MILIEUHANDHAVINGSCOLLEGE ARREST

Transcriptie

1 MILIEUHANDHAVINGSCOLLEGE ARREST van 4 juli 2017 met nummer MHHC/M/1617/0107 in de zaak met rolnummer 1516/MHHC/0150/M Verzoekende partij mevrouw Catharina STEENSELS, met woonplaatskeuze te 3930 Hamont-Achel, Molendijk 41 Verwerende partij het VLAAMSE GEWEST vertegenwoordigd door de Vlaamse regering, ten verzoeke van de Vlaamse minister van Omgeving, Natuur en Landbouw voor wie optreedt, bij delegatie: de gewestelijke entiteit (de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer, AMMC) met kantoren te 1000 Brussel, Koning Albert II-laan 20 bus 8 vertegenwoordigd door: mevrouw Sigrid RAEDSCHELDERS, afdelingshoofd I. BESTREDEN BESLISSING De verzoekende partij vordert met een aangetekende brief van 31 augustus 2016 de vernietiging van de beslissing van de gewestelijke entiteit van 30 juni 2016, gekend onder nummer 14-AMMC- 249-M. De bestreden beslissing legt aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete op van 780 euro (130 euro verhoogd met de opdeciemen) wegens schending van artikel 12, 1 van het decreet van 22 december 2006 houdende de bescherming van water tegen de verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen (hierna: Mestdecreet). Aan de verzoekende partij wordt verweten dat zij mest geloosd heeft op de Warmbeek, een waterloop eerste categorie II. VERLOOP VAN DE RECHTSPLEGING De verwerende partij dient een antwoordnota en het administratief dossier in. De verzoekende partij dient een wederantwoordnota in. De verwerende partij dient een laatste nota in. De kamervoorzitter behandelt de vordering tot vernietiging op de openbare zitting van 15 juni De heer Jacob MERTENS heeft het woord gevoerd voor de verzoekende partij. De heer Pieter CALLEBAUT heeft het woord gevoerd voor de verwerende partij. 1

2 Het decreet van 4 april 2014 betreffende de organisatie en de rechtspleging van sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (DBRC-decreet) en het besluit van de Vlaamse regering van 16 mei 2014 houdende de rechtspleging voor sommige Vlaamse bestuursrechtscolleges (Procedurebesluit) zijn toegepast. III. FEITEN De verzoekende partij baat een rundveebedrijf uit in Hamont-Achel. Na melding door de Vlaamse Landmaatschappij begeven mevrouw Danielle Maris en mevrouw Magda Dekerk, beiden toezichthouders bij de Mestbank- Vlaamse Landmaatschappij Regio Oost, vergezeld door mevrouw Sabine Oomsels werkzaam bij de afdeling Milieu-incidentenwerking van de Vlaamse Milieumaatschappij, zich op 29 mei 2014 naar het landbouwbedrijf van de verzoekende partij. Zij stellen vast dat de verzoekende partij mest loost op de Warmbeek. Deze vaststellingen worden opgenomen in het proces-verbaal nr. HA.63.H /14, afgesloten op 12 februari 2014 en verzonden op 17 februari 2014 aan de Procureur des Konings en op 13 februari 2014 aan de overtreder. Het proces-verbaal vermeldt het volgende: 2. Beschrijving van de vaststellingen op 29/01/2014 en op 31/01/2014 Op 29101/2014 omstreeks 9:15 uur begeven we ons samen met Sabine Oomsels ter plaatse. In de gemeente Hamont-Achel begeven we ons via de Molendijk en de Oude Weier naar de plaats waar een waterhoudende gracht in de Warmbeek waterloop categorie 1 - uitmondt. Van op deze locatie volgen we de loop van de gracht stroomopwaarts. Na ongeveer +/- 200 meter buigt deze gracht links af en loopt verder tussen 2 weilanden tot, aan de Molendijk. We stellen vast dat ook hier het water in de gracht naast een bruine kleur ook een duidelijke mestgeur heeft; dit over een lengte van +/- 350 meter. We merken op dat er wel weinig stroming in deze gracht is..als bijlage 1 vindt u foto's hiervan. Aangezien er slechts 1 bedrijf in de buurt ligt dat tevens deze 2 weilanden in gebruik heeft, begeven we ons naar dit bedrijf. Het betreft het rundveebedrijf van Catharina Steensels Molendijk 41 in Hamont-Achel. Nadat we ons kenbaar hebben gemaakt, worden we te woord gestaan door Jaak Mertens, echtgenoot van Catharine Steensels. Als bijlage 2 luchtfoto van het bedrijf en bijkomend plan bedrijfsgebouwen. Vooreerst stellen we vast dat er rechts vooraan de rundveestal een opslag voor stalmest is. Mestsappen lopen vanuit deze opslag via een afvoerbuis naar de gracht t.h.v. de Molendijk (in de Molendijk is er geen riolering). Wanneer we Jaak Mertens hierop wijzen, zegt hij ons dat er geen opvangput voor de mestsappen is voorzien. Jaak Mertens wil deze opslag onmiddellijk leegmaken; tegen donderdagavond (30/01/2014) zal deze opslag leeg zijn. Als bijlage 3 vindt u hiervan foto's. We brengen Jaak Mertens verder op de hoogte van onze vaststellingen. Hierop deelt hij ons mee dat het bedrijf voldoende opslagcapaciteit heeft om de drijfmest in de winterperiode op te slaan. Vorige zaterdag (25/01/14) heeft hij drijfmest van de mestkelder onder de rundveestal overgepompt naar de mestkelder onder de loods. Bij het overpompen van deze drijfmest is er volgens hem geen incident gebeurd; er is geen mest in de gracht terechtgekomen. We stellen vast dat de mestopslag onder de loods vol staat. 2

3 Vervolgens begeven we ons naar de gracht die rechts van het bedrijf is gelegen. We stellen vast er een buis in de gracht uitmondt. Deze buis staat in verbinding met een afvoerput vlak voor de loods. Volgens Jaak Mertens vangt deze afvoerput het regenwater van het dak van de loods en het regenwater van het bedrijfsterrein op. Aangezien er daar op het bedrijfsterrein ook nog 2 sleufsilo's zijn gelegen, worden de silosappen ook in deze afvoerput opgevangen. De opvang en afvoer van silosappen valt echter onder de Vlaremreglementering. Jaak Mertens heeft niet de intentie om aan dit afvoersysteem wijzigingen aan te brengen. Tenslotte nemen we nog een verklaring van Catharina Steensels af (zie bijlage 7). Als bijlage 4 vindt u foto's hiervan. Intussen is Sabine Oomsels (VMM) gestart met het nemen van stalen van de gracht en de Warmbeek. Er werden 3 stalen genomen van de gracht en 1 staal werd genomen van de Warmbeek. Op dit moment zijn er nog geen analyseresultaten gekend. Op 31/01/2014 omstreeks 10:20 uur melden we ons samen met Els Kuppens (milieuhandhavingsambtenaar politiezone HANO) en Cindy Brenkers (milieuambtenaar Hamont-Achel) opnieuw aan op het bedrijf van Catharina Steensels. We worden te woord gestaan door Jaak Mertens. We stellen vast dat de opslag voor stalmest leeggemaakt en proper is. Vervolgens gaat Jaak Mertens samen met ons tot achteraan de rundveestal daar volgens hem de oorzaak van de lozing ligt in het feit dat de runderen zich daar intensief ophouden op het gedeelte weiland dat direct achter de bedrijfsgebouwen is gelegen en dat tevens afhelt naar de gracht. Het is de gracht die van aan de Molendijk, tussen de 2 weides loopt om uiteindelijk in de Warmbeek uit te monden. Om van de ene naar de andere weide te lopen, moeten de runderen over het bruggetje dat over deze gracht is gemaakt. Ook daar wordt er door de runderen intensief gelopen. Als bijlage 5 vindt u foto's van het intensief belopen gedeelte van het weiland. Vervolgens begeven we ons terug naar de buis die rechts van de bedrijfsgebouwen in deze gracht uitmondt. Tussen de gracht en het bedrijfsterrein is er een stukje weiland. We stellen vast dat ook daar op enkele meters van de gracht een behoorlijke hoeveelheid drijfmest ligt. Jaak Mertens zegt ons dat de mest afkomstig is van het zuiveren van de aalton. Om te voorkomen dat deze mest in de gracht komt, dient Jaak Mertens deze mest nog dezelfde dag op te ruimen. Als bijlage 6 vindt u foto's hiervan. We bespreken samen met Jaak Mertens de maatregelen die moeten genomen worden om te verhinderen dat de mest nog in de gracht en uiteindelijk in de Warmbeek terechtkomt. Verder kunnen we zelf op dat ogenblik geen andere lozingspunten op het bedrijf vaststellen. Op 5 februari 2014 wordt aan verzoekende partij volgende een bestuurlijke maatregel opgelegd: 1. op het bedrijf geen stalmest meer opslaan op de daartoe voorziene opslagplaats zolang er geen opvangput voor de mestsappen is voorzien 2. op 31/0 1 / 2014 de mest verwijderen die op het weiland langs de loods ligt en afkomstig is van het zuiveren van de aalton; dit om te verhinderen dat bij regenval mest naar de aanpalende gracht afstroomt 3

4 3. ten laatste op 21/02/2014 het intensief belopen gedeelte van het weiland achter de runderstal inwerken 4. op 31/01/2014, ten laatste op 01/0 2 / 2014 in de eerste weide - ter hoogte van de gespannen draad een dam aanleggen om de afstroom van mest naar de gracht te vermijden 5. op 31/01/2014, ten laatste op 01/02/2014 de grond afschrapen ter hoogte van deze aangelegde dam en het bruggetje om nadien terug op te vullen met zuivere grond 6. op 31/01/2014, ten laatste op 01/02/2014 een tweede dam aanleggen waar de gracht in de Warmbeek uitstroomt 7. vanaf 16/02/2014 en ten laatste voor 21/ (uitrijperiode) de mest uit de gracht pompen dit mestwater kan dan op weilanden worden geïnjecteerd; op akkerlanden (indien breedwerpig uitgespreid, inwerken binnen 2 uur) Op 19 februari 2014 meldt de procureur des Konings dat hij niet zal overgaan tot strafrechtelijke vervolging. Met een brief van 27 maart 2014 brengt de gewestelijke entiteit de verzoekende partij op de hoogte van haar voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de verzoekende partij uit om schriftelijk haar verweer mee te delen. De verzoekende partij bezorgt haar schriftelijk verweer met een aangetekende brief van 9 april 2014 aan de gewestelijke entiteit. De gewestelijke entiteit legt op 30 juni 2016 de vermelde bestuurlijke geldboete op. Deze beslissing wordt aan de verzoekende partij betekend met een aangetekende brief van 4 augustus De verwerende partij motiveert haar beslissing als volgt: 4. Beoordeling De vastgestelde feiten worden beoordeeld in toepassing van de artikelen zoals vervat in afdeling IV van hoofdstuk IV van titel XVI van het DABM: "De bestuurlijke geldboeten" De toerekenbaarheid aan de overtreder Conform artikel 12, 51 van het Mestdecreet mogen meststoffen enkel opgebracht worden op landbouwgrond of groeimedium en niet geloosd of gestort worden in openbare rioleringen, in oppervlaktewateren, in grondwater, op openbare wegen, op bermen en op alle andere plaatsen die geen landbouwgrond of groeimedium zijn. Door verbalisant werd vastgesteld dat (i) vanuit de opslag voor stalmest op de exploitatie van vermoedelijke overtreder mestsappen via een afvoerbuis naar de gracht liepen, (ii) silosappen in een afvoerput opgevangen werden en via een buis in de gracht uitmonden, (iii) op een stukje weiland tussen de gracht en het bedrijfsterrein een hoeveelheid drijfmest lag, waardoor voormeld artikel overtreden werd. In haar schriftelijk verweer stelde vermoedelijke overtreder geen bewuste schending van de milieuregelgeving te hebben begaan en steeds haar bedrijf naar eer en geweten te hebben uitgebaat. Een element van opzet in hoofde van vermoedelijke 4

5 overtreder kan evenwel blijken uit het feit dat de verbalisant vaststelde dat een afvoerbuis van de opvang voor stalmest naar de gracht liep en dat de afvoerput voor de loods via een buis in verbinding stond met de gracht. Hoe dan ook is het voor de toerekenbaarheid van het milieumisdrijf aan de overtreder ingevolge artikel DABM niet vereist dat de feiten met opzet gepleegd werden en is ook elk door gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid gepleegde schending strafbaar en komt deze in aanmerking voor een alternatieve bestuurlijke geldboete. In casu blijkt het gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid uit het feit dat er geen reglementaire opvang voor mestsappen en silosappen voorzien werd om de lozing ervan in oppervlaktewater te vermijden en dat vermoedelijke overtreder als goed huisvader had moeten optreden en de nodige voorzorgen had moeten nemen. Bovenvermelde feiten maken een schending uit van: Mestdecreet: artikel 12, 1. en vallen daarmee onder de definitie van milieumisdrijf als bedoeld in artikel waarvoor een bestuurlijke geldboete kan worden opgelegd. Het milieumisdrijf staat vast in hoofde van overtreder De hoogte van de geldboete Bij de bepaling van de hoogte van de geldboete wordt rekening gehouden met de ernst van de gepleegde feiten, de frequentie en de omstandigheden waarin de feiten gepleegd of beëindigd zijn De ernst van de feiten De doelstelling van bovenvermelde regelgeving is het voorkomen of beperken van de negatieve milieu- en veiligheidsinvloeden van menselijke bedrijvigheden en handelingen die milieubelastend kunnen zijn, of die gevaarrisico's in zich kunnen dragen. In uitvoering van de Richtlijn 91/676/EEG van de Raad van 12 december 1991 inzake de bescherming van water tegen de verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen, Nitraatrichtlijn genaamd, en de Richtlijn 2001/81/EG van 23 oktober 2001 van de Raad en van het Parlement inzake de nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoffen, NEC-richtlijn, heeft het Mestdecreet bepaalde maatregelen voorzien. Eén ervan bestaat uit het opleggen van beperkingen aan het op of in de bodem brengen van meststoffen overeenkomstig de goede landbouwpraktijken en rekening houdend met de kenmerken van de betrokken kwetsbare zone. In het kader van de nitraatproblematiek luidt het algemeen principe dat meststoffen enkel opgebracht mogen worden op landbouwgrond of groeimedium en dit binnen een vastgestelde periode, op gezette tijdstippen en op welbepaalde wijze. Door het afvloeien van meststoffen en silosappen in de gracht is een hoeveelheid nutriënten in de gracht en vervolgens de waterloop terechtgekomen, wat een nefaste invloed heeft op de waterkwaliteit en het verwezenlijken van de Nitraatrichtlijn bemoeilijkt. Een teveel aan nutriënten zoals fosfor- en stikstofverbindingen (zoals bijvoorbeeld nitraat) in oppervlaktewater kan eutrofiëring veroorzaken wat een explosieve groei van waterplanten en voornamelijk microscopische wieren of algen teweeg kan 5

6 brengen. Een massale 'algenbloei' of ontwikkeling van eendenkroos heeft een negatief effect op de waterkwaliteit. Bij het mogelijk afsterven van de wierbiomassa zal de (bio)chemische zuurstofvraag van het water sterk stijgen, wat eveneens zuurstofloosheid kan veroorzaken. De feiten werden door overtreder in professioneel verband gepleegd. Deze feiten zijn derhalve voldoende ernstig om gesanctioneerd te worden De frequentie Het betreft een eenmalige schending. Er zijn minstens geen indicaties die erop wijzen dat bij overtreder reeds eerder vergelijkbare feiten werden vastgesteld. Het criterium frequentie geeft derhalve geen aanleiding tot een hogere geldboete De omstandigheden Bij het berekenen van de hoogte van de geldboete, wordt rekening gehouden met de bereidheid van de overtreder om voor de vastgestelde schendingen maatregelen te nemen. Concreet blijkt uit het dossier dat vermoedelijke overtreder onmiddellijk alle nodige maatregelen heeft genomen om zich in regel te stellen en dat de opgelegde bestuurlijke maatregel uitgevoerd en vervolgens opgeheven werd. Deze elementen worden meegenomen als verzachtende omstandigheden, wat leidt tot een lagere geldboete. AMMC ging per schrijven van 27 maart 2014 over tot kennisgeving van het voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete op te leggen, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming. Artikel DABM voorziet dat AMMC een boetebeslissing moet nemen binnen een termijn van honderdtachtig dagen na deze kennisgeving. Deze termijn van 180 dagen is een termijn van orde, waarvan de overschrijding niet gesanctioneerd wordt. Deze beslissingstermijn is inmiddels verstreken. AMMC is in casu van oordeel dat de feiten voldoende ernstig zijn om alsnog een bestuurlijke geldboete op te leggen. Wegens het Overschrijden van de beslissingstermijn wordt het boetebedrag evenwel verlaagd met één vijfde rekening houdend met de termijn die verstreken is sedert de start van de bestuurlijke boeteprocedure. Ten slotte zijn er, wat dit milieumisdrijf betreft, geen verdere bijzondere omstandigheden die in rekening worden genomen bij het bepalen van de hoogte van de boete. Dit is de bestreden beslissing. IV. ONTVANKELIJKHEID VAN DE VORDERING TOT VERNIETIGING Uit het dossier blijkt dat de vordering tijdig en regelmatig is ingesteld. Er worden geen excepties opgeworpen. V. ONDERZOEK VAN DE MIDDELEN TOT VERNIETIGING A. Enig middel Standpunt van de partijen 6

7 1. De verzoekende partij roept de schending in van artikel , 1 DABM. Zij merkt op dat de boete waarvan sprake in het tweede deel van artikel van artikel , 1 niet wordt gedefinieerd in het DABM. In overeenstemming met de spraakgebruikelijke betekenis van het woord moet er, volgens haar, van worden uitgegaan dat een boete een geldstraf is, zij het geen strafrechtelijke sanctie maar wel een administratieve sanctie is. De verzoekende partij stelt dat zij, in toepassing van Verordening (EG) 73/2009 van de Raad van 19 januari 2009, die de Europese inkomenssteun regelt, reeds van het departement Landbouw en Visserij een sanctie heeft gekregen voor dezelfde feiten als deze waarvoor in casu de bestuurlijke sanctie wordt opgelegd, met name een korting van 5% op de premies wegens het niet voldoen aan de beheerseis verbod op mestlozing. De geldboete opgelegd door dit departement is op dezelfde wijze bepaald als de bestuurlijke geldboete. 2. In de antwoordnota stelt de verwerende partij vast dat de verzoekende partij de feiten niet betwist. Zij wijst er op dat de opgelegde bestuurlijke sanctie een punitief karakter heeft en dit in tegenstelling tot de vermindering van inkomenssteun. Het compenseren van de vermindering van de inkomenssteun door een vermindering of door het niet opleggen van een geldboete wegens schending van de milieuwetgeving is bovendien niet verzoenbaar met Verordening (EG) nr. 1122/2009 van de Commissie van 30 november 2009 ter uitvoering van Verordening (EG) nr. 73/2009 van de Raad wat betreft de randvoorwaarden, de modulatie en het geïntegreerd beheers- en controlesysteem in het kader van de bij die verordening ingestelde regelingen inzake rechtstreekse steunverlening aan landbouwers (hierna: Verordening (EG) nr. 1122/2009), waarvan overweging nr. 98 en artikel 77, 2e lid expliciet bepalen dat de kortingen en uitsluitingen waarin de verordening voorziet, moeten worden toegepast onverminderd verdere sancties op grond van welke andere bepalingen van communautair of nationaal recht dan ook. Dit betekent, volgens de verwerende partij, dat een verrekening uitgesloten is. Bovenstaande valt, volgens de verwerende partij, te verklaren omdat de sanctie van het verlagen of uitsluiten van inkomenssteun niet als een straf kan worden beschouwd. Er is immers geen leedtoevoeging. De verwerende partij verwijst naar rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie die stelt dat de sancties van uitsluiting of verlaging van de inkomenssteun administratieve sancties zijn zonder repressief karakter, die deel uitmaken van steunregelingen die geen repressief doel hebben. De regels gelden bovendien enkel voor de steunaanvragers en niet voor de algemeenheid van de burgers, stelt de verwerende partij. Anders oordelen creëert volgens de verwerende partij een ongelijke behandeling tussen landbouwers die een milieumisdrijf plegen en inkomenssteun krijgen, en zij die dit niet krijgen. 3. In de wederantwoordnota wijst de verzoekende partij er nogmaals op dat de vermindering van inkomen wel een geldboete is, bepaald in functie van de ernst, de omvang, het permanent karakter en de herhaling van de niet-naleving van de overtreding. Criteria die, aldus de verzoekende partij, gelijklopen met de criteria voor de in casu opgelegde administratieve boete. De verzoekende partij stelt dat volgens de bewering van de verwerende partij, zij tweemaal voor hetzelfde feit een geldboete krijgt. Zij verwijst ook opnieuw naar Verordening (EG) nr. 1122/2009 waaruit volgt dat kortingen en uitsluitingen waarin de verordening voorziet, moeten toegepast 7

8 worden, wat inhoudt dat de geldboete van AMMC niet kan ingeroepen worden om de boete, opgelegd door het departement Landbouw en Visserij, te ontlopen. Volgens de verzoekende partij draait de verwerende partij die redenering om door te beweren dat naast de administratieve boete van het departement Landbouw en Visserij ook een bestuurlijke geldboete kan opgelegd worden. Zij verwijst naar artikel DABM waarin niet is opgenomen dat de bestuurlijke geldboete ook kan opgelegd worden indien er een administratieve boete door de afdeling Landbouw en Visserij wordt opgelegd. Zij herneemt haar verwijzing naar het artikel DABM. 4. In de laatste nota merkt de verwerende partij op dat in de door de verzoekende partij neergelegde afrekening van de afdeling Landbouw en Visserij geen gewag wordt gemaakt van een administratieve sanctie of geldboete maar wel van een verlaging van de inkomenssteun met 5% omwille van het niet naleven van beheerseisen. Er is bijgevolg geen sprake van enige schending van artikel DABM. Beoordeling door het College Artikel , 1 DABM luidt als volgt: Een bestuurlijke geldboete kan niet worden opgelegd als : 1 voor het feit in kwestie al eerder, hetzij een bestuurlijke geldboete overeenkomstig dit decreet, hetzij een door een ander hiertoe bevoegde persoon of overheid bepaalde boete werd opgelegd; Hieruit volgt dat een alternatieve bestuurlijke geldboete niet meer kan worden opgelegd indien reeds een andere bestuurlijke geldboete werd opgelegd voor dezelfde feiten in het verleden. Een alternatieve bestuurlijke geldboete heeft immers tot doel om gedragingen, in strijd met een voorschrift dat wordt gehandhaafd met toepassing van titel XVI DABM en waarop overeenkomstig deze titel een straf is gesteld, te voorkomen en te bestraffen. Het is een sanctie met een overwegend repressief karakter. Als gevolg van haar punitief karakter betreft het opleggen van dergelijke boete volgens de kwalificatiecriteria van het EHRM een strafvervolging in de zin van artikel 6, eerste lid van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM). Er dient derhalve te worden onderzocht of de sanctie die aan de verzoekende partij werd opgelegd in uitvoering van de bepalingen van de Verordening (EG) nr. 1122/2009 eveneens als een punitieve sanctie kan worden beschouwd. Het Europees Hof van Justitie heeft met betrekking tot dit vraagstuk reeds meerdere malen volgend standpunt ingenomen: 41 Om de aard van de ten laste gelegde inbreuken te verduidelijken heeft het Hof meermaals beklemtoond dat de overtreden regels uitsluitend golden voor marktdeelnemers die er in alle vrijheid voor hadden gekozen een beroep te doen op een landbouwsteunregeling (zie in die zin reeds aangehaalde arresten Maizena, punt 13, en Duitsland/Commissie, punt 26). In het kader van een communautaire steunregeling, waarin aan de toekenning van de steun noodzakelijk de voorwaarde wordt verbonden dat de rechthebbende alle waarborgen van eerlijkheid en betrouwbaarheid biedt, is de sanctie die wordt opgelegd indien niet aan deze voorwaarde wordt voldaan, een specifiek administratief instrument, dat een bestanddeel van de steunregeling vormt en een goed financieel beheer van de openbare middelen van de Gemeenschap moet verzekeren. ( ) 8

9 En eveneens: 43 Ten slotte moet worden opgemerkt dat de sanctie van artikel 11, lid 1, eerste alinea, sub a, van verordening nr. 3665/87 bestaat in de betaling van een bedrag dat wordt bepaald naar rato van het bedrag dat de marktdeelnemer ten onrechte zou hebben ontvangen indien de bevoegde autoriteiten geen onregelmatigheid hadden ontdekt. De sanctie vormt dus een integrerend bestanddeel van het betrokken stelsel van uitvoerrestituties en is niet strafrechtelijk van aard. (HvJ (5e k) 11 juli 2002, nr. C-210/00, ECLI:EU:C:2002:440, Käserei Champignon Hofmeister) 34 Uit punt 2 van de considerans van verordening nr. 146/2008 blijkt dat de vereenvoudiging van de toegang tot de rechtstreekse betalingen de landbouwers in staat stelt gemakkelijker een beroep te doen op landbouwsteun. Bovendien brengt punt 3 van de considerans van verordening nr. 73/2009 in herinnering dat aan steunverlening de voorwaarde is verbonden dat de ontvanger van steun de voorschriften inzake de randvoorwaarden naleeft. 35 Bijgevolg is de sanctie bij niet-naleving van die voorwaarden een specifiek administratief instrument dat integraal deel uitmaakt van de landbouwsteunregelingen en de naleving van die voorwaarden moet bevorderen. 36 In dat verband heeft het Hof er herhaaldelijk op gewezen dat de overtreden regels uitsluitend gelden voor marktdeelnemers die er in alle vrijheid voor hebben gekozen een beroep te doen op een landbouwsteunregeling (HvJ (1e k) 13 december 2012, nr. C-11/12, ECLI:EU:C:2012:808, Maatschap L. A. en D. A. B. Langestraat en P. Langestraat-Troost). Inderdaad blijkt uit artikel 19 van Verordening (EG) 73/2009 het vrijwillig karakter van de deelname aan de steunaanvragen: 1. Een landbouwer dient elk jaar een aanvraag voor rechtstreekse betalingen in waarin, voor zover van toepassing, worden vermeld: ( ) Tevens wordt in artikel 23 van voormelde verordening de verlaging of uitsluiting van betalingen bij niet-naleving van de voorschriften inzake de randvoorwaarden als volgt gekaderd: 1. Wanneer de uit de regelgeving voortvloeiende beheerseisen of de eisen inzake goede landbouw- en milieuconditie op om het even welk moment in een bepaald kalenderjaar (hierna het betrokken kalenderjaar genoemd) niet worden nageleefd ten gevolge van een handelen of nalaten dat rechtstreeks kan worden toegeschreven aan de landbouwer die de steunaanvraag in het betrokken kalenderjaar heeft ingediend, wordt het totaalbedrag van de rechtstreekse betalingen die na toepassing van de artikelen 7, 10 en 11 aan die landbouwer worden of moeten worden toegekend, verlaagd of uitgesloten overeenkomstig de op grond van artikel 24 vastgestelde uitvoeringsbepalingen. De verordening (EG) nummer 1122/2009 van de Commissie van 30 november 2009 sluit ten overvloede niet uit dat alsnog andere sancties kunnen opgelegd worden krachtens de nationale regelgeving. Overweging. nr. 98 en artikel 77, tweede lid van vermelde verordening bepalen immers expliciet: 9

10 (98) ( ) De verlagingen en uitsluitingen waarin de onderhavige verordening voorziet, moeten worden toegepast onverminderd verdere sancties op grond van welke andere bepalingen van communautair of nationaal recht dan ook. ( ) De in de eerste alinea bedoelde verlagingen en uitsluitingen worden overeenkomstig artikel 78, lid 2, toegepast onverminderd verdere sancties op grond van andere bepalingen van communautair of nationaal recht. Kortingen en uitsluitingen waarin de verordening voorziet, mogen derhalve gecumuleerd worden met alternatieve bestuurlijke geldboeten, opgelegd overeenkomstig titel XVI DABM. Terwijl de alternatieve bestuurlijke geldboete in wezen een punitief karakter heeft, is de inkorting van de vermelde inkomenssteun een louter administratieve sanctie zonder enig repressief karakter, die zich overigens enkel richt tot wie er zelf voor geopteerd heeft om beroep te doen op de inkomenssteunmaatregel. Uit wat voorafgaat concludeert het College dat de verzoekende partij vrij was beroep te doen op de landbouwsteunregeling en de hieraan verbonden voorwaarden. In tegenstelling tot wat de verzoekende partij aanvoert, heeft de sanctie die aan de naleving van deze voorwaarden verbonden wordt, geen repressief karakter. Het middel wordt verworpen. BESLISSING VAN HET MILIEUHANDHAVINGSCOLLEGE 1. Het College verwerpt het beroep. 2. De behandeling van het beroep heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten van het geding zonder voorwerp is. Dit arrest is uitgesproken te Brussel in openbare zitting van 4 juli 2017 door de eerste kamer. De toegevoegd griffier, De voorzitter van de eerste kamer, Katrien WILLEMS Marc VAN ASCH 10