LISO-PROJECT: VRAGENLIJST VOOR KLASTITULARISSEN MEI 2014 Technische rapportering

Transcriptie

1 LISO-PROJECT: VRAGENLIJST VOOR KLASTITULARISSEN MEI 2014 Technische rapportering J. Dockx, E. Stevens, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme

2

3 LISO-PROJECT: VRAGENLIJST VOOR KLASTITULARISSEN MEI 2014 Technische rapportering J. Dockx, E. Stevens, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme Promotoren coördinatieteam: B. De Fraine, K. Verschueren, K. Petry, S. Gielen, J. Van Damme, A. Vandenbroecke, M. Van Houtte & J.P. Verhaeghe Research paper SSL/ /2.1 Leuven, februari 2015

4 Het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen is een samenwerkingsverband van KU Leuven, UGent, VUB, Lessius Hogeschool en HUB. Gelieve naar deze publicatie te verwijzen als volgt: Dockx J., Stevens E., Custers C., Fidlers I., De Fraine B. & Van Damme J. (2015), LiSO-project: vragenlijst voor klastitularissen mei 2014 technische rapportering, Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, Leuven. Voor meer informatie over deze publicatie Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap, Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In deze publicatie wordt de mening van de auteur weergegeven en niet die van de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid is niet aansprakelijk voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de opgenomen gegevens. D/2015/4718/typ het depotnummer ISBN typ het ISBN nummer 2015 STEUNPUNT STUDIE- EN SCHOOLLOOPBANEN p.a. Secretariaat Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving Parkstraat 47 bus 5300, BE 3000 Leuven Deze publicatie is ook beschikbaar via

5 Voorwoord Dit technisch rapport kadert binnen de derde generatie van het Steunpunt Studie en Schoolloopbanen ( ). Dit steunpunt omvat verschillende onderzoeksdomeinen, waarvan één betrekking heeft op de schoolloopbanen van leerlingen (onderzoekslijn 2.1). Binnen dit onderzoeksdomein werd in het schooljaar gestart met het onderzoek Loopbanen in het Secundair Onderwijs, kortweg het LiSO-project. Dit onderzoek wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen en verklaren. Dit rapport beschrijft de technische resultaten en descriptieve kenmerken van de vragenlijst voor klastitularissen die in functie van het LiSO-project werden afgenomen in mei Op dat moment bevonden de leerlingen van de LiSO-steekproef zich op het einde van het eerste leerjaar van het secundair onderwijs. Graag bedanken we het coördinatieteam en de promotoren voor hun medewerking en feedback tijdens de ontwikkeling van dit instrument. Onze dank gaat ook uit naar Jantine Spilt voor het onderdeel betreffende leerling-leerkracht relaties. Tot slot onze welgemeende dank aan alle scholen die deelnemen aan het LiSO-project. Voor deze vragenlijst zijn we in het bijzonder alle leerkrachten dankbaar die de vragenlijst voor klastitularissen invulden. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen v

6

7 Inhoud Voorwoord v Inleiding 1 Hoofdstuk 1 Opbouw van de vragenlijst 3 Hoofdstuk 2 Afnameprocedure klastitularisvragenlijst mei Verspreiding van de vragenlijsten Afnameprocedure klastitularisvragenlijst 5 Hoofdstuk 3 Responsgegevens en afnamedata klastitularisvragenlijst mei Responsgegevens Afnamedata 8 Hoofdstuk 4 Statistische kenmerken van items en schalen Statistische kenmerken van items en schalen klastitularisvragenlijst mei Verwachtingen Participatie Leraar-leerlingrelatie Zorg op school Samenhang tussen schalen klastitularisvragenlijst mei Variantie op leerling-, klas- en schoolniveau 21 Bijlagen 23 Bibliografie 41 Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen vii

8 Inleiding Dit technisch rapport kadert binnen het LiSO-project (Loopbanen in het Secundair Onderwijs) van het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen ( ). Dit onderzoek wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen en verklaren. Hierbij is het uitgangspunt dat niet alleen factoren op het niveau van de individuele leerling (leerlingkenmerken) en zijn thuisomgeving van belang zijn, maar ook factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau. Het LiSOproject wil hier een bron van informatie zijn voor scholen en beleidsmakers en wil specifiek inzicht bieden in school-, klas- en leerkrachtkenmerken die effectief zijn voor prestaties (van onder meer Nederlands, wiskunde en Frans) en voor non-cognitieve uitkomsten van leerlingen (zoals schoolwelbevinden, engagement en interesse). De focus ligt vooral op factoren die door de school of het beleid kunnen worden beïnvloed om zo de individuele leerlingprestaties te maximaliseren en te komen tot meer gelijke onderwijskansen voor iedere leerling. Het LiSO-project wil op deze manier bijdragen tot beslissingen die de onderwijseffectiviteit in Vlaanderen zullen doen toenemen. Om deze doelstelling te bereiken, werd vanaf de start van het schooljaar een cohorte van ongeveer leerlingen gevolgd doorheen hun gehele secundaire schoolloopbaan. Deze leerlingen bevonden zich in mei 2014 in het eerste leerjaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. Om meer te weten te komen over factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau namen we een vragenlijst af van alle klastitularissen in het eerste leerjaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. Dit technische rapport beschrijft de responsgegevens, afnamedata en technische kenmerken van de schalen en items van de vragenlijst voor klastitularissen die werd afgenomen in mei Op dat moment bevonden de LiSO-leerlingen zich in het tweede semester van het eerste jaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. De instrumentontwikkeling van de vragenlijst voor klastitularissen werd al besproken in een voorgaand rapport (Dockx et al., 2014). Deze vragenlijst voor klastitularissen is één van de verschillende vragenlijsten die wordt afgenomen binnen het LiSO-project. Er worden ook vragenlijsten afgenomen van leerlingen, vakleerkrachten, ouders en directies om meer te weten te komen over de verschillende factoren die schoolloopbanen mogelijk verklaren. Naast deze vragenlijsten worden er van de leerlingen op verschillende tijdstippen toetsen voor wiskunde, Nederlands en Frans afgenomen in functie van de schoolse prestaties van leerlingen. De vragenlijst voor klastitularissen kan niet los gezien worden van deze instrumenten. In hoofdstuk 1 wordt de opbouw van de vragenlijst kort toegelicht. In hoofdstuk 2 wordt vervolgens de afnameprocedure van de klastitularisvragenlijst beschreven. In hoofdstuk 3 worden de responsgegevens besproken. In hoofdstuk 4 worden de statistische kenmerken besproken van de items en schalen opgenomen in de klastitularisvragenlijst. In bijlage 1 wordt de mail voor de klastitularissen voor de afname van de klastitularisvragenlijst weergegeven. Deze mail had als doel de klastitularis te informeren over de start van de klastitularisvragenlijst en zijn of haar persoonlijke weblink te geven. In deze mail stond ook beschreven wat de einddatum was om de klastitularisvragenlijst in te vullen. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 1

9 In bijlage 2 wordt de mail voor de LiSO-contactpersonen weergegeven voor de scholen waar de mailadressen van de klastitularissen bekend waren. Deze mail had als doel de LiSO-contactpersonen te informeren over de start van de klastitularisvragenlijst en informatie te geven over de inhoud van deze vragenlijst. In deze mail stond ook beschreven wat de einddatum was om de klastitularisvragenlijst in te vullen. In bijlage 3 wordt de mail voor de LiSO-contactpersoon weergegeven voor de scholen waar de mailadressen van de klastitularissen onbekend waren. Deze mail had als doel de LiSOcontactpersonen te informeren over de start van de klastitularisvragenlijst en informatie te geven over de inhoud van deze vragenlijst. Bovendien bevatte deze mail de persoonlijke weblinks voor de klastitularissen en stond beschreven wat de einddatum was om de klastitularisvragenlijst in te vullen. In bijlage 4 wordt weergegeven hoe de vragenlijst voor klastitularissen in de praktijk werd afgenomen in websurvey. In bijlage 5 worden de histogrammen van alle schalen van de klastitularisvragenlijst weergegeven. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 2

10 Hoofdstuk 1 Opbouw van de vragenlijst De theoretische achtergronden van de schalen/items in de vragenlijst voor klastitularissen werden al besproken in het rapport over de instrumentontwikkeling van deze vragenlijst (Dockx et al., 2014). Tabel 1 geeft een overzicht van de schalen/items. Tabel 1 Overzicht thema s en schalen/items vragenlijst voor klastitularissen Thema Verwachtingen Participatie Leraar-leerlingrelatie Zorg op school Schaal/item Verwachtingen over prestaties Verwachtingen over de lange termijn schoolloopbaan Coöperatieve participatie Onafhankelijke participatie Werkhouding Nabijheid Conflict Diagnose Welke diagnose Extra ondersteuning Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 3

11

12 Hoofdstuk 2 Afnameprocedure klastitularisvragenlijst mei 2014 De vragenlijst voor klastitularissen is een digitale vragenlijst en werd afgenomen door middel van Websurvey (zie instrumentontwikkeling Dockx et al., 2014). Voor elke klas werd een gepersonaliseerde vragenlijst voorzien met de naam van de school, de naam van de klas en de namen van de leerlingen behorende tot die klas (en waar mogelijk werd ook de naam van de klastitularis voorzien). Voor elke klas was er een persoonlijke weblink. 2.1 Verspreiding van de vragenlijsten Bij de verspreiding van de vragenlijsten waren er twee situaties: - De mailadressen van de klastitularissen waren op voorhand gekend. In dit geval werden gepersonaliseerde vragenlijsten verstuurd naar de persoonlijke adressen van de klastitularissen (bijlage 1). De LiSO-contactpersonen kreeg bovendien een met informatie over de start van de klastitularisvragenlijst, de inhoud van deze vragenlijst en de einddatum van deze vragenlijst (bijlage 2). Indien een mailadres van een klastitularis toch foutief bleek te zijn, werd er contact opgenomen met de betrokken LiSO-contactpersoon. Deze persoon stuurde vervolgens de persoonlijke weblink naar de betrokken klastitularis. - De mailadressen van de klastitularissen waren onbekend. In dit geval werden de persoonlijke weblinks van de klastitularissen opgelijst en doorgestuurd naar de LiSOcontactpersoon van de school (bijlage 2). De LiSO-contactpersoon was vervolgens verantwoordelijk voor de verspreiding van de persoonlijke weblinks van de vragenlijsten onder de klastitularissen. In deze mail stond ook meer informatie over de inhoud en de einddatum van deze vragenlijst. 2.2 Afnameprocedure klastitularisvragenlijst Wanneer de klastitularissen hun persoonlijke weblink ontvingen, dienden zij enkel de instructies te volgen die zij kregen vanuit Websurvey. We beschrijven hier kort de onderdelen die zij moesten doorlopen: - De klastitularissen kregen eerst informatie over: het LiSO-project, de klastitularisvragenlijst, de bescherming van de privacy, hoe de vragenlijst in te vullen en de contactgegevens van het LiSO-project. - Vervolgens kregen de klastitularissen een overzicht van de leerlingen in hun klas. Indien nodig konden de klastitularissen ontbrekende leerlingen toevoegen. Indien de lijst met leerlingen geheel foutief was, werd aangeraden om contact op te nemen met het LiSO-team. - Vervolgens kregen de klastitularissen de vragen per leerling te zien. Alle vragen waren hierbij verplicht om in te vullen; er konden dus geen vragen open gelaten worden. De vragen omtrent de zorg van leerlingen werden enkel geactiveerd indien de leerkracht aanduidde dat Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 5

13 het een leerling betrof die een diagnose had waarvoor extra ondersteuning nodig was in de klas. Bij elke individuele leerling kon ook worden aangeduid dat deze leerling niet (meer) in de klas van de klastitularis zat, mocht dit het geval zijn. - Wanneer alle vragen voor alle leerlingen waren ingevuld, werd de optie voorzien om vragen of opmerkingen te schrijven omtrent het LiSO-project of de klastitularisvragenlijst. Daarna konden de leerkrachten op versturen klikken om alle antwoorden door te sturen. Er dient hierbij opgemerkt te worden dat de antwoorden reeds werden opgeslagen per afgewerkt onderdeel tijdens het invullen van de vragenlijst. Er moet dus niet noodzakelijk op versturen geklikt worden opdat het LiSO-project de antwoorden van de leerkrachten kan ontvangen. Tevens hebben we hierdoor in de databank ook enkele slechts gedeeltelijk ingevulde vragenlijsten. In sommige klassen zijn er dus voor enkele leerlingen antwoorden, terwijl deze er voor andere leerlingen niet zijn. - Hierna werden de klastitularissen bedankt voor hun medewerking, werd nogmaals het gebruik van de gegevens en de bescherming van de privacy uitgelegd en werden de contactgegevens van het LiSO-project opnieuw meegedeeld. Wanneer de klastitularissen hun vragenlijst hadden ingevuld, kregen zij een bedankingsmail Wanneer de afnameperiode was afgelopen, kreeg ook de LiSO-coördinator een bedankingsmail. In bijlage 4 wordt de klastitularisvragenlijst weergegeven en wordt er per schermafdruk een uitgebreide toelichting voorzien over het doel en de inhoud van elk onderdeel van de vragenlijst. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 6

14 Hoofdstuk 3 Responsgegevens en afnamedata klastitularisvragenlijst mei Responsgegevens De totale LiSO-steekproef op 1 mei van het eerste leerjaar secundair onderwijs bestond uit leerlingen in 388 klassen in 51 scholen (bestaande uit 69 instellingsnummers). Binnen de steekproef waren leerlingen in 316 klassen ingeschreven in het eerste leerjaar A en 815 leerlingen in 72 klassen ingeschreven in het eerste leerjaar B. In tabel 2 wordt de steekproef van leerlingen en steekproef van klassen weergegeven. Tabel 2 Steekproef leerlingen september 2013 Stroom N leerlingen (%) N klassen (%) Eerste leerjaar A (87,25%) 316 (81,44%) Eerste leerjaar B 815 (12,75%) 72 (18,56%) TOTAAL (100%) 388 (100%) Van het totaal aantal scholen in de LiSO-steekproef namen er 47 deel aan de klastitularisvragenlijst van mei Vier scholen namen dus niet deel aan de afname van de klastitularisvragenlijst. Deze scholen hadden op 1 mei 2014 een populatie van 687 leerlingen in 31 klassen. Hiervan behoorden 417 leerlingen in 24 klassen tot het eerste leerjaar A terwijl 85 leerlingen in 7 klassen tot het eerste leerjaar B behoorden. Zo komen we tot de substeekproef voor de klastitularisvragenlijst die op mei 2014 bestond uit leerlingen in 357 klassen, met leerlingen in 292 klassen in het eerste leerjaar A en 730 leerlingen in 65 klassen in het eerste leerjaar B. In tabel 3 wordt de substeekproef van leerlingen en van het aantal klassen weergegeven. De respons van deze vragenlijst wordt zowel op klasniveau als leerlingniveau berekend. Op klasniveau wordt een ingediende klastitularisvragenlijst als een positieve respons beschouwd wanneer alle vragen voor minstens 1 leerling van de klas werden beantwoord. In tabel 3 wordt de respons op klasniveau in de substeekproef weergegeven. Op leerlingniveau wordt een ingediende klastitularisvragenlijst beschouwd als een positieve respons wanneer alle vragen van de betrokken leerling waren ingevuld. Om technische redenen was het enkel mogelijk dat ofwel alle vragen ofwel geen vragen van één leerling werden ingevuld. Het is dus onmogelijk dat er leerlingen zijn waarvan slechts enkele vragen zijn ingevuld. In tabel 3 wordt tevens de respons op leerlingniveau in de substeekproef weergegeven. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 7

15 Tabel 3 Responsgegevens op klas- en leerlingniveau N leerlingen (%) Stroom Substeekproef klasniveau Respons klasniveau (binnen de substeekproef) Substeekproef leerlingniveau Respons leerlingniveau (binnen de substeekproef) Eerste leerjaar A 292/316 (92,41%) 270/292 (92,47%) 5.160/5.577 (92,52%) 4.602/5.160 (89,19%) Eerste leerjaar B 65/72 (90,28%) 62/65 (95,39%) 730/815 (89,57%) 663/730 (90,82%) TOTAAL 357/388 (92,01%) 332/357 (93,00) 5.890/6.392 (92,15%) 5.265/5.890 (89,39%) 3.2 Afnamedata De leerkrachten/scholen kregen vanaf 28 april tot en met 6 juni de tijd om de klastitularisvragenlijst in te vullen. Meestal werd hieraan voldaan, maar in een aantal gevallen werden de vragenlijsten aanzienlijk later ingevuld (tot en met 18 juni). In tabel 4 wordt weergegeven voor hoeveel leerlingen en klassen de afnamedatum van 6 juni overschreden werd. Tabel 4 Overschrijding uiterste afnamedatum N klassen (%) N leerlingen (%) Stroom Afname 28/04-06/06 Afname 07/06-18/06 Afname 28/04-06/06 Afname 07/06-18/06 Eerste leerjaar A 246/270 (91,11%) 24/270 (8,89%) 4.170/4.602 (90,61%) 432/4.602 (9,39%) Eerste leerjaar B 57/62 (91,94%) 5/62 (8,06%) 610/663 (92,01%) 53/663 (7,99%) TOTAAL 303/332 (91,27%) 29/332 (8,73%) 4.780/5.265 (90,79%) 485/5.265 (9,21%) Dit betekent dat er sprake is van een zeer lange periode waarin de vragenlijsten werden ingevuld (van 28 april tot en met 18 juni). Dit kan de vergelijkbaarheid van de uitkomsten tussen verschillende scholen en klassen in het gedrang brengen. We verwachten immers dat de uitkomsten bij de klastitularisvragenlijsten die na 6 juni werden afgenomen niet meer dezelfde situatie van de leerlingen omschrijven als de leerlingen waarvoor tot en met 6 juni de vragenlijst werd ingevuld. Het is dan ook cruciaal dat de grote spreiding van afnamedata niet leidt tot een vertekening van de resultaten. Daarom werden alle volgende analyses in dit rapport zowel uitgevoerd met als zonder de klastitularisvragenlijsten die na 6 juni werden ingevuld. Equivalente resultaten werden steeds bekomen en er was geen indicatie van vertekening. Om deze reden worden enkel de resultaten besproken waarbij alle klastitularisvragenlijsten opgenomen zijn. In figuur 1 wordt de cumulatieve Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 8

16 frequentieverdeling weergegeven van de afnamedata van de klassen behorende tot het leerjaar A. Deze grafiek geeft per dag weer hoeveel klastitularisvragenlijsten tot dan toe werden ingevuld. Hierbij zien we dat de meeste klastitularissen hun vragenlijsten invulden tussen 28 april en 9 juni. Figuur 1 Cumulatieve frequentieverdeling invuldata klassen 1A In figuur 2 wordt de cumulatieve frequentieverdeling weergegeven van de afnamedata van de klassen behorende tot het leerjaar B. We zien dat de meeste klastitularissen ook hier hun vragenlijsten invulden tussen 28 april en 9 juni. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 9

17 Figuur 2 Cumulatieve frequentieverdeling invuldata klassen 1B In tabel 5 worden percentiel 10, percentiel 25, de mediaan, percentiel 75 en percentiel 90 van de afnamedata weergegeven. De percentielen van de afnamedata geven weer op welke datum minstens 10%, 25%, 75% of 90% van de klastitularissen de vragenlijst al hadden ingevuld. De mediaan geeft weer wanneer minstens 50% van de klastitularissen de vragenlijst reeds hadden ingevuld, deze is dus gelijk aan percentiel 50. Hier zien we dat minstens 50% van de vragenlijsten van het eerste leerjaar A werden ingevuld tussen 02/05 en 01/06. Voor het eerste leerjaar B werden minstens 50% van de vragenlijsten ingevuld tussen 30/04 en 23/05. Minstens 90% van de vragenlijsten van het eerste leerjaar A werden ingevuld tot en met 06/06 terwijl minstens 90% van de vragenlijsten van het eerste leerjaar B werden ingevuld tot en met 05/06. Tabel 5 Verdelingskenmerken afnamedata begin eerste leerjaar A en B P10 P25 P50 P75 P90 Eerste leerjaar A 28/04 02/05 13/05 01/06 06/06 Eerste leerjaar B 28/04 30/04 11/05 23/05 05/06 In de databank van het LiSO-project wordt steeds bijgehouden wanneer de vragenlijst voor een specifieke klas werd voltooid. Deze datum kan dan ook steeds opgenomen worden als variabele. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 10

18 Hoofdstuk 4 Statistische kenmerken van items en schalen In de klastitularisvragenlijst werden verschillende items opgenomen. Elk item meet daarbij een bepaald concept of een bepaalde mening van een klastitularis. De meeste items moeten beantwoord worden met een Likertschaal. Wanneer deze items naar hetzelfde concept of dezelfde mening peilen, vormen deze items samen een schaal. Op basis van de antwoorden op de Likertschalen van de items behorende tot een schaal kan een schaalscore per leerling berekend worden. Het proces waarbij een schaal wordt opgesteld op basis van verschillende items noemen we schaalconstructie. De schalen worden als volgt berekend: de scores op de verschillende items van een schaal worden opgeteld en vervolgens gedeeld door het aantal items dat tot de schaal behoort. Op deze manier is de maximale (minimale) schaalscore gelijk aan de maximale (minimale) score op één item. Van de individuele items die beantwoord worden met een Likertschaal worden de volgende descriptieve kenmerken besproken: het aantal klastitularissen dat geldig antwoordde (N), het gemiddelde (M), de spreiding (standaarddeviatie: SD) en de item-totaalcorrelatie (R it ). De itemtotaalcorrelatie wordt hierbij berekend als de correlatie tussen het item en het totaal van de andere items die tot dezelfde schaal behoren. Van de schaal zelf worden de volgende kenmerken besproken: het aantal klastitularissen dat geldig antwoordde (N), het gemiddelde (M), de spreiding (SD), de scheefheid en de Cronbachs alfa. Hoe deze maten geïnterpreteerd dienen te worden, geven we hier weer: - Het aantal klastitularissen dat geldig antwoordde (N) dient steeds zo hoog mogelijk te zijn. Een relatief lage respons voor een bepaald item (of bepaalde schaal) wijst op moeilijkheden met dit item (of items behorende tot een schaal). Er moet dan zeer voorzichtig worden omgegaan met de interpretatie van dit item (deze schaal). - Een laag of hoog gemiddelde (M) kan wijzen op sociale wenselijkheid. Tevens kan het zijn dat de antwoordtendens duidt op een uitzonderlijke situatie of een zeldzaam gedrag. Een zeer laag of hoog gemiddelde kan echter ook een interessante observatie op zich zijn. Er moet ingedachte gehouden worden dat de meeste items op een Likertschaal van vijf punten bevraagd worden, hierbij is er dus een theoretisch minimum en theoretisch maximum van respectievelijk één en vijf. - De spreiding (SD) is een maat die weergeeft hoe groot de verschillen zijn tussen de antwoorden van de respondenten. In het geval van individuele items beschouwen we een standaarddeviatie kleiner dan één als klein. Items met een extreem gemiddelde hebben vaak ook een lagere spreiding. - De item-totaalcorrelatie (R it ) is de correlatie tussen een item en het totaal van de andere items die tot dezelfde schaal behoren als dat item. Een hoge item-totaalcorrelatie wijst erop dat het item het te meten concept relatief zuiver meet. Een lage item-totaalcorrelatie wijst erop dat het item een minder goede meting is van het te meten concept. - De Cronbachs alfa is een maat voor betrouwbaarheid of interne consistentie. Deze wordt berekend op basis van de correlatie tussen de verschillende items van een schaal en de Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 11

19 somscore van deze items. Deze maat is sterk verwant aan de item-totaalcorrelatie. Hoe dichter bij 1, hoe meer betrouwbaar de schaal is. Hierbij is wat als voldoende betrouwbaar beschouwd wordt grotendeels afhankelijk van de context waarin men de schaal gebruikt. In dit technisch rapport kiezen we ervoor om de meest gangbare cutoff van 0,70 te hanteren om een schaal als voldoende betrouwbaar te beschouwen (Lance, Butts & Michels, 2006). - De scheefheid geeft de mate van afwijking weer van de normale verdeling. Een normale verdeling heeft daarbij de waarde 0, een links-scheve verdeling heeft een negatieve waarde en een rechts-scheve verdeling heeft een positieve waarde. Bij een waarde groter dan +/- 0,5 zeggen we dat de verdeling afwijkt van de normale verdeling. Voor de items waarbij geantwoord dient te worden met een Likertschaal, maar die niet behoren tot een schaal worden enkel het gemiddelde en de standaarddeviatie besproken. Tevens wordt hierbij de relatieve antwoordfrequentie per punt in de Likertschaal weergegeven. Voor items waarbij gekozen moest worden tussen verschillende antwoordcategorieën wordt enkel de relatieve frequentie per antwoordcategorie weergegeven. In sommige gevallen heeft een item dat behoort tot een schaal een tegengestelde betekenis tot de schaal zelf, het item heeft dan een negatieve relatie met zijn schaal. In dit geval werd de schaal steeds geïnverteerd: score 5 wordt score 1, score 4 wordt score 2, score 3 blijft score 3, score 2 wordt score 4 en score 1 wordt score 5. Deze items worden in de tabellen steeds aangeduid met een '(-)'. De descriptieve kenmerken van een item dat een tegengestelde betekenis heeft met zijn schaal worden steeds op de inverse van dit item berekend. In bijlage 5 worden de histogrammen weergegeven van de schalen opgenomen in de klastitularisvragenlijst. Dit hoofdstuk heeft enkel als doel de technische resultaten en beschrijvende kenmerken van de schalen en items behorende tot de klastitularisvragenlijst weer te geven. Er worden hierbij dan ook geen verklaringen gegeven over de gevonden resultaten. Hiervoor zijn meer gedetailleerde onderzoeken nodig met bijhorende theoretische kaders en statistische analyses. 4.1 Statistische kenmerken van items en schalen klastitularisvragenlijst mei 2014 In deze sectie worden de statistische kenmerken van de items en schalen besproken die onderdeel zijn van de klastitularisvragenlijst Verwachtingen In de klastitularisvragenlijst staan verschillende vragen die peilen naar verwachtingen die de klastitularis heeft over de schoolloopbanen van leerlingen. Er wordt gekeken naar verwachtingen over prestaties door middel van een schaal en er worden enkele vragen gesteld over verwachtingen over de schoolloopbaan op lange termijn. De klastitularissen krijgen eerst enkele vragen over wat ze verwachten over de prestaties van leerlingen. Alle items van deze schaal hebben geen extreem gemiddelde. 1 item heeft een kleine spreiding. Item V001_1 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie (tabel 6). De schaal in zijn geheel heeft een hoge betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt een links-scheve Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 12

20 verdeling (tabel 7). Het verwijderen van V001_1 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,96. Deze betrouwbaarheid ligt in de lijn van voorgaand onderzoek dat op een hoge betrouwbaarheid wijst (Van Den Bergh, Denessen, Hornstra, Voeten & Holland, 2010). Tabel 6 Items verwachtingen over prestaties Vraag: Hieronder staan verschillende stellingen over deze leerling. Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V001_1 Hij of zij is een slimme leerling ,68 0,99 0,78 V001_2 Hij of zij zal waarschijnlijk een goed schoolrapport hebben op het einde van dit schooljaar ,79 1,06 0,91 V001_3 Hij of zij presteert goed op school ,72 1,07 0,92 V001_4 Hij of zij zal waarschijnlijk een succesvolle schoolloopbaan hebben ,72 1,01 0,89 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 7 Schaal verwachtingen over prestaties Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Verwachtingen over prestaties ,73 0,96-0, ,95 Vervolgens kregen de klastitularissen ook verschillende vragen over de langetermijnverwachtingen van hun leerlingen. Het is daarbij opvallend dat bij de meeste leerlingen verwacht wordt dat zij zullen afstuderen in het ASO, TSO of BSO met 96,8% (tabel 8). De andere mogelijkheden (zonder getuigschrift, KSO, DBSO, BuSO) worden veel minder vaak vermeld. We zien ook dat bij de meeste leerlingen verwacht wordt zij een opleiding in het hoger onderwijs zullen volgen met 68,3%. Toch is het opvallend dat nu reeds bij 12,8% van de leerlingen verwacht wordt dat zij zullen stoppen met studeren en zullen gaan werken (tabel 9). Verder is het opmerkelijk dat bij 35,9% van de leerlingen de kans eerder klein tot zeer klein wordt ingeschat dat ze ooit een diploma hoger onderwijs halen (tabel 10). Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 13

21 Tabel 8 Items verwachtingen over de langetermijnschoolloopbaan 1 V002 Vraag: Volgens mij zal deze leerling afstuderen in het secundair onderwijs in deze onderwijsvorm : N % zonder getuigschrift de school verlaten 65 1,2 afstuderen in het DBSO 24 0,5 afstuderen in het ASO ,4 afstuderen in het BSO ,0 afstuderen in het KSO 42 0,8 afstuderen in het TSO ,4 afstuderen in het BuSO 42 0,8 Tabel 9 Items verwachtingen over de langetermijnschoolloopbaan 2 V003 Volgens mij zal deze leerling na het secundair onderwijs: N % Stoppen met studeren en werken ,8 Een korte specialisatie volgen (vb. 7 de jaar BSO) ,0 Een opleiding aan de hogeschool volgen ,0 Een opleiding aan de universiteit volgen ,3 Tabel 10 Items verwachtingen over de langetermijnschoolloopbaan 3 V004 De kans dat dit kind ooit een diploma hoger onderwijs haalt acht ik: N % zeer klein ,1 eerder klein ,8 eerder groot ,2 zeer groot , Participatie De klastitularisvragenlijst bevat ook verschillende vragen die peilen naar de participatie van leerlingen. Er wordt hiervoor gebruikt gemaakt van 3 schalen: coöperatieve participatie, onafhankelijke participatie en werkhouding. De klastitularissen krijgen eerst enkele vragen over hoe ze de coöperatieve participatie van elke leerling ervaren. Alle items van deze schaal hebben een hoog gemiddelde en een lage spreiding (tabel 11). De schaal in zijn geheel heeft een hoge betrouwbaarheid, een hoog gemiddelde en volgt een links-scheve verdeling (tabel 12). Deze betrouwbaarheid ligt in de lijn van het SiBO-project 1 dat op een goede betrouwbaarheid wijst (Maes, Van Damme & Verschueren, 2008). 1 Het SiBO-project is een afkorting voor het project Schoolloopbanen in het Basisonderwijs. Dit project is een longitudinaal onderzoek in Vlaanderen dat werd opgezet om de schoolloopbanen van kinderen doorheen het Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 14

22 Tabel 11 Items coöperatieve participatie Vraag: Hieronder staan verschillende stellingen over deze leerling. Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V005_1 Hij of zij doet wat de leerkracht vraagt ,05 0,93 0,81 V005_2 Hij of zij maakt verantwoordelijk gebruik van klasmateriaal ,11 0,87 0,77 V005_3 Hij of zij is goed handelbaar voor de leerkracht ,31 0,76 0,84 V005_4 Hij of zij aanvaardt het gezag van de leerkracht ,36 0,72 0,79 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 12 Schaal coöperatieve participatie Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Coöperatieve participatie ,21 0,73-0, ,91 De klastitularissen krijgen vervolgens enkele vragen over hoe ze de onafhankelijke participatie van individuele leerlingen ervaren. Alle items van deze schaal hebben een niet extreem gemiddelde en een redelijke spreiding (tabel 13). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, een niet extreem gemiddelde en volgt een normale verdeling (tabel 14). Deze betrouwbaarheid ligt in de lijn van het SiBO-project dat op een goede betrouwbaarheid wijst (Cortois, Van Damme & Verschueren, 2010). Tabel 13 Items onafhankelijke participatie Vraag: Hieronder staan verschillende stellingen over deze leerling. Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V006_1 Hij of zij zoekt uitdagingen ,37 1,10 0,74 V006_2 Hij of zij is zelfbepalend, stelt eigen doelen ,39 1,09 0,81 V006_3 Hij of zij werkt onafhankelijk ,60 1,07 0,78 V006_4 Hij of zij heeft veel hulp en leiding nodig. (-) ,27 1,21 0,66 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens basisonderwijs te onderzoeken. Dit onderzoek startte in het schooljaar en eindigde in het schooljaar Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 15

23 Tabel 14 Schaal onafhankelijke participatie Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Onafhankelijke participatie ,41 0,96-0, ,88 Als laatste binnen het thema participatie krijgen de klastitularissen enkele vragen over hoe ze de werkhouding van individuele leerlingen inschatten. Alle items van deze schaal hebben een niet extreem gemiddelde en een redelijke spreiding (tabel 15). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, een niet extreem gemiddelde en volgt een normale verdeling (tabel 16). Deze betrouwbaarheid ligt in de lijn van het SiBO-project dat op een voldoende betrouwbaarheid wijst (Maes, Van Damme & Verschueren, 2008). Tabel 15 Items werkhouding Vraag: Hieronder staan verschillende stellingen over deze leerling. Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V007_1 Hij of zij denkt al gauw dat zijn/haar werk af is. (-) ,24 1,21 0,73 V007_2 Hij of zij werkt nauwkeurig ,38 1,15 0,73 V007_3 Hij of zij geeft snel op als iets niet lukt. (-) ,46 1,08 0,68 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 16 Schaal werkhouding Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Werkhouding ,36 1,00-0, , Leraar-leerlingrelatie In de klastitularisvragenlijst worden verschillende vragen opgenomen die peilen naar de leraarleerlingrelatie. Er wordt hiervoor gebruikt gemaakt van een schaal over nabijheid in de leraarleerlingrelatie en een schaal over conflict in de leraar-leerlingrelatie. De klastitularissen krijgen enkele vragen over de nabijheid in hun individuele leraar-leerlingrelaties. Alle items van deze schaal hebben een niet extreem gemiddelde en een lage spreiding (tabel 17). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, een niet extreem gemiddelde en volgt een normale verdeling (tabel 18). Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 16

24 Tabel 17 Items nabijheid Vraag: Hieronder staan verschillende stellingen over deze leerling. Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V008_1 Ik heb een hartelijke, warme relatie met deze leerling ,79 0,86 0,78 V008_2 V008_3 Deze leerling praat openhartig met mij over zijn/haar gevoelens en ervaringen. De omgang met deze leerling geeft mij een gevoel van effectiviteit en zelfvertrouwen ,42 0,99 0, ,63 0,89 0,74 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 18 Schaal nabijheid Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Nabijheid ,61 0,81-0, ,86 De klastitularissen krijgen vervolgens enkele vragen over het conflict in hun individuele leraarleerlingrelaties. 2 items van deze schaal hebben een laag gemiddelde en een lage spreiding. Item V009_1 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie (tabel 19). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, laag gemiddelde en volgt een links-scheve verdeling (tabel 20). Het verwijderen van V009_1 zou leiden tot een iets hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,90. Er moet hierbij echter vermeld worden dat een schaal met 3 items robuuster is dan een schaal met 2 items, desondanks de iets lagere betrouwbaarheid. Tevens wordt het aangeraden een Cronbachs alfa enkel te berekenen op schalen bestaande uit 3 items of meer (Eisinga, Te Grotenhuis & Pelzer, 2013). Tabel 19 Items conflict Vraag: Hieronder staan verschillende stellingen over deze leerling. Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V009_1 De omgang met deze leerling vergt veel energie van mij ,05 1,09 0,66 V009_2 V009_3 Als deze leerling slecht gehumeurd is, weet ik dat het een lange en moeilijke dag gaat worden. De gevoelens van deze leerling tegenover mij kunnen geheel onvoorspelbaar zijn of abrupt omslaan ,71 0,92 0, ,65 0,89 0,77 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 17

25 Tabel 20 Schaal conflict Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Conflict ,80 0,86 1, , Zorg op school De klastitularissen krijgen op het einde van een vragenreeks voor een individuele leerling ook enkele vragen over zorg op school voor deze leerling. De klastitularis moet eerst aanduiden of de leerling (een) specifieke diagnose(s) heeft waarvoor hij of zij extra ondersteuning nodig heeft in de klas. Bij 15,0% van de leerlingen is dit het geval (tabel 21). Vervolgens kunnen de klastitularissen aanduiden om welke diagnose(s) het gaat. Hierbij zijn dyslexie (6,7%), dyscalculie (3,0%), autisme (ASS) (2,6%) en ADHD (3.7%) de vaakst aangeduide specifieke diagnoses. Er moet hierbij opgemerkt worden dat er verschillende leerlingen zijn waarbij meerdere diagnoses werden aangeduid (tabel 22). Wanneer klastitularissen aanduiden dat er een andere diagnose is waarvoor ondersteuning geboden wordt, dienen zij in te vullen welke diagnose dit is (tabel 23). Deze antwoorden zijn opgenomen in de LiSO-databank, maar worden hier niet vermeld. De klastitularissen konden ook invullen welke ondersteuning aan de leerlingen met specifieke diagnoses geboden werd (tabel 24). Ook deze antwoorden kunnen zijn opgenomen in de LiSOdatabank. Tabel 21 Diagnose V010 Heeft deze leerling een specifieke diagnose waarvoor hij/zij extra ondersteuning nodig heeft in de klas? N % Ja ,0 Nee ,0 Tabel 22 Welke diagnose: keuzeopties V011 [Indien op de eerste vraag ja werd geantwoord] Welke diagnose(s) heeft deze leerling? N % 1 ADHD 97 1,8 2 Dyslexie 355 6,7 3 Dyscalculie 156 3,0 4 Autisme (ASS) 139 2,6 5 Hoogbegaafdheid 23 0,4 6 Niet-verbale leerstoornis (NLD) 11 0,2 7 Andere 197 3,7 Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 18

26 Tabel 23 Welke diagnose: andere V012 [Indien op de tweede vraag andere werd aangeduid] Gelieve aan te vullen welke andere diagnose(s) deze leerling heeft waarvoor hij/zij extra ondersteuning nodig heeft in de klas: N % [open vraag] 197 3,7 Tabel 24 Extra ondersteuning V013 [Indien op de eerste vraag ja werd geantwoord] Welke extra ondersteuning geven u en de andere leerkrachten aan deze leerling in de klas? N % [open vraag] , Samenhang tussen schalen klastitularisvragenlijst mei 2014 Aan de hand van de Pearsons product-moment correlatiecoëfficiënt gaan we de samenhang na tussen de schalen van de klastitularisvragenlijst (Tabel 25). We verwachten hierbij dat schalen die een gelijkaardig concept meten sterker zullen samenhangen dan schalen die ongerelateerde concepten meten. We merken hierbij op dat een mogelijke samenhang tussen schalen niets zegt over een causaal verband tussen de concepten die deze schalen meten. De resultaten in dit onderdeel kunnen beschouwd worden als indicaties voor de validiteit van de verschillende schalen. Tabel 25 Correlatiematrix schalen klastitularisvragenlijst mei 2014 Schaal Verwachtingen over prestaties 1,57,78,69,37 -,38 2. Coöperatieve participatie 1,55,61,52 -,65 3. Onafhankelijke participatie 1,74,39 -,40 4. Werkhouding 1,37 -,48 5. Nabijheid 1 -,39 6. Conflict 1 Correlaties kleiner dan,05 zijn niet significant (alfa=,01) In de correlatiematrix werden de cellen met de hoogste correlaties ( 0,60) grijs gekleurd. Hierbij merken we het volgende op: 1. De hoogste correlatie vinden we tussen de schalen verwachtingen over prestaties en onafhankelijke participatie (0,78). Hieruit leiden we af dat de verwachtingen over de prestaties van leerlingen sterk positief samenhangen met hoe onafhankelijk participatief de leerlingen ervaren worden. 2. De tweede hoogste correlatie vinden we tussen de schalen onafhankelijke participatie en werkhouding (0,74). Hieruit leiden we af dat de mate waarbij de leerling als onafhankelijk participatief wordt ervaren sterk positief samenhangt met hoe positief de werkhouding van de leerling ervaren wordt. 3. De volgende hoogste correlatie vinden we tussen de schalen verwachtingen over prestaties en werkhouding (0,69). Hieruit kunnen we afleiden dat de verwachtingen over de prestaties Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 19

27 van leerlingen sterk positief samenhangen met hoe positief de werkhouding van leerlingen ervaren wordt. 4. Tevens vinden we een hoge negatieve correlatie tussen de schalen coöperatieve participatie en conflict (-0,65). Hieruit kunnen we afleiden dat de mate waarin een leerling als coöperatief participatief ervaren wordt sterk negatief samenhangt met de mate waarin de leerkracht conflict ervaart in zijn of haar relatie met deze leerling. 5. Tot slot vinden we een hoge correlatie tussen de schalen coöperatieve participatie en werkhouding (0,61). Hieruit kunnen we afleiden dat de mate waarin een leerling als coöperatief participatief ervaren wordt sterk samenhangt met hoe positief de werkhouding van de leerling ervaren wordt. Omdat we geïnteresseerd zijn in de samenhang tussen de verschillende schalen opteren we er ook voor om een principale componentenanalyse uit te voeren op de verschillende schalen. 2 We reduceren hierbij het aantal componenten tot 2 aangezien deze de inhoudelijk beste oplossing geeft en er weinig crossloadings zijn. We hanteren een cutoff van 0,40 als significante loading. De resultaten worden weergegeven in tabel 26, enkel de waarden die absoluut groter zijn dan 0,40 worden weergegeven. Tabel 26 Componentladingen van alle schalen in de klastitularisvragenlijst Componenten Schalen Onafhankelijke participatie, Verwachtingen over prestaties, Werkhouding, Conflict -, Coöperatieve participatie,457, Nabijheid,754 Op de eerste component laden de schalen hoog die betrekking hebben op hoe de leerling ervaren wordt met betrekking op onafhankelijke participatie en werkhouding enerzijds en de verwachtingen over prestaties van deze leerling anderzijds. Kijkend naar de inhoud van de items van deze schalen kan men deze component beschouwen als de mate waarin het gedrag van de leerling als taakgericht wordt ervaren. Op de tweede component laden de schalen hoog die betrekking hebben op hoe de leerlingen ervaren worden in de leerkracht-leerling relatie in de mate van nabijheid en conflict enerzijds en in hun coöperatieve participatie anderzijds. Kijkend naar de inhoud van de items van deze schalen kan men deze component beschouwen als de mate waarin het gedrag van de leerling als sociaal positief ervaren wordt. Het is opvallend dat coöperatieve participatie significant laadt op beide componenten. Dit wijst erop dat deze schaal zowel iets zegt over de mate van waarin de leerling als taakgericht ervaren wordt als de mate waarin de leerling als sociaal positief ervaren wordt. 2 We maken hiervoor gebruik van IBM SPSS Statistics principale componentenanalyse met varimax rotatie. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 20

28 4.3 Variantie op leerling-, klas- en schoolniveau Om na te gaan in welke mate we de schaalscores kunnen beschouwen als een kenmerk van individuele leerlingen, een kenmerk van de klassen of een kenmerk van de scholen hebben we het percentage variantie op school-, klas- en leerlingniveau geschat. Het percentage variantie per niveau voor elke schaal wordt weergegeven in tabel 27. Bij de klastitularisvragenlijst bevindt de meeste variantie voor alle schalen zich op leerlingniveau. Daarnaast zien we dat voor de schalen die sterk laden op het tweede component (sociaal positief) er zich meer variantie bevindt op klasniveau dan de schalen die sterk laden op het eerste component (taakgerichtheid). Voor alle schalen bevindt zich relatief weinig variantie op schoolniveau, uitgezonderd voor de schaal conflict. Tabel 27 Geschat percentage van de variantie op school-, klas- en leerlingniveau Schaal Percentage variantie per niveau, 2013 School Klas Leerling 1. Verwachtingen over prestaties 4,56% 14,21% 81,24% 2. Coöperatieve participatie 2,23% 25,09% 72,68% 3. Onafhankelijke participatie 3,46% 15,69% 80,84% 4. Werkhouding 2,49% 12,04% 85,47% 5. Nabijheid 4,22% 26,40% 69,38% 6. Conflict 12,30% 28,66% 59,03%. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 21

29

30 BIJLAGEN Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 23

31

32 Bijlage 1 Mail klastitularissen Beste leerkracht van de testschool Uw school engageerde zich om deel te nemen aan het project Loopbanen in het Secundair Onderwijs ( In het kader van dit project nemen wij ook van alle klastitularissen in het eerste jaar secundair onderwijs een vragenlijst af. Hiermee willen wij meer te weten komen over wat leerkrachten denken en verwachten van hun leerlingen. Deze informatie is immers belangrijk om een beeld te krijgen van de schoolloopbanen van leerlingen. Hieronder vindt u meer uitleg over deze vragenlijst. VOOR WIE? De vragenlijst is bestemd voor alle klastitularissen van het eerste jaar. Volgens onze gegevens bent u klastitularis inde testschool van klas testklas. Wij vragen u dan ook om deze vragenlijst voor klastitularissen in te vullen. HOE DEELNEMEN? De vragenlijst voor de klastitularissen is een online vragenlijst die u via het internet moet invullen. U kan deelnemen door te klikken op onderstaande link: [Link websurvey] Opgelet: indien u klastitularis bent van meer dan één klas zal u meerdere mails ontvangen om een vragenlijst voor klastitularissen in te vullen. Als dit het geval is dan vragen wij u ook om elke vragenlijst in te vullen. DEADLINE U kan de vragenlijst invullen tot en met 6 juni HOE LANG DUURT DE VRAGENLIJST? Neem rustig de tijd om deze vragenlijst in te vullen. Het invullen van de vragenlijst zal ongeveer 1 minuut per leerling in beslag nemen. De duurtijd is dus afhankelijk van de grootte van uw klas. BESCHERMING VAN DE PRIVACY Het LiSO-project hecht veel belang aan de bescherming van de privacy van alle betrokken personen. Het verzamelen en verwerken van de gegevens gebeurt dan ook in overeenstemming met de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. U zal in de vragenlijst de Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 25

33 namen van de leerlingen zien verschijnen, maar wij garanderen u dat alle gegevens volledig geanonimiseerd worden door een omzetting van deze gegevens in codes. TECHNISCHE PROBLEMEN OF VRAGEN? Indien u technische problemen ondervindt, kan u ons contacteren op het telefoonnummer: 016/ (tussen 10u en 17u). Indien u verder nog vragen heeft over het LiSO-project, kan u de verantwoordelijke onderzoekers, Jonas Dockx en Eef Stevens, contacteren via het volgende adres: info@lisoproject.be Wij danken u alvast voor uw medewerking, Het LiSO-team Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 26

34 Bijlage 2 Mail LiSO-contactpersoon, mailadressen klastitularissen bekend Beste school, Vandaag hebben alle klastitularissen in het eerste jaar secundair onderwijs van uw school een online vragenlijst ontvangen in een individuele mail. U hoeft niets te doen voor deze vragenlijst aangezien deze mails rechtstreeks naar de leerkrachten gestuurd worden. De klastitularissen krijgen tijd tot en met 6 juni 2014 om deze vragenlijst in te vullen. In de bijlage hebben wij een document voorzien dat weergeeft welke vragen gesteld worden in de vragenlijst voor klastitularissen. Dit document kan geraadpleegd worden wanneer u of andere personen binnen de school meer willen weten over deze vragenlijst. Indien er vragen zijn over deze vragenlijst of over het LiSO-project, kan u ons contacteren op het telefoonnummer: 016/ (tussen 10u en 17u) of via het volgende adres: info@lisoproject.be. Wij danken u alvast voor uw medewerking, Het LiSO-team Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 27

35 Bijlage 3 Mail LiSO-contactpersoon, mailadressen klastitularissen onbekend Beste school, Zoals vermeld in onze mail van 22/04 nemen wij van alle klastitularissen in het eerste jaar secundair onderwijs een online vragenlijst af. Uw school koos ervoor om zelf de online vragenlijsten onder de betrokken leerkrachten te verdelen. Hieronder vindt u meer uitleg over hoe deze vragenlijst mag verspreid worden onder de betrokken leerkrachten. Vervolgens wordt er ook een korte beschrijving gegeven over de inhoud van deze vragenlijst. HOE DEELNEMEN? De vragenlijst voor de klastitularissen is een online vragenlijst die via het internet ingevuld moet worden. Elke klastitularis heeft zijn of haar persoonlijke vragenlijst die de gegevens van zijn of haar klas bevat. Hieronder staan de namen en klassen van de klastitularissen met hun persoonlijke weblink naar de vragenlijst. Het is de bedoeling dat elke leerkracht zijn of haar persoonlijke weblink ontvangt. U kan dit doen door de persoonlijke weblink van de vragenlijst te kopiëren en door te sturen naar de betrokken leerkracht of door deze mail naar de betrokken leerkrachten door te sturen. Deze persoonlijke vragenlijsten moeten dus niet afgedrukt worden. Gelieve enkel op de persoonlijke weblink te klikken indien het uw persoonlijke weblink is. Mocht u echter meer willen weten over de vragenlijst, in de bijlage is er een document voorzien dat de vragenlijst voor klastitularissen weergeeft. Titularis Persoonlijke weblink: Naam klastitularis 1(naam klas 1) [Link websurvey klas 1] Naam klastitularis 2(naam klas 2) [Link websurvey klas 2] Naam klastitularis 3(naam klas 3) [Link websurvey klas 3] Naam klastitularis 4(naam klas 4) [Link websurvey klas 4] Naam klastitularis 5(naam klas 5) [Link websurvey klas 5] Opgelet: indien iemand klastitularis is van meer dan één klas zal deze persoon meerdere links ontvangen om de vragenlijst voor klastitularissen voor elk van zijn of haar klassen in te vullen. WAT? Met de vragenlijst voor klastitularissen willen wij meer te weten komen over wat leerkrachten denken en verwachten van hun leerlingen. Deze informatie is immers Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 28

36 belangrijk om een beeld te krijgen van de schoolloopbanen van leerlingen. In de bijlage hebben wij een document voorzien dat weergeeft welke vragen gesteld worden in de vragenlijst voor klastitularissen. Dit document kan geraadpleegd worden wanneer u of andere personen binnen de school meer willen weten over deze vragenlijst. VOOR WIE? Deze vragenlijst is bestemd voor alle klastitularissen van het eerste jaar. DEADLINE De klastitularissen kunnen de vragenlijst invullen tot en met 06 juni HOE LANG DUURT DE VRAGENLIJST? Het invullen van de vragenlijst zal ongeveer 1 minuut per leerling in beslag nemen. De duurtijd is dus afhankelijk van de grootte van de klas. BESCHERMING VAN DE PRIVACY Het LiSO-project hecht veel belang aan de bescherming van de privacy van alle betrokken personen. Het verzamelen en verwerken van de gegevens gebeurt dan ook in overeenstemming met de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. In de vragenlijst zullen de namen van de leerlingen verschijnen, wij garanderen echter dat alle gegevens volledig geanonimiseerd worden door een omzetting van deze gegevens in codes. TECHNISCHE PROBLEMEN OF VRAGEN? Indien de klastitularissen technische problemen ondervinden, kunnen zij ons contacteren op het telefoonnummer: 016/ (tussen 10u en 17u). Indien er verder nog vragen zijn over het LiSO-project, kunnen de verantwoordelijke onderzoekers, Jonas Dockx en Eef Stevens, gecontacteerd worden via het volgende adres: info@lisoproject.be Wij danken u alvast voor uw medewerking, Het LiSO-team Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 29

37 Bijlage 4 Klastitularisvragenlijst mei 2014 De vragenlijst voor klastitularissen werd afgenomen door middel van Websurvey. Websurvey is de centrale enquêteservice van de KU Leuven voor het aanmaken, uitvoeren en verwerken van webenquêtes. Voor elke klastitularis werd een geïndividualiseerde vragenlijst voorzien. De individualisering bestond uit: de naam van de school van de klastitularis, de naam van de klas van de klastitularis en de leerlingen die in de klas van de klastitularis zaten. In de volgende paragrafen beschrijven we de uitwerking van de vragenlijst voor klastitularissen binnen Websurvey. In deze paragrafen verwijzen we steeds naar de onderdelen B2.1 tot en met B2.5 die de schermafdrukken van de vragenlijst in Websurvey weergeven. Deze schermafdrukken worden weergegeven op het einde van deze bijlage. We merken op dat alle vragen in deze vragenlijst verplicht waren, uitgezonderd waar anders vermeld. In B2.1 wordt het welkomscherm weergegeven. Met dit welkomscherm beogen we globaal vier doelen: het LiSO-project toelichten, het doel van de vragenlijst voor klastitularissen weergeven, inlichtingen verstrekken over de bescherming van de privacy en het toelichten van het verloop van de vragenlijst. In B2.2 wordt het overzichtsscherm gegeven. In dit overzicht wordt weergegeven welke leerlingen in de klas van de klastitularis zitten. De klastitularis krijgt hierbij ook de mogelijkheid om namen aan te vullen mochten er enkelen ontbreken. Indien er iets structureel mis was met de lijst van de leerlingen dan werd de klastitularis aangeraden hiervoor contact op te nemen met het LiSO-team. Scherm B2.3 wordt geactiveerd per leerling van de klas van de klastitularis. Het aantal van deze schermen is dus afhankelijk van het aantal leerlingen in de klas van de klastitularis. Per leerling worden de vragen van de volgende thema s gesteld: (1) verwachtingen over prestaties en (school)loopbanen van leerlingen, (2) participatie en werkhouding van leerlingen in de klas, (3) de relatie tussen de leerkracht en de leerling en (4) zorg op school. Bovenaan heeft de klastitularis de optie om aan te geven of een leerling niet in de klas zit. Zo hoeft een klastitularis geen vragen te beantwoorden over een leerling die niet in zijn/haar klas zit. Alle vragen zijn steeds verplicht. Bij het thema zorg op school (4) worden enkele vragen pas geactiveerd bij specifieke antwoorden op voorgaande vragen. In B2.4 wordt de mogelijkheid gegeven aan de respondenten om opmerkingen of vragen over de vragenlijst te schrijven, mochten zij deze hebben. In B2.5 wordt de respondent bedankt voor zijn of haar medewerking aan de vragenlijst. We lichten nog eens kort toe waarvoor deze gegevens gebruikt zullen worden en hoe deze gegevens geanonimiseerd worden. Afsluitend geven we weer waar de respondenten meer informatie kunnen verkrijgen en hoe zij vragen kunnen stellen over het LiSO-project. Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 30

38 B4.1 Welkomstscherm Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 31

39 B4.2 Overzichtscherm Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 32

40 B4.3 Vragen 4 thema s Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 33

41 B4.4 Opmerkingen en vragen Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 34

42 B4.5 Afsluitscherm Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 35

43 Bijlage 5 Histogrammen schalen In deze bijlage worden de histogrammen weergegeven van de schalen die werden opgenomen in de klastitularisvragenlijst. Er werd gekozen om een vaste breedte te gebruiken voor de intervallen. De intervalbreedte voor alle histogrammen is hierbij 0,5. Er moet hierbij opgemerkt worden dat het aantal verschillende waarden (de schaalscores) die in principe kunnen voorkomen binnen elk interval niet steeds gelijk is voor de opeenvolgende intervallen. Dit heeft als gevolg dat de histogrammen een discontinu verloop hebben die afhankelijk is van de gekozen intervalbreedte. Dit is dus niet ten gevolge van een discontinuïteit in de onderliggende schaal. De kans op discontinuïteit in het histogram die niet te wijten is aan een discontinuïteit in de onderliggende schaal is groter naarmate de schaal minder items bevat. Histogrammen schalen klastitularisvragenlijst: 1. Schaal verwachtingen prestaties 2. Schaal coöperatieve participatie 3. Schaal onafhankelijke participatie 4. Werkhouding 5. Nabijheid 6. Conflict Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 36

44 Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 37

45 Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 38

46 Technische rapportering vragenlijst voor klastitularissen 39