Value added of primary schools with high proportions of minority students: A longitudinal study. J.P. Verhaeghe, J. Van Damme & H.

Transcriptie

1 Value added of primary schools with high proportions of minority students: A longitudinal study J.P. Verhaeghe, J. Van Damme & H. Knipprath

2

3 T Value added of primary schools with high proportions of minority students: A longitudinal study A J.P. Verhaeghe, J. Van Damme & H. Knipprath Promotoren coördinatieteam: J. Van Damme, B. De Fraine, I. Nicaise, K. Verschueren & P. Van Petegem Overige promotoren: P. Ghesquière, P. Onghena, R. Janssen, F. Laevers, M. Valcke & L. Verschaffel Onderzoek in opdracht van de Vlaamse minister van Onderwijs en Vorming, in het kader van het programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek 2011 SSL-rapport SSL/OD1/ Datum oplevering eerste versie: 28 januari 2011 Datum publicatie: 24 februari 2011

4 Voor meer informatie over deze publicatie: Steunpunt SSL, onderzoeksdomein Studie- en schoolloopbanen van leerlingen en studenten Auteurs: J.P. Verhaeghe, J. Van Damme & H. Knipprath Adres: Dekenstraat 2, 3000 Leuven Tel.: Fax: Website: Copyright (2011) Steunpunt SSL p/a Parkstraat 47, 3000 Leuven Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder uitdrukkelijk te verwijzen naar de bron. No part of this material may be made public without an explicit reference to the source. De verantwoordelijkheid voor dit rapport berust volledig bij de auteurs en vertolkt niet noodzakelijk de officiële visie van de Vlaamse Overheid.

5 Nederlandstalige samenvatting [De toegevoegde waarde van lagere scholen met hoge proporties leerlingen uit minderheidsgroepen: een longitudinaal onderzoek] Doel In dit onderzoek werd nagegaan in hoeverre de groepscompositie van de klas in termen van sociale en etnische achtergrond van de leerlingen van invloed is op de leerwinst die geboekt wordt in de loop van het lager onderwijs. Dataset en methode Voor de analyses werd gebruik gemaakt van gegevens verzameld binnen het SiBOonderzoek (schoolloopbanen in het basisonderwijs), met name de gegevens met betrekking tot de leerprestaties wiskunde tussen begin eerste leerjaar en einde zesde leerjaar ( ). De wiskundetoetsen werden zowel verticaal als horizontaal IRTgecalibreerd wat toelaat de resultaten over de leerjaren heen en binnen elk leerjaar op toetsen van verschillende moeilijkheidsgraad op één en dezelfde schaal uit te drukken. Dat laat toe de evolutie van leerlingen in kaart te brengen. Multiniveau analyses voor herhaalde metingen werden uitgevoerd op de gegevens van 144 scholen die aan elk van de zeven toetsafnames wiskunde met minstens vijf leerlingen deelnamen. Die scholen werden geselecteerd uit de ruimere groep van 120 scholen uit de representatieve steekproef uitgebreid met 54 scholen uit een oversampling van scholen met veel (vooral niet Nederlandstalige) GOK leerlingen. Op die manier werd een ruime verscheidenheid naar sociale en etnische groepscompositie gewaarborgd. Op basis van criteria analoog aan wat de Vlaamse overheid in het kader van het GOKbeleid gebruikt, werden leerlingen gecategoriseerd als kanarm of niet kansarm. Een verder onderscheid werd gemaakt naar de taalgroep: Nederlands, Turks of Koerdisch, Arabisch of Berbers, een andere taal. Groepscompositievariabelen werden bepaald als het percentage Nederlandstalige GOK leerlingen, het pct.turks of Koerdisch sprekende GOK leerlingen, het pct. Arabisch of Berber sprekende GOK leerlingen, enz. Na gecorrigeerd te hebben voor relevante kenmerken op leerlingniveau (sekse, geboortemaand, aanvankelijke taalvaardigheid begin eerste leerjaar, thuistaal en kansarmoede indicator) werden significante groepscompositie effecten gevonden geassocieerd met het beginniveau. Resultaten Leerlingen in concentratiescholen hebben gemiddeld genomen een zwakker beginniveau voor wiskunde begin eerste leerjaar dan leerlingen met een gelijkaardige sociale en etnische achtergrond in meer gemengde scholen. Met betrekking tot de leerwinst werden op één enkele uitzondering na géén significante groepscompositie effecten gevonden. De ene uitzondering betrof het eerste leerjaar waarin een gemiddeld grotere leerwinst vastgesteld werd naarmate het aandeel kinderen van Turkse origine groter was. Meer nog: analyse van de schoolresiduen 1

6 toonde wél grote verschillen in toegevoegde waarden op de leerwinst aan tussen scholen binnen elke categorie (witte scholen, concentratiescholen, ), maar niet tussen witte en zwarte scholen. De vaststelling is dus dat concentratiescholen en scholen met veel Vlaamse kansarme leerlingen wel vertrekken met een negatieve erfenis, maar in het algemeen gesproken zelf niet verder bijdragen tot de kloof tussen kansrijk en kansarm. Discussie Methodologisch dient een scherp onderscheid gemaakt te worden tussen groepscompositie effecten geassocieerd met de beginsituatie en groepscompositieeffecten op de leerwinst. De eerste kunnen wel aangetoond worden; de laatste niet. Dat roept vragen op over (1) de relevantie van onderzoek dat zich beperkt tot één meting (zoals PISA) voor de studie van groepscompositie effecten, (2) de verklaringen die meestal geopperd worden met betrekking tot groepscompositie effecten en (3) de mogelijke oorzaken van de groepscompositie effecten die geassocieerd zijn met het aanvangsniveau van leerlingen bij het begin van hun schoolloopbaan. Het integrale is te verkrijgen via: Jean Pierre Verhaeghe 2