XXIII TWEEHONDERD JAAR WETBOEK VAN KOOPHANDEL BICENTENAIRE DU CODE DE COMMERCE

Transcriptie

1 IURIS SCRIPTA HISTORICA XXIII TWEEHONDERD JAAR WETBOEK VAN KOOPHANDEL BICENTENAIRE DU CODE DE COMMERCE G. MARTYN en D. HEIRBAUT, editors Handelingen van het contactforum (23 februari 2007) 'Tweehonderd jaar Wetboek van Koophandel' gesteund door het Vlaams Kennis- en Cultuurforum van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten en door het onderzoeksprogramma Interuniversitaire Attractiepool P6/01 'Justice and Society: sociopolitical history of justice administration in Belgium ( )', Programma Interuniversitaire attractiepolen - Belgische Staat - Programmatorische Federale Dienst Wetenschapsbeleid WETENSCHAPPELIJK COMITE VOOR RECHTSGESCHIEDENIS KONINKLDKE VLAAMSE ACADEMIE VAN BELGIË VOOR WETENSCHAPPEN EN KUNSTEN BRUSSEL 2009

2 INHOUDSTAFEL/TABLE G. MARTYN & D. HEIRBAUT VOORWOORD 5 G. MARTYN & D. HEIRBAUT PRÉFACE 7 INHOUDSTAFEL/TABLE 9 A. LEFEBVRE-TEILLARD CAMBACÉRÈS EN HET WETBOEK VAN KOOPHANDEL 13 C. DELPLANQUE LA CODIFICATION DU DROIT COMMERCIAL: UNE EXCEPTION DU CODE CIVIL? Introduction La genèse de la codification commerciale jusqu'à la promulgation du Code en a. La genèse de la législation commerciale 38 b. La promulgation du Code de commerce de b. 1. La préparation 42 b.2. Les rédacteurs du Code de commerce Du Code civil au Code de commerce: du principe à l'exception 45 E. RICHARD LE DROIT COMMERCIAL FRANÇAIS APRÈS LE CODE DE Introduction La maladie, le diagnostic, les remèdes et leurs prescripteurs 55 a. L'identification de la pathologie: le rôle des commercialistes 55

3 b. Remèdes à la codification manquée 59 b.l. L'aide ambiguë de l'entourage familial 59 b. 1.a. Les relations familiales ou le poids du frère aîné civiliste 59 b. 1.b. Le zèle embarrassé du législateur 60 b.2. Aide-toi b.2.a. L'estime de soi: les usages, source toujours prédominante de l'innovation 62 b.2.b. Des mots sur des maux: le divan de la jurisprudence et les affaires 64 b.2.c. Le bon air du large ou l'influence dommageablement méprisée du droit comparé La question de l'identité propre du droit commercial 66 a. Des premières manifestations de l'ego à l'éclatement de la camisole 66 a. 1. Une tendance à 1 ' egocentrisme 67 a. 1.a. Les tendances à l'unification 68 a.l.b. Les obstacles à l'unification 69 a. 1 x. Tentative de mise en exergue d'une perspective 70 a.2. Mon nom est personne: du droit commercial au droit des activités économiques 72 a.2.a. Un patrimoine génétique à redécouvrir 73 a.2.b. Le maintien d'une dimension publique dans le droit commercial 75 a.2.c. L'approfondissement des constantes de l'interventionnisme français 76 a.2.d. L'interventionnisme de direction 76 a.2.e. La température fiscale: une jauge de l'interventionnisme étatique 77 a.2.e.l. Les impôts directs 77 a.2.e.2. Les impôts indirects 78 a.2.f. La protection du consommateur 80 a.2.g. L'immixtion du droit du travail dans le champ de la commercialité 81 b. L'hygiène de vie du droit commercial 82 D. HEIRBAUT ENKELE HOOFDLIJNEN UIT DE GESCHIEDENIS VAN HET WETBOEK VAN KOOPHANDEL IN BELGIË Het overleven van het handelsrecht in een afzonderlijk wetboek Het Wetboek van Koophandel is desondanks een zeer 'onrustig' bezit dat de naam codificatie niet meer waardig is Een verklaring voor de onrust: het Belgische 'crisisbeleid' Besluit: een oproep voor een geïntegreerd wetboek met een permanente opvolging

4 R.J.Q. KLOMP HET HANDELSRECHT IN NEDERLAND NA DE CODIFICATIE Inleiding Wat werd en wordt onder handelsrecht verstaan? 107 a. Middeleeuwse oorsprong 107 b. Een apart handelswetboek in Nederland? 108 c. De totstandkoming van het Wetboek van Koophandel 112 d. Handelsrechtbanken 120 e. Tussenconclusie Het handelsrecht in de negentiende-eeuwse literatuur na de codificatie 125 a. Enkele schrijvers 126 a. 1. Holtius: Het handelsrecht schijnt een eigen plaats te vindiceren 126 a.2. Diephuis: Het handelsrecht mist zelfstandigheid 127 a.3. Kist: Handelsrecht is burgerlijk recht voor handelszaken 128 a.4. Asser: Verlaat de onvruchtbare weg der uitsluitend civilistische redeneringen! 129 a.5. De Blocq van Scheltinga: Handelsrecht is universeler, minder omslachtig en sneller 132 a.6. Levy: Kooplieden zijn geen personae miserabiles 133 b. Tussenconclusie 136 c. Preadvies van Molengraaff: 'Om weder te hereenigen, wat reeds te lang gescheiden is geweest' Het handelsrecht in Nederland in de twintigste eeuw 148 a. De wet van 2 juli a. 1. Algemeen 148 a.2. Kisch: Handelsrecht is internationaal georiënteerd, burgerlijk recht nationaal 148 a.3. Lichtenauer: Handelsrecht verdient een eigen positie als stylus mercatorum 150 a.4. Offerhaus: Restcategorie zal eerlang verdwijnen 151 b. Tussenconclusie 152 c. Moderne literatuur 153 cl. Inleiding 153 c.2. Van Oven: Integratie van het Wetboek van Koophandel in het Burgerlijk Wetboek, een logische afsluiting van een ontwikkeling 153 c.3. Timmerman: De onderneming staat centraal 154 c.4. Van Huizen: Ondernemen is handelen in vertrouwen 155 c.5. Van Delden: Handelsrecht? Een partijtje ongeregeld! 157 c.6. Haak: 'Zou het handelsrecht dan toch nog enig bestaansrecht hebben?' 158 c.7. Hartkamp: Onderscheid tussen handelsrecht en burgerlijk recht is achterhaald Conclusie

5 E. TERRYN DE INVLOED VAN VIJFTIG JAAR EUROPA OP HET BELGISCHE HANDELSRECHT Inleiding Primair Europees recht 165 a. Voorrang en rechtstreekse werking 165 b. Bepalingen inzake vrij verkeer en band met het Europese harmonisatiebeleid 165 b.l. Vrij verkeer van goederen en diensten 168 b.2. Vrijheid van vestiging 171 c. Regels betreffende de mededinging Secundair Europees recht 178 a. (Niet exhaustief) overzicht 178 b. Invloed secundaire wetgeving op het Belgisch economisch recht 184 b.l. Traditionele begrippen onder druk 184 b.2. Homogeniteit nationale wetgeving onder druk? 186 b.3. 'Occulte' hertekening kernstukken nationaal economisch recht 192 c. Recente evoluties op Europees niveau 194 cl. Tendens naar maximale harmonisatie en overstap van richtlijnen naar verordeningen 195 c.2. Nieuwe aanpak inzake regulering 196 d. Nood aan rationalisatie en codificatie op Europees niveau? Besluit