1. Visie Pesten versus plagen Preventie School Ouders... 7

Transcriptie

1 1

2 Inhud 1. Visie Pesten versus plagen Preventie Schl Ouders Aanpak bij plagen/ ruzie maken/ niet aan de afspraken huden schl uders Kind aanpak pesten (slachtffer en pestkp) schl uders kind stappenplan bij pesten aanpak cyberpesten schl Ouders kind Inf rnd pesten Beken Websites

3 1. Visie Wij willen als team blijven werken aan een warme schl vr ieder kind. We willen dat nze kinderen graag naar schl kmen en zich er ged en veilig velen. Als een kind gepest wrdt f wanneer kinderen zich niet aan de afspraken huden, is dit geen prbleem van iemand alleen. Het gaat ns allen, zwel kinderen, leerkrachten als uders aan. Een gede en psitief gerichte samenwerking is dus heel belangrijk. We hebben dit beleid pgesteld mwille van twee belangrijke redenen. Als eerste willen we preventief werken dr middel van gede afspraken en een pen cmmunicatie met alle betrkken partijen. Als tweede willen we wanneer het tch eens mis gaat een leidraad hebben m de pestsituatie p een gede manier aan te pakken. Hierbij willen we aandacht hebben vr zwel het kind dat pest, het kind dat gepest wrdt en eventuele meelpers. Wij nemen hier als schl een engagement vr aan. Hierbij den we k een warme prep aan de uders m hiervr met ns samen te werken. Dit mdat pesten niet enkel plaatsvindt p schl, maar k buiten de schl. 2. Pesten versus plagen plagen Wanneer kinderen grapjes f streken uithalen met wisselende slachtffers die niet kwetsend bedeld zijn. Wanneer het kind ng tt de grep behrt. pesten Wanneer één f meer kinderen een ander kind regelmatig en met pzet pijn den, uitlachen, uitsluiten f p een andere manier lastig vallen. Wanneer een kind er niet meer bij hrt, uit de grep wrdt gezet. Kenmerken: nschuldig tijdelijk tussen gelijken ngepland één tegen één wisselend slachtffer Kenmerken: (bewust) kwetsend van lange duur pestkp staat bven slachtffer gepland meerdere tegen één meerdere malen zelfde slachtffer Ruzie maken mag he raar het k klinkt. Het helpt kinderen m sciale vaardigheden te ntwikkelen. He ga je m met agressie, he nderhandel je, wanneer ga je te ver? Terwijl kinderen ruzie maken, zeken ze hun psitie in de samenleving. Kinderen wrden sterker als ze het zelf kunnen plssen en weer kunnen bijleggen. Er met wel een zne blijven waarin ze kunnen plagen en ruzie maken. 3

4 3. Preventie Op schl prberen we heel wat te den m pesten te vrkmen en m een veilig en psitief schlklimaat te bekmen. Wij maken samen graag plezier, maar nit ten kste van een ander Schl Werken aan een gede klassfeer In elke klas werkt de leerkracht aan een gede en psitieve klassfeer. Er wrdt ruimte gemaakt vr verschillende grepsbevrderende werkvrmen, kringgesprekken en kindcntacten. Daarnaast wrden er zwel in de klas als p schl leuke activiteiten gerganiseerd en richt de lagere schl tweejaarlijks penluchtklassen in. Het del hiervan is m de relatie tussen de kinderen en de leerkrachten en tussen de kinderen nderling te bevrderen. Preventie p de speelplaats/schl Op de speelplaats hebben we gezrgd vr een inrichting waarbij er ruimte is vrzien waar kinderen zich vlledig kunnen uitleven. Daarnaast zijn er k enkele plekken vrzien waar kinderen tt rust kunnen kmen en bijvrbeeld een bek kunnen lezen. Verder is er een speelhuisje waar vldende speelmateriaal vrzien wrdt zdat kinderen zich niet vervelen en er geen tijd is m te pesten. De schl rganiseert regelmatig activiteiten tijdens de speeltijden. Elk seizen wrdt er een wandeling dr het drp gerganiseerd. Op vrijdag wrdt er muziek, die dr de kinderen gekzen wrdt, p de speelplaats afgespeeld. Elke week is er een wieltjesdag vr de kleuters en vr de kinderen van de lagere schl. Verder zijn er drheen het jaar ng vlksspelen en middagsprten waaraan de kinderen kunnen deelnemen. Op deze manier geven we kinderen verschillende kansen m cnstructief met elkaar samen te spelen. Op de speelplaats zrgt de schl elke speeltijd vr actief tezicht. De leerkracht lpt rnd en heeft g vr wat er p de speelplaats gebeurt. Hij/zij draagt daarbij een fluhesje waardr hij/zij ged zichtbaar is vr de kinderen en ze hem/haar snel kunnen vinden. 4

5 Gede afspraken Gede afspraken maken gede vrienden en hier zijn wij als schl k van vertuigd. Onderstaande klasafspraken wrden elk schljaar met de kinderen verlpen en ingeefend. Ze hangen zichtbaar in elke klas. De leerkracht verwijst hier regelmatig naar tijdens de lessen. De klasafspraken waar een kruisje (X) vr staat, zijn k zichtbaar in de kleuterschl. Deze wrden k daar elk schljaar verlpen en ingeefend. X Ik steek mijn vinger p als ik iets wil vragen f zeggen. X Ik luister als iemand iets zegt f vraagt. Ik gebruik materiaal p de juister manier. X Ik leg alles netjes p de juiste plaats. X Ik zit recht p mijn stel. X Ik ben stil wanneer de juf f meester het vraagt. Ik ben beleefd. Ik ben lief vr anderen. Ik zrg dat ik alles steeds bij heb. Ik ga naar het tilet tijdens de speeltijd. 5

6 Onderstaande speelplaatsafspraken wrden elk schljaar met de kinderen verlpen en ingeefend. Ze hangen p de speelplaats zdat ze zichtbaar zijn vr alle kinderen. Sciale vaardigheden Elk schljaar behandelen we twee thema s van sciale vaardigheden. We werken dan telkens een aantal weken rnd dit thema. Er wrden zwel activiteiten gerganiseerd in de klas als vr de hele schl. Dankzij deze thema s leren kinderen he ze p een gede manier met elkaar kunnen mgaan. Onderstaande thema s wrden elke vijf jaar gedurende een bepaalde peride extra in de verf gezet: respect en rde pkmen vr jezelf afspraken naleven samen spelen en verdraagzaamheid hulp geven, vragen en krijgen cmplimenten geven en krijgen beleefd zijn en laten uitspreken verantwrdelijkheid eerlijkheid kritisch zijn naar zichzelf, kritiek aanvaarden 6

7 Anti-pestweek Elk schljaar wrdt er in Vlaanderen een week tegen pesten gerganiseerd. Deze vindt telkens plaats de week vr de krkusvakantie. Tijdens deze week prberen wij als schl samen tegen pesten in de kijker te zetten Ouders Om pesten te vrkmen, is het heel belangrijk m uw kind k thuis de ndige attitudes aan te leren. Leer uw kind m p te kmen vr zichzelf en vr een ander. Belangrijk is k dat kinderen leren m hulp te vragen. Prbeer uw kind niet ver te beschermen, maar leer het net m zelfstandig dingen te laten den f kiezen. Als laatste is het belangrijk m ged gedrag te belnen en m uw kind uit te leggen dat ruzie maken, mag, maar k altijd weer pgelst met wrden. Mest u thuis tch iets pmerken, km het dan tijdig melden p schl. We hebben uders echt ndig m pesten te kunnen vrkmen. Samenwerken is het cdewrd wanneer het ver pesten gaat. 4. Aanpak bij plagen/ ruzie maken/ niet aan de afspraken huden 4.1. schl Wanneer kinderen zich niet aan de klas- en speelplaatsafspraken huden, gebruiken we nderstaande straffen: Zich niet aan de klasafspraken huden Ukkies en pukkies Het kind gaat p het nadenksteltje achter de deur zitten. Daarna det leerkracht krt een individueel gesprekje met het kind ver wat er gebeurd is. Mini s & maxi s Het kind gaat p het nadenksteltje zitten. Daarna det de leerkracht meestal een klassikaal gesprek in de zithek. Indien dit niet lukt, det de leerkracht individueel met het kind een gesprek. 1 ste graad De leerkracht spreekt het kind individueel aan f bespreekt het vrval klassikaal wanneer er iets p de speelplaats gebeurd is. Dit det de leerkracht meteen na de speeltijd. Elk kind kan dan zijn/haar verhaal den waarna de leerkracht samen met de leerlingen naar een plssing zekt. Sms gebeurt het wel eens dat een kind een tekening met maken vr een ander kind m het weer ged te maken. 7

8 Als het gesprek met heel de klasgrep gebeurt, wrden k ng eens de afspraken verlpen die in september gemaakt werden. Als een kind zich in de klas niet gedraagt, dan krijgt het kind eerst een waarschuwing. Hudt het kind zich nadien ng niet aan de afspraken, dan wrdt hij/zij apart gezet (achteraan in de klas f in de gang met de deur pen). Nadien hudt de leerkracht een gesprek met het kind ver wat er gebeurd is. 2 de graad Als een kind zich in de klas niet gedraagt, dan krijgt het kind eerst een waarschuwing. Hudt het kind zich nadien ng niet aan de afspraken, dan wrdt hij/zij apart gezet (achteraan in de klas f in de gang met de deur pen). Nadien hudt de leerkracht een gesprek met het kind ver wat er gebeurd is. Wanneer er p de speelplaats ngepaste dingen gebeuren, vlgt er na de speeltijd een klasgesprek m te bespreken wat er gebeurd is. Aan de hand van dit gesprekje prbeert de leerkracht het cnflict p te lssen. 3de graad Als een kind zich in de klas niet gedraagt, dan krijgt het kind eerst een waarschuwing. Hudt het kind zich nadien ng niet aan de afspraken, dan wrdt hij/zij apart gezet (achteraan in de klas f in de gang met de deur pen). Nadien hudt de leerkracht een gesprek met het kind ver wat er gebeurd is. Bij een cnflict prbeert de leerkracht naar elk kind apart te luisteren. Nadien zet de leerkracht de kinderen samen en laat hen eerst zelf prberen m er uit te geraken. Indien dit niet lukt, helpt de leerkracht bij dit gesprek. Fysiek geweld p de speelplaats Wanneer een kind fysiek geweld pleegt p de speelplaats, met hij/zij meteen p een witte tegel gaan staan tegen de muur, gedurende een bepaalde tijd naargelang zijn/haar leeftijd. Met de kleuters en de kinderen van de eerste graad det de leerkracht die tezicht det een gesprek nadat ze van de tegel mgen. In dit gesprek wrdt gevraagd f het kind weet wat hij/zij fut heeft gedaan en he hij/zij dat de vlgende keer beter kan aanpakken. Daarnaast met het kind het weer ged gaan maken met het kind waarbij er fysiek geweld plaatsvnd. 8

9 Kinderen van de tweede en derde graad krijgen een schrijfstraf. Ze meten zinnen schrijven f een pstel schrijven. De leerkracht die tezicht det, geeft deze straf. Ze meten de zinnen schrijven tijdens de eerstvlgende speeltijd. Ze leren hier niets uit maar de kinderen wrden p deze manier uit de situatie gehaald. Ok zij meten het nadien weer ged gaan maken met het kind waarbij er fysiek geweld plaatsvnd. Verbaal geweld p de speelplaats Bij verbaal geweld (schelden, nbeleefde wrden ) meten de kinderen meteen p de witte tegel tegen de muur gaan staan gedurende bepaalde tijd naargelang de leeftijd. De kleuters meten nadien srry gaan zeggen tegen het kind waarbij ze verbaal geweld gepleegd hebben. De kinderen van de 1 ste graad meten srry zeggen en een cmplimentje f een tekening geven aan het kind waarbij ze verbaal geweld gepleegd hebben. De kinderen van de 2 de en 3 de graad meten srry zeggen en een cmpliment geven aan het kind waarbij ze verbaal geweld gepleegd hebben. Algemeen Relevante straffen meten in de agenda van de kinderen genteerd wrden. De kinderen kmen langs met de agenda en de leerkracht die de straf geeft, schrijft de ntitie. Deze met de dag nadien gehandtekend zijn dr de uders en aan de klasleerkracht en de directie laten zien. De directie hudt een lijst bij met kinderen die langskmen. Na 5 ntities wrden de uders uitgendigd p schl. Verkeerslicht-methde In uitznderlijke gevallen, wanneer bvenstaande zaken nvldende invled hebben, maken we p schl gebruik van de verkeerslicht-methde uit het buitengewn nderwijs. 9

10 He gaat dit cncreet in zijn werk? Er hangt een grt verkeerslicht in de klas met daarnaast in het grene licht de namen van alle kinderen van de klas. Telkens wrdt er een afspraak in de verf gezet. Als een kind zich niet aan de afspraak hudt, gaat zijn/haar naam naar het ranje licht. Dit is een waarschuwing. Dit kan enkel p het einde van de dag terug gren wrden als het de rest van de dag ged is gegaan. Hudt het kind zich vervlgens pnieuw niet aan de afspraak, verhuist zijn/haar naam naar het rde licht. Op het einde van de dag evalueert de klasleerkracht even met de kinderen die ranje en rd behaalden. Nieuwe dag, nieuwe kans, dus de vlgende dag beginnen alle kinderen terug p gren. Op het einde van de week det de leerkracht het laatste uurtje van de week een activiteit die de kinderen zelf gekzen hebben als belning. Op deze manier hpt de leerkracht de gede kanten (die elk kind van ns heeft) naar bven te laten kmen. De kinderen die te vaak rd behaalden gedurende de week, nemen niet deel aan de belning. Met dit belningssysteem begen we k ander prbleemgedrag in te perken uders Als u merkt dat uw kind het meilijk heeft met zich aan afspraken huden thuis f p schl kan u steeds terecht bij Het huis van het kind via vlgende website: Wanneer u thuis pmerkt dat u kind regelmatig betrkken is bij cnflicten p schl, vragen we u dit zeker te melden aan de klasleerkracht Kind Aan de kinderen wrdt in de klas geleerd m steeds gebruik te maken van het STOPschema. Op de vlgende bladzijde staat het schema met de daarbij hrende uitleg. 10

11 stp 11

12 Uitleg STOP-schema Op schl kmen sms pesterijen vr. Heel vaak ervaren kinderen verbale en/f fysieke agressie. Het ene kind reageert passief p pesterijen, het andere reageert juist agressief. Via dit schema prberen we in een vreg stadium in te grijpen en prberen we te vrkmen dat kinderen (te) passief f (te) agressief gaan reageren. We leren ze assertief gedrag aan met respect vr elkaar. 1. Leerling zegt STOP (met ) Het stpschema wil verduidelijken wat je als kind met den wanneer je te maken krijgt met ngewenst gedrag. - Je strekt je hand uit naar diegene die je uitdaagt, naar diegene die ngewenst naar je uithaalt. - Tegelijkertijd rep je éénmaal luid en duidelijk stp! gevlgd met het benemen van het ngewenst gedrag ( vr de udere leerlingen). De kinderen van de kleuterschl wrdt aangeleerd dat ze meten zeggen STOP HOU OP!. - Je laat via je gezichtsuitdrukking (bs gezicht) en lichaamshuding zien dat je dit gedrag niet wenst. - Hierna verwijder je je nmiddellijk van de uitdager. (Omdraaien en weggaan) 2. Cntact verbreken Wegwandelen Wegdraaien Eigen spel verder zetten Dan zijn er twee mgelijkheden: - Het ngewenst gedrag stpt: einde - het ngewenst gedrag blijft aanhuden Het slachtffer kmt dit melden aan de leerkracht die tezicht det. 12

13 3. Leerkracht erbij halen Indien het ngewenst gedrag niet stp, met het slachtffer een leerkracht erbij halen. De leerkracht maakt duidelijk dat dit ngewenst gedrag niet kan. Wanneer de leerkracht dit stp gebaar pmerkt f wanneer een leerling dit kmt melden, vlgt de leerkracht dit p. 5. aanpak pesten (slachtffer en pestkp) 5.1. schl Kleuters en 1 ste graad Bij kleuters en kinderen van de 1 ste graad kmen pestsituaties minder vr. Wanneer we tch een geval van pesten pmerken f wanneer er een melding van pesten binnenkmt, nemen we deze zeker ernstig. Als eerste zullen we de betrkken kinderen extra in de gaten huden m z een beter beeld te krijgen p he de situatie in elkaar zit. We bespreken cncreet met het kind dat pest welk gedrag we niet willen en wat we wel verwachten. Naargelang het prbleem gaan we p zek naar activiteiten uit het bek Z gaan Rs en Tm met elkaar m. Dit bek bevat verschillende activiteiten m met kinderen aan sciale vaardigheidstraining te den. Tijdens deze lessen wrdt de nadruk gelegd p de bestaande pestsituatie, maar dit p een psitieve manier. Er wrdt samen met de hele klas gezcht naar de juiste manier m met elkaar m te gaan en z prberen we de kinderen emtineel weerbaarder te maken. 2 de en 3 de graad In de 2 de en 3 de graad maken we bij pesten gebruik van de N Blame aanpak. Hiernder staat krt uitgelegd wat deze aanpak inhudt. N Blame ziet pesten als een grepsprbleem. Feiten zijn niet het belangrijkste, maar wel de gevelens van het kind dat gepest wrdt. Het prces van N Blame verlpt in 7 stappen: Stap 1: Een leerkracht praat met het kind dat gepest wrdt ver zijn gevelens en vraagt namen van wie er pest. Feiten zijn niet belangrijk. Het slachtffer knutselt, tekent, schrijft vervlgens iets ver zijn gevelens. 13

14 Stap 2: De leerkracht brengt een zestal kinderen die pesten, meelpers, stille getuigen en behulpzame leerlingen bij elkaar. Hij/zij vertegenwrdigt zelf het kind dat gepest wrdt. Stap 3: In een gesprek met deze grep legt de leerkracht uit wie zich slecht velt in de klas en waarm dit z is. Zijn/haar ellendige gevel wrdt cncreet met het werkstukje, verslag uit stap 1. Details, feiten, beschuldigingen kmen NIET aan bd. Stap 4: De leerkracht benadrukt dat er geen straffen vlgen. De grep is enkel bij elkaar m het prbleem p te lssen. Zij zijn samen verantwrdelijk vr een beter gevel bij het kind dat gepest wrdt. Stap 5: De grep frmuleert vrstellen: iedereen det dat in de ik-vrm. Ik zal niets den, ik zal hem/haar met rust laten is k een waardevl vrstel. Geen enkel idee kmt van de leerkracht. Stap 6: De grep vert in de vlgende week de vrstellen uit. Stap 7: Na een week spreekt de leraar pnieuw met elk kind, maar nu apart. Het kind dat gepest wrdt kmt eerst en vertelt he de week verlpen is. Als het pesten niet gestpt is, wrdt een nieuwe grepsbijeenkmst gepland. Eventueel met een andere samenstelling. Indien ndig vullen we de N blame aanpak k in de lagere schl verder aan met gepaste grepsbevrderende activiteiten in samenwerking met het CLB uders Wanneer u thuis pmerkt dat uw kind p schl gepest wrdt, is de klasleerkracht het eerste meldpunt. Ok bij twijfel vragen we u uw verhaal te den bij de klasleerkracht van uw kind. Belangrijk hierbij is m uw kind hiervan p de hgte te brengen en hem/haar uit te leggen dat uw verhaal in eerste instantie tussen u, uw kind en de leerkracht zal blijven. Daarnaast is het van uiterst belang m uw kind thuis gerust te stellen dat het prbleem aangepakt zal wrden p schl. Als je m één f andere reden het gevel hebt dat je niet met je verhaal bij de klasleerkracht terecht kan, mag je de melding k zeker bij de directie, zrgcördinatr f rechtstreeks bij het CLB den. Belangrijk bij een pestsituatie die zich p schl bevindt, is dat je als uder van het kind dat gepest wrdt niet rechtstreeks cntact gaat pnemen met de uders van het kind dat pest. 14

15 5.3. kind Wanneer het kind dit wil, kan hij/zij k zelf zijn/haar verhaal kmen den bij de klasleerkracht f bij een andere leerkracht waar het kind zich ged bij velt. Daarnaast staan er p de laatste pagina van dit beleid enkele websites en beken die het kind kan raadplegen bij vragen ver pesten stappenplan bij pesten STAP 1: De leerkracht ntdekt een pestsituatie f er kmt een melding binnen van uders. STAP 2: De leerkracht meldt tijdens een verleg aan alle cllega s dat er een melding is gekmen van een pestsituatie. Daarnaast wrden de uders van het kind dat gepest wrdt ingelicht indien zij ng niet p de hgte zijn. STAP 3: Zwel leerkrachten als uders huden de betrkken kinderen extra in het g m na te gaan he de pestsituatie in elkaar zit. STAP 4: Het schlteam en de uders van het kind dat gepest wrdt ndernemen de ndige acties (zals hierbven bij aanpak beschreven). STAP 5: Indien deze acties niet vldende blijken te zijn, wrdt er cntact pgenmen met externen (CLB). Hierna wrden er pnieuw acties ndernmen (bv. assertiviteitstraining, intensieve sciale vaardigheidstraining, schrsing ). STAP 6: Indien ndig wrden k de uders van het kind dat pest p hgte gebracht. We kiezen ervr m dit in eerste instantie niet te den, mdat we weten uit ervaring dat dit vaak negatief uitdraait. 6. aanpak cyberpesten 6.1. schl De sciale media hebben zeker hun waarde, maar kunnen jammer geneg k negatief gebruikt wrden. Wij bewaren het ged gebruik van internet p schl. In de 3de graad wrden er daarnaast k lessen gegeven i.v.m. veilig gebruik van internet en sciale media. Maar zals eerder gezegd, meten we k hier samenwerken met de uders van de kinderen. Daarm vragen we van de uders m zelf cntrle te huden ver hun gsmen internetgebruik. Bepaalde handelingen (hacken, pesten f aanzetten tt pesten, bedreigen ) zijn strafbaar. De uder is wettelijk mede verantwrdelijk vr deze gedragingen van zn f dchter. Wanneer uders f kinderen tch naar schl kmen met een melding van cyberpesten (wat dan eerder buiten de schl gebeurt), vragen we steeds bewijsmateriaal mee te nemen. We willen dit als schl zeker en vast niet negeren en willen er dan k verder 15

16 mee aan de slag gaan. Z kunnen we vergaan tt de aanpak van pesten zals hierbven beschreven staat. Om uders hiermtrent meer te kunnen infrmeren, is het de bedeling dat we binnen de schlengemeenschap tweejaarlijks een infavnd rganiseren ver cyberpesten. Ok binnen de schl gaan we ervr zrgen dat ICT en het juiste gebruik van internet een plaats krijgt in de klas. Dit is ng greiende en zal later verder aangevuld wrden in dit beleid. Indien u als uder vragen hebt mtrent ICT en gebruik van internet kan u steeds p dnderdag na schl terecht bij meester Jan Ouders Als uder kan je alvast enkele zaken den m cyberpesten bij je kind te vrkmen. Deze staan hiernder beschreven: Infrmeer je zelf ver het gebruik en misbruik van internet en gsm bij kinderen. Wanneer je niet p de hgte bent van wat wel en niet mag, kan je dit pzeken p de websites die je achteraan dit beleid kan terugvinden. Tn interesse vr de cmmunicatievaardigheden van je kind. Weet waarmee je kind bezig is p de cmputer en p zijn/haar gsm. Ga af en te eens naast je kind zitten f laat hem/haar vertellen waarmee hij/zij bezig is. Maak daarnaast k duidelijke afspraken ver wat wel en niet kan. Stel je jezelf psitief p wanneer het gaat ver het gsm- en internetgebruik van uw kind. Zrg ervr dat er een pen gesprek kan plaatsvinden ver wat binnenkmt en buitengaat via de verschillende nline kanalen. Bespreek cncrete vrvallen, ervaringen f nieuwtjes en verken wat kan en niet kan. Ga samen p zek naar gepaste manieren van mgaan en cmmuniceren via gsm en internet. Bekijk met je kind he hij/zij zaken kan beveiligen. Met andere wrden: ga samen p ntdekkingstcht en laat je kind dit niet alleen den. Elk schljaar krijg je als uder een flder mee van de Opvedingswinkel. Hierin staan alle infavnden vermeld,.a. ver pesten en cyberpesten. Je kan je hier als uder steeds gratis vr inschrijven. Op de laatste bladzijde van dit beleid kan je ng enkele websites en beken vinden die je kan raadplegen als uder vr extra infrmatie rnd cyberpesten kind Ok p vlak van cyberpesten kan het kind altijd terecht bij zijn/haar klasleerkracht. Dit geldt k vr vragen ver veilig nline gedrag. Daarnaast staan er p de laatste 16

17 pagina van dit beleid enkele websites en beken die het kind kan raadplegen bij vragen ver cyberpesten. 7. Inf rnd pesten 7.1. Beken Kleuters Rd, f waarm pesten niet grappig is Jan De Kinder 1ste graad Pesten: stp! Vernique Puts 2 de en 3 de graad Pesten, mijn bek ver durf en zelfvertruwen Astrid Tulleners SurvivalKID pesten Luc Descamps 17

18 Ouders Mama ze pesten me Kristl Halbis SurvivalKID pesten Luc Descamps Mediawijs nline, jngeren en sciale media Michel Walrave 18

19 7.2. Websites 2de graad 3de graad Algemeen Ouders