheid, sociaal-recreatieve activiteiten en het bijhouden van vaardigheden, eventueel aangevuld met assistentie en persoonlijke zorg. Dagactiviteiten speciaal is een activiteit in groepsverband, waarbij ondersteunende en activerende begeleiding in samenhang staat met enige persoonlijke verzorging en met 5 Openbare versie

6 AWBZ-budget, voor zover ze worden geleverd aan cliënten die niet woonachtig zijn in een intramurale instelling. Aangezien dagactiviteiten veelal worden aangeboden op intramurale locaties, hebben deze activiteiten echter een verband met de intramurale activiteiten van de intramurale instellingen. 24. Uit onderzoek in het kader van een eerdere zaak 16 is gebleken dat dagactiviteiten basis veelal binnen verzorgingshuizen wordt aangeboden en dagactiviteiten speciaal binnen verpleeghuizen. Om die reden zullen, in navolging van recente besluiten, 17 in het hiernavolgende de gevolgen van de voorgenomen fusie op de mogelijke markt voor dagactiviteiten speciaal en de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis worden besproken bij de beoordeling van de gevolgen op het gebied van respectievelijk verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg. Niet-klinische algemeen psychiatrische zorg 25. Evenals in een eerder besluit 18 wordt op het gebied van psychiatrische gezondheidszorg een onderverdeling gemaakt naar klinische en niet-klinische algemeen psychiatrische zorg. De activiteiten van partijen overlappen op het gebied van niet-klinische algemeen psychiatrische zorg. Rel evant e geogr af ische mar kt en Intramurale AWBZ-zorg Verpleeghuiszorg 26. Meander heeft drie verpleeghuizen in de zorgkantoorregio Groningen, namelijk in Ter Apel (gemeente Vlagtwedde), Veendam (gemeente Veendam) en Musselkanaal (gemeente Stadskanaal). 19 GGZ Drenthe heeft vier verpleeghuizen in de zorgkantoorregio Drenthe, namelijk in Beilen (gemeente Midden-Drenthe), Assen (gemeente Assen), Gieten (gemeente Aa en behandeling tijdens het dagprogramma. Het betreft een multidisciplinaire benadering. Zie beleidsregel II-624/III-803, definities extramurale zorg, 16 Zie het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punten 21 tot en met Zie het besluit van 10 augustus 2006 in zaak 5574/Amstelring Zonnehuisgroep Amstelland, punt 17 en het besluit van 7 augustus 2006 in zaak 5705/Stichting Zorggroep Amsterdam Stichting Tabitha Stichting de Kleine Johannes, punt Zie het besluit van 1 september 2004 in zaak 3865/Rijngeest Robert Fleury, punt Prof. Tuntlerhuis in Ter Apel, Meander in Veendam en een verpleegunit van verzorgingshuis De Heggerank in Musselkanaal. De verpleegunit in Musselkanaal valt onder de toelating van het verpleeghuis in Veendam. 6 Openbare versie

7 Hunze) en Borger (gemeente Borger-Odoorn). 20 Evean heeft geen verpleeghuizen in de zorgkantoorregio s Groningen of Drenthe. 27. In het navolgende zal niet worden ingegaan op het verpleeghuis van Meander in Musselkanaal aangezien dit verpleeghuis alleen somatische verpleeghuiszorg aanbiedt en de voor de beoordeling van onderhavige concentratie relevante activiteiten van GGZ Drenthe alleen betrekking hebben op psychogeriatrische verpleeghuiszorg. Tevens zal vanwege de redenen zoals aangegeven in punt 39 in het navolgende niet worden ingegaan op de verpleeghuizen van GGZ Drenthe in Assen en Beilen. 28. Uit het voorgaande volgt dat partijen geen verpleeghuizen hebben in dezelfde zorgkantoorregio. Enkele verpleeghuizen van partijen bevinden zich echter wel in aangrenzende gemeenten. In het navolgende zal worden ingegaan op de omvang van de geografische markt(en) waarop deze verpleeghuizen actief zijn. Het gaat om de psychogeriatrische verpleeghuizen van GGZ Drenthe in Gieten en Borger en de psychogeriatrische verpleeghuizen van Meander in Veendam en Ter Apel. Opvattingen van partijen 29. Partijen zijn van opvatting dat gezien de herkomst van de nieuwe cliënten van de verpleeghuizen van Meander in Veendam en GGZ Drenthe in Aa en Hunze de voorgenomen fusies geen gevolgen zullen hebben voor personen woonachtig in de gemeente Aa en Hunze, die zijn geïndiceerd voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg. Partijen geven eveneens aan dat uit de herkomstgegevens van het verpleeghuis van GGZ Drenthe in Gieten blijkt dat deze verpleegunit geen reëel alternatief vormt voor inwoners van Veendam. 30. Partijen noemen als alternatief voor inwoners van Gieten verpleeghuizen in Annen, Zuidlaren, Tynaarlo, Assen en de gemeente Borger-Odoorn, en verder weg in Emmen. Zorggroep Tangenborgh heeft volgens partijen toestemming gekregen om 21 (voornamelijk zo niet geheel psychogeriatrische) verpleeghuisplekken te realiseren in haar verzorgingshuis Borgerhof in Borger. 31. Partijen menen dat voor het verpleeghuis van GGZ Drenthe in Borger en het verpleeghuis van Meander in Ter Apel dient te worden uitgegaan van een geografische markt voor verpleeghuiszorg die de gemeenten Stadskanaal, Vlagtwedde, Borger-Odoorn, Winschoten en Emmen omvat. 20 Altingerhof in Beilen, De Vierackers in Assen, De Herik (een verpleeghuisdependance van verzorgingshuis Dekelhem).in Borger en De Hondsrug (een verpleeghuisdependance van verzorgingshuis Dekelhem) in Gieten. De Herik en De Hondsrug vallen onder de toelating van verpleeghuis De Vierackers in Assen. 7 Openbare versie

8 Herkomst van nieuwe cliënten 32. In het navolgende zal worden ingegaan op de herkomst van nieuwe cliënten van de verpleeghuizen van Meander in Veendam en Ter Apel en van GGZ Drenthe in Gieten en Borger. Veendam 33. Zowel in 2004 als in 2005 is circa [90-100]% van de nieuwe cliënten van het verpleeghuis van Meander in Veendam (gemeente Veendam) afkomstig uit gemeenten die binnen de zorgkantoorregio Groningen zijn gelegen. Circa [0-5]% van de nieuwe cliënten in 2004 en 2005 is afkomstig uit gemeenten die binnen de zorgkantoorregio Drenthe zijn gelegen. Ter Apel 34. In 2004 en 2005 is respectievelijk [90-100]% en [80-90]% van de nieuwe cliënten van het verpleeghuis van Meander in Ter Apel (gemeente Vlagtwedde) afkomstig uit de gemeente Stadskanaal en de gemeente Vlagtwedde, beide gelegen in de zorgkantoorregio Groningen. In 2004 was 1 nieuwe cliënt van het verpleeghuis van Meander afkomstig uit Drenthe. In 2005 was circa [0-10]% van de nieuwe cliënten van het verpleeghuis van Meander in Ter Apel afkomstig uit Drenthe, waarvan circa [0-5]% uit de gemeente Aa en Hunze, waar een verpleeghuis van GGZ Drenthe is gevestigd, en circa [0-5]% uit de gemeente Borger-Odoorn, waar een ander verpleeghuis van GGZ Drenthe is gevestigd. 21 Gieten 35. In 2004 waren [0-5] van de [5-10] nieuwe cliënten van het verpleeghuis van GGZ Drenthe in Gieten (gemeente Aa en Hunze) afkomstig uit de gemeente Aa en Hunze. Eén nieuwe cliënt in 2004 was afkomstig uit de gemeente [ ] (Groningen). In 2005 waren alle nieuwe cliënten afkomstig uit Drenthe. Borger 36. In 2004 zijn [15-20] van de [20-25] nieuwe cliënten van het verpleeghuis van GGZ Drenthe in Borger afkomstig uit gemeenten die binnen de zorgkantoorregio Drenthe zijn gelegen. [0-5] van de nieuwe cliënten zijn afkomstig uit Groningen. In 2005 waren [10-15] van de [15-20] nieuwe cliënten afkomstig uit Drenthe en [0-5] uit Groningen. Tussenconclusie 21 Tevens is circa [0-5]% van de nieuwe cliënten van het verpleeghuis van Meander in Ter Apel afkomstig uit Emmen (Drenthe). 8 Openbare versie

9 37. Uit de bovenstaande herkomstgegevens van nieuwe cliënten van partijen volgt dat het overgrote merendeel van de nieuwe cliënten van de respectievelijke psychogeriatrische verpleeghuizen van partijen afkomstig is uit de eigen gemeente dan wel zorgkantoorregio. In de meeste gevallen is er een klein tot zeer klein aantal nieuwe cliënten van Meander of GGZ Drenthe afkomstig uit een aangrenzende gemeente waar een psychogeriatrisch verpleeghuis is gevestigd van respectievelijk GGZ Drenthe of Meander. Er zijn derhalve aanwijzingen dat de omvang van de geografische markt lokaal is, althans niet van een omvang waarbinnen de activiteiten van GGZ Drenthe en Meander overlappen op de markt voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg. Alternatieven bij ruimere geografische markt 38. Voor het geval dat de verpleeghuizen van Meander en GGZ Drenthe toch alternatieven voor elkaar zouden vormen, wordt in het navolgende bekeken welke andere alternatieven voorhanden zouden zijn voor (toekomstige) cliënten van partijen. Hierbij is gekeken naar verpleeghuizen van andere aanbieders die zich bevinden in een straal om de gemeente waar het verpleeghuis van Meander of GGZ Drenthe is gevestigd waarbinnen ook het in een aangrenzende gemeente gelegen verpleeghuis van GGZ Drenthe of Meander is gevestigd. 39. De verpleeghuizen van GGZ Drenthe in Assen en Beilen worden in deze analyse buiten beschouwing gelaten aangezien deze niet grenzen aan gemeenten waarin verpleeghuizen van Meander zijn gevestigd. Bovendien bevinden zich op een dergelijke afstand tot de verpleeghuizen van Meander voldoende alternatieven. Gieten 40. Wanneer de inwoners van Gieten en omstreken naar een ander verpleeghuis zouden willen gaan dan naar het verpleeghuis van GGZ Drenthe in hun eigen woonplaats dan kunnen zij naast het verpleeghuis van Meander in Veendam ook gaan naar Zuidlaren, Odoorn en Assen. 22 Het verpleeghuis van Meander in Ter Apel is verder weg gelegen van Gieten en omstreken dan het verpleeghuis van Meander in Veendam waardoor nog meer alternatieven in beeld zouden komen, bijvoorbeeld in Haren, Eelde en Hoogezand. 23 Borger 41. Wanneer de inwoners van Borger en omstreken naar een ander verpleeghuis zouden willen gaan dan naar het verpleeghuis van GGZ Drenthe in hun eigen woonplaats dan kunnen zij 22 Het gaat respectievelijk om de verpleeghuizen: De Enk van GGZ Groningen, De Horst van Zorggroep Suydevelt en Nieuw Graswijk van Interzorg Noord-Nederland. 23 Het gaat respectievelijk om Dilgtoord van t Gooregt in Haren, De Burcht van t Gooregt in Hoogezand en De Duinstee van GGZ Groningen in de gemeente Tynaarlo. 9 Openbare versie

10 naast de verpleeghuizen van Meander in Ter Apel en in Veendam ook gaan naar Emmen, Odoorn, Klazienaveen, Zuidlaren en Assen. 24 Veendam 42. Wanneer de inwoners van Veendam en omstreken naar een ander verpleeghuis zouden willen gaan dan naar het verpleeghuis van Meander in hun eigen woonplaats dan kunnen zij naast de verpleeghuizen van GGZ Drenthe in Gieten en in Borger ook gaan naar Zuidlaren, Hoogezand, Blijham en Winschoten. 25 Ter Apel 43. Wanneer de inwoners van Ter Apel en omstreken naar een ander verpleeghuis zouden willen gaan dan naar het verpleeghuis van Meander in hun eigen woonplaats dan kunnen zij naast de verpleeghuizen van GGZ Drenthe in Borger en in Gieten ook gaan naar Emmen, Klazienaveen en Odoorn In onderhavige zaak kan in het midden worden gelaten of de omvang van de geografische markt(en) voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg lokaal van omvang is of ruimer aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 69 tot en met 72). Verzorgingshuiszorg 45. Meander heeft zes verzorgingshuizen in de zorgkantoorregio Groningen, namelijk in de gemeenten Vlagtwedde, Veendam en Stadskanaal. 27 GGZ Drenthe heeft twee verzorgingshuizen in de zorgkantoorregio Drenthe, namelijk in de gemeenten Assen en Aa en Hunze. 28 Evean heeft 24 Het gaat respectievelijk om de verpleeghuizen: De Bleerinck van Zorggroep Tangenborgh, De Horst van Zorggroep Suydevelt, De Weegbree van Zorggroep Tangenborgh, Dilgtoord van t Gooregt en Nieuw Graswijk van Interzorg Noord- Nederland. 25 Het gaat respectievelijk om de verpleeghuizen: De Enk van GGZ Groningen, De Burcht van t Gooregt, De Blankenbörg van Zorgcentrum De Blankenbörg en Olde Wolde van Stichting Oosterlengte. 26 Het gaat respectievelijk om de verpleeghuizen: De Bleerinck van Zorggroep Tangenborgh, De Weegbree van Zorggroep Tangenborgh en De Horst van Zorggroep Suydevelt. 27 Het betreft A-Horst in Musselkanaal (gemeente Stadskanaal), De Heggerank in Musselkanaal (gemeente Stadskanaal), Parkheem in Stadskanaal (gemeente Stadskanaal), Bolderborg in Vlagtwedde ( gemeente Vlagtwedde), Kloosterheerd in Ter Apel (gemeente Vlagtwedde) en De Breehorn in Veendam (gemeente Veendam). 28 Het betreft Dekelhem in Gieten (gemeente Aa en Hunze) en De Boshof in Assen (gemeente Assen). 10 Openbare versie

11 een verzorgingshuis in de gemeente Hoogeveen (zorgkantoorregio Drenthe) en een verzorgingshuis in de gemeente Haren (zorgkantoorregio Groningen). 46. Op basis van herkomstgegevens van nieuwe cliënten in 2004 en 2005 achten partijen het aannemelijk dat de gemeenten Stadskanaal en Aa en Hunze niet tot dezelfde geografische markt gerekend moeten worden. Herkomst van nieuwe cliënten 47. In het navolgende zal worden ingegaan op de herkomst van nieuwe cliënten van de verzorgingshuizen van Meander in de gemeenten Stadskanaal en Veendam en het verzorgingshuis van GGZ Drenthe in de gemeente Aa en Hunze. In het navolgende zal niet worden ingegaan op het verzorgingshuis van Meander in de gemeente Veendam, het verzorgingshuis van GGZ Drenthe in de gemeente Assen en het verzorgingshuis van Evean in de gemeenten Hoogeveen en Haren, vanwege de redenen zoals aangegeven in punt 53. Gemeente Stadskanaal 48. Partijen geven aan dat circa [90-100]% van de nieuwe cliënten in 2005 van de verzorgingshuizen van partijen in de gemeente Stadskanaal afkomstig is uit de gemeente Stadskanaal. Partijen geven aan dat het niet voorkomt dat nieuwe cliënten afkomstig zijn uit de gemeente Aa en Hunze, de gemeente waarin een verzorgingshuis van GGZ Drenthe is gevestigd. Veendam 49. In 2004 is slechts 1 van de [30-35] nieuwe cliënten van het verzorgingshuis van Meander in Veendam afkomstig uit de zorgkantoorregio Drenthe. Voor 2005 geldt een zelfde beeld. Gieten 50. Partijen geven aan dat geen van de nieuwe cliënten in 2004 en 2005 van GGZ Drenthe in het verzorgingshuis in Gieten (gemeente Aa en Hunze) afkomstig is uit Groningen. Tussenconclusie 51. Uit de bovenstaande herkomstgegevens van nieuwe cliënten van partijen volgt dat het overgrote merendeel van de nieuwe cliënten van de respectievelijke verzorgingshuizen van partijen afkomstig is uit de eigen gemeente dan wel zorgkantoorregio. In de meeste gevallen is er een klein tot zeer klein aantal nieuwe cliënten van Meander of GGZ Drenthe afkomstig uit een aangrenzende gemeente waar een verzorgingshuis is gevestigd van Meander of GGZ Drenthe. Er zijn derhalve aanwijzingen dat de omvang van de geografische markt lokaal is of ten minste niet 11 Openbare versie

12 van een omvang waarbinnen de activiteiten van GGZ Drenthe en Meander overlappen op de markt voor verzorgingshuiszorg. Alternatieven bij ruimere geografische markt 52. Voor het geval de verzorgingshuizen van Meander en het verzorgingshuis van GGZ Drenthe toch alternatieven voor elkaar zouden vormen, wordt in het navolgende bekeken welke andere alternatieven voorhanden zouden zijn voor (toekomstige) cliënten van partijen. Hierbij is gekeken naar verzorgingshuizen van andere aanbieders die zich bevinden in een straal om de gemeente waar het verzorgingshuis van Meander of GGZ Drenthe is gevestigd waarbinnen ook het in een aangrenzende gemeente gelegen verzorgingshuis van GGZ Drenthe of Meander is gevestigd. 53. De overige verzorgingshuizen van Meander in de gemeente Vlagtwedde en van GGZ Drenthe in Assen worden buiten beschouwing gelaten aangezien zij niet zijn gevestigd in gemeenten die grenzen aan gemeenten waarin verzorgingshuizen van respectievelijk GGZ Drenthe en/of Meander gevestigd zijn. Hetzelfde geldt voor de verzorgingshuizen van Evean in de gemeenten Hoogeveen en Haren. Musselkanaal 54. Wanneer de inwoners van Musselkanaal en omstreken naar een ander verzorgingshuis zouden willen gaan dan naar de verzorgingshuizen van Meander 29 in hun eigen woonplaats dan kunnen zij naast het verzorgingshuis van GGZ Drenthe in Gieten ook gaan naar onder meer Borger, Nieuwe Pekela, Oude Pekela en Blijham. 30 Stadskanaal 55. Voor het verzorgingshuis van Meander in Stadskanaal gelden dezelfde alternatieven als genoemd in punt 54. Veendam 56. Wanneer de inwoners van Veendam en omstreken naar een ander verzorgingshuis zouden willen gaan dan naar het verzorgingshuis van Meander 31 in hun eigen woonplaats dan kunnen zij naast het verzorgingshuis van GGZ Drenthe in Gieten ook gaan naar onder meer 29 De Heggerank en A-Horst zijn in Musselkanaal gevestigd. 30 Het gaat respectievelijk om de verzorgingshuizen: De Borgerhof van Zorggroep Tangenborgh, Clockstede van Stichting Oosterlengte, De Molenhof van Stichting Oosterlengte en De Blankenbörg van Zorgcentrum De Blankenbörg. 31 De Breehorn. 12 Openbare versie

13 verzorgingshuizen in Blijham, Zuidlaren, Wildervank, Nieuwe Pekela, Sappemeer, Veendam, en Oude Pekela. 32 Gieten 57. Wanneer de inwoners van Gieten en omstreken naar een ander verzorgingshuis zouden willen gaan dan naar het verzorgingshuis van GGZ Drenthe in hun eigen woonplaats dan kunnen zij naast de verzorgingshuizen van Meander in Stadskanaal, Musselkanaal en Veendam ook gaan naar onder meer Zuidlaren, Borger, Annen, Rolde en Vries In onderhavige zaak kan in het midden worden gelaten of de markt voor verzorgingshuiszorg lokaal van omvang is of ruimer aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 73 tot en met 76). Extramurale AWBZ-zorg Huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging 59. De activiteiten van Evean en GGZ Drenthe op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging overlappen in de zorgkantoorregio Drenthe. De activiteiten van Evean en Meander op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging overlappen in de zorgkantoorregio Groningen. 60. Partijen zijn van mening dat de geografische markt voor thuiszorg tenminste bovenregionaal en waarschijnlijk nationaal is. Door de toename van het aantal bovenregionaal opererende spelers vindt, vanuit de aanbodzijde van de markt bezien, de concurrentie op de markt voor thuiszorg steeds meer plaats op bovenregionaal of zelfs landelijk niveau. Ook vanuit de vraagzijde is er sprake van een uniformering van concurrentievoorwaarden door de toename van het aantal fusies tussen zorgverzekeraars, aldus partijen. De zorgverzekeraars hanteren in de verschillende zorgkantoorregio s een uniform inkoopbeleid. 32 Het gaat respectievelijk om de verzorgingshuizen: De Blankenbörg van Zorgcentrum De Blankenbörg, Tienelswolde Stichting Zorg en Dienstverlening 94, Westerhave van Stichting Woon-Zorg Service Veendam, Clockstede van Stichting Oosterlengte, St. Josef van SVONN, A.G. Wildervanckhuis van Stichting Woon-Zorg Service Veendam en De Molenhof van Stichting Oosterlengte. 33 Het gaat respectievelijk om de verzorgingshuizen: Tienelswolde van Stichting Zorg en Dienstverlening 94, De Borgerhof van Zorggroep Tangenborgh, t Holthuys van GGZ Groningen, De Wenning van Stichting Zorg en Dienstverlening 94 en Kornoeljehof van Interzorg Noord-Nederland. 13 Openbare versie

14 61. In eerdere besluiten 34 is uitgegaan van geografische markten voor (i) persoonlijke verzorging en verpleging en voor (ii) huishoudelijke verzorging die ten minste het werkgebied van een gevestigde speler en ten hoogste de zorgkantoorregio omvatten. 62. Evean is (middels Icare) van oudsher de grote thuiszorgaanbieder in de zorgkantoorregio Drenthe en is actief in de gehele zorgkantoorregio. GGZ Drenthe levert in de zorgkantoorregio Drenthe uitsluitend in de omgeving van haar verzorgingshuizen en verpleeghuizen huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging. In onderhavige zaak zijn geen aanwijzingen naar voren gekomen dat de omvang van de geografische markt kleiner is dan het werkgebied van de grote gevestigde aanbieder in Drenthe, namelijk de zorgkantoorregio Drenthe. 63. Meander levert in de zorgkantoorregio Groningen hoofdzakelijk in de gemeenten Menterwolde, Veendam, Pekela, Stadskanaal en Vlagtwedde huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging. Evean levert in de gemeente Haren huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging. De in Haren verleende thuiszorg wordt gefactureerd aan het zorgkantoor Drenthe. Bij de vorig jaar in Groningen gehouden aanbesteding heeft Evean productieafspraken van circa [ ] uren zorg verkregen. 35 Deze thuiszorg kan in beginsel worden verleend aan cliënten in de gehele zorgkantoorregio Groningen. Onlangs is duidelijk geworden dat Evean de thuiszorgcliënten van het Universitair Medisch Centrum Groningen zal gaan bedienen van zorg. 64. Gelet op het voorgaande zal in onderhavige zaak voor wat betreft de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging worden uitgegaan van een geografische markt die de zorgkantoorregio Drenthe omvat. 65. In onderhavige zaak kan in het midden worden gelaten of de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging de zorgkantoorregio Groningen omvat of kleiner is dan de zorgkantoorregio Groningen, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed(zie de punten 78 tot en met 80). Dagactiviteiten basis en speciaal 34 Zie het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punt 46 en het besluit in zaak 4988/Oosterlengte Thuiszorg Groningen Sensire, reeds aangehaald, punten 27 tot en met AZT, een gemeenschappelijke onderneming van Evean en Universitair Medisch Centrum Groningen, heeft bij de aanbesteding de [ ] uren verkregen. 14 Openbare versie

15 66. Evenals in eerdere besluiten 36 kan in onderhavig besluit in het midden worden gelaten of voor de mogelijke markt voor dagactiviteiten speciaal en de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis dient te worden uitgegaan van geografische markten die lokaal van omvang zijn of ruimer (zie de punten 71 en 75). Niet-klinische algemeen psychiatrische zorg 67. In een eerdere zaak is voor de markt voor niet-klinische algemeen psychiatrische zorg uitgegaan van een relevante geografische markt die de oorspronkelijke verzorgingsgebieden van partijen omvat. 37 In onderhavige zaak is een exacte geografische marktafbakening niet nodig, aangezien de uiteindelijke beoordeling hierdoor niet wordt beïnvloed (zie de punten 85 tot en met 88). B. GEVOLGEN VAN DE CONCENTRATIE Zienswijze CTG/ZAio 68. CTG/ZAio voorziet in haar zienswijze geen nadelige gevolgen voor de publieke belangen in de zorgkantoorregio s Drenthe en Groningen voor huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging en verpleging. CTG/ZAio geeft aan niet over gegevens inzake dagactiviteiten, verpleeghuiszorg en verzorgingshuiszorg te beschikken om tot een conclusie te komen aangaande de gevolgen voor de publieke belangen. Er lijken evenwel voldoende alternatieve verzorgingshuizen over te blijven die mogelijk concurrentiedruk kunnen uitoefenen op partijen. Intramurale AWBZ-zorg Verpleeghuiszorg 69. Indien wordt uitgegaan van lokale markten voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg dan is er geen overlap tussen de activiteiten van partijen. 70. Indien wordt uitgegaan van ruimer dan lokale markten dan zijn er voor cliënten in Gieten en omstreken, Borger en omstreken, Veendam en omstreken en Ter Apel voldoende alternatieven voor de verpleeghuizen van Meander en/of GGZ Drenthe in aangrenzende gemeenten (zie de punten 40 tot en met 43). 36 Zie het besluit in zaak 5574/Amstelring Zonnehuisgroep Amstelland, reeds aangehaald, punt 24 en het besluit in zaak 5186/Carint Reggeland, reeds aangehaald, punt Zie het besluit in zaak 3865/Rijngeest Robert-Fleury, reeds aangehaald, punt Openbare versie

16 71. De verpleeghuizen van Meander in Veendam en Ter Apel bieden dagactiviteiten speciaal aan. Het verpleeghuis van GGZ Drenthe in Gieten biedt eveneens dagactiviteiten speciaal aan. Indien de mogelijke markt voor dagactiviteiten speciaal lokaal van omvang is overlappen de activiteiten van partijen niet. Volgens opgave van partijen bieden alle verpleeghuizen genoemd in de punten 40 tot en met 43 dagactiviteiten speciaal aan. Bij ruimere markten zijn er overeenkomstig de beoordeling van de gevolgen op het gebied van verpleeghuiszorg voldoende alternatieven aanwezig. 72. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markt(en) voor psychogeriatrische verpleeghuiszorg en de mogelijke markt(en) voor dagactiviteiten speciaal die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Verzorgingshuiszorg 73. Indien wordt uitgegaan van lokale markten voor verzorgingshuiszorg dan is er geen overlap tussen de activiteiten van partijen. 74. Indien wordt uitgegaan van ruimer dan lokale markten dan zijn er voor de cliënten in Gieten en omstreken, Musselkanaal en omstreken, Stadskanaal en omstreken en Veendam en omstreken voldoende alternatieven voor de verzorgingshuizen van Meander en/of GGZ Drenthe in aangrenzende gemeenten (zie de punten 54 tot en met 56). 75. De verzorgingshuizen van Meander in Stadskanaal en Musselkanaal bieden dagactiviteiten basis aan. 38 Het verzorgingshuis van GGZ Drenthe in Gieten biedt eveneens dagactiviteiten basis aan. Uit onderzoek uitgevoerd in het kader van onderhavige zaak is gebleken dat alle verzorgingshuizen genoemd in de punten 54 tot en met 57 dagactiviteiten basis aanbieden. Indien de mogelijke markt voor dagactiviteiten basis lokaal van omvang is overlappen de activiteiten van partijen niet. Bij ruimere markten zijn er overeenkomstig de beoordeling van de gevolgen op het gebied van verzorgingshuiszorg voldoende alternatieven aanwezig. 76. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de markt(en) voor verzorgingshuiszorg en de mogelijke markt(en) voor dagactiviteiten basis die 38 Het gaat om Parkheem in Stadskanaal en De Heggerank in Musselkanaal. 16 Openbare versie

17 tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Extramurale AWBZ-zorg Huishoudelijke verzorging en persoonlijke verzorging en verpleging 77. De extramurale activiteiten van Evean en GGZ Drenthe overlappen in de zorgkantoorregio Drenthe. De extramurale activiteiten van Evean en Meander overlappen in de zorgkantoorregio Groningen. Zorgkantoorregio Groningen 78. Meander en Evean behalen zowel op de markt voor huishoudelijke verzorging als op de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging een gezamenlijk marktaandeel van circa [20-30]% (Meander circa [10-20]% en Evean circa [0-10]%) in de zorgkantoorregio Groningen. 39 Indien wordt uitgegaan van een kleinere geografische markt dan is er geen sprake van overlap dan wel een zeer beperkte overlap. 79. In Groningen is naast partijen onder meer een sterke aanbieder actief, namelijk Sensire/Thuiszorg Groningen. Op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging behaalt Sensire/Thuiszorg Groningen een marktaandeel van circa 60%-70% in de zorgkantoorregio Groningen Gelet op (i) de gezamenlijke positie van partijen op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging en (ii) het aanwezig zijn van een sterke concurrent op beide markten is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Drenthe 81. Evean en GZZ Drenthe behalen op de markt voor huishoudelijke verzorging een gezamenlijk marktaandeel van circa [80-90]% (Evean circa [80-90]% en GGZ Drenthe minder dan [0-1]%) in de zorgkantoorregio Drenthe. 41 Evean en GZZ Drenthe behalen op de markt voor 39 Bron: LinkinCare en partijen. 40 Zie het besluit in zaak 4988/Oosterlengte Thuiszorg Groningen Sensire, reeds aangehaald, punt Bron: LinkinCare en partijen. 17 Openbare versie

18 persoonlijke verzorging en verpleging een gezamenlijk marktaandeel van circa [70-80]% (Evean circa [70-80]% en GGZ Drenthe minder dan [0-1]%) in de zorgkantoorregio Drenthe Uit het onderzoek in onderhavige zaak is niet gebleken dat ten gevolge van de voorgenomen concentratie een concurrent, GGZ Drenthe, met dermate veel potentie wegvalt dat een concurrent van betekenis wordt weggenomen. 83. Tevens is bekeken of Meander vanuit Groningen de meest geschikte, potentiële toetreder tot de zorgkantoorregio Drenthe zou zijn indien de fusie niet zou plaatsvinden. Dit is niet aannemelijk gebleken. Indien er al toetreding vanuit Groningen zou plaatsvinden, zou Sensire/Thuiszorg Groningen hiertoe, mede gezien haar veel sterkere positie, beter toegerust zijn. 84. Gelet op de zeer geringe toevoeging aan de positie van Evean als gevolg van onderhavige concentratie op de markt voor huishoudelijke verzorging en de markt voor persoonlijke verzorging en verpleging is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Niet-klinische algemeen psychiatrische zorg 85. De activiteiten van Evean en GGZ Drenthe op de markt voor niet-klinische algemeen psychiatrische zorg overlappen in de zorgkantoorregio Drenthe. De activiteiten van Meander en Evean overlappen in de zorgkantoorregio Groningen. Zowel Meander als Evean zijn in 2005 niet actief geweest op het gebied van niet-klinische algemeen psychiatrische zorg in de zorgkantoorregio Groningen. Meander en Evean hebben bij een aanbesteding van de inkoop extramurale geestelijke gezondheidszorg door het zorgkantoor Groningen in 2005 budgetten van respectievelijk EUR [ ] en EUR [ ] gegund gekregen. Gezien de beperkte omvang van de activiteiten van Meander en Evean in de zorgkantoorregio Groningen zal hier niet verder op worden ingegaan. 86. Uitgaande van een geografische markt voor niet-klinische algemeen psychiatrische zorg die de zorgkantoorregio Drenthe omvat, behalen GGZ Drenthe en Evean een gezamenlijk marktaandeel van circa [70-80]% (GGZ Drenthe circa [70-80]% en Evean circa [0-1]%) Bron: LinkinCare en partijen. 18 Openbare versie

19 87. Evean is sinds kort actief op dit gebied en biedt deze zorg slechts aan via het internet door de vennootschap Interapy B.V. Uit het onderzoek in onderhavige zaak is niet gebleken dat ten gevolge van de voorgenomen concentratie een (potentiële) concurrent van betekenis wegvalt in de zorgkantoorregio Drenthe. 88. Gelet op de zeer geringe toevoeging aan de positie van GGZ Drenthe als gevolg van onderhavige concentratie op de markt voor niet-klinische algemeen psychiatrische zorg is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Effecten ketenzorg Thuiszorg - verzorgingshuiszorg 89. In de zorgsector is een duidelijke trend waarneembaar in de richting van ketenzorg. Deze trend is onder andere ingezet om de kwaliteit van de zorg te verbeteren en de cliënten langer aan de organisatie te kunnen binden De thuiszorg kan ook het begin vormen van een zorgketen. Thuiszorgmedewerkers komen bij de mensen thuis, bouwen een vertrouwensrelatie op en kunnen doorverwijzen naar verzorgingshuizen. Hierdoor hebben thuiszorginstellingen een voorportaal -rol. Hoewel thuiszorgcliënten een vrije keuze hebben, zullen zij geneigd zijn te kiezen voor aanbieders waar zij het meest vertrouwd mee zijn. Het is aannemelijk dat indien een thuiszorginstelling en een aanbieder van verzorgingshuiszorg onder hetzelfde merk diensten aanbieden, eerder voor deze aanbieder van verzorgingshuiszorg zal worden gekozen dan voor andere, minder bekende aanbieders. De positie van de betreffende intramurale fusiepartner kan derhalve op deze wijze worden versterkt. 91. Mogelijk zou ten gevolge van de voorgenomen concentratie de positie van GGZ Drenthe op de markt voor verzorgingshuiszorg kunnen worden versterkt ten koste van die van concurrenten. Dit zou mogelijk zijn indien de thuiszorgcliënten van Evean zouden worden doorgeleid naar de verzorgingshuizen van GGZ Drenthe en niet naar het verzorgingshuis van 43 Bron: schatting partijen op basis van het rapport Analyse AWBZ-zorg biedt aanknopingspunten voor inkoop door zorgkantoren van PriceWaterhouseCoopers, 31 januari 2005, pagina 8 en het rapport Contractering AWBZ-zorg 2005 van PriceWaterhouseCoopers, 9 november 2005, pagina Zie onder meer het besluit in zaak 4212/De Basis Thuiszorg Gooi en Vechtstreek Vivium, reeds aangehaald, punt Openbare versie

20 concurrenten en concurrenten voor een significant deel van hun nieuwe cliënten verzorgingshuiszorg afhankelijk zijn van cliënten die thuiszorg ontvangen van Evean. 92. Het zorgkantoor Drenthe heeft aangegeven dat een effect van de voorgenomen concentratie zou kunnen zijn dat de nieuwe entiteit door het aanbieden van meer soorten zorg (in de breedte), waaronder ketenzorg, er in slaagt om consumenten beter aan zich te binden. Indien dit slaagt, kan dit concurrentiebeperkend zijn, aldus zorgkantoor Drenthe. 93. Evean heeft in de zorgkantoorregio Drenthe een zeer grote positie op het gebied van thuiszorg. GGZ Drenthe heeft in de zorgkantoorregio Drenthe verzorgingshuizen in de gemeente Assen en de gemeente Aa en Hunze. In Assen zijn naast het verzorgingshuis van GGZ Drenthe verzorgingshuizen van Interzorg Noord Nederland, Zorg en Dienstverlening 94 en Accolade Zorggroep. Uitgaande van een geografische markt die de gemeente Assen omvat, behaalt GGZ Drenthe op de markt voor verzorgingshuiszorg een marktaandeel van circa [20-30]%. 94. In de gemeente Aa en Hunze zijn naast het verzorgingshuis van GGZ Drenthe verzorgingshuizen van Zorg en Dienstverlening 94, Interzorg Noord Nederland en GGZ Groningen. Uitgaande van een geografische markt die de gemeente Aa en Hunze omvat, behaalt GGZ Drenthe op de markt voor verzorgingshuiszorg een marktaandeel van circa [20-30]%. 95. In het kader van het onderzoek in onderhavige zaak is onderzocht of ten gevolge van de voorgenomen concentratie GGZ Drenthe zijn positie dermate kan versterken dat een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt op de mogelijke markt(en) voor verzorgingshuiszorg in Drenthe. 96. Gezien de marktaandelen van GGZ Drenthe en het aantal aanwezig alternatieven op de mogelijke geografische markten gemeente Assen en gemeente Aa en Hunze is het niet aannemelijk dat middels een keteneffect thuiszorg verzorgingshuiszorg de positie van GGZ Drenthe dermate kan worden versterkt dat een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt. 97. Het is tevens niet aannemelijk dat Evean haar positie op het gebied van thuiszorg in Drenthe kan gebruiken om de positie van Meander op het gebied van verzorgingshuiszorg in Groningen te versterken, waardoor een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt. 98. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die 20 Openbare versie

21 tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Psychiatrische zorg thuiszorg 99. In het kader van het onderzoek in onderhavige zaak naar de gevolgen van de voorgenomen concentratie is tevens onderzocht of GGZ Drenthe een zodanig aantal cliënten via psychiatrische zorg (waarbij kan worden gedacht aan begeleid wonen situaties of patiënten uit de extramurale psychiatrische zorg) kan doorgeleiden naar de thuiszorg van Evean in Drenthe dat Evean haar machtspositie(s) op het gebied van thuiszorg zou kunnen versterken Voor een dergelijk keteneffect zijn echter geen aanwijzingen gevonden, aangezien het aantal nieuwe thuiszorgcliënten dat psychiatrische zorg ontvangt of heeft ontvangen beperkt is Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. Sterke gezamenlijk positie partijen 102. Uit het onderzoek in onderhavige zaak is gebleken dat marktpartijen een zeer grote aanbieder zien ontstaan. Ten gevolge van de voorgenomen fusie zou Evean nog meer macht ten opzichte van het zorgkantoor krijgen. Andere bevraagde aanbieders geven evenwel aan dat Evean nu al sterk is richting het zorgkantoor Drenthe en dat de toevoeging van GGZ Drenthe en Meander daar geen verschil in maakt Daarnaast zijn er diverse marktpartijen die aangeven dat Evean een groter concurrentievoordeel verkrijgt omdat de naamsbekendheid groter wordt, meer contacten met de eerste lijn kunnen worden gelegd, cliënten kunnen worden doorgesluisd van de ene zorg naar de andere zorg en een breed pakket aan diensten kan worden aangeboden Er zijn geen aanwijzingen naar voren gekomen dat het zorgkantoor in een significant meer afhankelijke positie van partijen zal komen na de voorgenomen concentratie dan ervoor. Het aantal alternatieven van betekenis op het gebied intramurale en extramurale AWBZ-zorg neemt ten gevolge van de voorgenomen concentratie niet af. 21 Openbare versie

22 105. Gelet op het voorgaande is er geen reden om aan te nemen dat als gevolg van de onderhavige concentratie een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt op significante wijze wordt belemmerd. VI. CONCLUSIE 106. Na onderzoek van deze meldingen is de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit tot de conclusie gekomen dat de gemelde operaties binnen de werkingssfeer vallen van het in hoofdstuk 5 van de Mededingingswet geregelde concentratietoezicht. Hij heeft geen reden om aan te nemen dat als gevolg van die concentraties een economische machtspositie kan ontstaan of worden versterkt die tot gevolg heeft dat een daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze wordt belemmerd Gelet op het bovenstaande deelt de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit mede dat voor het tot stand brengen van de concentraties waarop de meldingen betrekking hebben geen vergunning is vereist. Datum: 6 september 2006 De Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit, namens deze, w.g. mr. J. Schönau Directeur Concentratiecontrole Tegen dit besluit kan degene, wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, binnen zes weken na de dag van bekendmaking van dit besluit een gemotiveerd beroepschrift indienen bij de arrondissementsrechtbank te Rotterdam, sector bestuursrecht, Postbus 50951, 3007 BM Rotterdam 22 Openbare versie