De recente hervormingen van het hof van assisen in België en Frankrijk (Lore GYSELAERS) 13

Transcriptie

1 Inhoudstafel Inleiding 11 De recente hervormingen van het hof van assisen in België en Frankrijk (Lore GYSELAERS) 13 I. De dubbele finaliteit van de Belgische wet van 21 december 2009 en de Franse wet van 10 augustus A. De wens om de bevoegdheid van het assisenhof te rationaliseren en zijn procedure te verlichten 16 B. De noodzaak om de assisenprocedure in overeenstemming te brengen met de vereisten van het EHRM 25 C. Besluit 29 II. Van een verdoken professionalisering naar een nieuw participatief model? 31 III. Algemeen besluit 36 La prédominance de l opinion publique sur le sens privé du magistrat. De volksjury volgens de Belgische grondwetgever ( ) (Bram DELBECKE) 39 I. De Haagse miskenning van een Franse erfenis ( ) 41 II. Een wederinvoering in een revolutionaire geest ( ) 45 III. Een Frans referentiekader: het Restauratieliberalisme 49 IV. De jury als ijk van de publieke opinie 54 V. Het onafhankelijke oordeel van de elite 58 5

2 VI. Besluit 63 Democratischer strafrechtspraak? De betekenis van de inbreng van leken (Theo DE ROOS) 67 I. Inleiding 67 II. Debat in Nederland sinds III. Het democratisch gezichtspunt 68 A. Athene 68 B. België 69 IV. Les voor Nederland? 70 V. Representativiteit? 72 VI. Culturele verankering conclusie 73 Onderzoek naar lekenparticipatie mag starten bij Aristoteles. Over democratie, waarheidsvinding, deskundigheid en phronèsis (Paul DE HERT) 77 I. Lekenparticipatie en het democratiedebat 78 II. Andere onderzoekslijnen rond lekenparticipatie 80 III. Aristoteles en oordeelsvorming 82 IV. Aristoteles en de rol van deskundigheid 87 V. Aristoteles en phronèsis 89 Conclusie 91 Op zoek naar de leek in de werkrechtersraden ( ) (Bruno DEBAENST) 95 I. Inleiding 95 6

3 II. Oorsprong van de werkrechtersraden en territoriale expansie in België 95 A. Als een Fenix uit de puinhopen van de Franse Revolutie: de eerste werkrechtersraad van Lyon (1806) 95 B. Verspreiding van de werkrechtersraden in België 97 III. De werkrechtersraden oude stempel ( ) 101 A. Afbakening van de wereld van de arbeid 101 B. Samenstelling van de werkrechtersraad 103 C. De werkrechtersraad als veredelde arbitragecommissie 107 IV. Van werkrechtersraad tot arbeidsrechtbank ( ) 111 A. Uitbreiding van het toepassingsgebied 111 B. Verdere democratisering: vrouwen in de werkrechtersraden 112 C. Juridisering 112 V. Besluit 116 De rol van de lekenrechters in de arbeidsgerechten (Jean VAN HOUTTE en Gerrit FRANSSEN) 121 I. Over het onderzoek 121 II. De impact van het lekensysteem op de werking 123 A. De lekenrechters dichten de kloof tussen rechtzoekende en justitie? 124 B. De lekenrechters als ervaringsdeskundigen op maatschappelijk vlak? 125 C. De lekenrechters oefenen sociale controle uit over de magistratuur? 129 D. De lekenrechters bieden een garantie voor sociale rechtvaardigheid? 129 E. De lekenrechters hebben een symbolische functie 130 7

4 8 F. Nevenfuncties van de lekenparticipatie 131 III. Naar een besluit toe 134 Praktijkgerichtheid in de rechtbank van koophandel (19de-21ste eeuw): een uitgeholde traditie opnieuw ingevuld (Dave DE RUYSSCHER) 137 I. Inleiding 137 II. De corporatieve kleur van de (voorloper van de) rechtbank van koophandel, de juridiction consulaire 140 A. De vroegste geschiedenis van de juridictions consulaires 140 B. De Franse Revolutie overleefd 143 C. Bemiddeling, overleg en onderhandelingen in de schoot van de juridictions consulaires 144 III. Een verwijdering van de traditie: de negentiende eeuw 147 A. De tol van de eenmaking en juridisering: het tribunal de commerce als gewone rechtbank in de Napoleontische wetboeken 147 B. Een nieuwe mentaliteit (vanaf circa 1850) 150 C. Uitbreiding van het kiescorps en bestendiging van de griffier-jurist 158 IV. Een nieuw elan: een toenemend belang van taken inzake evaluatie van bedrijfsbeheer 159 V. Besluit 164 De rechters in handelszaken en de rechtbank van koophandel vandaag (Koen BYTTEBIER en Thomas PAUWELS) 171 I. Rechters in handelszaken onder vuur nakend einde? 171 II. Korte historische schets 173

5 A. Algemene situering 173 B. Verordening Karel IX van C. In het revolutionaire en intermediaire recht 174 D. In E. Het gerechtelijk wetboek van F. Verdere evoluties na III. Statuut 181 A. Benoeming 181 B. Onverenigbaarheden, deontologie en aansprakelijkheid 185 C. Financieel onaantrekkelijk 189 IV. Actiemogelijkheden tegen een rechter in handelszaken 190 A. Wraking 190 B. Onttrekking van de zaak aan de rechter 191 V. Rechters in handelszaken: geen éénvoudige, noch enkelvoudige opdracht 193 A. Zetelen in de inleidingskamer, de pleitkamer of de faillissementskamer 193 B. De rechter in handelszaken doorheen de WCO 196 VI. Besluit 210 Epiloog: de lekenrechter tussen voorgeschiedenis en maatschappelijke nood (Dave DE RUYSSCHER en Bram DELBECKE) 215 I. Het gevaar van Hineininterpretierung: verschillen verschillen tussen ontstaansredenen en hedendaagse functies 215 II. Een geval van misplaatste continuïteit? Het oude statuut van de lekenrechters 220 9

6 III. Kennis, nabijheid en doorzicht: het expertiseargument ontleed 221 IV. Besluit: nood aan een contextual turn 224 De auteurs