Het eigen gezicht van het handelsrecht

Transcriptie

1 PREADVIES VAN DE VEREENIGING 'HANDELSRECHT' 2000 Het eigen gezicht van het handelsrecht Mr R.Q.J. Klomp Prof. mr M.M. Mendel Prof. mr C.E. du Perron Mr A.C. van Schaick W.E.J. Tjeenk Willink

2 INHOUDSOPGAVE HETEIGEN GEZICHT VAN HET HANDELSRECHT Geschiedenis, bij wijze van inleiding MrR.Q.J. Klomp 1. Inleiding 2. Wat werd en wordt onder handelsrecht verstaan? Middeleeuwse oorsprong Een apart handelswetboek in Nederland? De totstandkoming van het Wetboek van Koophandel Eigen handelsrechtbanken? Tussenconclusie Het eigen gezicht van het handelsrecht in de negentiende-eeuwse literatuur Enkele schrijvers Tussenconclusie Het preadvies van Molengraaff: Schaf de wettelijke verschillen af Vermaatschappelijking van het handelsrecht in de negentiende eeuw? Wat wordt onder vermaatschappelijking verstaan? De criteria toegepast op het handelrecht aan het einde van de negentiende eeuw De conclusies van Heyman en Valkhoff Tussenconclusie 59 V

3 5. Het eigen gezicht van het handelsrecht in de twinstigste eeuw 5.1 DeWetvan2juli Tussenconclusie Moderne literatuur Tussenconclusie Wat dacht men in 1899 over de toekomst van het handelsrecht? Conclusie 80 VI

4 HET EIGEN GEZICHT VAN HET HANDELSRECHT De ondernemer, de consument en hun overeenkomsten Mr A.C. van Schaick 1. Inleiding De relativiteit van de scheiding van handelsrecht en burgerlijk recht Vercommercialisering van het burgerlijk recht 3a. Startpunt: de Franse Code civil en de Code de commerce 89 3b. Maatschappelijke veranderingen en het Duitse ADHGB 93 3c. Begunstiging van het goederenverkeer 98 3d. De situatie in Nederland 100 3e. Evaluatie 106 3f. Unificatiestreven Divergente van burgerlijk recht en handelsrecht sinds a. Relativering van het belang van de goederenomloop 109 4b. Relativering van het belang van de goederenomloop in Nederland 111 4c. Evaluatie De relativiteit van de scheiding van handelsrecht en burgerlijk recht 5a. Het unificatiestreven doorkruist 119 5b. De noodzaak tot differentiatie 124 5c. Conclusie 128 VII

5 5. Het eigen gezicht van het handelsrecht in de twinstigste eeuw 5.1 DeWetvan2juli Tussenconclusie Moderne literatuur Tussenconclusie Wat dacht men in 1899 over de toekomst van het handelsrecht? Conclusie 80 VI

6 HET EIGEN GEZICHT VAN HET HANDELSRECHT De ondernemer, de consument en hun overeenkomsten Mr A.C. van Schaick 1. Inleiding De relativiteit van de scheiding van handelsrecht en burgerlijk recht Vercommercialisering van het burgerlijk recht 3a. Startpunt: de Franse Code civil en de Code de commerce 89 3b. Maatschappelijke veranderingen en het Duitse ADHGB 93 3c. Begunstiging van het goederenverkeer 98 3d. De situatie in Nederland 100 3e. Evaluatie 106 3f. Unificatiestreven Divergente van burgerlijk recht en handelsrecht sinds a. Relativering van het belang van de goederenomloop 109 4b. Relativering van het belang van de goederenomloop in Nederland 111 4c. Evaluatie De relativiteit van de scheiding van handelsrecht en burgerlijk recht 5a. Het unificatiestreven doorkruist 119 5b. De noodzaak tot differentiatie 124 5c. Conclusie 128 VII

7 HET EIGEN GEZICHT VAN HET HANDELSRECHT Welke rol spelen in het handelsrecht de redelijkheid en billijkheid - met name in hun beperkende werking - in rechtsverhoudingen tussen ondernemers en wat behoort die rol te zijn? Prof. mr M.M. Mendel 1. Algemene opmerkingen 1.1 Probleemstelling Begrenzing van het terrein Terminologie: goede zeden en openbare orde, redelijkheid en billijkheid, misbruik van bevoegdheid, misbruik van recht Redelijkheid en billijkheid nader beschouwd Rechtszekerheid en redelijkheid en billijkheid Rechtsverwerking Algemene voorwaarden 144 A. WELKE ROL SPELEN IN HET HANDELSRECHT DE REDELIJKHEID EN BILLIJKHEID - MET NAME IN HUN BEPERKENDE WERKING - IN RECHTSVERHOUDINGEN TUSSEN ONDERNEMERS? 2. Buitenlands recht en internationale regelingen 2.1 Belgisch recht Frans recht Duits recht Engels recht Amerikaans recht Unidroit Principles of International Commerciai Contracts Andere Unidroit regelingen Uncitral-regelingen The ICC Agency Model Contract 172 Vili

8 3. Nederlands handelsrecht 3.1 Inleiding Vennootschaps-en ondernemingsrecht Vervoerrecht Verzekeringsrecht Industriele en intellectuele eigendom Waardepapieren en documentaire kredieten 221 B. WAT BEHOORT IN HET HANDELSRECHT IN RECHTSVERHOUDINGEN TUSSEN ONDERNEMERS DE ROL TE ZIJN VAN DE REDELIJKHEID EN BILLIJKHEID, MET NAME IN HUN BEPERKENDE WERKING? 4.1 Inleiding De Principles of European Contract Law De opvatting van Tjittes Conclusie 232 C. CONCLUSIES 233 IX

9 HET EIGEN GEZICHT VAN HET HANDELSRECHT Samenhangende rechtsverhoudingen in het handelsrecht Prof. mr C.E. du Perron 1. Inleiding Wanneer bestaat er samenhang? 2.1 Inleiding De Franse leer van de groepen van contracten Netzvertrage Vranken De met het samenhangcriterium verbonden problemen Rechtsgevolgen van samenhang in ketens waarbij een prestatie wordt uitbesteed 3.1 Inleiding Onrechtmatigheid in uitbestedingsketens Doorwerking in uitbestedingsketens Tot slot een voorbeeld van andere gevolgen van eenheid: franchise 272 X