LISO-PROJECT: VRAGENLIJST VOOR VAKLEERKRACHTEN FEBRUARI 2014 Technische rapportering

Transcriptie

1 LISO-PROJECT: VRAGENLIJST VOOR VAKLEERKRACHTEN FEBRUARI 2014 Technische rapportering J. Dockx, E. Stevens, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme

2

3 LISO-PROJECT: VRAGENLIJST VOOR VAKLEERKRACHTEN FEBRUARI 2014 Technische rapportering J. Dockx, E. Stevens, C. Custers, I. Fidlers, B. De Fraine & J. Van Damme Promotoren coördinatieteam: B. De Fraine, K. Verschueren, K. Petry, S. Gielen, J. Van Damme, A. Vandenbroecke, M. Van Houtte & J.P. Verhaeghe Research paper SSL/ /2.1 Leuven, februari 2015

4 Het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen is een samenwerkingsverband van KU Leuven, UGent, VUB, Lessius Hogeschool en HUB. Gelieve naar deze publicatie te verwijzen als volgt: Dockx J., Stevens E., Custers C., Fidlers I., De Fraine B. & Van Damme J. (2015), LiSO-project: Vragenlijst voor vakleerkrachten februari 2014 technische rapportering, Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen, Leuven. Voor meer informatie over deze publicatie Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Vlaamse Gemeenschap, Programma Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek. In deze publicatie wordt de mening van de auteur weergegeven en niet die van de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid is niet aansprakelijk voor het gebruik dat kan worden gemaakt van de opgenomen gegevens. D/2015/4718/typ het depotnummer ISBN typ het ISBN nummer 2015 STEUNPUNT STUDIE- EN SCHOOLLOOPBANEN p.a. Secretariaat Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen HIVA - Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving Parkstraat 47 bus 5300, BE 3000 Leuven Deze publicatie is ook beschikbaar via

5 Voorwoord Dit technisch rapport kadert binnen de derde generatie van het Steunpunt Studie en Schoolloopbanen ( ). Dit steunpunt omvat verschillende onderzoeksdomeinen, waarvan één betrekking heeft op de schoolloopbanen van leerlingen (onderzoeksdomein 2.1). Binnen dit onderzoeksdomein werd in het schooljaar gestart met het onderzoek Loopbanen in het Secundair Onderwijs, kortweg het LiSO-project. Dit onderzoek wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen en verklaren. Dit rapport beschrijft de technische resultaten en descriptieve kenmerken van de vragenlijst voor vakleerkrachten die in functie van het LiSO-project werd afgenomen in februari Op dat moment bevonden de leerlingen van de LiSO-steekproef zich in het tweede semester van het eerste leerjaar van het secundair onderwijs. Graag bedanken we het coördinatieteam en de promotoren voor hun medewerking en feedback tijdens de ontwikkeling van dit instrument. Onze dank gaat ook uit naar Fien Depaepe, Lieven Verschaffel en Wim Van Dooren voor hun advies bij de ontwikkeling van dit instrument. Tot slot onze welgemeende dank aan alle scholen die deelnemen aan het LiSO-project. Voor deze vragenlijst zijn we in het bijzonder alle leerkrachten dankbaar die de vragenlijst voor vakleerkrachten invulden. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst v

6

7 Inhoud Voorwoord v Inleiding 1 Hoofdstuk 1 Opbouw van de vragenlijst 3 Hoofdstuk 2 Afnameprocedure vakleerkrachtenvragenlijst februari Verspreiding van de vragenlijsten Afnameprocedure vakleerkrachtenvragenlijst 5 Hoofdstuk 3 Responsgegevens en afnamedata vakleerkrachtenvragenlijst februari Responsgegevens Afnamedata 8 Hoofdstuk 4 Statistische kenmerken van items en schalen Statistische kenmerken van items en schalen vakleerkrachtenvragenlijst Hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vorm geven De opvattingen van leerkrachten over hun eigen functioneren De perceptie van leerkrachten over de klasgroepen De mening van leerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s De professionele ontwikkeling van leerkrachten Samenhang tussen schalen vakleerkrachtenvragenlijst februari Variantie op leerling-, klas- en schoolniveau 33 Bijlagen 35 Bibliografie 67 Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst vii

8 Inleiding Dit technisch rapport kadert binnen het LiSO-project (Loopbanen in het Secundair Onderwijs) van het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen ( ). Dit onderzoek wil de wijze waarop leerlingen het secundair onderwijs doorlopen in kaart brengen en verklaren. Hierbij is het uitgangspunt dat niet alleen factoren op het niveau van de individuele leerling (leerlingkenmerken) en zijn thuisomgeving van belang zijn, maar ook factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau. Het LiSOproject wil hier een bron van informatie zijn voor scholen en beleidsmakers en wil specifiek inzicht bieden in school-, klas- en leerkrachtkenmerken die effectief zijn voor prestaties (van onder meer Nederlands, wiskunde en Frans) en voor non-cognitieve uitkomsten van leerlingen (zoals schoolwelbevinden, engagement en interesse). De focus ligt vooral op factoren die door de school of het beleid kunnen worden beïnvloed om zo de individuele leerlingprestaties te maximaliseren en te komen tot meer gelijke onderwijskansen voor iedere leerling. Het LiSO-project wil op deze manier bijdragen tot beslissingen die de onderwijseffectiviteit in Vlaanderen zullen doen toenemen. Om deze doelstelling te bereiken, werd vanaf de start van het schooljaar een cohorte van ongeveer leerlingen gevolgd doorheen hun gehele secundaire schoolloopbaan. Deze leerlingen bevonden zich in februari 2014 in het eerste leerjaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. Om meer te weten te komen over factoren op school-, klas- en leerkrachtniveau namen we een vragenlijst af van alle vakleerkrachten wiskunde, Nederlands en Frans in het eerste leerjaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. Dit technische rapport beschrijft de responsgegevens, afnamedata en technische kenmerken van de schalen en items van de vragenlijst voor vakleerkrachten die werd afgenomen in februari Op dat moment bevonden de LiSO-leerlingen zich in het tweede semester van het eerste jaar van de eerste graad van het secundair onderwijs. De instrumentontwikkeling van de vragenlijst voor vakleerkrachten werd al besproken in een voorgaand rapport (Dockx et al., 2014). Deze vragenlijst voor vakleerkrachten is één van de verschillende vragenlijsten die wordt afgenomen binnen het LiSO-project. Er worden ook vragenlijsten afgenomen van leerlingen, klastitularissen, ouders en directies om meer te weten te komen over de verschillende factoren die schoolloopbanen mogelijk verklaren. Naast deze vragenlijsten worden er van de leerlingen op verschillende tijdstippen toetsen voor wiskunde, Nederlands en Frans afgenomen in functie van de schoolse prestaties van leerlingen. De vragenlijst voor vakleerkrachten kan niet los gezien worden van deze instrumenten. In hoofdstuk 1 wordt de opbouw van de vragenlijst kort toegelicht. In hoofdstuk 2 wordt vervolgens de afnameprocedure van de vakleerkrachtenvragenlijst beschreven. In hoofdstuk 3 worden de responsgegevens besproken. In hoofdstuk 4 worden de statistische kenmerken besproken van de items en schalen opgenomen in de vakleerkrachtenvragenlijst. In bijlage 1 wordt de mail voor de LiSO-contactpersonen weergegeven. Deze mail had als doel de LiSO-contactpersonen te informeren over de start van de vakleerkrachtenvragenlijst, informatie te geven over de inhoud van deze vragenlijst en voorzag in de weblink die onder alle vakleerkrachten Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 1

9 wiskunde, Nederlands en Frans verspreid diende te worden. In deze mail stond ook beschreven wat de einddatum was om de vakleerkrachtenvragenlijst in te vullen. In bijlage 2 wordt de informatiebrief voor de vakleerkrachten voor de afname van de vakleerkrachtenvragenlijst weergegeven. Deze brief had als doel de vakleerkrachten te informeren over de start en inhoud van de vakleerkrachtenvragenlijst. In deze mail stond ook beschreven wat de einddatum was om de vakleerkrachtenvragenlijst in te vullen. In bijlage 3 wordt weergegeven hoe de vragenlijst voor vakleerkrachten in de praktijk werd afgenomen in websurvey. In bijlage 4 worden de histogrammen van alle schalen van de vakleerkrachtenvragenlijst weergegeven. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 2

10 Hoofdstuk 1 Opbouw van de vragenlijst De theoretische achtergronden van de schalen/items in de vragenlijst voor vakleerkrachten werden al besproken in het rapport over de instrumentontwikkeling van deze vragenlijst (Dockx et al., 2014). Tabel 1 geeft een overzicht van de schalen/items. Bij dit overzicht merken we op dat het thema de perceptie van leerkrachten over de klasgroepen een klasspecifieke vragenreeks is terwijl de andere thema s leerkrachtspecifiek zijn. Concreet houdt dit in dat de vragen van de klasspecifieke vragenreeks meermaals gesteld worden, namelijk per klas waaraan de vakleerkracht wiskunde, Nederlands of Frans geeft. De leerkrachtspecifieke vragen worden daarentegen slechts eenmaal gesteld aan een vakleerkracht. Tabel 1 Overzicht thema s en schalen/items vragenlijst voor vakleerkrachten Thema Hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vorm geven De opvattingen van leerkrachten over hun eigen functioneren De perceptie van leerkrachten over de klasgroepen De mening van leerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s De professionele ontwikkeling van leerkrachten Schaal/item Opvattingen over het leren als actief proces Opvattingen over intelligentie Structuur bieden Autonomie verlenen Jobtevredenheid Emotionele uitputting Doelmatigheidsbeleving Enthousiasme over lesgeven Enthousiasme over het vak Rustige lesgroep Samenhangende lesgroep Studiegerichte lesgroep Opvattingen over inclusief onderwijs Verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen Keuze uit nascholingsactiviteiten Duurtijd Gerichtheid op vakkennis Verbinding met eigen doelen en eerdere activiteiten Communicatie met anderen Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 3

11

12 Hoofdstuk 2 Afnameprocedure vakleerkrachtenvragenlijst februari 2014 De vragenlijst voor vakleerkrachten is een digitale vragenlijst en werd afgenomen door middel van Websurvey (zie instrumentontwikkeling Dockx et al.,2014). Voor elke school werd een aparte vragenlijst voorzien. Elke vragenlijst was aangepast per school zodat de schoolnaam en de klassen behorende tot deze school automatisch in de vragenlijst weergegeven werden. Voor elke school was er dus een aparte weblink. 2.1 Verspreiding van de vragenlijsten De verspreiding van de vragenlijst voor vakleerkrachten gebeurde op volgende wijze. Elke school ontving zijn aparte vragenlijst voor vakleerkrachten waar alle klassen van de betrokken school in stonden. De weblink naar deze vragenlijst werd per verstuurd naar de LiSOcontactpersoon (bijlage 1). In deze stond onder meer informatie over de inhoud van deze vragenlijst en de einddatum van deze vragenlijst. Als bijlage in deze was ook een informatiebrief toegevoegd die de vakleerkrachten dienden te lezen vooraleer de vragenlijst in te vullen (bijlage 2). De LiSO-contactpersoon was verantwoordelijk voor de verspreiding van de weblink en informatiebrief van deze vragenlijst onder de vakleerkrachten wiskunde, Nederlands en Frans. 2.2 Afnameprocedure vakleerkrachtenvragenlijst Wanneer de vakleerkrachten de weblink van de school ontvingen, dienden zij eerst de instructies in het bijgevoegde informatiedocument te lezen (bijlage 2). Vervolgens dienden zij op de weblink te klikken en de instructies vanuit Websurvey te volgen. We beschrijven hier kort de onderdelen die zij moesten doorlopen om de vakleerkrachtenvragenlijst in te vullen: - De vakleerkrachten kregen eerst informatie over het LiSO-project, de vakleerkrachtenvragenlijst zelf, de bescherming van hun privacy, hoe de vragenlijst in te vullen en de contactgegevens van het LiSO-project. - Achtereenvolgens kregen de vakleerkrachten vragen over de thema s hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vormgeven, welke opvattingen hebben leerkrachten over hun eigen functioneren en de mening van leerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s. Alle vragen waren telkens verplicht in te vullen, er konden dus geen vragen open gelaten worden. - Daarna kregen de vakleerkrachten vragen over het thema de professionele ontwikkeling van leerkrachten. De vakleerkrachten dienden hier eerst aan te geven welke nascholingsactiviteiten zij de voorbij 18 maanden volgden. Op basis van de antwoorden hier moesten de vakleerkrachten vervolgens meer informatie geven over elke nascholingsactiviteit. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 5

13 - Vervolgens konden de vakleerkrachten aanduiden of ze wiskunde, Nederlands en/of Frans lesgaven in het eerste jaar. Op basis van de gemaakte keuze kregen de leerkrachten een overzicht van de klassen in het eerste jaar in hun school per vak. De vakleerkrachten dienden hier aan te duiden aan welke klassen zij wiskunde, Nederlands en/of Frans geven. - Vervolgens kregen de v akleerkrachten de klasspecifieke vragenreeks te zien over het thema hoe percipiëren leerkrachten hun klassen. Alle vragen waren hierbij verplicht in te vullen, er konden dus geen vragen open gelaten worden. Voor dit onderdeel werd er per aangeduide klas in het vorige onderdeel een klasspecifieke vragenreeks voorzien. - Vervolgens kregen de vakleerkrachten vragen over hun achtergrondgegevens. Alle vragen waren hierbij verplicht in te vullen, er konden dus geen vragen open gelaten worden. Dit is uitgezonderd de vraag naar hun stamboeknummer, deze was niet verplicht om in te vullen. - Wanneer alle vragen waren ingevuld, werd de optie voorzien om vragen of opmerkingen te schrijven omtrent het LiSO-project of de vakleerkrachtenvragenlijst. Daarna konden de leerkrachten op versturen klikken om al hun antwoorden door te sturen. Er dient hierbij opgemerkt te worden dat de antwoorden reeds werden opgeslagen per afgewerkt onderdeel tijdens het invullen van de vragenlijst. Er moet dus niet noodzakelijk op versturen geklikt worden opdat het LiSO-project de antwoorden van de leerkrachten kan ontvangen. Tevens hebben we hierdoor in de databank ook enkele slechts gedeeltelijk ingevulde vragenlijsten. - Hierna werden de vakleerkrachten bedankt voor hun medewerking, werd het gebruik van de gegevens en de bescherming van de privacy nogmaals kort uitgelegd en werden de contactgegevens van het LiSO-project opnieuw vermeld. Wanneer de afnameperiode was afgelopen, kreeg de LiSO-contactpersoon een bedankingsmail voor de deelname van de vakleerkrachten. In bijlage 3 wordt de vakleerkrachtenvragenlijst weergegeven en wordt er per schermafdruk een uitgebreide toelichting voorzien over het doel en de inhoud van dat onderdeel van de vragenlijst. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 6

14 Hoofdstuk 3 Responsgegevens en afnamedata vakleerkrachtenvragenlijst februari Responsgegevens De totale LiSO-steekproef op 1 februari van het eerste leerjaar secundair onderwijs bestond uit leerlingen in 388 klassen in 51 scholen (bestaande uit 69 instellingsnummers). Binnen de steekproef waren leerlingen in 316 klassen ingeschreven in het eerste leerjaar A en 808 leerlingen in 72 klassen ingeschreven in het eerste leerjaar B. In tabel 2 wordt de steekproef van leerlingen en steekproef van klassen weergegeven. Tabel 2 Steekproef leerlingen februari 2014 Stroom N leerlingen (%) N klassen (%) Eerste leerjaar A (87,35%) 316 (81,44%) Eerste leerjaar B 808 (12,65%) 72 (18,56%) TOTAAL (100%) 388 (100%) Van het totaal aantal scholen in de LiSO-steekproef namen er 47 deel aan de vakleerkrachtenvragenlijst van februari Vier scholen namen dus niet deel aan de afname van de vakleerkrachtenvragenlijst. Deze scholen had op 1 februari 2014 een populatie van 632 leerlingen in 36 klassen. Hiervan behoorden 555 leerlingen in 30 klassen tot het eerste leerjaar A terwijl 77 leerlingen in 6 klassen tot het eerste leerjaar B behoorden. Zo komen we tot de substeekproef voor de vakleerkrachtenvragenlijst die op februari 2014 bestond uit leerlingen in 352 klassen, met leerlingen in 286 klassen in het eerste leerjaar A en 731 leerlingen in 66 klassen in het eerste leerjaar B. In tabel 3 wordt de substeekproef van leerlingen weergegeven terwijl in tabel 4 de substeekproef van het aantal klassen wordt weergegeven. De respons van deze vragenlijst wordt zowel op klasniveau als op leerlingniveau berekend per vak wiskunde, Nederlands en Frans. Een ingediende vakleerkrachtenvragenlijst waarin de vakleerkracht aanduidde wiskunde, Nederlands of Frans te geven aan een specifieke klas wordt als een positieve respons beschouwd op klasniveau voor dit specifieke vak. Is er een positieve respons voor een klas voor een vak, dan is er logischerwijs een positieve respons voor alle leerlingen van de klas voor een vak. In tabel 3 wordt de respons op klasniveau in de substeekproef weergegeven per vak terwijl in tabel 4 de respons op leerlingniveau in de substeekproef wordt weergegeven per vak. We moeten hierbij opmerken dat er voor 1 klas voor wiskunde, 5 klassen voor Nederlands en 8 klassen voor Frans twee ingevulde klasspecifieke vragenreeksen zijn. Er waren immers telkens 2 vakleerkrachten voor de betreffende vakken in deze klassen. Ten gevolge hiervan zijn er in de databank van de vakleerkrachtenvragenlijst 14 entries meer dan de positieve respons die we hier beschrijven op klasniveau. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 7

15 Tabel 3 Responsgegevens op klasniveau voor de vakken wiskunde, Nederlands en Frans N klassen(%) Stroom Substeekproef klasniveau Respons wiskunde (binnen de substeekproef) Respons Nederlands (binnen de substeekproef) Respons Frans (binnen de substeekproef) Eerste leerjaar A 286/316 (90,51%) 220/286 (76,92%) 232/286 (81,12%) 221/286 (77,27%) Eerste leerjaar B 66/72 (91,67%) 50/66 (75,76%) 54/66 (81,82%) 53/66 (80,30%) TOTAAL 352/388 (90,72%) 270/352 (76,70%) 286/352 (81,25%) 274/352 (77,84%) Tabel 4 Responsgegevens op leerlingniveau voor de vakken wiskunde, Nederlands en Frans N leerlingen (%) Stroom Substeekproef leerlingniveau Respons wiskunde (binnen de substeekproef) Respons Nederlands (binnen de substeekproef) Respons Frans (binnen de substeekproef) Eerste leerjaar A 5.024/5.579 (90,05%) 3.806/5.024 (75,76%) 4.111/5.024 (81,82%) 3.892/5.024 (77,47%) Eerste leerjaar B 731/808 (90,47%) 554/731 (75,79%) 606/731 (82,90%) 600/731 (82,08%) TOTAAL 5.755/6.387 (90,10%) 4.360/5.755 (75,76%) 4.717/5.755 (81,96%) 4.492/5.755 (78,05%) 3.2 Afnamedata De leerkrachten/scholen kregen vanaf 4 februari tot en met 25 februari de tijd om de vakleerkrachtenvragenlijst in te vullen. Meestal werd hieraan voldaan, maar in een aantal gevallen werden de vragenlijsten aanzienlijk later ingevuld (tot en met 31 maart). In tabellen 5, 6 en 7 wordt per vak weergegeven voor hoeveel klassen en leerlingen de afnamedatum van 25 februari overschreden werd. De afnamedatum is hierbij steeds de datum waarbij de vragenlijst voltooid werd. Van vragenlijsten die niet werden voltooid, werd de datum gebruikt waarbij de leerkrachten startten met het invullen van de vragenlijst. Voor klassen waarbij meerdere vakleerkrachten de vragenlijst invulden, werd steeds de eerste afnamedatum gebruikt. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 8

16 Tabel 5 Overschrijding uiterste afnamedatum wiskunde Stroom Afname 04/02-25/02 N klassen (%) N leerlingen (%) Afname 26/02-31/03 Afname 04/02-25/02 Afname 26/02-31/03 Eerste leerjaar A 167/220 (75,91%) 53/220 (24,09%) 2.876/3.806 (75,56%) 930/3.806 (24,44%) Eerste leerjaar B 30/50 (60,00%) 20/50 (40,00%) 345/554 (62,27%) 209/554 (37,73%) TOTAAL 197/270 (72,96%) 73/270 (27,04%) 3.221/4.360 (73,88%) 1.139/4.360 (26,12%) Tabel 6 Overschrijding uiterste afnamedatum Nederlands Stroom Afname 04/02-25/02 N klassen (%) N leerlingen (%) Afname 26/02-31/03 Afname 04/02-25/02 Afname 26/02-31/03 Eerste leerjaar A 160/232 (68,97%) 72/232 (31,03%) 2.798/4.111 (68,06%) 1.313/4.111 (31,94%) Eerste leerjaar B 46/54 (85,19%) 8/54 (14,81%) 524/606 (86,47%) 82/606 (13,53%) TOTAAL 206/286 (72,03%) 80/286 (27,97%) 3.322/4.717 (70,43%) 1.395/4.717 (29,57%) Tabel 7 Overschrijding uiterste afnamedatum Frans Stroom Afname 04/02-25/02 N klassen (%) N leerlingen (%) Afname 26/02-31/03 Afname 04/02-25/02 Afname 26/02-31/03 Eerste leerjaar A 161/221 (72,85%) 60/221 (27,15%) 2.832/3.892 (72,76%) 1.060/3.892 (27,24%) Eerste leerjaar B 43/53 (81,13%) 10/53 (18,87%) 509/600 (84,83%) 91/600 (15,17%) TOTAAL 204/274 (74,45%) 70/274 (25,55%) 3.341/4.492 (74,38%) 1.151/4.492 (25,62%) Dit betekent dat er sprake is van een zeer lange periode waarin de vragenlijsten werden ingevuld (van 4 februari tot en met 31 maart). Dit kan de vergelijkbaarheid van de uitkomsten tussen verschillende scholen en klassen in het gedrang brengen. We verwachten immers dat de uitkomsten bij de vakleerkrachtvragenlijsten die na 25 februari werden afgenomen niet meer dezelfde situatie omschrijven als vragenlijsten die tot en met 25 februari werden ingevuld. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 9

17 Het is dan ook cruciaal dat de grote spreiding van afnamedata niet leidt tot een vertekening van de resultaten. Daarom werden alle volgende analyses in dit rapport zowel uitgevoerd met als zonder de vakleerkrachtvragenlijsten die na 25 februari werden ingevuld. Equivalente resultaten werden steeds bekomen en er was geen indicatie van vertekening. Om deze reden worden enkel de resultaten besproken waarbij alle vakleerkrachten opgenomen zijn. In figuur 1 wordt de cumulatieve frequentieverdeling weergegeven van de afnamedata van de klassen behorende tot het leerjaar A over alle vakken. Deze grafiek geeft per dag weer voor hoeveel klassen de vakleerkrachtvragenlijst tot dan toe werden ingevuld. Figuur 1 Cumulatieve frequentieverdeling afnamedata klassen 1A In figuur 2 wordt de cumulatieve frequentieverdeling weergegeven van de afnamedata van de klassen behorende tot het leerjaar B over alle vakken. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 10

18 Figuur 2 Cumulatieve frequentieverdeling afnamedata klassen 1B In tabel 8 worden percentiel 10, percentiel 25, de mediaan, percentiel 75 en percentiel 90 van de afnamedata weergegeven. De percentielen van de afnamedata geven weer op welke datum voor minstens 10%, 25%, 75% of 90% van de klassen een vakleerkrachtenvragenlijst werd ingevuld. De mediaan geeft weer wanneer voor minstens 50% van de klassen een vakleerkrachtenvragenlijst werd ingevuld, deze is dus gelijk aan percentiel 50. Hier zien we dat minstens 50% van de klassen een ingevulde vakleerkrachtenvragenlijst had tussen 06/02 en 27/02. Voor het eerste leerjaar B werd minstens 50% van de vragenlijsten ingevuld tussen 08/02 en 25/02. Minstens 90% van de vragenlijsten van het eerste leerjaar A werd ingevuld tot en met 19/03, terwijl minstens 90% van de vragenlijsten van het eerste leerjaar B werd ingevuld tot en met 14/03. Tabel 8 Verdelingskenmerken afnamedata begin eerste leerjaar A en B P10 P25 P50 P75 P90 Eerste leerjaar A 05/02 06/02 14/02 27/02 19/03 Eerste leerjaar B 05/02 08/02 19/02 25/02 14/03 In de databank van het LiSO-project wordt steeds bijgehouden wanneer de vragenlijst voor een specifieke klas werd voltooid. Deze datum kan dan ook steeds opgenomen worden als variabele. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 11

19

20 Hoofdstuk 4 Statistische kenmerken van items en schalen In de vakleerkrachtenvragenlijst werden verschillende items opgenomen. Elk item meet daarbij een bepaald concept of een bepaalde mening van een vakleerkracht. De meeste items moeten beantwoord worden met een Likertschaal. Wanneer deze items naar hetzelfde concept of dezelfde mening peilen, vormen deze items samen een schaal. Op basis van de antwoorden op de Likertschalen van de items behorende tot een schaal kan een schaalscore berekend worden. Het proces waarbij een schaal wordt opgesteld op basis van verschillende items noemen we schaalconstructie. De schalen worden als volgt berekend: de scores op de verschillende items van een schaal worden opgeteld en vervolgens gedeeld door het aantal items dat tot de schaal behoort. Op deze manier is de maximale (minimale) schaalscore gelijk aan de maximale (minimale) score op één item. Van de individuele items die beantwoord worden met een Likertschaal worden de volgende descriptieve kenmerken besproken: het aantal vakleerkrachten dat geldig antwoordde (N), het gemiddelde (M), de spreiding (standaarddeviatie: SD) en de item-totaalcorrelatie (R it ). De itemtotaalcorrelatie wordt hierbij berekend als de correlatie tussen het item en het totaal van de andere items die tot dezelfde schaal behoren. Van de schaal zelf worden de volgende kenmerken besproken: het aantal vakleerkrachten dat geldig antwoordde (N), het gemiddelde (M), de spreiding (SD), de scheefheid en de Cronbachs alfa. Hoe deze maten geïnterpreteerd dienen te worden, geven we hier weer: - Het aantal vakleerkrachten dat geldig antwoordde (N) dient steeds zo hoog mogelijk te zijn. Een relatief lage respons voor een bepaald item (of bepaalde schaal) wijst op moeilijkheden met dit item (of items behorende tot een schaal). Er moet dan zeer voorzichtig worden omgegaan met de interpretatie van dit item (deze schaal). In deze vragenlijst wijst N bij leerkrachtspecifieke vragen op het aantal leerkrachten dat de vraag beantwoorde. Bij klasspecifieke vragen wijst het op het aantal klassen waarvoor de vraag beantwoord werd. - Een laag of hoog gemiddelde (M) kan wijzen op sociale wenselijkheid. Tevens kan het zijn dat de antwoordtendens duidt op een uitzonderlijke situatie of een zeldzaam gedrag. Een zeer laag of hoog gemiddelde kan echter ook een interessante observatie op zich zijn. Er moet ingedachte gehouden worden dat de meeste items op een Likertschaal van vijf punten bevraagd worden, hierbij is er dus een theoretisch minimum en theoretisch maximum van respectievelijk één en vijf. - De spreiding (SD) is een maat die weergeeft hoe groot de verschillen zijn tussen de antwoorden van de respondenten. In het geval van individuele items beschouwen we een standaarddeviatie kleiner dan één als klein. Items met een extreem gemiddelde hebben vaak ook een lagere spreiding. - De item-totaalcorrelatie (R it ) is de correlatie tussen een item en het totaal van de andere items die tot dezelfde schaal behoren als dat item. Een hoge item-totaalcorrelatie wijst erop dat het item het te meten concept relatief zuiver meet. Een lage hoge item-totaalcorrelatie wijst erop dat het item geen goede meting is van het te meten concept. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 13

21 - De Cronbachs alfa is een maat voor betrouwbaarheid of interne consistentie. Deze wordt berekend op basis van de correlatie tussen de verschillende items van een schaal en de somscore van deze items. Deze maat is sterk verwant aan de item-totaalcorrelatie. Hoe dichter bij 1 de Cronbachs alfa, hoe meer betrouwbaar de schaal is. Hierbij is wat als voldoende betrouwbaar beschouwd wordt grotendeels afhankelijk van de context waarin men de schaal gebruikt. In dit technisch rapport kiezen we ervoor om de meest gangbare cutoff van 0,70 te hanteren om een schaal als voldoende betrouwbaar te beschouwen (Lance, Butts & Michels, 2006). - De scheefheid geeft de mate van afwijking weer van de normale verdeling. Een normale verdeling heeft daarbij de waarde 0, een links-scheve verdeling heeft een negatieve waarde en een rechts-scheve verdeling heeft een positieve waarde. Bij een waarde groter dan +/- 0,5 zeggen we dat de verdeling afwijkt van de normale verdeling. Voor de items waarbij geantwoord dient te worden met een Likertschaal, maar die niet behoren tot een schaal worden enkel het gemiddelde en de standaarddeviatie besproken. Tevens wordt hierbij de relatieve antwoordfrequentie per punt in de Likertschaal weergegeven. Voor items waarbij gekozen moest worden tussen verschillende antwoordcategorieën wordt enkel de relatieve frequentie per antwoordcategorie weergegeven. In sommige gevallen heeft een item dat behoort tot een schaal een tegengestelde betekenis tot de schaal zelf, het item heeft dan een negatieve relatie met zijn schaal. In dit geval werd de schaal steeds geïnverteerd: score 5 wordt score 1, score 4 wordt score 2, score 3 blijft score 3, score 2 wordt score 4 en score 1 wordt score 5. Deze items worden in de tabellen steeds aangeduid met een '(-)'. De descriptieve kenmerken van een item dat een tegengestelde betekenis heeft met zijn schaal worden steeds op de inverse van dit item berekend. In bijlage 4 worden de histogrammen weergegeven van de schalen opgenomen in de vakleerkrachtenvragenlijst. Dit hoofdstuk heeft enkel als doel de technische resultaten en beschrijvende kenmerken van de schalen en items behorende tot de vakleerkrachtenvragenlijst weer te geven. Er worden hierbij dan ook geen verklaringen gegeven over de gevonden resultaten. Hiervoor zijn meer gedetailleerde onderzoeken nodig met bijhorende theoretische kaders en statistische analyses. 4.1 Statistische kenmerken van items en schalen vakleerkrachtenvragenlijst In deze sectie worden de statistische kenmerken van de items en schalen besproken die onderdeel zijn van de vakleerkrachtenvragenlijst Hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vorm geven In de vakleerkrachtenlijst wordt bevraagd hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vorm geven. Er wordt specifieke gevraagd naar de visie van vakleerkrachten over leren, intelligentie, structuur bieden en autonomie ondersteunen. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 14

22 De vakleerkrachten krijgen eerst enkele vragen over hun visie op de manier waarop kennis verworven wordt. Alle items van deze schaal hebben geen extreme gemiddeldes, maar wel steeds kleine spreidingen. Item V001_5 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie (tabel 9). De schaal in zijn geheel heeft een onvoldoende betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 10). Het verwijderen van V001_5 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,62, dit is echter nog steeds onvoldoende betrouwbaar. Het is opvallend dat deze schaal geen goede betrouwbaarheid heeft in deze vragenlijst, aangezien ze als voldoende betrouwbaar werd bevonden in het SiBO-project 1 (Vandenberghe, de Bilde & Van Damme, 2011). Tabel 9 Items leren als actief proces Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V001_1 V001_2 V001_3 V001_4 V001_5 V001_6 Kinderen leren het best door actieve, zelfgekozen exploratie. Kinderen moeten op school ruimte krijgen om zelf dingen uit te zoeken. De leerkracht moet vooral kansen scheppen zodat de kinderen zelf kunnen leren. Leerlingen zouden de criteria waarop hun werk beoordeeld zal worden, mee moeten bepalen. Hoeveel leerlingen leren hangt af van hoeveel voorkennis ze hebben; daarom is het dermate belangrijk om feitenkennis te onderwijzen. (-) Het is beter dat de leerkracht niet de leerlingen beslist welke activiteiten gedaan worden. (-) 384 3,39 0,80 0, ,99 0,57 0, ,99 0,61 0, ,62 0,89 0, ,95 0,90 0, ,53 0,80 0,38 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 10 Schaal leren als actief proces Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Leren als actief proces 384 3,24 0,43 0,05 1,83 4,67 0,57 De vakleerkrachten krijgen vervolgens enkele vragen over hun opvattingen over intelligentie, namelijk over de mate waarin men intelligentie beschouwt als een onveranderbaar gegeven. Alle items van deze schaal hebben geen extreme gemiddeldes, maar wel steeds kleine spreidingen (tabel 11). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en 1 Het SiBO-project is een afkorting voor het project Schoolloopbanen in het Basisonderwijs. Dit project is een longitudinaal onderzoek in Vlaanderen dat werd opgezet om de schoolloopbanen van kinderen doorheen het basisonderwijs te onderzoeken. Dit onderzoek startte in het schooljaar en eindigde in het schooljaar Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 15

23 volgt de normale verdeling (tabel 12). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is vergelijkbaar met het SiBO-project (Vandenberghe et al., 2011). Tabel 11 Items opvattingen over intelligentie Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V002_1 V002_2 V002_3 Slim zijn is een eigenschap van jezelf waar je niet erg veel aan kan veranderen. Je kan wel nieuwe dingen leren, maar je kan niet echt je verstand veranderen. Je bent slim of niet en je kan niet echt veel doen om dit te veranderen ,45 0,87 0, ,95 0,92 0, ,31 0,87 0,72 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 12 Schaal opvattingen over intelligentie Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Opvattingen over intelligentie 384 2,57 0,76 0,52 1,00 5,00 0,82 De vakleerkrachten krijgen ook enkele vragen over de mate waarin men structuur biedt aan de leerlingen. Alle items van deze schaal hebben hoge gemiddeldes en kleine spreidingen (tabel 13). De schaal in zijn geheel heeft een voldoende betrouwbaarheid, een hoog gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 14). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is vergelijkbaar met het SiBO-project (Vandenberghe et al., 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 16

24 Tabel 13 Items structuur bieden Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V003_1 V003_2 V003_3 Wanneer leerlingen de leerstof niet begrijpen, probeer ik een andere aanpak uit. Ik praat met de leerlingen over mijn verwachtingen ten aanzien van hen. Als leerlingen iets niet begrijpen, leg ik het op verschillende manieren uit ,34 0,55 0, ,31 0,62 0, ,38 0,61 0,48 V003_4 Wanneer ik een leerling straf, leg ik altijd uit waarom ,45 0,60 0,39 V003_5 V003_6 Ik probeer duidelijk te zijn tegen de leerlingen over wat ik van hen verwacht. Ik toon de leerlingen verschillende manieren om problemen op te lossen ,57 0,52 0, ,09 0,61 0,42 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 14 Schaal structuur bieden Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Structuur bieden 384 4,36 0,37-0,11 3,00 5,00 0,71 De vakleerkrachten krijgen ook enkele vragen over de mate waarin men erin slaagt op gepaste wijze voldoende ruimte te creëren voor de eigen keuzes van leerlingen. Alle items van deze schaal hebben niet extreme gemiddeldes en kleine spreidingen (tabel 15). De schaal in zijn geheel heeft een voldoende betrouwbaarheid, een niet extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 16). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is iets lager dan in het SiBO-project (Vandenberghe et al., 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 17

25 Tabel 15 Items autonomie verlenen Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V004_1 V004_2 V004_3 V004_4 V004_5 V004_6 V004_7 V004_8 V004_9 V004_10 Ik kan de leerlingen niet de dingen op hun manier laten doen. (-) Het is moeilijk om aan de leerlingen uit te leggen waarom dingen die ze op school leren belangrijk zijn. (-) Bij opdrachten moet ik altijd en herhaaldelijk aan de leerlingen zeggen wat ze moeten doen. (-) Ik kan het mij niet veroorloven de leerlingen al te veel zelf te laten beslissen over hun opdrachten. (-) Ik probeer de leerlingen veel keuzemogelijkheden te geven in opdrachten. Ik laat de leerlingen heel wat beslissingen in verband met hun werk in de klas zelf nemen. Doorgaans bied ik de leerlingen zo weinig mogelijk keuzes aan. (-) Ik moet de leerlingen stap voor stap begeleiden bij hun opdrachten. (-) Ik merk dat ik de leerlingen elke stap moet uitleggen tijdens het maken van opdrachten. (-) Het is beter niet teveel keuzemogelijkheden te geven aan de leerlingen. (-) 384 3,21 0,85 0, ,28 1,00 0, ,42 0,96 0, ,76 0,90 0, ,08 0,84 0, ,80 0,89 0, ,35 0,86 0, ,39 0,87 0, ,49 0,95 0, ,88 0,92 0,52 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 16 Schaal autonomie verlenen Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Autonomie verlenen 384 2,86 0,51-0,08 1,40 4,20 0, De opvattingen van leerkrachten over hun eigen functioneren In de vakleerkrachtenlijst wordt ook gepeild naar de opvattingen van vakleerkrachten over hun eigen functioneren. Er wordt specifieke gevraagd naar hun jobtevredenheid, emotionele uitputting, doelmatigheidsbeleving, enthousiasme over lesgeven en enthousiasme over hun vak. De vakleerkrachten krijgen binnen dit thema eerst enkele vragen over hun jobtevredenheid. 2 items van deze schaal hebben een hoog gemiddelde. Alle items hebben kleine spreidingen (tabel 17). De schaal in zijn geheel is voldoende betrouwbaar, heeft een hoog gemiddelde en volgt een links-scheve Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 18

26 verdeling (tabel 18). De betrouwbaarheid is iets lager dan we zouden verwachten op basis van voorgaand onderzoek (Caprara et al., 2003; Klassen & Chiu, 2010). Tabel 17 Items jobtevredenheid Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V005_1 Ik ben tevreden met mijn job ,08 0,69 0,67 V005_2 Ik ben tevreden met wat ik bereik als leerkracht ,86 0,67 0,43 V005_3 Ik voel mij goed op mijn job ,10 0,75 0,67 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 18 Schaal jobtevredenheid Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Jobtevredenheid 384 4,01 0,58-0,66 2,00 5,00 0,75 De vakleerkrachten krijgen vervolgens enkele vragen over hun mate van emotionele uitputting. Alle items van deze schaal hebben geen extreme gemiddeldes. 6 items hebben wel kleine spreidingen. Item V006_7 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie(tabel 19). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 20). Het verwijderen van V006_7 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,87. De betrouwbaarheid is iets lager dan we zouden verwachten op basis van voorgaand onderzoek (Horn, Taris, Schaufeli & Schreurs, 2004). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 19

27 Tabel 19 Items emotionele uitputting Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V006_1 Ik voel me mentaal uitgeput door mijn werk ,37 0,98 0,71 V006_2 Aan het eind van een schooldag voel ik me leeg ,71 0,98 0,66 V006_3 V006_4 Ik voel me vermoeid als ik s morgens opsta en er weer een werkdag voor me ligt. De hele dag met leerlingen werken vormt een zware belasting voor mij ,30 0,93 0, ,48 1,01 0,55 V006_5 Ik voel me opgebrand door mijn werk ,08 0,91 0,73 V006_6 Ik voel me gefrustreerd door mijn job ,09 0,90 0,67 V006_7 Ik denk dat ik me te veel inzet voor mijn werk ,38 1,02 0,38 V006_8 Ik voel me aan het eind van mijn Latijn ,92 0,85 0,66 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 20 Schaal emotionele uitputting Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Emotionele uitputting 384 2,42 0,68 0,34 1,00 4,75 0,86 De vakleerkrachten krijgen ook enkele vragen over hun mate van positieve doelmatigheidsbeleving. 2 items van deze schaal hebben hoge gemiddeldes. Alle items van deze schaal hebben kleine spreidingen (tabel 21). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 22). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst ligt in de lijn van het SiBO-project (Vandenberghe et al., 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 20

28 Tabel 21 Items doelmatigheidsbeleving Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V007_1 V007_2 V007_3 V007_4 V007_5 V007_6 V007_7 V007_8 V007_9 Ik slaag erin om elke leerling op zijn/haar niveau aan te spreken in de les. Ik slaag er doorgaans in om alle leerlingen belangrijke vorderingen te laten maken. Ik ben in staat om een waaier van onderwijsstrategieën te gebruiken in de klas. Ik slaag er doorgaans in om leerlingen bij te brengen dat leren belangrijk is. Ik slaag erin om ook leerlingen die weinig interesse tonen voor schoolwerk te motiveren. Ik slaag erin om alle leerlingen het gevoel te geven dat ze werkjes en oefeningen goed kunnen maken. Ik slaag erin om de leerlingen de regels te laten naleven in de klas. Ik slaag erin om storend gedrag in de klas onder controle te houden. Ik ben in staat om ook een moeilijke groep leerlingen te hanteren in de klas ,70 0,77 0, ,80 0,60 0, ,72 0,70 0, ,88 0,57 0, ,49 0,67 0, ,84 0,62 0, ,07 0,57 0, ,02 0,62 0, ,86 0,71 0,56 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 22 Schaal doelmatigheidsbeleving Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Doelmatigheidsbeleving 384 3,82 0,42-0,01 2,33 5,00 0,82 De vakleerkrachten krijgen nadien ook enkele vragen over hun mate van enthousiasme over lesgeven. Alle items van deze schaal hebben hoge gemiddeldes en kleine spreidingen (tabel 23). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, een hoog gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 24). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is vergelijkbaar met voorgaand onderzoek (Kunter et al., 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 21

29 Tabel 23 Items enthousiasme over lesgeven Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V008_1 Ik geef met veel enthousiasme les ,32 0,58 0,60 V008_2 Ik hou van lesgeven ,51 0,57 0,70 V008_3 Ik hou er van leerlingen nieuwe dingen aan te leren ,41 0,53 0,56 V008_4 Ik hou er van om om te gaan met leerlingen ,41 0,57 0,57 V008_5 Het is een plezier om les te geven ,25 0,65 0,66 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 24 Schaal enthousiasme over lesgeven Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Enthousiasme over lesgeven 384 4,38 0,45-0,26 3,00 5,00 0,82 De vakleerkrachten krijgen nadien ook enkele vragen over hun mate van enthousiasme over het vak. 4 items van deze schaal hebben hoge gemiddeldes. Alle items van deze schaal hebben kleine spreidingen (tabel 25). De schaal in zijn geheel heeft een voldoende betrouwbaarheid, een hoog gemiddelde en heeft een enigszins links-scheve verdeling (tabel 26). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is vergelijkbaar met voorgaand onderzoek (Kunter et al., 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 22

30 Tabel 25 Items enthousiasme over het vak Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V009_1 Ik ben nog steeds enthousiast over mijn vak ,33 0,62 0,64 V009_2 V009_3 Ik vind mijn vak spannend en probeer dit over te brengen op de leerlingen. Met mijn vak bezig zijn is één van mijn favoriete activiteiten ,09 0,67 0, ,66 0,81 0,49 V009_4 Ik doe mijn vak omdat ik het plezierig vind ,37 0,61 0,64 V009_5 Omdat mijn vak leuk is om te doen, zou ik er niet mee willen stoppen ,05 0,79 0,52 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 26 Schaal enthousiasme over het vak Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Enthousiasme over het vak 384 4,10 0,51-0,41 2,00 5,00 0, De perceptie van leerkrachten over de klasgroepen In de vakleerkrachtenlijst wordt ook bevraagd wat de perceptie is van vakleerkrachten over hun klasgroepen. Er wordt specifiek gepeild naar hoe rustig, samenhangend en studiegericht de klasgroepen ervaren worden. De vakleerkrachten krijgen eerst enkele vragen over de mate waarin de lesgroep als rustig ervaren wordt. Alle items van deze schaal hebben geen extreme gemiddeldes. 2 items hebben een kleine spreiding. Item V010_7 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie (tabel 27). De schaal in zijn geheel heeft een hoge betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 28). Het verwijderen van V010_7 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,92. De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst ligt in de lijn van het SiBOproject en LOSO-project (Vandenberghe et al. 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 23

31 Tabel 27 Items rustige lesgroep Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V010_1 Deze klas is erg rumoerig. (-) 845 3,43 1,15 0,84 V010_2 In deze klas gaat er nogal wat tijd naar orde houden. (-) 845 3,40 1,16 0,81 V010_3 De leerlingen zijn rustig in deze klas ,41 1,05 0,76 V010_4 De leerlingen van deze klas storen mij tijdens de les. (-) 845 3,70 0,98 0,79 V010_5 V010_6 V010_7 Het duurt lang in deze klas vooraleer het rustig genoeg is om met de les te beginnen. (-) In deze klas proberen de leerlingen de leerkrachten af te leiden van de leerstof. (-) De leerlingen van deze klas kijken dikwijls op hun horloge of het nog geen tijd is. (-) 845 3,59 1,08 0, ,75 1,00 0, ,81 0,88 0,51 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 28 Schaal rustige lesgroep Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Rustige lesgroep 845 3,59 0,85-0, ,91 De vakleerkrachten krijgen vervolgens enkele vragen over de mate waarin de lesgroep als samenhangend ervaren wordt. Alle items van deze schaal hebben geen extreme gemiddeldes. 4 items hebben kleine spreidingen. Item V011_5 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie (tabel 29). De schaal in zijn geheel heeft een goede betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 30). Het verwijderen van V011_5 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,86. De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is iets hoger dan in het SiBO-project (Vandenberghe et al. 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 24

32 Tabel 29 Items samenhangende lesgroep Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V011_1 De leerlingen van deze klas kennen elkaar goed ,93 0,63 0,59 V011_2 De leerlingen in deze klas vormen een hechte groep ,46 0,90 0,72 V011_3 De leerlingen van deze klas voelen zich thuis in hun klas ,84 0,71 0,72 V011_4 In deze klas zijn er veel leerlingen die elkaars vriend(in) zijn ,89 0,63 0,67 V011_5 In deze klas zijn er leerlingen die buiten de groep staan. (-) 845 2,92 1,03 0,35 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 30 Schaal samenhangende lesgroep Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Samenhangende lesgroep 845 3,61 0,59-0,02 1,80 5,00 0,80 De vakleerkrachten krijgen ook enkele vragen over de mate waarin de lesgroep als studiegericht ervaren wordt. Alle items van deze schaal hebben geen extreme gemiddeldes, maar kleine spreidingen. Item V012_2 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie(tabel 31). De schaal in zijn geheel heeft een hoge betrouwbaarheid, geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 31). Het verwijderen van V012_2 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,93. De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst is vergelijkbaar met het SiBOproject (Vandenberghe et al. 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 25

33 Tabel 31 Items studiegerichte lesgroep Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V012_1 Iets leren is voor de leerlingen van deze klas erg belangrijk ,56 0,84 0,77 V012_2 De leerlingen van deze klas zoeken zelf het antwoord op vragen die hen bezighouden ,22 0,90 0,61 V012_3 De leerlingen van deze klas leren hun lessen ,62 0,83 0,82 V012_4 V012_5 Toetsen worden in deze klas ernstig voorbereid door de leerlingen. De leerlingen van deze klas doen erg hun best om zoveel mogelijk punten te halen ,53 0,86 0, ,59 0,83 0,84 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 32 Schaal studiegerichte lesgroep Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Studiegerichte lesgroep 845 3,50 0,73-0,35 1,00 5,00 0, De mening van leerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s In de vakleerkrachtenlijst wordt ook bevraagd wat de opvattingen zijn van vakleerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s. Er wordt specifieke gevraagd naar hun opvattingen over inclusief onderwijs en hun verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen. De vakleerkrachten krijgen binnen dit thema eerst enkele vragen over hun hoe positief ze staan tegenover inclusief onderwijs. Alle items van deze schaal hebben niet extreme gemiddeldes, maar wel kleine spreidingen (tabel 33). De schaal in zijn geheel is voldoende betrouwbaar, heeft een niet extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 34). De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst ligt in de lijn van het SiBO-project (Vandenberghe et al. 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 26

34 Tabel 33 Items opvattingen over inclusief onderwijs Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V013_1 V013_2 V013_3 V013_4 V013_5 Leerlingen met specifieke noden doen het in het gewoon onderwijs doorgaans beter dan in het buitengewoon onderwijs. Voor de ontwikkeling van leerlingen met specifieke noden is het beter als ze worden opgevangen in het buitengewoon onderwijs. (-) De opvang van leerlingen met specifieke noden is in hoofdzaak de taak van externe hulpverleningsinstanties. (-) Het is een zinvolle doelstelling om leerlingen minder snel naar het buitengewoon onderwijs te verwijzen. De zorg voor leerlingen met specifieke noden is wel de moeite waard, maar gaat vaak ten koste van de aandacht voor de overige leerlingen. (-) 384 2,83 0,65 0, ,72 0,91 0, ,98 0,86 0, ,93 0,91 0, ,14 0,87 0,45 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 34 Schaal opvattingen over inclusief onderwijs Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Opvattingen over inclusief onderwijs 384 2,72 0,59-0,07 1,00 4,60 0,74 De vakleerkrachten krijgen ook enkele vragen over de mate waarin zij negatief staan tegenover kansarme leerlingen. Alle items van deze schaal hebben niet extreme gemiddeldes, maar kleine spreidingen. Item V014_5 heeft een problematisch lage item-totaalcorrelatie (tabel 35). De schaal in zijn geheel is voldoende betrouwbaar, heeft geen extreem gemiddelde en volgt de normale verdeling (tabel 36). Het verwijderen van V014_5 zou leiden tot een hogere betrouwbaarheid van de schaal tot 0,72. De betrouwbaarheid van deze schaal in deze vragenlijst ligt in de lijn van het SiBO-project (Vandenberghe et al. 2011). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 27

35 Tabel 35 Items verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD R it V014_1 V014_2 V014_3 V014_4 V014_5 V014_6 V014_7 V014_8 V014_9 V014_10 Om realistisch te zijn, moeten de schoolse verwachtingen voor kansarme leerlingen veelal bijgesteld worden. Kansarme ouders nemen minder het initiatief tot contact met de leerkracht of de school. Leerlingen uit kansarme milieus zijn vaak van nature minder intelligent. Leerlingen uit kansarme milieus vertonen vaker moeilijk gedrag. Het onderwijs kan kansarme leerlingen uit de kansarmoede halen. (-) Goed onderwijs kan ervoor zorgen dat leerlingen uit kansarme milieus even goed presteren als andere leerlingen. (-) Kansarme ouders interesseren zich vaak minder voor de schoolloopbaan van hun kind. De school kan niet verantwoordelijk gesteld worden wanneer kansarme leerlingen weinig profiteren van het geboden onderwijs. Leerlingen uit kansarme milieus zijn vaak sneller afgeleid in de klas. Kansarme ouders staan meestal meer wantrouwig tegenover de leerkracht en de school ,85 0,84 0, ,57 0,81 0, ,32 0,89 0, ,19 0,86 0, ,39 0,86 0, ,14 0,69 0, ,34 0,91 0, ,34 0,84 0, ,99 0,90 0, ,01 0,84 0,43 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens Tabel 36 Schaal verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen Schaal N M SD Scheefheid Min. Max. Cronbachs alfa Verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen 384 2,91 0,45-0,12 1,40 4,80 0, De professionele ontwikkeling van leerkrachten In de vakleerkrachtenlijst wordt ook de professionele ontwikkeling van leerkrachten bevraagd. Hierbij wordt eerst nagegaan welke nascholingsactiviteiten werden gevolgd door de leerkracht, vervolgens hoeveel tijd werd gespendeerd aan deze activiteiten, hoe gericht deze activiteiten waren Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 28

36 op vakkennis, hoe sterk verbonden deze activiteiten waren met eigen doelen en eerdere activiteiten en, tot slot, of er gecommuniceerd werd met anderen over deze activiteiten. In tabel 37 zien we dat 72,7% van de nascholingsactiviteiten cursussen/workshops waren en dus het overgrote deel van de nascholingsactiviteiten uitmaken. Ook onderwijsconferenties of seminaries, mentoring en/of observatie en coaching van collega s en deelname aan een netwerk van leraren zijn relatief vaak voorkomende professionaliseringsactiviteiten. Tabel 37 Welke nascholingsactiviteiten werden gevolgd? V015_1 Vraag: Welke van deze nascholingsactiviteiten heeft u het voorbije jaar doorlopen? N % 1 2 Cursussen/workshops (bv. over vakinhoud of methoden en/of andere onderwijsgerelateerde onderwerpen). Onderwijsconferenties of -seminaries (waar leraren en/of onderzoekers hun onderzoeksresultaten presenteren en onderwijsthema s bespreken) , ,7 3 Observatiebezoeken aan andere scholen. 29 7,6 4 Observatiebezoeken aan bedrijven, openbare diensten en andere organisaties. 4 1,0 5 Nascholingsopleidingen in bedrijven, openbare diensten en andere organisaties. 31 8,1 6 Programma dat leidt naar een diploma of certificaat. 11 2, Deelname aan een netwerk van leraren, specifiek opgericht voor de professionele ontwikkeling van leraren. Onderzoek, zelf of in groepsverband opgezet, rond een onderwerp waarin u professioneel geïnteresseerd bent. Mentoring en/of observatie en coaching van collega s, als deel van een formele regeling op school ,7 19 4, ,9 10 Andere (vrij in te vullen) 25 6,5 In tabel 38 zien we dat over de activiteiten heen er een grote spreiding is tussen de tijd die gespendeerd werd aan nascholingsactiviteiten. Wanneer we het interval tussen percentiel 10 en percentiel 90 bekijken zien we dat de leerkrachten in dit interval tussen 3 uur tot 30 uur aan een nascholingsactiviteit spendeerden. Tabel 38 Duurtijd V016 Hoeveel uren spendeerde u het voorbije jaar aan [de aangeduide activiteit]? ( uren) N P10 P25 P50 P75 P90 Min Max In tabel 39 zien we dat de meeste nascholingsactiviteiten de inhoudelijke kennis van de vakken die vakleerkrachten onderwijzen, heeft vergroot. Er zijn echter grote verschillen in de mate waarin de nascholingsactiviteiten de inhoudelijke kennis van de vakleerkrachten vergroot. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 29

37 Tabel 39 Gerichtheid op vakkennis Nr. Item N M SD V018_1 Deze activiteit heeft de inhoudelijke kennis van de vakken die ik onderwijs vergroot ,9% 21,5% 25,0% 38,0% 7,5% 3,16 1,09 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens In tabel 40 staan verschillende items die peilen naar de verbinding van de nascholingsactiviteit met eigen doelen en eerdere activiteiten. Daarbij zien we dat voor de meeste nascholingsactiviteiten de vakleerkrachten van mening zijn dat ze op de eigen doelen voor professionele ontwikkeling aansluiten. Ook is men voor de meeste nascholingsactiviteiten van mening dat ze aansluiten op wat men tijdens zijn of haar professionele ontwikkeling als leerkracht had geleerd. We zien echter dat er grote verschillen zijn in de mate dat de professionaliseringsactiviteiten worden opgevolgd door andere professionaliseringsactiviteiten die verder bouwen op het geleerde. Tabel 40 Items verbinding met eigen doelen en eerdere activiteiten Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item N M SD V019_1 V019_2 V019_3 Deze activiteit sluit aan op mijn eigen doelen voor professionele ontwikkeling als leerkracht. Deze activiteit sluit aan op wat ik had geleerd tijdens mijn professionele ontwikkeling als leerkracht. Na deze activiteit werden er nog andere activiteiten voorzien die verder bouwden op wat ik had geleerd. 4,0% 6,2% 17,1% 61,4% 11,3% 531 3,70 0,89 4,3% 13,0% 25,8% 51,8% 5,1% 531 3,40 0,93 10,2% 29,4% 29,8% 26,4% 4,3% 531 2,85 1,06 Antwoordschaal is een Likertschaal met 5 punten: 1=helemaal oneens; 2=oneens; 3=noch eens, noch oneens; 4=eens; 5=helemaal eens In tabel 40 staan verschillende items die peilen of er gecommuniceerd is met anderen over de professionaliseringsactiviteiten. Daarbij zien we dat de meeste nascholingsactiviteiten na afloop met andere leerkrachten werden besproken, maar slechts in mindere mate met de directie en andere deelnemers van deze activiteit. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 30

38 Tabel 41 Items communicatie met anderen Vraag: Gelieve voor elke stelling aan te geven in hoeverre u het eens bent met de stelling. Denk niet te lang na, maar duid uw eerste idee aan. Nr. Item Ja (%) Nee (%) V017_1 V017_2 V017_3 Heeft u deze activiteit na afloop besproken met andere leerkrachten binnen uw school? Heeft u deze activiteit na afloop besproken met de directie binnen uw school? Heeft u deze activiteit na afloop nog gesproken met andere deelnemers die lesgeven in andere scholen? 475 (89,5%) 56 (10,5%) 257 (48,4%) 274 (51,6%) 170 (32,0%) 361 (68,0%) Antwoordschaal is een ja-nee vraag 4.2 Samenhang tussen schalen vakleerkrachtenvragenlijst februari 2014 Aan de hand van de Pearsons product-moment correlatiecoëfficiënt gaan we de samenhang na tussen de schalen van de vakleerkrachtenvragenlijst (Tabel 42 en tabel 43). We verwachten hierbij dat schalen die een gelijkaardig concept meten sterker zullen samenhangen dan schalen die ongerelateerde concepten meten. De resultaten in dit onderdeel kunnen beschouwd worden als indicaties voor de validiteit van de verschillende schalen. Aangezien verschillende schalen op leerkrachtniveau gemeten zijn en andere schalen op klasniveau tonen we apart een correlatiematrix tussen de schalen op leerkrachtniveau (tabel 42) en een correlatiematrix tussen de schalen op klasniveau (tabel 43). Tabel 42 Correlatiematrix schalen vakleerkrachtenvragenlijst: leerkrachtspecifieke vragen Schaal Leren als actief proces 1 -,19,16,48,12 -,06,10,19,18,26 -,22 2. Opvattingen over intelligentie 1 -,18 -,25 -,18,14 -,11 -,26 -,18 -,15,25 3. Structuur bieden 1,14,19 -,03,41,44,29,07 -,04 4. Autonomie verlenen 1,15 -,15,26,19,14,25 -,22 5. Jobtevredenheid 1 -,59,45,57,58,21 -,11 6. Emotionele uitputting 1 -,23 -,35 -,34 -,25,16 7. Doelmatigheidsbeleving 1,50,43,09 -,12 8. Enthousiasme over lesgeven 1,69,16 -,15 9. Enthousiasme over het vak 1,20 -, Opvattingen over inclusief onderwijs 1 -, Verwachtingen t.a.v. kansarme lln. 1 Correlaties kleiner dan,05 zijn niet significant (alfa=,01) Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 31

39 Tabel 43 Correlatiematrix schalen vakleerkrachtenvragenlijst: klasspecifieke vragen Schaal Rustige lesgroep 1,38,52 2. Samenhangende lesgroep 1,45 3. Studiegerichte lesgroep 1 Correlaties kleiner dan,05 zijn niet significant (alfa=,01) In de correlatiematrices werden de cellen met de hoogste correlaties ( 0,60) grijs gekleurd. Er was maar één correlatie waarbij dit zo was: de correlatie tussen enthousiasme over lesgeven en enthousiasme voor het vak. Dit toont aan dat enthousiasme over lesgeven en enthousiasme voor het vak sterk positief samenhangen. Omdat we geïnteresseerd zijn in de samenhang tussen de verschillende schalen opteren we er ook voor om een principale componentenanalyse uit te voeren op de verschillende schalen. 2 We voeren deze enkel uit op de schalen op leerkrachtniveau, er zijn immers niet genoeg schalen op klasniveau om een zinvolle factoranalyse uit te voeren. We reduceren op leerkrachtniveau de schalen tot 2 componenten omdat deze factoroplossing de inhoudelijk beste oplossing geeft en er sprake is van weinig crossloadings. We hanteren een cutoff van 0,40 als significante loading. De resultaten worden weergegeven in tabel 44, enkel de waarden die absoluut groter zijn dan 0,40 worden weergegeven. Tabel 44 Componentladingen van alle schalen in de vakleerkrachtenvragenlijst Schalen Componenten Enthousiasme over lesgeven, Jobtevredenheid, Enthousiasme over het vak, Doelmatigheidsbeleving, Emotionele uitputting -, Structuur bieden, Autonomie verlenen, Leren als actief proces, Verwachtingen t.a.v. kansarme lln. -, Opvattingen over inclusief onderwijs, Leren als actief proces -,495 Op de eerste component laden de schalen hoog die betrekking hebben op hoe de leerkracht zijn of haar taak ervaart. De schalen enthousiasme (over lesgeven en over het vak), jobtevredenheid, doelmatigheidsbeleving en emotionele uitputting laden dan ook logischerwijs hoog op deze component. Onverwacht laadt structuur bieden ook hoog op deze component. Op de tweede component laden de schalen hoog die betrekking hebben op hoe leerkrachten tegenover het lesgeven staan en tegenover specifieke groepen van leerlingen. De schalen autonomie verlenen, leren als actief proces, verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen, opvattingen 2 We maken hiervoor gebruik van IBM SPSS Statistics principale componentenanalyse met varimax rotatie. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 32

40 over inclusief onderwijs en leren als actief proces laden dan ook logischerwijs hoog op dit component. 4.3 Variantie op leerling-, klas- en schoolniveau Om na te gaan in welke mate we de schaalscores kunnen beschouwen als een kenmerk van de klassen, een kenmerk van de leerkrachten of een kenmerk van de scholen hebben we het percentage variantie op klas-, leerkrachten schoolniveau geschat. Het percentage variantie per niveau voor elke schaal wordt weergegeven in tabel 45. De meeste variantie voor alle schalen van het klasspecifieke onderdeel bevindt zich op klasniveau, vervolgens op leerkrachtniveau en zeer weinig op schoolniveau. Tabel 45 Geschat percentage van de variantie op school-, klas- en leerlingniveau Schaal Percentage variantie per niveau, 2013 School Leerkracht Klas 1. Rustige lesgroep 4,21% 24,68% 71,11% 2. Samenhangende lesgroep 0,00% 24,35% 75,65% 3. Studiegerichte lesgroep 2,80% 9,51% 87,69% De meeste variantie voor alle schalen van het leerkrachtspecifieke onderdeel bevindt zich op leerkrachtniveau. Slechts voor enkele schalen is er een significante hoeveelheid variantie op schoolniveau. Opvallend is dat er voor enkele schalen geen variantie is op schoolniveau. Tabel 46 Geschat percentage van de variantie op school- en leerkrachtniveau Schaal Percentage variantie per niveau, 2013 School Leerkracht 1. Leren als actief proces 9,90% 90,10% 2. Opvattingen over intelligentie 0,00% 100,00% 3. Structuur bieden 0,00% 100,00% 4. Autonomie verlenen 9,51% 90,49% 5. Jobtevredenheid 8,63% 91,37% 6. Emotionele uitputting 3,93% 96,07% 7. Doelmatigheidsbeleving 4,55% 95,45% 8. Enthousiasme over lesgeven 0,00% 100,00% 9. Enthousiasme over het vak 1,89% 98,11% 10. Opvattingen over inclusief onderwijs 6,20% 93,80% 13. Verwachtingen t.a.v., kansarme lln., 3,52% 96,48% Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 33

41

42 BIJLAGEN Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 35

43

44 Bijlage 1 Mail LiSO-contactpersoon Beste school, U vindt hierbij de link naar de vragenlijst voor vakleerkrachten wiskunde, Nederlands en Frans van het 1 ste jaar van het secundair onderwijs. Dit is de link: Gelieve deze link te verspreiden onder de vakleerkrachten wiskunde, Nederlands en Frans van het 1 ste jaar. U kan dit doen door deze mail door te sturen naar de betrokken leerkrachten of door het document in bijlage af te printen en in de postvakjes van de betrokken leerkrachten te leggen. De vragenlijst blijft online tot en met 25 februari De vragenlijst invullen neemt maximaal 30 minuten in beslag en bevat vragen over het klasgebeuren en de klaspraktijk. Het LiSO-project hecht veel belang aan de bescherming van de privacy van alle betrokken personen. Het verzamelen en verwerken van de gegevens gebeurt dan ook in overeenstemming met de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. Wij garanderen dat alle gegevens volledig geanonimiseerd worden door een omzetting in codes. Indien u nog vragen of opmerkingen heeft, mag u ons uiteraard altijd contacteren via info@lisoproject.be. Indien u technische problemen ondervindt bij de vragenlijst, kan u contact nemen met Jonas Dockx op het nummer (10u-17u). Wij bedanken u alvast voor alle inspanningen! Met vriendelijke groeten, Het LiSO-team Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 37

45 Bijlage 2 Informatiebrief vakleerkrachten Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 38

46 LiSO Loopbanen in het Secundair Onderwijs Dekenstraat 2 bus Leuven BETREFT: Vragenlijst voor vakleerkrachten wiskunde, Nederlands en Frans van het 1 ste jaar Beste leerkracht, Uw school engageerde zich voor het onderzoek Loopbanen in het Secundair Onderwijs, kortweg LiSO-project. Dit project wordt gevoerd door het Steunpunt Studie- en Schoolloopbanen van de KULeuven en heeft als doelstelling de schoolloopbanen van leerlingen doorheen het secundair onderwijs te beschrijven en te verklaren. Wij zullen de leerlingen die op dit moment in het eerste jaar in uw school zitten opvolgen totdat zij het secundair onderwijs verlaten. In dit kader werd ook een vragenlijst opgesteld voor de leerkrachten die de vakken wiskunde, Nederlands en Frans geven in het eerste jaar. Hiermee willen wij meer te weten komen over het klasgebeuren. Dit is immers een belangrijk element om een beeld te krijgen van de schoolloopbanen van leerlingen. Het is een online vragenlijst die u via het internet kan invullen. Het invullen van de vragenlijst zal maximaal 30 minuten in beslag nemen. U kan de vragenlijst invullen tot en met 26 februari Om deel te nemen aan de vragenlijst dient u de volgende link in uw browser te openen: [gepersonaliseerde weblink school] Het LiSO-project hecht veel belang aan de bescherming van de privacy van alle betrokken personen. Het verzamelen en verwerken van de gegevens gebeurt dan ook in overeenstemming met de Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. Wij garanderen u dat alle gegevens volledig geanonimiseerd worden door een omzetting van alle gegevens in codes. Indien u meer wilt weten over het LiSO-project verwijzen wij u graag door naar onze website Indien u technische problemen ondervindt bij de vragenlijst, kan u contact opnemen met Jonas Dockx op het nummer (10u-17u). Wij bedanken u alvast voor uw medewerking! Met vriendelijke groeten, Het LiSO-team Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 39

47 Bijlage 3 Vakleerkrachtenvragenlijst februari 2014 De vragenlijst voor vakleerkrachten werd afgenomen door middel van Websurvey. Websurvey is de centrale enquêteservice van de KU Leuven voor het aanmaken, uitvoeren en verwerken van webenquêtes. In de volgende paragrafen beschrijven we de uitwerking van de vragenlijst voor vakleerkrachten binnen Websurvey. In deze paragrafen verwijzen we steeds naar de onderdelen B2.1 tot en met B2.16 die de schermafdrukken van de vragenlijst in Websurvey weergeven. Deze schermafdrukken worden weergegeven op het einde van deze bijlage. We merken op dat alle vragen in deze vragenlijst verplicht waren, uitgezonderd waar anders vermeld. In B2.1 wordt het welkomstscherm weergegeven. Met dit welkomstscherm beogen we globaal vier doelen: het LiSO-project toelichten, het doel van de vragenlijst voor vakleerkrachten weergeven, inlichtingen verstrekken over de bescherming van de privacy en het toelichten van het verloop van de vragenlijst. In B2.2, B2.4, B2.6, B2.8, B2.10. en B2.13 worden tussenschermen weergegeven. Deze schermen hebben als doel om de leerkracht te oriënteren op de komende vragen. Tevens gebruiken we deze tussenschermen om de leerkrachten een indicatie te geven hoever ze reeds in de vragenlijst gevorderd zijn. In B2.3 wordt de vragengroep van thema 1 hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vorm geven gepresenteerd. In deze vragengroep worden de items weergegeven over de concepten leren als actief proces, opvattingen over intelligentie, structuur bieden en autonomie verlenen. De items van deze concepten bestonden uit stellingen die de vakleerkrachten moesten beantwoorden op een vijfpuntenschaal van helemaal oneens tot helemaal eens. De stellingen in deze vragengroep werden op toevallige volgorde weergegeven. In B2.5 wordt de vragengroep van thema 2 de opvattingen van leerkrachten over hun eigen functioneren gepresenteerd. In deze vragengroep worden de items weergegeven over de concepten jobtevredenheid, emotionele uitputting, doelmatigheidsbeleving, enthousiasme over lesgeven en enthousiasme over het vak. De items van deze concepten bestaan uit stellingen die de vakleerkrachten moesten beantwoorden op een vijfpuntenschaal van helemaal oneens tot helemaal eens. De stellingen in deze vragengroep worden op toevallige volgorde weergegeven. In B2.7 wordt de vragengroep van thema 4 de mening van leerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s gepresenteerd. In deze vragengroep worden de vragen weergegeven over de concepten opvattingen over inclusief onderwijs en verwachtingen ten aanzien van kansarme leerlingen. De items van deze concepten bestaan uit stellingen die de vakleerkrachten moesten beantwoorden op een vijfpuntenschaal van helemaal oneens tot helemaal eens. In tegenstelling tot vorige vragengroepen waarbij de stellingen over verschillende concepten heen op toevallige volgorde worden weergegeven, worden de twee concepten in deze vragengroep apart bevraagd. Binnen één concept worden de stellingen wel op toevallige volgorde weergegeven. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 40

48 In B2.9 wordt de vragengroep van thema 4 de professionele ontwikkeling van leerkrachten gepresenteerd. In deze vragengroep wordt eerst de vraag weergegeven welke nascholingsactiviteiten werden gevolgd. Wanneer de respondent één of meer nascholingsactiviteiten aanduidt worden er verschillende zaken bevraagd ober deze nascholingsactiviteit(en). De zaken die bevraagd worden zijn: de duurtijd, de gerichtheid op vakkennis, de verbinding met eigen doelen en andere activiteiten en de communicatie met anderen. Deze zaken worden per nascholingsactiviteit bevraagd (Indien een respondent dus geen nascholingsactiviteit aanduidt, worden er ook geen vragen gesteld). In B2.11 worden twee vragen gesteld. De eerste vraag is welke vakken de respondent lesgeeft: wiskunde, Nederlands en/of Frans. De tweede vraag is in welke klassen de leerkracht deze vakken geeft. De antwoorden op deze twee vragen stellen ons in staat om klasspecifieke vragen te stellen in B12. Indien een leerkracht aan meerdere klassen les geeft, worden de klasspecifieke vragen bijgevolg herhaald. In B2.12 wordt de vragengroep van thema 3 de perceptie van leerkrachten over de klasgroepen gepresenteerd. In deze vragengroep worden de vragen weergegeven over de concepten rustige lesgroep, samenhangende lesgroep en studiegerichte lesgroep. De vragen van deze concepten bestonden uit stellingen die de vakleerkrachten moesten beantwoorden op een vijfpuntenschaal van helemaal oneens tot helemaal eens. De stellingen binnen deze vragengroep werden op toevallige volgorde weergegeven. Omdat deze vragengroep klasspecifiek is wordt deze vragengroep weergegeven per klas waarin de leerkracht wiskunde, Nederlands of Frans lesgeeft (vb. als een leerkracht aan twee klassen wiskunde geeft en drie klassen Frans geeft worden er vijf versies van B12 gepresenteerd in de vragenlijst). In B2.14 wordt de vragengroep gepresenteerd waarin de achtergrondvragen en vragen over de loopbaan van de leerkracht gesteld worden. We merken op dat het nummer van de lerarenkaart geen verplichte vraag was en dit ook duidelijk vermeld werd. In B2.15 wordt de mogelijkheid gegeven aan de respondenten om opmerkingen of vragen over de vragenlijst te schrijven, mochten zij deze hebben. In B2.16 wordt de respondent bedankt voor zijn of haar medewerking aan de vragenlijst. We lichten nog eens kort toe waarvoor deze gegevens gebruikt zullen worden en hoe deze gegevens geanonimiseerd worden. Afsluitend geven we weer waar de respondenten meer informatie kunnen verkrijgen en hoe zij vragen kunnen stellen over het LiSO-project. Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 41

49 B3.1 Welkomstscherm Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 42

50 B3.2 Tussenscherm Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 43

51 B3.3 Hoe leerkrachten over het leren van leerlingen denken en aansluitend de leeromgeving vormgeven Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 44

53 B3.5 Welke opvattingen hebben leerkrachten over hun eigen functioneren Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 46

55 B3.7 De mening van leerkrachten over verschillende onderwijskundige thema s Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 48

57 B3.9 De professionele ontwikkeling van leerkrachten Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 50

59 B3.11 Selectie vakken en klassen Wanneer een klas hier aangeduid wordt krijgt de respondent ook een pagina met klasspecifieke vragen over deze klas (zie B12). Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 52

60 B3.12 Hoe percipiëren leerkrachten hun klassen Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 53

62 B3.14 De professionele ontwikkeling van leerkrachten Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 55

63 B3.15 Opmerkingen en vragen Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 56

64 B3.16 Afsluitscherm Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 57

65 Bijlage 4 Histogrammen schalen In deze bijlage worden de histogrammen weergegeven van de schalen die werden opgenomen in de vakleerkrachtenvragenlijst. Er werd gekozen om een vaste breedte te gebruiken voor de intervallen. De intervalbreedte voor alle histogrammen is hierbij 0,5. Er moet hierbij opgemerkt worden dat het aantal verschillende waarden (de schaalscores) die in principe kunnen voorkomen binnen elk interval niet steeds gelijk is voor de opeenvolgende intervallen. Dit heeft als gevolg dat de histogrammen een discontinu verloop hebben die afhankelijk is van de gekozen intervalbreedte. Dit is dus niet ten gevolge van een discontinuïteit in de onderliggende schaal. De kans op discontinuïteit in het histogram die niet te wijten is aan een discontinuïteit in de onderliggende schaal is groter naarmate de schaal minder items bevat. Histogrammen schalen vakleerkrachtenvragenlijst: 1. Leren als actief proces 2. Opvattingen over intelligentie 3. Structuur bieden 4. Autonomie verlenen 5. Jobtevredenheid 6. Emotionele uitputting 7. Doelmatigheidsbeleving 8. Enthousiasme over lesgeven 9. Enthousiasme over het vak 10. Rustige lesgroep 11. Samenhangende lesgroep 12. Studiegerichte lesgroep 13. Opvattingen over inclusief onderwijs 14. Verwachtingen ten aanzien van kansarmen leerlingen Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 58

66 Technische rapportering vakleerkrachtenvragenlijst 59

Nog meer weergeven