Visie op zorgverbreding, begeleiding en preventie

Transcriptie

1 Visie p zrgverbreding, begeleiding en preventie 1 Het pedaggisch prject als uitgangspunt We willen in de evangelische traditie een pen, menselijke en hartelijke schl zijn die zich laat inspireren dr de figuur van Jezus Christus. Deze waarden meten de leidraad zijn vr ns pedaggisch en didactisch handelen en nze brede zrg vr de leerlingen. Van nature leren we uit nze ervaring en uit nze futen. Leren is immers een nit eindigend prces van vallen en pstaan. Dit gegeven mgen we p schl nit uit het g verliezen. Uiteraard kunnen we het leren niet aan het lutere teval verlaten. We zullen het dan k meten structureren, ndersteunen en begeleiden. Vermits de permanente vrming in nze samenleving steeds belangrijker wrdt, is het ndersteunen van het leerprces een primrdiale pdracht. Hiermee willen we twee delen realiseren: enerzijds dient ieder individu zicht te krijgen p zijn eigen leerprces en anderzijds met het zijn leerprces zelf in handen kunnen nemen. Daarm meten we k het zelfstandig werken en actief leren stimuleren. We dienen k de zin van bjectiviteit en eerlijkheid aan te medigen. Zij met de grndslag vrmen van ieder berdelingsprces ver anderen en iedere reflectie p ns eigen functineren. Z willen we de jngeren begeleiden m p een ethisch en sciaal verantwrde manier keuzes in hun leven te maken. Mensen hebben immers recht p een aangepaste begeleiding in hun persnlijke grei, in het bijznder vr zij die het meilijk hebben. Zeker p schl speelt het werken in grep een belangrijke rl. Dit grepsleven kan zwel bevrderend en remmend werken en prblemen creëren. Het is dan k de pdracht van de schl m de grepsbevrderende factren te stimuleren en z het leerprces te ptimaliseren en het welzijn p schl te verhgen. Enkel dr de handen in elkaar te slaan, kunnen we erin slagen kwalitatief hgstaand nderwijs aan te bieden en leerlingen effectief te ndersteunen en te begeleiden. 2 Kiezen vr zrgverbreding Op schl leveren we zveel als mgelijk inspanningen m de delstellingen van ns nderwijs bij elke leerling te bereiken. Dit zijn de dr de verheid vastgelegde delen en de schleigen delen (vermeld in het leerplan, het pedaggische prject, ). Hierbij willen we de leerlingen in hun diversiteit gelijke kansen bieden m hun talenten maximaal te ntwikkelen. Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

2 Daarm is de hfddelstelling: we begeleiden de leerling ptimaal als lerende mens, rekening hudend met zijn mgelijkheden en inzet, zdat we de studiebevrderende factren maximaliseren en de belemmerende minimaliseren. Een belangrijke randvrwaarde hierbij is dat we bij het uitwerken van initiatieven m deze delstelling te realiseren, er meten vr zrgen m het welbevinden van alle actren z hg mgelijk te huden. Om de hfddelstelling te realiseren kiest de schl vr: het rganiseren van een leerlingvlgsysteem; een lespraktijk die rekening hudt met de verschillen tussen leerlingen; het nemen van maatregelen m ntwikkelings- en leerachterstand te vrkmen en te remediëren; het begeleiden van leerlingen in hun studiekeuzeprces; het aanbieden van ndersteuning bij sci-emtinele prblemen; het bevrderen van de betrkkenheid van uders bij het schlse gebeuren; gerichte vrming en ndersteuning van de leerkrachten, pveders en leerlingenbegeleiders. Vermits nze schl gewn secundair nderwijs aanbiedt, is het belangrijk dat we de zrg z rganiseren dat we enerzijds aandacht willen hebben vr de klas als grep en anderzijds aandacht willen besteden aan elke leerling als individu. We spreken ver dié leerling met dié cmpetenties en dié kwaliteiten. Dit wil zeggen: we gaan m met de diversiteit van leerlingen. Elke leerling is anders. Hiermee rekening huden betekent echter niet dat we aan elke leerling privénderwijs verschaffen De verschillen tussen leerlingen situeren zich p vlgende dmeinen: de persnlijkheidsstructuur (intrvert / extrvert, ); intelligentie (cgnitief, instrumenteel, emtineel); de beginsituatie; de leerstijl; de culturele, scilgische en ecnmische cntext waarin een leerling pgreit; het al f niet hebben van leerstrnissen; het al f niet hebben van ntwikkelingsstrnissen; ingrijpende gebeurtenissen; 3 Preventie is de eerste pijler Vermits in het gewn nderwijs de klasgrtte niet telaat m vr iedere leerling afznderlijk een leertraject p maat uit te werken, vinden we dat preventie de eerste pijler met zijn van nze zrg vr leerlingen. 1 Dit hudt in dat we p schl werken met een vaste intakeprcedure waarbij we aan de hand van een gesprek met de uders en gebruikmakend van de BASO-fiche ns een duidelijk beeld willen vrmen van de leerling als individu. Waar het nuttig is, spelen we bruikbare infrmatie, eventueel aangevuld met cncrete tips, dr naar de klasleerkracht en/f vakleerkrachten. Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

3 In alle andere gevallen bewaren we de verkregen infrmatie m hierp te kunnen terugvallen indien er zich bij een leerling leermeilijkheden vrden. 2 Bij ns pedaggisch-didactisch handelen huden we rekening met de diversiteit bij nze leerlingen. Wie bij zijn lespraktijk rekening hudt met de diversiteit van de leerlingen, levert inspanningen die swies aan àlle leerlingen ten gede kmen. 3 Het is de pdracht van iedere vakleerkracht m vldende tijd uit te trekken m leerlingen duidelijk te maken he de leerlingen de leerstf zelfstandig kunnen verwerken. Cncreet betekent dit, dat aan leerlingen duidelijk maken he een vak met gestudeerd wrden, in de eerste plaats de verantwrdelijkheid is van iedere vakleerkracht. 4 Om leerlingen de mgelijkheid te bieden hun schlwerk ged te plannen, hanteert de schl richtlijnen vr de spreiding van tetsen en huiswerk. 5 We rekenen er k p dat de leerkrachten verntrustende signalen bij hun leerlingen erg snel melden aan de leerlingenbegeleider. Z kunnen we als schl tijdig de ndige ndersteuning bieden als een leerling in een prbleemsituatie terecht kmt f dreigt terecht te kmen. 6 Het systeem van klassenraden rganiseren we vlgens de PDCA-cirkel. Z willen we er vr zrgen dat leerlingen die begeleiding ndig hebben, de gepaste begeleiding krijgen en z lang als dit wenselijk is. 7 De schl wil de leerlingen k sterk begeleiden in hun studiekeuzeprces. Via het riënteringsattest en het riënteringsadvies wil de schl dit keuzeprces ndersteunen. 8 Via systematische bevraging van leerlingen en leerkrachten willen we nagaan he het welbevinden evlueert. 4 Een zrgbrede lespraktijk 4.1 De band met de schlvisie p leren en didactisch handelen Zals in punt 3, 2 aangegeven vindt de schl dat de zrgbrede aanpak in de eerste plaats met vertrekken van een preventieve aanpak waarbij het pedaggischdidactisch handelen van de leerkracht al van meet af aan rekening hudt met de diversiteit in klas. We kiezen dus eerder vr een preventieve zrgverbreding, dan vr een remediërende zrgverbreding. De visie p leren en didactisch handelen sluit hier naadls bij aan. Deze visie luidt: we gelven in de mgelijkheden van de leerlingen en we maken daar als leerkracht gebruik van; in de les wrdt de leeractiviteit van de leerling geptimaliseerd. De leerlingen leren in de eerste plaats in de les; de lesgever structureert en begeleidt het leerprces in functie van de te bereiken delen, zijnde kennis, vaardigheden en attitudes; Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

4 dit vraagt m verschillende aangepaste werkvrmen en aangepaste evaluatievrmen. Vr de lespraktijk betekent dit: - duidelijk gestructureerde lessen (gefaseerd en rekening hudend met het geleidelijkheidprincipe); - een veilige leermgeving creëren (klasmanagement!); - ged gestructureerde brdschema s en ntities; - veelvuldig gebruik van didactische hulpmiddelen (aanschuwelijkheidsprincipe); - van cncreet naar abstract werken; - variatie van werkvrmen m in te spelen p de verschillen tussen leerlingen; leerlingen te mtiveren; vaardigheden te trainen en integratie van kennis te bevrderen; - psitieve bekrachtiging 4.2 D s en Dn ts van een zrgbrede lespraktijk. D s Accepteren - aanvaard de leerling zals hij is en tn begrip als de leerling prblemen heeft. Laat velen dat je gelft in de leerling; - medig de leerling aan als hij/zij het ged det; - tn dat je het psitieve k pmerkt. Stimuleren en begeleiden - mtiveer en leg de nadruk p talenten; - instructies geven: bied instructie (verbaal) stap vr stap aan; geef krte en duidelijke instructie; geef de leerling de instructies p papier (niet enkel dicteren f p het brd nteren); - structureer de leerstf en het leergedrag; - leer kernwrden markeren. Vat de hfdzaken samen f laat een leerling de hfdzaken samenvatten; - gebruik heldere taal en geef duidelijke pdrachten; - leer de leerling hulp te vragen; Dn ts Begeleiding en aanpak - veel tekst laten verschrijven van het brd; - uitsluitend visuele instructies geven f uitsluitend verbale instructie geven; - meerdere pdrachten tegelijk geven; - lange pdrachten geven; - nverwachtse activiteiten, nvrspelbaar gedrag (veranderingen in lesrster, in zitplaatsen in de klas, in leslkalen, tijdig aankndigen). Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

5 Taalgebruik - lange en cmplexe instructie geven; - zeggen: je hebt dit niet geleerd ; Wel: vraag he hij iets gedaan f geleerd heeft ; - vakjargn gebruiken znder de begrippen uit te leggen. Materiaal - teksten met nverzichtelijke lay-ut; - cursus p veel lsse bladen en in verschillende mappen. 5 Begeleiding bij een leerprbleem Leerprblemen is een cntainerbegrip vr leerstrnissen en leermeilijkheden. Tussen deze twee is een duidelijk nderscheid. Leerstrnissen 1 zijn prblemen in het kenvermgen (het vermgen m te kennen) van de leerling, die het leren van lezen, spellen en rekenen belemmeren. Verder hebben deze strnissen weinig f geen invled p het leren in ruimere zin. Enkele aanvullende kenmerken van leerstrnissen zijn: het is een langdurige en hardnekkige strnis; er zijn geen grte belemmeringen p zintuiglijk, lichamelijk f neurlgisch vlak; intelligentie en leervermgen zijn in vldende mate aanwezig; er wrdt vldende inspanning geleverd dr het kind en zijn mgeving; het leren kan in verschillende mate gestrd zijn. Leerstrnissen zijn primaire leerprblemen. De rzaak van de prblemen ligt in de cgnitieve ntwikkeling van het kind. Leermeilijkheden zijn secundaire leerprblemen. Een leerling heeft leermeilijkheden als hij meilijk mee kan p schl. De rzaak kan gelegen zijn in de leerling zelf: - een zintuiglijke handicap, - (neur)mtrische strnis, - emtinele ntwikkelingsstrnis, - intelligentietekrt, - hgbegaafdheid, - f bij de mgeving van de leerling: - belemmerende gezinsfactren, - een slechte didactische aanpak, - belemmeringen in het milieu f de cultuur, - de vriendengrep, - Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

6 Geen enkele leerling is gebaat met een etiket leergestrde, als daar geen handelingsschema aan gekppeld is. Znder stimulerende, cmpenserende, remediërende en/f dispenserende maatregelen (de STICORDI-maatregelen) kunnen deze leerlingen met primaire leerprblemen immers erg meilijk f nmgelijk fungeren in het gewn secundair nderwijs. STICORDI-maatregelen beperken we niet uitsluitend tt leerlingen met leerstrnissen. Ok bij leermeilijkheden die gerelateerd zijn aan ntwikkelingsstrnissen hanteren we k vrmen van STICORDI-maatregelen. Tch zal er veelal een nderscheid zijn in de cncrete aanpak van leerstrnissen en leermeilijkheden. Vermits er vr leerlingen met leerstrnissen en smmige leerlingen met leermeilijkheden buitengewne maatregelen genmen wrden, met de schl er bij de intake ver waken dat de draagkracht van de schl niet verschreden wrdt. Als de schl zich berept p de draagkracht m een leerling niet in te schrijven, dan heeft ze wel de taak m de uders te helpen bij het zeken naar alternatieven. In het kader van leerprblemen is het uitgangspunt van de schl dat iedere leerling met leerprblemen recht heeft p begeleiding. Deze begeleiding zal uiteraard niet vr iedere leerling dezelfde vrm aannemen. Tezelfdertijd verwachten we van de leerling dat hij k zelf verantwrdelijkheid pneemt vr zijn leerprces en studielpbaan. He dit cncreet gestalte met krijgen, hangt af van de leeftijd van de leerling. De schl waakt er k ver m in de mate van het mgelijke en rekening hudend met de leeftijd van de leerling de uders te betrekken bij de begeleiding. Dit laatste hudt in dat er in ieder geval met de uders ver de begeleiding gecmmuniceerd met wrden. Bij de begeleiding van leerprblemen hanteert de schl vlgende principes: - de begeleiding met gericht zijn p het ntwikkelen van zelfredzaamheid bij de leerling; - de begeleiding van leermeilijkheden vr een vak valt in de eerste plaats nder de verantwrdelijkheid van de vakleerkracht; - vr het pstarten en het stpzetten van begeleiding van leerprblemen dr een leerlingenbegeleider hudt de cel leerlingenbegeleiding, SteamTeam genaamd, rekening met de intake-infrmatie, attesten en eventueel adviezen van de begeleidende klassenraad; - de begeleidende klassenraad evalueert de effecten van de begeleiding; - als leermeilijkheden van een leerling ndubbelzinnig te te schrijven zijn aan een verkeerde studiekeuze, dan zal de ndersteuning van die leerling er vrnamelijk p gericht zijn m samen met de leerling en de uders een wijziging in zijn studielpbaan aan te brengen en k mgelijk te maken; - als leermeilijkheden van leerlingen samenhangen met een minder gede f slechte didactische aanpak van een vakleerkracht heeft de directie de pdracht m samen met de leerkracht dit prbleem aan te pakken; de directie kan hierbij een berep den p de vakbegeleider van de DPB; - bij het uitwerken van STICORDI-maatregelen vr leerlingen met leerstrnissen en smmige leermeilijkheden wrdt steeds het advies gevraagd van het CLB en wrden de maatregelen vrgelegd aan de vakleerkrachten; Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

7 - leerkrachten en leerlingenbegeleiders kunnen vr de ndersteuning van hun begeleidingswerk altijd een berep den p het CLB waar de schl mee samenwerkt; - waar ndig werkt de leerlingenbegeleider in samenspraak met het CLB samen met externen. 6 Begeleiding van sci-emtinele prblemen Sms hebben leerlingen te maken met sci-emtinele prblemen. Deze prblemen kunnen hun rzaak vinden p schl (bv. pesten) f buiten de schl (echtscheiding, sterfgeval ). Deze prblemen zijn niet ndzakelijk gekppeld aan leermeilijkheden, maar kunnen wel leiden tt leermeilijkheden. Rekening hudend met de hfddelstelling vindt de schl het dan k vanzelfsprekend m k vr deze leerlingen een pvangnet te vrzien en eventueel begeleiding p te zetten. Vr de begeleiding van leerlingen met sci-emtinele prblemen hanteert de schl vlgende principes: - de fysische en psychische integriteit van de leerling met maximaal beschermd wrden; - het SteamTeam wrdt p de hgte gebracht van het pstarten van de begeleiding van een leerling met sci-emtinele prblemen; - de leerlingenbegeleider infrmeert andere persneelsleden enkel p een need t knw -basis; - bij acute, ernstige en zrgwekkende situaties neemt de leerlingenbegeleider cntact p met de directie; - waar ndig werkt de leerlingenbegeleider in samenspraak met het CLB samen met externen; - leerlingenbegeleiders kunnen vr de ndersteuning van hun begeleidingswerk altijd een berep den p het CLB waar de schl mee samenwerkt. 7 Partners in de begeleiding We kiezen vr een mdel waarbij de schl de brede zrg vr leerlingen p een geïntegreerde wijze rganiseert. In de hiernavlgende afbeelding wrdt dit mdel p een schematische wijze vrgesteld. Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

8 De zrgbegeleiding start niet p het genblik waarbij er iets fut lpt. De zrgbegeleiding start al bij de intake. Vanaf dat mment start het begeleidings- en ndersteuningsprces van iedere leerling. Dit betekent dat het zrgteam de infrmatiestrm ver de leerlingen vanaf de intake verwerken en pvlgen. Dit betekent geenszins dat er vr iedere leerling speciale maatregelen wrden genmen. De eerste pijler van nze zrgverbreding is immers de preventie. De schl en het persneel rganiseren hun rganisatie en klaspraktijk p z een wijze dat we van meet af aan met de diversiteit rekening huden. De klaseigen begeleiding is immers de verantwrdelijkheid van de vakleerkrachten en de klasleerkracht. Slechts in welbepaalde situaties kiezen we vr extra begeleiding en ndersteuning van een leerling. Op welk niveau de begeleiding zich afspeelt, geven we in punt 8 aan. De beslissingsbevegdheid kmt te aan het SteamTeam en wrdt genmen p basis van het leerlingendssier met inbegrip van adviezen van de klassenraad, het CLB, de directie 8 Het zrgniveau De keuze vr een bepaald niveau van zrg is gesteund p de resultaten van de GOKbevraging Niveau van aanpak vakleerkracht vakleerkracht de vakleerkracht + p vraag van de leerkracht eventueel ndersteuning van de klasleraar, een leerlingenbegeleider Vrbeelden SteamTeam raadt aan m Pieter (die dyslexie heeft) geen vrleesbeurten te geven. In de klassenraad blijkt dat Jchem vr mijn vak slecht scrt. Carine is nukkig in mijn lessen. Andere cllega's vinden Carine een vrbeeldige leerlinge. Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

9 de vakleerkracht + p vraag van de leerkracht eventueel ndersteuning van een leerlingenbegeleider f CLBmedewerker Chantal kan grtere studietaken vr Frans niet verzien. Jan heeft last met het leren van Engelse wrdjes. Jeren leest ntzettend meizaam vr Engels. Eline blijkt faalangstig te zijn. Ze is in begeleiding bij een kinderpsychlg. De uders van Eline vragen de schl m vral g te hebben vr haar inspanningen en gede resultaten (die af en te vrkmen) te belnen. de vakleerkracht eventueel gevlgd dr een drverwijzing f vraag naar ndersteuning van een leerlingenbegeleider. de vakleerkracht met ndersteuning van een leerlingenbegeleider Jris huilde vanmrgen in mijn les. De andere leerkrachten weten nergens van. Andreas huilde vanmrgen in mijn les. Zijn m is verleden. Eline blijkt faalangstig te zijn. Ze is in begeleiding bij een kinderpsychlg. De uders van Eline vragen de schl m vral g te hebben vr haar inspanningen en gede resultaten (die af en te vrkmen) te belnen. Uit een screening is gebleken dat Pieter dyslectisch is. De klassenraad stelt vast dat Kim verbaal agressief is tegenver leerlingen en leerkrachten. Bij Pieterjan is het symptm van Asperger vastgesteld: een randvrm van autisme bij nrmaal begaafde kinderen. De schl heeft van de kinderpsychiater enkele aanbevelingen gekregen zals het psitief benaderen en stimuleren van de jngen, het regelmatig nakijken f hij pdrachten begrepen heeft. Karel heeft ADHD. SteamSteam stelt vr dat hij vraan in klas gaat zitten. Tijdens een peride van drie weken wrdt in klas aangeduid f hij al dan niet zijn vinger pstak vr hij iets zei. Omdat Sfie aan dyscalculie lijdt, is een rekenmachine altijd tegelaten. dr de klasleerkracht eventueel gevlgd dr een drverwijzing naar f vraag naar ndersteuning van een leerlingenbegeleider fwel direct dr een leerlingenbegeleider. De klassenraad stelt vast dat Jke gedemtiveerd in de les zit. In de klassenraad blijkt dat Jeri zijn studiewerk en ntspanning niet kan plannen. Hannelre pest een leerling van haar klas. een leerlingenbegeleider f een taalleerkracht met ndersteuning van een leerlingenbegeleider. Jannie heeft last met het instuderen van wrdenschat vr Engels, Frans en Nederlands. Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem

10 een leerlingenbegeleider f de klasleerkracht met ndersteuning van een leerlingenbegeleider. een leerlingenbegeleider Eline is elke keer enrm zenuwachtig vr een tets en presteert vr de meeste vakken lager dan je zu verwachten. Jris is een depressief kind. De psychlg wil hem niet thuis huden. Harmen pest een leerling van een andere klas. een leerlingenbegeleider eventueel gevlgd dr een drverwijzing f vraag naar ndersteuning van het CLB Iemand van het nderhud vertelt in de lerarenkamer dat Natascha in de tiletten geprbeerd heeft haar plsen ver te snijden. Jnas spreekt mij na de les aan: hij ziet het niet meer zitten en spreekt ver zelfmrd. Pieterjan vertnt symptmen die misschien naar autisme neigen: hij vermijdt gcntact, hij kan meilijk sciale cntacten leggen, hij valt regelmatig uit de lucht, scrt laag vr tepassingsvragen, hij is teruggetrkken. Tch is hij verstandelijk niet achter. het CLB Midden september kmt de schl tt de vaststelling dat Aarn een zeer laag IQ heeft en aan autisme lijdt. 9 Zrg vr leerkrachten Kiezen vr zrgverbreding vr leerlingen impliceert k het kiezen vr zrg vr leerkrachten. Deze zrg steunt p de vlgende pijlers: - Een sterk uitgebuwd nthaal en caching van nieuwe leerkrachten; - Investeren in praktijkgerichte vrming van leerkrachten m hen de ndige cmpetenties te laten verwerven i.v.m. mgaan met diversiteit; - Stimuleren van samenwerking tussen leerkrachten zdat ze ndersteuning vinden bij elkaar; - In het CPBW en het LOC p systematische wijze aandacht hebben vr het welbevinden van het persneel; - Het rganiseren van een vangnet vr leerkrachten die het meilijk hebben. 1 De leerstrnissen beslaan drie gebieden:leesstrnissen, strnissen in de taal- f spraakntwikkeling en rekenstrnissen. 2 Y:\5-11 zrgverbreding\gk\c2\05-06\result screening\niveau van zrg.dc Sint-Gdelievecllege Gistel-Eernegem