De rechtsgronden voor nadeelcompensatie in rechtshistorisch perspectief

Transcriptie

1 De rechtsgronden voor nadeelcompensatie in rechtshistorisch perspectief Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. mr. Kortmann, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 31 mei 2012 om uur precies door Esmeralda Liesette de Jongh geboren op 19 oktober 1977 te Tietjerksteradeel

2 Voorwoord 1 Inleiding Inleiding Hypothesen en onderzoeksopzet Termen en begrippen Rechtmatige versus onrechtmatige daad Overheidshandelen De term rechtsgrond 23 De verbintenis Het eigendomsrecht 29 De inbreuk op het eigendomsrecht als juridische grond Het égalitébeginsel Schadevergoeding of tegemoetkoming Verschillende financiële bijdragen van overheidswege, verdere afbakening van het onderwerp Verantwoording en opzet van het onderzoek 38 Periode 38 Hoofdstukindeling 39 Wetgevingsselectie 40 Hoofdstuk 2 42 Hoofdstuk 3 43 Hoofdstuk De periode van 1815 tot Inleiding Onteigeningswet Inleiding De juridische grond voor de schadevergoeding bij onteigening De juridische grond van de schadeloosstelling in de Onteigeningswet 1851 en andere vormen van inbreuken op het eigendomsrecht volgens de literatuur Het heilig en onschendbaar eigendomsrecht Waardetheorie Noodrechttheorie Theorie van het positief voordeel 73

3 viii Inhoudsopgave Recht van het individu gaat teniet tegenover het algemeen belang Billijkheid Gelijkheid voor openbare lasten als rechtsgrond in de vorm van het égalitébeginsel Draagkracht is bepalend Overige Conclusies Jurisprudentie over het onteigeningsbegrip en andere inbreuken op het eigendomsrecht Wetten in het kader van de afschaffing van de slavernij Inleiding Wet inzake de afschaffing van de slavernij in Wetten inzake de afschaffing van de slavernij in Conclusies Wetten inzake belemmeringen als gevolg van defensiewerken Kringenwet Wet militaire inundatiën Conclusies Wetten die voorzien het van privaatrechtelijke belemmeringen voor de aanleg en instandhouding van openbare werken Inleiding Vergoeding van schade ontstaan door het maken van een plan voor een werk Wet van 7 maart 1852, tot regeling der gemeenschap door telegrafen Waterstaatswet Telegraaf- en telefoonwet Conclusies Veewetten Periode tot Van 1799 tot Van 1845 tot Wetten van 15 september 1866 en 19 april 1867 inzake de veetyphus en de wet van 20 juli 1870 inzake allerlei veeziekten Veewet Conclusies Zuiderzeesteunwet Wet tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee (Zuiderzeewet) Zuiderzeesteunwet 185

4 ix Conclusies Conclusies De periode van Inleiding Jurisprudentie en literatuur Inleiding Jurisprudentie van de burgerlijke rechter Inleiding De jurisprudentie van de Hoge Raad tussen 1940 en Literatuur naar aanleiding van de jurisprudentie van de burgerlijke rechter Conclusies naar aanleiding van de jurisprudentie van de Hoge Raad en de literatuur dienaangaande Literatuur in de jaren vijftig tot en met zeventig van de twintigste eeuw Inleiding De VAR-preadviezen van Verpaalen en Beunke Overige preadviezen Van der Gouwe Conclusies ten aanzien van de ontwikkelde juridische gronden voor schadevergoeding bij rechtmatige overheidsdaad in de jaren 1950 tot en met Jurisprudentie van de in de jaren zeventig Conclusies Wetgeving Boswet Wet op de Ruimtelijke Ordening Parlementaire geschiedenis Jurisprudentie Conclusies Delta(schade)wet Inleiding Deltawet Wet schade oesterkwekers Deltaschadewet Conclusies Conclusies De periode vanaf Inleiding Jurisprudentie Algemeen 303

5 4.2.2 Burgerlijke rechter Bestuursrechter Jurisprudentie van het EHRM Conclusies Wetgeving de Ruimtelijke Ordening Wro) (WRO) Jurisprudentie Afdeling geschillen van bestuur Raad van State Jurisprudentie Afdeling bestuursrechtspraak Raad van State De ontwikkeling van de juridische grond van art. 49 WRO in de jurisprudentie Wet ruimtelijke ordening (Wro) Gezondheids- en welzijnswet voor dieren Beleidsregels inzake nadeelcompensatie Verkeer en Waterstaat Inleiding Regelingen inzake het verleggen van kabels en leidingen Algemene nadeelcompensatieregelingen Conclusies Waterwet De Conclusies wetgeving periode Literatuur uit de periode vanaf De periode tot De jaren negentig De eenentwintigste eeuw Conclusie Conclusies 442 Conclusies Inleiding Overzicht van de ontwikkelingen van de (juridische) gronden voor schadevergoeding bij rechtmatig overheidshandelen tussen (1815) Overzicht van de ontwikkelingen gesignaleerd in hoofdstuk 2: de periode (1815) Overzicht van de ontwikkelingen gesignaleerd in hoofdstuk 3: de periode 1940 tot Overzicht van de ontwikkelingen gesignaleerd in hoofdstuk 4: de periode Behandeling van de verschillende juridische gronden en billijkheid abnormale last en speciale last 477

6 xi 5.33 De rechtszekerheid en het vertrouwensbeginsel Het evenredigheidsbeginsel Conclusies, toetsing van de hypothesen en de probleemstelling en aanbevelingen 489 Summary 497 Literatuur 503 Jurisprudentie 529 Bijlage 539 A. Bepalingen inzake onteigening uit de verschillende Grondwetten en staatsregelingen 539 B. Citaten uit de Publicatie van het Uitvoerend Bewind der Bataafsche Republiek, tot voorkoming en afwending der Runderpest. Gearresteerd den 26sten December Het vijfde jaar der Bataafsche vrijheid, zoals die zijn opgenomen in de dissertatie van W.C.D. Olivier uit C. Chronologisch overzicht van de belangrijkste besproken wet- en regelgeving 542 Curriculum vitae 547