Leerjaar 4: Lesopbouw en suggesties (incl. bewijzenblad) voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern e: Salarisafrekening lezen en begrijpen Thema 9 Praktijkkern e Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen Overkoepelend doel Soort les De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent Invulschema voor mind map Groepsgesprek; kan starten met M&M kd 2 eigen voorbeeld(en) van de leraar. Voorbereiding op Arbeid (=voa) kd 2 1. Intro les De leerling inventariseert wat zij al weet over het begrip 'salaris' en de salarisafrekening. Zijn er leerlingen die een afschrift van stagevergoeding ontvangen? Laat ze die er dan bij pakken. Maak samen een mind map 2. Info les De leerling leest en rubriceert de gegevens op een salarisafrekening. VSO Kerndoelen VSO Ned. taal 3 VOX leerlijn Nederlands 2.1 Voorbeeld salaris afrekening met toelichtingen voor de 'rubrieken': - naam en adres werkgever - persoonsgegevens werknemer - cao loon, loonschaal e.d. - bruto loon / salaris per maand - premies (voor oudedagvoorziening) - zorgverzekeringsbijdrage - belasting, loonheffing - netto loon / salaris per maand Zet een voorbeeld van een salarisafrekening op het (digi)bord en loop de gegevens één voor één na. De belangrijkste begrippen worden in de volgende lessen achtereenvolgens behandeld. - naam en adres werkgever - naam en adres werknemer - sofi nr. of BSN - loonschaal, trede - cao loon, uurloon - bruto loon, salaris - pensioenpremie VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 1
Thema 9 Praktijkkern e Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen Overkoepelend doel Soort les De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent Oefeningen erbij (bijv. "sleep... naar de (ev. nog premie fpu) juiste plek op de loonstrook"; of o.i.d.) - ZVW-bijdrage (zorgverzekering) - loonheffing - netto loon 3. woordenschat les De leerling breidt de woordenschat uit en gebruikt actief en passief geselecteerde themawoorden 4. info les De leerling vertelt in eigen woorden wat bruto en netto loon is en leest dit af op een (voorbeeld) salaris afrekening. 5. info les De leerling vertelt in eigen woorden wat een cao is en hoe dit tot stand komt. VSOkerndoelen Ned. taal kd 7 VOX leerlijn Nederlands. 4.3 M&M kd 2 oefeningen met de aangegeven woorden. <zie aanwijzingen voor woordenschat oefeningen in de leerlijn Ned. taal> Info tekst met vragen en opdrachten over bruto en netto loon. Info en tips op www.nibudjong.nl Opdrachten: Leerlingen wijzen bruto en netto loon aan op diverse voorbeelden van salaris afrekeningen. - Informatie via info- tekst en website www.nibudjong.nl - vragen en opdrachten over cao's, caolonen. - opdracht om minimum-loon voor eigen Laat de leerlingen oefenen met de aangegeven woorden. sofi nr. of BSN Bruto loon Loonheffing, loonbelasting Netto loon cao loon, uurloon (pensioen)premie ZVW-bijdrage (zorgverzekering) Instructieles Één of enkele opdrachten samen maken, de rest in 2-tallen laten doen. Korte nabespreking. Instructieles - bespreking van de tekst - laat leerlingen info verzamelen op www.nibudjong.nl/ baantjes - opzoeken minimum-loon voor VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 2
Thema 9 Praktijkkern e Overkoepelend doel Soort les Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent leeftijd op te zoeken. eigen leeftijd Bronnen, o.a. www.cnv.nl ;www.fnv.nl 6. taalgebruiksles De leerling benoemt in eigen woorden voor- en nadelen van minimum(jeugd-)lonen. Opdracht: Bedenk (in 2-tallen) argumenten voor en tegen minimum (jeugd-)lonen. Noteer in trefwoorden. Gebruik jullie trefwoorden in de groepsdiscussie. Schriftelijke vragen, bijvoorbeeld: Discussie over minimum (jeugd)lonen Introduceer de vragen. Geef opdracht om in 2-tallen argumenten voor en tegen te verzamelen. 1. Waarom hebben we in Nederland minimum(jeugd) lonen? Verdeel de hele groep in voor / tegen. 2. Wat gebeurt er als werkgevers zich daar niet aan houden? Laat beide groepen hun argumenten voordragen. Weeg de argumenten met de hele groep. Bespreek vervolgens de vragen (zie leerlingmateriaal) en laat leerlingen de antwoorden opschrijven. 7. info les De leerling vertelt in eigen woorden - wat een pensioenpremie is, - waarvoor deze wordt geheven; - wat het nut van premie betalen is voor werknemers. Info + vragen en opdrachten over 'oudedag voorzieningen' zoals pensioen en AOW. Weet- en opzoek-vragen (laat de premies opzoeken op verschillende loonstrookjes) Instructieles - bespreek de informatie uit de tekst - doe de opzoek-opdrachten met de hele groep (aanwijzen premies op VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 3
Thema 9 Praktijkkern e Overkoepelend doel Soort les Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent Discussie-vragen en/of stellingen. loonstrookjes) Opdrachten: leerlingen bedenken argumenten voor en tegen het verplicht premie betalen voor oudedag voorzieningen. - bespreek de opdrachten m.b.t. meningsvorming, argumenten - Leid de groepsdiscussie over vooren nadelen van verplicht premie betalen. 8. info les De leerling vertelt in eigen woorden - wat zorgverzekeringspremie is - waarvoor deze wordt geheven - wat het nut is van verplichte zorgverzekering voor alle burgers van Nederland 9. info les De leerling vertelt in eigen woorden - wat loonbelasting is; - waarvoor deze wordt geheven; - wat het nut van belasting betalen is voor alle burgers van Nederland. 10. info les De leerling - benoemt het verschil tussen 'wit' en 'zwart' werken - legt uit wat de gevolgen van zwart werken kunnen zijn voor de Idem als vorige les; naar nu over zorgverzekeringen. Idem als vorige les, maar nu over loonbelasting Info + vragen en opdrachten over 'zwart' en 'wit' werken en de gevolgen van zwart werken voor de zwartwerker, de werkgever en de samenleving. Idem als vorige les; naar nu over zorgverzekeringen Idem als vorige les, maar nu over loonbelasting Bespreek eerst de informatie uit de tekst en geef instructie over de weet- en opzoek-opdrachten. - bespreek de opdrachten m.b.t. VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 4
Thema 9 Praktijkkern e Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen Overkoepelend doel Soort les 11. taalgebruiksles De leerling vormt een eigen mening (over het verplicht betalen van belasting en premies), kan deze onder woorden brengen en met argumenten onderbouwen. De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent zwartwerker zelf en voor de - Weet- en opzoekvragen meningsvorming, argumenten samenleving. - meningsvormende vragen: leerlingen halen uit de vorige lessen argumenten tegen zwartwerken. Zijn er ook argumenten voor zwartwerken te bedenken? LGO kd 4 Optie 1: Stellingen en discussie- opdrachten Optie 2. Casus voor rollenspel over een situatie waarin een groep zwartwerkers bij controle wordt gesnapt. Zonder paspoort! (komt veel voor in de tuinbouw, bouw,...) Werk de rollen uit voor de een groepje zwartwerkers, de baas en de controlerende ambtenaar. Optie 1. Groepsgesprek over het verplicht betalen van belasting en premies (= wit werken) en over de gevolgen van zwartwerken. Laat de leerlingen hun mening uiten en onderbouwen met feiten en argumenten. Optie 2: Rollenspel Ga hier ook in op de emotionele kant van iedere betrokkene. Wat voel ik (bij controle), wat denk ik? wat doe ik? wat ga ik zeggen? 12. sociale competentieles De leerling voert (in simulatie) een loononderhandeling met een (toekomstige) werkgever. VOX leerlijn Sociale competentie Stappenplan oefeningen Rollenspel - Voorbereiding met stappenplan - Oefening (leerkracht steeds in de rol van werkgever) - nabespreking VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 5
Thema 9 Praktijkkern e Omgaan met geld en consumeren Salarisafrekening lezen en begrijpen Overkoepelend doel De leerling kan een salarisafrekening lezen en begrijpen en kan de redenen voor het verschil tussen bruto en netto salaris in eigen woorden uitleggen. Soort les Lesdoel (in waarneembaar Bron Lesdoel Lessuggesties leerlinggedrag) Voor de leerling Voor de docent 5.4 Algemene procedures rondom het werk 13. assessment De leerling toont d.m.v. een toets aan dat hij een salarisafrekening kan lezen en begrijpen, inclusief de redenen voor het verschil tussen bruto en netto loon. Alle voorafgegane bronnen Instructie voor de toets Nabespreking VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 6
Leerjaar 4: Bewijzenblad voor leerroute A Thema 9: Omgaan met geld en consumeren Praktijkkern e: Salarisafrekening lezen en begrijpen De prestatie: Ik kan een salarisafrekening lezen en begrijpen. Ik kan het verschil tussen bruto en netto loon uitleggen. Naam leerling: Klas/groep: Datum beoordeling: Beoordeeld door: Totaal beoordeling: (plaats X in juiste vak) Opmerking leerling G(oed) 4 ++ V(oldoende) 3 + M(atig) 2 - O(nvoldoende) 1 -- Opmerking leraar VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 7
Opdracht 1 De leerling maakt een kennistoets. Opracht 1. Minimumloon (1 punt per vraag, totaal 4 punten) Iedereen die werkt, heeft recht op minimumloon. a. Wat betekent minimumloon? b. Wat is het minimumloon voor iemand vanaf 23 jaar? TIP Ga naar www.google.nl en tik in 'minimumloon'. Je krijgt dan een link naar een website. Voor docent: bijvoorbeeld http://www.loonwijzer.nl/home/minimumlooncheck/minimum-looncheck-uurloon Op deze website vind je het minimumloon per leeftijd. c. Wat is het minimumloon voor iemand van 18 jaar? d. Noem een voordeel en een nadeel van minimumloon. Voordeel: Nadeel: VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 8
Opdracht 2. Wat staat er op de salarisspecificatie? (1 punt per vraag, totaal 5 punten) Kijk naar de salarisspecificatie van een werknemer. Deze werknemer heeft een 'bijbaantje'. Op de salarisspecificatie is de naam van de werknemer onleesbaar gemaakt. Ook het BurgerServiceNummer (BSN) kun je niet lezen. Dat is voor de bescherming van de privacy van de werknemer. Kijk naar de kolom 'Totalen'. a. Hoeveel verdient de werknemer bruto per maand? b. Welke premies betaalt de werknemer elke maand? c. Wat is het netto salaris van de werknemer? d. Welk bedrag krijgt de werknemer op zijn/haar rekening gestort? e. Wat is het rekeningnummer van de werknemer? VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 9
Opdracht 3. Bruto en netto (1 punt) Het bruto loon is altijd hoger dan het netto loon. Kijk naar de loonstrook in opdracht 2. a. Welke zaken gaan er van het bruto loon af? Opdracht 4. Premies en belastingen (2 punten) Het bruto loon is hoger dan het netto loon. Het verschil tussen bruto loon en netto loon zijn premies en belastingen. a. Waarom betalen werknemers belasting? b. Waarom betalen werknemers premies? NB: Deze opdracht mag ook mondeling gemaakt worden. VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 10
Uitslag kennistoets 'salarisafrekening' Opdracht nummer Te behalen punten Mijn score: 1 4 2 5 3 1 4 2 TOTAAL PUNTEN: 12 = max. score 1-4 punten: onvoldoende 5-7 punten: matig 8-10 punten: voldoende 11-12 punten: goed VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 11
Opdracht 2 Bewijzenblad invullen Kijk naar de beoordelingspunten die de leraar voor je heeft uitgekozen. Hoe heb je het gedaan? Wat vind je er zelf van? Kruis aan. Je kan kiezen tussen: g = goed v = voldoende m = matig o = onvoldoende VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 12
Leerling Weten (=Kennis) g v m o g v m o Ik kan informatie opzoeken en gebruiken Ik kan minimum lonen opzoeken en aflezen uit een tabel. Ik kan een salarisspecificatie lezen en begrijpen. Ik kan het verschil tussen brutoloon en nettoloon uitleggen. Ik kan vertellen wat de volgende woorden betekenen: BSN, bruto loon, loonheffing, loonbelasting, netto loon, cao loon, uurloon, (pensioen)premie, zorgverzekering Leraar Plannen en voorbereiden Ik heb me voorbereid over de onderwerpen van de lessen (o a zwart wit werken, loonbelasting, zorgverzekering etc.) Uitvoeren Ik heb mijn mening gegeven in een gesprek (over betalen van belasting en premies). Ik heb argumenten gegeven voor mijn mening. Werk-, leerhouding Ik heb rustig gepraat in de discussies. Ik heb geluisterd naar de mening en argumenten van anderen. Ik ben respectvol omgegaan met de mening van anderen. Het resultaat Ik heb de toets gedaan. De uitslag is:... Ik heb een bewijzenblad ingevuld en op tijd ingeleverd. VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 13
Opdracht 3 Eindgesprek Het eindgesprek met mijn leraar is gepland op (datum) Tijdens het eindgesprek gaat je leraar het bewijzenblad ook invullen en met je bespreken. Hij zal ook met jou bespreken wat je leuk en niet leuk vond en wat erg goed ging en wat minder goed. Uiteindelijk geeft je leraar jou een totaal beoordeling. Deze informatie wordt toegevoegd aan je portfolio. VOx is ontwikkeld in opdracht van OCW door KPC Groep, SLO en CED-Groep 14