DE ROL VAN NEDERLANDSE WERKNEMERS(VERTEGENWOORDIGERS) BIJ EEN GRENSOVERSCHRIJDENDE JURIDISCHE FUSIE

Transcriptie

1 DE ROL VAN NEDERLANDSE WERKNEMERS(VERTEGENWOORDIGERS) BIJ EEN GRENSOVERSCHRIJDENDE JURIDISCHE FUSIE Een onderzoek naar de vennootschappelijke en ondernemingsrechtelijke medezeggenschapsrechten van de Nederlandse werknemer PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. mr. S.C.J.J. Kortmann, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op dinsdag 3 december 2013 om uur precies door Femke Geesje Laagland geboren op 8 mei 1979 te Rheden Deventer: Kluwer 2013

2 IN H O U D SO PG A V E 1 Probleemstelling, verantwoording en afbakening 1.1 Introductie van het onderwerp Het juridische kader 1.3 Probleemstelling Doelstelling van het onderzoek Studie Duits en Belgisch recht Afbakening Plan van behandeling Terminologie De grensoverschrijdende juridische liisie Andere vormen van grensoverschrijdend fuseren De rol van de werknemers Overige begrippen 17 Eerste deel: Europese regelgeving 2 Eerdere Europese ontwikkelingen Inleiding Europese wetgevingsbevoegdheden Het grondrecht op informatie en raadpleging Derde Richtlijn Historische ontwikkeling Enige vennootschapsrechtelijke aspecten De rol van de werknemers krachtens de Derde Richtlijn Richtlijn 2009/38/EG inzake de Europese ondernemingsraad Historische ontwikkeling Herziening van de oorspronkelijke richtlijn De rol van de werknemers krachtens Richtlijn 2009/38/EG Richtlijn 2002/14/EG inzake informatie en raadpleging Historische ontwikkeling De rol van de werknemers krachtens Richtlijn 2002/14/EG 38 VII

3 2.7 Regelgeving inzake de Societas Europaea (SE) Historische ontwikkeling Enige vennootschapsrechtelijke aspecten De rol van de werknemers bij oprichting van een SE De vestigingsvrijheid ex. art. 49 VWEU De vestigingsvrijheid en de rechtspraak van het Hof van Justitie De vestigingsvrijheid en de grensoverschrijdende fusie Sluimerende en ingetrokken communautaire initiatieven Vijfde Richtlijn Veertiende Richtlijn Verordening inzake een Societas Privata Europaea (SPE) Conclusie 61 3 De rol van werknemers krachtens de Tiende Richtlijn Inleiding Historische ontwikkeling Ontwerpverdrag Totstandkoming Tiende Richtlijn Algemene beschouwingen inzake de Tiende Richtlijn Rechtsgrondslag M inim um-en/of standaardbepalingen De reikwijdte en het toepassingsbereik De nationaliteit van vennootschappen Soorten grensoverschrijdende juridische fusies Enige begrippen De begrippen vennootschap, dochteronderneming en vestiging Het werknemersbegrip: communautair o f nationaal? De betrokkenheid van werknemers De medezeggenschap van werknemers Hoofdregel en uitzonderingen van art. 16 Tiende Richtlijn De hoofdregel en zijn mankementen De uitzonderingen: twee of drie? Uitzondering 1: grote ondernemingen Uitzondering 2: hoogste aantal-doctrine Uitzondering 3: buitenlandse werknemers (De betekenis van) het alternatieve regime De BOG Instelling van de BÖG Samenstelling van de BOG Verkiezing en vertegenwoordiging van de BOG De representativiteit als complicerende factor De geheimhouding en bescherming van de BOG 106 VIII

4 3.8 De onderhandelingen Het onderhandelingsproces De besluitvorming in de BOG De overeenkomst tussen de besturen en de BOG I De wettelijke rcferentievoorschriften Het toepassingsbereik De mate en vonn van medezeggenschap De verdeling en uitoefening van medezeggenschap De bestuursstructuur na de fusie Overige bepalingen Het rechtmatigheidstoezicht op de grensoverschrijdende fusie Inschrijving van de grensoverschrijdende fusie Het van kracht worden van de grensoverschrijdende fusie De vernietigbaarheid van de grensoverschrijdende fusie Fiscale aspecten Verhouding tot de SE-Verordening Verhouding tot de vestigingsvrijheid ex art. 49 VWEU Conclusie 133 Intermezzo: de uitgangspunten van de Europese regelgeving 134 Tweede deel: Medezeggenschap (vennootschappelijke medezeggenschap) 4 Vennootschappelijke medezeggenschap in Nederland, Duitsland en België Inleiding Nederland Vennootschappelijke medezeggenschap in historisch perspectief De bestuursstructuur Monistische bestuursstructuur Dualistische bestuursstructuur De structuurregeling Het toepassingsbereik Samenstelling van het toezichthoudende orgaan Verkiezing van de toezichthouders Het spreekrecht van de ondernemingsraad Inhoud en aard Afdwingbaarheid Het adviesrecht van de ondernemingsraad ex art. 30 WOR Inhoud en aard Afdwingbaarheid 161 IX

5 4.2.6 Medezeggenschap in (internationaal) concernverband De structuurregeling Het spreekrecht van de ondernemingsraad Het adviesrecht van de ondernemingsraad ex art. 30 WOR ' De positie van buitenlandse werknemers Discussie en ontwikkelingen 129 Duitsland ' 2 ' Vennootschappelijke medezeggenschap in historisch perspectiel De bestuursstructuur: dualistisch ' Drittelbeteiligungsgesetz Het toepassingsbereik Samenstelling van de Aufsichtsrat Verkiezing van de leden in de Aufsichtsrat Mitbestimmungsgesetz ' * Het toepassingsbereik Samenstelling van de Aufsichtsrat ' Verkiezing van de leden in de Aufsichtsrat De Arbeitsdirektor * Montan-Mitbestimmungsgesetz Het toepassingsbereik Verschillen met het MitbcstG Medezeggenschap in (internationaal) concernverband Montan-MitbestG en MitbestErgG ' 9 ' DrittelbG en MitbestG De positie van buitenlandse werknemers 19^ Discussie en ontwikkelingen 196 België ' Vennootschappelijke medezeggenschap in historisch perspectiel De bestuursstructuur: monistisch of toch dualistisch? Recht tot bezwaar bij benoeming commissaris Inhoud en aard 2() Afdwingbaarheid 2() Informatieplicht onafhankelijke bestuurder beursgenoteerde NV 2() Inhoud en aard 2() Afdwingbaarheid -1 ' Discussie en ontwikkelingen 212 Conclusie 212

6 5 Implementatie van art. 16 Tiende Richtlijn in Nederland, Duitsland en België Inleiding Het toepasselijke (implcmentatie)reeht De toetsing en gevolgen van een onjuiste implementatie Nederland Implementatiewetgeving De wettelijke mogelijkheden tot grensoverschrijdend fuseren Het medezeggenschapsbegrip Definitie van medezeggenschap Reikwijdte ten aanzien van de Nederlandse medezeggenschapsrechten Hoofdregel en uitzonderingen Hoofdregel Uitzondering 1: grote ondernemingen Uitzondering 2: hoogste aantal-doctrine Uitzondering 3: buitenlandse werknemers Het alternatieve regime De BOG Do onderhandelingen De wettelijke referentievoorschriften Misbruik Duitsland Implementatiewetgeving De wettelijke mogelijkheden tot grensoverschrijdend fuseren Het medezeggenschapsbegrip Definitie van medezeggenschap Reikwijdte ten aanzien van dc Duitse medezeggenschapsrechten Hoofdregel en uitzonderingen Hoofdregel Uitzondering 1: grote ondernemingen Uitzondering 2: hoogste aantal-doctrine Uitzondering 3: buitenlandse werknemers Het alternatieve regime De BOG De onderhandelingen De wettclijke referentievoorschriften Misbruik 272 XI

7 5.6 België Implementatiewetgeving De wettelijke mogelijkheden tot grensoverschrijdend fuseren Het medezeggenschapsbegrip Definitie van medezeggenschap Reikwijdte ten aanzien van de Belgische medezeggenschapsrechten De hoofdregel en uitzonderingen Hoofdregel Uitzondering 1: grote ondernemingen Uitzondering 2: hoogste aantal-doctrine Uitzondering 3: buitenlandse werknemers Het alternatieve regime De BOG De onderhandelingen De wettelijke referentievoorschriften Misbruik Conclusie Toepassingsgevolgen Nederlandse werknemers Inleiding De criteria van art. 16 Tiende Richtlijn Ter introductie Kwalificatie van het spreekrecht Spreek- en aanbevelingsrechtcn ten aanzien van één orgaan Spreek- en aanbevelingsrechten ten aanzien van meer organen Dc medezeggenschap in een monistische bestuursstructuur De medezeggenschap in concernverband De moedervennootschap treedt op als de deelnemende vennootschap De afhankelijke maatschappij treedt op als de deelnemende vennootschap Invloed werknemers op de toepassing van art. 16 Tiende Richtlijn De uitkomst van art. 16 Tiende Richtlijn Ter introductie Een buitenlands medezeggenschapssysteem Een medezeggenschapssysteem dat in geen enkele lidstaat bestaat Bestuursstructuur van de uit de fusie ontstane vennootschap De inrichting van de bestuursstructuur Een andere bestuursstructuur 327 XII

8 6.3.5 Uitoefening van de medezeggenschapsrechten Een verwatering van Nederlandse medezeggenschapsrechten liet Nederlandse onafhankelijkheidsvereiste De bevroren status van een grensoverschrijdend medezeggenschapssysteem Conclusie 336 Derde deel: Betrokkenheid (ondernemingsrechtelijke medezeggenschap) 7 De betrokkenheid van de Nederlandse en Europese ondernemingsraad Inleiding Betrokkenheid van de Nederlandse (centrale) ondernemingsraad De implementatie van art. 7 Tiende Richtlijn Toepassing van de WOK Het adviesrecht van art. 25 WOR Complicaties tussen art. 25 WOR en boek 2 BW De overdracht van de zeggenschap De overname van de zeggenschap en de buitenlanduitzondering De bevoegdheidsverdeling bij het bestaan van verschillende ondernemingsraden De technieken toerekening en medeondernemerschap De dochtervennootschap is de aan de fusie deelnemende vennootschap De moedervennootschap is de aan de fusie deelnemende vennootschap Timing en volgorde van handelen in het kader van het adviestraject De toetsingsmaatstaf van het fusiebesluit in een beroepsprocedure ex art. 26 WOR De invloed van het adviesrecht op de vennootschappelijke besluitvorming Het spreekrecht ex art. 2:107a BW Betrokkenheid van de Europese ondernemingsraad De bevoegdheden van de Europese ondernemingsraad Verhouding tot de Nederlandse (centrale) ondernemingsraad Betrokkenheid in relatie tot de vestigingsvrijheid De situatie na voltooiing van de fusie Behoud bevoegdheden van de Nederlandse ondernemingsraad De onderneming blijft in Nederland gelegen 383 XIII

9 Het verplaatsen van de onderneming naar het buitenland De ondernemingsovereenkomst ex. art. 32 WOR Behoud bevoegdheden van de Europese ondernemingsraad De overgang van een Europese ondernemingsraad De samenstelling van een (overgegane) Europese ondernemingsraad 393 7,6 Conclusie Slotbeschouwing Probleemstelling De Europese analyse De Nederlandse context Eindconclusie Vooruitblik Final observations Formulation o f the problem The European analysis The Dutch context Final conclusion Preview 427 Rapporten en adviezen Literatuurlijst 433 Jurisprudentieregister 465 Trefwoordenregister 473 Lijst van afkortingen 477 Curriculum vitae 479 XIV