Contacteczeem. Inleiding. Prof. dr. T. Rustemeyer

Transcriptie

1 68 06 Samevatti Richtlije Dermatoloie 2015 Cotacteczeem Prof. dr. T. Rustemeyer De richtlij dateert uit Oderstaade samevatti is herzie i 2014, zoder dat de essetie va de richtlij is ewijzid. Wel is er ee ieuwe flowchart toeevoed e ee fiuur met de belarijkste lokalisaties va cotacteczeem. Ileidi Cotacteczeem is ee veelvoorkomede huidaadoei, die i Nederlad voorkomt bij meer da 1% va de bevolki. I de huisartsepraktijk wordt de diaose irritatief cotacteczeem vaker esteld da allerisch cotacteczeem. Het kliisch beeld is iet eeduidi e oder adere afhakelijk va het veroorzakede alleree of de (chemisch/mechaisch) irriterede stof. Op basis hierva is dooraas ee oderscheid te make tusse allerisch e irritatief cotacteczeem Zo la de blootstelli aa het alleree of de irritatieve factor aawezi blijft, zal ook het cotacteczeem blijve bestaa. Cotacteczeem verdwijt meestal spotaa bie vier tot zes weke a het vermijde va blootstelli. Als er ee combiatie is met ee costitutioeel eczeem (evetueel i het verlede), da is de proose slechter. Het beloop op lae termij is afhakelijk va het vermijde va de oorzakelijke factore e de reactie op de itervetie. Allerisch cotacteczeem otstaat als evol va ee immuoloische (meestal type IV vertraade overevoeliheids) reactie bij cotact met ee alleree, waarvoor bij eerder cotact sesibilisatie is opetrede. De belarijkste alleree zij de stoffe die opeome zij i de Europese basale testreeks (

2 Cotacteczeem Geeesmiddele kue het beeld eve va ee cotacteczeem, zoder sesibilisatie via de huid. Va voedisbestaddele is beked dat soms iame, al of iet a sesibilisatie via de huid, systemisch cotacteczeem ka eve. Dit komt echter weii voor. Irritatief cotacteczeem otstaat doordat irriterede stoffe, materiale e/of mechaische/fysische ivloede de huid via ee directe iwerki beschadie. I teestelli tot allerisch cotacteczeem is er ee sprake va sesibilisatie. Het al of iet optrede va ee irritatief cotacteczeem berust op ee samespel va factore, zijde de fysisch-chemische eieschappe va de stof; duur e frequetie va expositie; de dosis va de irriterede factor; de barrièrefuctie va de huid; frictie- e omevisfactore zoals luchtvochtiheid e temperatuur. Diaostiek De diaose cotacteczeem wordt esteld op basis va ee zorvuldie aamese e lichamelijk oderzoek. Karakteristieke laesies hebbe oscherpe berezi met soms eometrische vorme, maar de symptome zij vaak iet specifiek. Belarijke iformatie om uit te vrae is: duur e proressie va de eczeemlaesies; uitlokkede factore; de relatie tot de werkweek; of collea s verelijkbare klachte hebbe; moelijke blootstelli op het werk, hobby s of adere activiteite; vooraade behadelie e het resultaat hierva e alemee vooreschiedeis (atopiestatus, familieaamese, medicatie, zwaerschap, eeesmiddeleebruik et cetera). Op basis va deze iformatie ka me specifieke blootstelli e luxerede factore verder uitvrae. Epicutae tests (plakproeve) zij aaeweze bij patiëte met: verdeki op ee cotactallerie eczeem dat iet reaeert op stadaardtherapie i de ebruikelijke tijd va zes tot acht weke

3 70 06 Samevatti Richtlije Dermatoloie 2015 eczeme, zoals costitutioeel eczeem e seborrhoïsch eczeem, die i eerste istatie worde beschouwd als iet erelateerd aa ee cotactallerie, maar iet of ovoldoede reaere op de voor die aadoei specifieke therapie overklaard acrovesiculeus eczeem moelijke type 4-allerie voor ee eeesmiddel iet eczemateuze aadoeie idie me vermoedt dat cotactallerie het ziektebeeld heeft etrierd. De diaostiek bestaat uit het uitvoere va epicutae tests door middel va plakproeve (patch-tests). Dit hoort te ebeure voles de orme e advieze zoals vastesteld door de Europea Society of Cotact Dermatitis: miimaal teste met de Europese basale testreeks aavulle met, zo odi, eie producte va de patiët, zoals cosmetica aavulle met adere vaak voorkomede alleree ( aavullede routiereeks ) aast reekse iericht op het beroep va de patiët of op dies specifieke cotactfactore. Het oderzoek hoort allee uitevoerd te worde door persoe die dit reelmati doe. Bij lichamelijk oderzoek diet de patiët bij voorkeur volledi te worde oderzocht. Therapie Bij cotacteczeem diet primair te worde iezet op het vermijde va luxerede cotactfactore. Topicale corticosteroïde kue worde toeepast om de klachte te doe vermidere. Echter met laduri ebruik met ame va de meer potete middele diet me voorzichti te zij, omdat herstel va de huidbarrière moelijk wordt eremd è daarmee de opame va irritatia e alleree moelijk wordt bevorderd. De effectiviteit

4 Cotacteczeem Aamese (oder adere): Duur e proressie Uitlokkede factore Relatie tot de werkweek Verelijkbare klachte bij collea s Moelijke blootstelli tijdes werk e/of hobby s Vooraade behadelie Alemee vooreschiedeis (atopie, familie aamese, medicatie, et cetera) Lichamelijk oderzoek: Systematische beschrijvi huidafwijki Ispectie ehele huid Bij hadeczeem altijd ispectie voete Epicutae tests (plakproeve): Miimaal Europese stadaardreeks Evetueel aavulle met producte va patiët Evetueel aavulle met adere alleree oder adere op basis va aamese Evetueel itracutae tests (priktest) Behadeli: Vermijde luxerede factor Topicale corticosteroïde Evetueel lichttherapie, tacrolimus, pimecrolimus. Bij hoe uitzoderi ciclosporie, azatioprie e methotrexaat. Prevetie & beeleidi Vastlee resultate va ee plakproef Iteratioal Cotact Dermatitis Research Group (ICDRG)?+ Doubtfull reactio; fait erythema oly + Weak positive reactio; erythema, ifiltratio, possibly papules ++ Stro positive reactio; erythema, ifiltratio, papules, vesicles +++ Extreme positive reactio; itese erythema ad ifil tratio ad coalesci vesicles - Neative reactio IR Irritat reac tios of differet types NT Not tested Fiuur 1. Stroomdiaram cotacteczeem.

5 72 06 Samevatti Richtlije Dermatoloie 2015 op termij, idie blootstelli iet ka worde vermede, is iet aaetood. Als alteratief voor topicale corticosteroïde, kue tacrolimus of pimecrolimus worde overwoe, eveals lichttherapie, echter de weteschappelijke oderbouwi is eri. I acute, erstie evalle ka kortdured ebruik worde emaakt va orale corticosteroïde. Voor chroisch hadeczeem is oraal alitretioïe ee effectief werked middel. Ciclosporie, azathioprie e methotrexaat hebbe slechts i hoe uitzoderi ee plaats i de behadeli; cypamfyllie, NADH e urocaazuur hebbe ee plaats i de behadeli va cotacteczeem. Bij ee aaetoode cotactallerie voor ee stof die i voedi voorkomt (bijvoorbeeld ikkel e perubalsem) is ee (ikkel-, perubalsemvrij) dieet vrijwel ooit eïdiceerd. Me zou het kue overwee bij iemad met ee chroisch eczeem bij wie alle prevetieve e therapeutische maatreele ovoldoede effect hebbe. I dat eval aat de voorkeur uit aar ee proefdieet i de vorm va provocatie-elimiatie met het objectivere va de huidafwijkie. Iame (systemische toediei) va eeesmiddele, waarva beweze is dat me ervoor is esesibiliseerd, worde bij voorkeur vermede. Risicofactore e prevetie Er zij verschillede beroepe met verhood risico op beroepsebode allerisch of irritatief cotacteczeem. De belarijkste zij: kappers, schoomakers, verpleekudie, metaalbewerkers e werkemers i de voedismiddeleidustrie. Nat werk is de belarijkste exoee oorzaak va beroepserelateerd, irritatief cotacteczeem. Costitutioeel eczeem of ee vooreschiedeis va costitutioeel eczeem is ee risicofactor voor het otwikkele va irritatief cotacteczeem. Voorafaad aa vuil werk is het verstadi om hade i te vette, bijvoorbeeld met vaselie. Dat voorkomt de oodzaak om achteraf de hade itesief te wasse.

6 Cotacteczeem Als de hade iet zichtbaar zij vervuild: ebruik i plaats va water e zeep ee hadalcohol idie desifectie is ewest. Dat is mider schadelijk voor de huid da water e zeep. Idie ee desifectie odi is, ebruik da allee water. Ook wordt aabevole sel iwerkede emolliëtia aa te bree a het reiie va de hade e iedere atwerkhadeli. Barrière crème ka iet worde ebruikt als vervai va hadschoee. Adequate hadschoee diee zo odi e zo kort moelijk edrae te worde. Bij at werk i de zor zij wewerp-viylhadschoee zeer bruikbaar, maar oeschikt voor werke met chemische stoffe. Hadschoee va itril verdiee hier de voorkeur. Voorlichti op de werkplek vermidert de icidetie e prevaletie va cotacteczeem. Bij verdeki op werkebode factore diet overle met de bedrijfsarts plaats te vide e diee luxerede werkfactore eïdetificeerd te worde. Vervoles diee werkplekaapassie overwoe te worde. Screei va medewerkers op hadeczeemklachte draat bij aa de reductie va de prevaletie va hadeczeemklachte. Bij hadeczeem dat a zes tot acht weke odaks optimale behadeli e therapietrouw persisteert, diet cotactallerisch oderzoek verricht te worde. Afstemmi samewerki Over het alemee worde de diaostiek e behadeli iezet door de huisarts. De huisarts verwijst aar de dermatoloo voor aavullede diaostiek idie het cotacteczeem ovoldoede reaeert op de ebruikelijke therapie of als de aard e de erst hiertoe aaleidi eve. I sommie reio s bestaat de moelijkheid va ee teledermatoloisch cosult, dat uitsluitsel ka eve over het al da iet zelf behadele door de huisarts e waari ee diaostische vraa esteld ka worde. Als de huisarts of dermatoloo e de patiët same tot de coclusie zij ekome dat de huidbelasti op de werkplek ee

7 74 06 Samevatti Richtlije Dermatoloie 2015 Decoratieve e verzorede cosmetica remover Oomedicatie Cotactles(vloeistoffe) Aeroee cotactalleree Naellak Modhyiëeproducte Detale restauratiemateriale Lippestift Zoebradproducte Voedi Kauwum Muziekistrumete Sierade Horloe Kledi Toiletartikele Beroepsmatie cotactalleree Hadschoee Hadcrèmes Toiletartikele Sierade Haarverzori Haarkleuri Haardecoratie Haarette e hoofddoeke Beschermmaskers Hoedbad Toiletartikele Zoebradproducte Aeroee cotactalleree Toiletartikele Deodorat Kledi Otharismiddele Sierade Kledi(applicaties) Rieme Toiletartikele Parfums Toiletartikele Codooms Geitale lijmiddele Seksspeeltjes Itiem hyiëeartikele Voedi Extera bij CVI of ulcera cruris Toiletartikele Otharisproducte Kledi Sokke Laarze Schoee Sierade Schoee Laarze Extera Toiletartikele Naellak Kledi Sokke Haarverzori Fiuur 2. Overzicht va frequete oorzake va cotactallerische reacties e bijbehorede localisaties.

8 75 Cotacteczeem 06 ie Haarverzori Haarkleuri Haardecoratie s d a Sierade Oormedicatie Haarverzori Haarkleuri Hoofddoeke Brilmoture Gehoorapparate Geluidsbeschermer Hoofdtelefoo a t ) a s s s - f is Extera bij CVI of ulcera cruris Toiletartikele Otharisproducte Kledi Sokke Laarze Schoee Sierade a k Sierade Kledi(applicaties) Rieme Toiletartikele Parfums Toiletartikele Codooms Geitale lijmiddele Seksspeeltjes Itiem hyiëe- artikele Voedi Schoee Laarze Extera Toiletartikele Naellak Kledi Sokke Haarverzori

9 76 06 Samevatti Richtlije Dermatoloie 2015 rol speelt, is het aaeweze om cotact op te eme met de bedrijfsarts. Als het bedrijf va de patiët hierover beschikt, ka deze ervoor zore dat oderzoek aar huidbelastede factore op de werkplek wordt verricht. De huisarts of dermatoloo adviseert de patiët cotact op te eme met de eie bedrijfsarts e eeft de patiët daartoe ee brief met relevate iformatie e de vraastelli mee. Overies zal ee bedrijfsarts die zich allee bezihoudt met verzuimdiaostiek werkemers met ee vermoede va cotacteczeem iet primair zie, omdat deze aadoei iet vaak leidt tot werkverzuim. Het is de taak va ee bedrijfsarts aa zowel de werkever als de patiët advies te eve over reductie va belasti door huidirriterede factore op het werk. De bedrijfsarts iformeert de huisarts per brief over zij beleid. Idie de bedrijfsarts verwijzi aar ee dermatoloo voor aavullede diaostiek of behadeli oodzakelijk acht, iformeert hij de huisarts hierover e verwijst hij aar de dermatoloo. Als de huisarts verwijzi aar de dermatoloo odi acht voor aavullede diaostiek, stuurt hij iformatie va de bedrijfsarts over huidbelastede factore op de werkplek, idie aawezi, mee aar de dermatoloo. Na afrodi va het diaostisch proces koppelt de dermatoloo de resultate i ee brief teru aar de huisarts e de bedrijfsarts, idie de patiët hiermee akkoord aat dat de brief ook aar de bedrijfsarts verstuurd wordt, met ee voorstel voor het beleid op lae termij. Deee die de oorzaak va het cotacteczeem vaststelt, heeft de taak om de reie te voere over de voorlichti aa de patiët.