RAADSVOORSTEL Rv. nr.: B&W-besluit d.d.: B&W-besluit nr.: Naam prgramma +nderdeel: Bereikbaarheid (delenplan) Onderwerp: Delenplan Bewegwijzering (na inspraak) Aanleiding: In het Prgramma binnenstad is de ambitie pgenmen m de bewegwijzering te verbeteren. Dit is een inspanning die direct te maken heeft met de bereikbaarheid van de stad. Bezekers meten p een gede en efficiënte manier naar hun bestemming wrden geleid. Hierver is al veel vastgelegd in zwel het Prgramma binnenstad als het Prgramma bereikbaarheid. Bvendien zijn er landelijke afspraken waaraan bewegwijzering met vlden. In de nader uit te werken en vast te stellen Nta bewegwijzering wrdt uitgewerkt wat er ndig is m in Leiden een rbuust, samenhangend en tekmstgericht systeem van bewegwijzering p te zetten dat de verschillende verkeerstrmen bedient. Dat begint met het in beeld brengen welke bestemmingen bewegwijzerd meten wrden, deze zijn in het delenplan mschreven. Omdat veel partijen belang hebben bij een gede bewegwijzering, wrdt het delenplan vr inspraak aangebden. Del: Bijdragen aan de gastvrije stad Leiden. Bezekers meten p een efficiënte manier naar hun bestemming wrden geleid. Dat vraagt m een rbuust, samenhangend en tekmstgerichte bewegwijzering. Het del van het cllegevrstel is: 1. Het vaststellen van het delenplan vruitlpend p de Nta Bewegwijzering Kader: Een aantal eerder genmen besluiten is vergenmen in de Mbiliteitsnta Leiden 20152022. De bereikbaarheid van Leiden met wrden verbeterd, dat vereist naast een gede infrastructuur k een gede geleiding van de verschillende verkeerstrmen (autmbilisten, fietsers en vetgangers) dr de stad naar hun bestemmingen. Bewegwijzering is daarbij een hulpmiddel. De ambitie m de bewegwijzering te verbeteren is vastgelegd als inspanning 61 uit het Prgramma Binnenstad. Stadsvisie: Leiden stad van ntdekkingen Prgramma Binnenstad Prgramma Bereikbaarheid, Leiden bereikbaar uitveringsprgramma 2012-2020 (Er is k vruit geblikt naar de in ntwikkeling zijnde Nta Mbiliteit 2015). Kadernta kwaliteit penbare ruimte 2025 Kaderstellend beleid cmmerciële buitenreclame gemeente Leiden 1
Overwegingen: De bewegwijzering van Leiden is niet pgenmen in nderhudsprgramma s en wrdt daardr niet ged nderhuden, dat wrdt zichtbaar in de inhudelijke kwaliteit en technische staat van de brden en de palen. Het realiseren van de bereikbaarheidsdelstellingen vraagt een aanpassing van de bewegwijzering. Om het systeem p rde te brengen met er een aantal beslissingen wrden genmen: 1. De gemeente legt de ambities met de bewegwijzering vast. Daarvr is het ndzakelijk dat er een uitspraak wrdt gedaan ver welke bestemming wrden bewegwijzerd in het delenplan. De keuze wat wrdt bewegwijzerd is vr het interlkale verkeer vastgelegd. Leiden is nderdeel van het landelijke netwerk en sluit aan p wat hierin gebruikelijk is. Vr de bewegwijzering van het lkale verkeer en de lkale bestemmingen is er een grtere vrijheid. Leiden werkt aan een kwalitatief hgwaardige en ged leesbare penbare ruimte. Het is fysiek niet mgelijk m alle bestemmingen met brden te bewegwijzeren. Daar is fysiek geen ruimte vr. Bvendien kan de weggebruiker niet zveel infrmatie tt zich nemen. Dat maakt een keuze ndzakelijk. Er wrdt gekzen vr de marketing van de stad. De manier waarp de stad zich presenteert is vastgelegd in de stadsvisie (Leiden stad van ntdekkingen). De twee leidende thema s van de stadsvisie: internatinale kennisstad en histrische cultuur geven de bestemmingen die het uitgangspunt vrmen vr de bewegwijzering. 2. In de uiteindelijke nta Bewegwijzering wrdt dit delenplan aangevuld met welke rutes het verkeer in de stad wrdt afgewikkeld. Dit verkeerssysteem met rutes, is vastgelegd in het Prgramma Bereikbaarheid, Nta herijking Fietsrutes en deels in het Prgramma Binnenstad. De in ntwikkeling zijnde Nta Mbiliteit 2015 zal t.z.t. (deels) in de plaats treden van de in het verleden vastgestelde beleidskaders vr bereikbaarheid. De nta Bewegwijzering is vlgend p deze kaderstellende dcumenten. 3. Als de ambities vr de bewegwijzering zijn vastgesteld, wrdt nderzcht waar de bestaande bewegwijzering met wrden aangepast m aan de ambities te vlden. Onderdeel van de uiteindelijke nta Bewegwijzering is dan k een uitveringsplan met bijhrende financieel dekking (investeringen en nderhudsksten) 4. Om ng vrafgaand aan de begrtingscyclus 2016 met een nderbuwde beleidsnta vr de bewegwijzering te kunnen kmen is inventariserend nderzek ndig. Een nderzekspdracht vr de technische uitwerking van het bewegwijzeringssysteem wrdt uitbesteed aan gespecialiseerde bureaus met het verzek een 4-ledig advies uit te brengen; a. een inventarisatie van de bestaande bewegwijzering; b. een verwijzingsplan dat per verkeersstrm uitwerkt wat, wanneer en he bewegwijzerd wrdt; c. een bebrdingsplan dat een technische uitwerking is van het verwijzingsplan en beschrijft he de brden eruit meten zien m te vlden aan vrschriften en leesbaarheid; d. een uitveringsplan dat beschrijft wat wanneer wrdt vervangen f nieuw wrdt geplaatst. Hier ligt een directe relatie met het uitveringsprgramma van het Bereikbaar Leiden en het beheersysteem van Stedelijk beheer. Het nu vaststellen van het delenplan leidt tt duidelijke afbakening van de verplichtingen en service van de gemeente Leiden aan haar weggebruikers. Wildgrei van brden wrdt vrkmen en het delenplan biedt de basis m de uiteindelijke nta Bewegwijzering met uitveringsplan te kunnen realiseren. Financiën: Het vaststellen van het delenplan heeft geen directe financiële cnsequenties. Wel wrden ksten gemaakt m de uiteindelijke Nta Bewegwijzering te realiseren met bijhrende advieswerkzaamheden en uitveringsmaatregelen. De ksten vr de advieswerkzaamheden wrden geschat p 140.000 en wrden gedekt uit Reserve bedrijfsvering planksten. 2
De uiteindelijke investeringsksten vr uitvering wrden inzichtelijk gemaakt bij het pstellen van het uitveringsplan. Op basis van kengetallen en een 1 p 1 vervanging van de huidige bewegwijzering wrden deze ksten p circa 1.100.000 ingeschat. Deze ksten wrden na uitvering van de vrbereidende werkzaamheden nader vastgesteld en wrden meegenmen in het p te stellen investeringsprgramma infrastructuur. Evaluatie: - Inspraak/participatie: In het prces van het pstellen van het delenplan is betrkkenheid van de stadspartners gezcht. Na uitverig verleg is p 27 januari 2015 het Delenplan dr het cllege van B&W vastgesteld m vrijgegeven te wrden vr inspraak. De inspraaktermijn liep van 11 februari 2015 tt 25 maart 2015. In deze peride knden schriftelijke reacties ingediend wrden. Op basis van de binnengekmen inspraakreacties is een Nta van Inspraak pgesteld. Cnfrm de tezegging in de cmmissie LB van 23 juni 2015 zullen we bij de verdere uitrl van het plaatsen van bewegwijzering een klankbrdgrep instellen van persnen die zich kunnen verplaatsen in de cmpleetheid en helderheid infrmatie vr autmbilisten, fietsers, OV gebruikers, vetgangers. Bijgevegde infrmatie: Delenplan (na inspraak) Nta van inspraak 3
RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Leiden: Gezien het vrstel van burgemeester en wethuders (rv.nr. van 2015), mede gezien het advies van de cmmissie. BESLUIT Het Delenplan als nderdeel van de nta bewegwijzering vast te stellen met daarin de vlgende delen en uitgangspunten: Delen: I. meer bezekers, hgere bestedingen en een hgere waardering, Leiden als gastvrije stad; een samenhangend pakket van infrastructurele maatregelen in de tijd, waarmee in 2020 de bereikbaarheidsambitie van betruwbare reistijden van Leiden kan wrden bereikt; II. Uitgangspunten: I. Bewegwijzering wrdt geplaatst vr degenen die de stad niet kennen. Dat zijn meestal de bezekers van buiten de stad; II. Verkeerstrmen wrden met behulp van bewegwijzering gestuurd. Hewel er steeds meer en betere mbiele navigatiesystemen (.a. Leiden App) beschikbaar zijn, hrt een efficiënt bewegwijzeringssysteem tt de basisvrzieningen van een stad. Het draagt bij aan een gastvrije uitstraling, de kwaliteit van de penbare ruimte (leefbaarheid) en de verkeersveiligheid van de stad; III. Wat wrdt bewegwijzerd is een keuze. Vr de interlkale, en smmige lkale bestemmingen is die keuze beperkt mdat Leiden nderdeel is van het grtere landelijke systeem. Waar een keuze is, is de marketing van het prfiel van de kennisen mnumentenstad zals dat is vastgelegd in de stadsvisie het uitgangspunt. IV. Prgramma bereikbaarheid maakt nderscheid in verkeersstrmen en schaalniveaus. De rutes vr de verkeersstrmen verschillen. Dr het verschil in de actieradius wrden vr autmbilisten, fietsers, vetgangers en bten deels andere bestemmingen bewegwijzerd; V. Bezekers kunnen vaak niet vr de deur parkeren. Een samenhangende bewegwijzering leidt bezekers dan k naar de plekken waar zij hun ververmiddel achterlaten. Op deze brnpunten, statins, haltes, garages, stallingen, havens en aanmeerplekken gaat de bezeker ver p de vetgangers bewegwijzering die naar zijn f haar bestemming leidt; VI. De bewegwijzering is duurzaam. Vr bewegwijzering vraagt dat in het huidige tijdsbestek meer dan vraf de bendigde middelen vr het beheer en nderhud van het systeem in beeld brengen en vastleggen. In een tijd waarin gewerkt wrdt aan de zelfsturende aut, ligt dynamisch verkeersmanagement vr de hand. Het is ng te vreg m met zekerheid te zeggen he dit in de praktijk vrm zal krijgen, maar een advies ver de bewegwijzering van Leiden speelt in p deze ntwikkelingen. 2. Op basis van bvenstaande uitgangspunten de vlgende bestemmingen als brnpunten en verwijzingspunten p te nemen vr respectievelijk aut, fietser en vetganger: 4 A.I. De te verwijzen brnpunten vr autmbilisten zijn: - Statin Leiden CS - Busstatin Leiden CS
- Parkeergarage Mrsprt - Parkeerlcatie Garenmarkt - Parkeerlcatie Lammermarkt - Parkeerlcatie Kaasmarkt - Parkeerlcatie Haagwegterrein A.II. Interlkale bestemmingen vr autmbilisten - A4 (met bijvrbeeld Rtterdam, Amsterdam) - A44 (met bijvrbeeld Den Haag, Amsterdam) - N206 (cmbinatie Katwijk, Zetermeer) - N447 (cmbinatie Vrschten) - N11 (cmbinatie Utrecht) A.III. Lkale bestemmingen vr autmbilisten - de universiteit - wiskunde en natuurwetenschappen; - sciale wetenschappen; - geesteswetenschappen rechten en archelgie - Hgeschl Leiden - het Bi Science Park; - LUMC; - het Alrijnland ziekenhuis (ambitie centrumgemeente stedelijke agglmeratie); - Naturalis; - Crpus; - Plitiebureau; - Bedrijventerrein Rseveldtstraat; - Bedrijventerrein De Waard; - Bedrijventerrein Rmburg; - Bedrijventerrein Grenrd; - Bedrijventerrein Westwal; - Bedrijventerrein Lammenschansweg; - Bedrijventerrein Zeterwudseweg; - Bedrijventerrein Merenwijk; - Bedrijventerrein Tussen Rail en Rijn. - Sprtpark Vliet I en II - Sprtcmplex Kikkerplder I en II; - Sprtpark Mrskwartier I en II - Sprtpark Mntgmerystraat - Sprtpark Rmburg - Uitvaartcentrum Rhijnhf - Reginaal winkelcentrum De Luifelbaan - Statin de Vink. B.I. De te verwijzen brnpunten vr fietsers zijn: - Stalling V&D - Stalling Leiden CS - Stalling Leiden Lammenschans 5 B.II. Lkale verwijzingen vr fietsers - de universiteit - wiskunde en natuurwetenschappen; - sciale wetenschappen; - geesteswetenschappen rechten en archelgie; - het Bi Science Park; - Visitrs centre. - Naturalis;
- Crpus; - LUMC; - en Diacnessenhuis; - het Alrijnland ziekenhuis; - Plitie; - het uitvaartcentrum Rhijnhf. C.I. De te verwijzen brnpunten vr vetgangers zijn: - Statin Leiden CS - Busstatin Leiden CS - Parkeergarage Mrsprt - Parkeerlcatie Garenmarkt - Parkeerlcatie Lammermarkt - Parkeerlcatie Kaasmarkt - Parkeerlcatie Haagwegterrein - Afmeerlcatie Rijnsburgersingel; - Afmeerlcatie Zijlprt; - Afmeerlcatie Witte Singel C.II. Lkale verwijzingen vetgangers - het Academie gebuw; - sciale wetenschappen. - geesteswetenschappen rechten en archelgie. - het Rijksmuseum vr Oudheden, - Hrtus Btanicus; - Museum van Vlkenkunde; - De Lakenhal; - Museum Berhaave; - Siebldhuis; - Naturalis - Mlen de Valk; - Erfged Leiden en mstreken; - Pilgrim Archives; - Pilgrim Museum; - de Burcht; - de Pieterskerk; - de Hglandse kerk; - het Stadhuis; - Gravensteen; - Visitr Centre - Rembrandtplaats; - Sterrenwacht; - Mlen de Put; - Zijl- en mrsprt - Stadsgehrzaal; - Leidse Schuwburg; - Theater Ins Blau. - De Nbel; - Lakenhal; - Scheltema. Gedaan in de penbare raadsvergadering van, de Griffier, de Vrzitter, 6
7
B en W-nummer 15.0603; besluit d.d. 30-6-2015 Onderwerp Nta bewegwijzering - Delenplan Besluiten: 1. bij het kennis nemen van de inspraakreacties p het Delenplan als nderdeel van de nta bewegwijzering de beantwrding van deze inspraakreacties vast te stellen; 2. In te stemmen met de naar aanleiding van de beantwrding wel gewijzigde nta waarvan de belangrijkste aanpassingen zijn: - Vr winkelcentra wrdt een uitzndering gemaakt indien deze in de Retail visie als winkelcentrum met reginaal verzrggebied zijn aangemerkt. In dit geval wrdt winkelcentrum Luifelbaan tegevegd als bestemming; - In het delenplan zullen de bedrijventerreinen Lammenschansweg, Zeterwudseweg, Merenwijk en tussen Rijn en Rail wrden tegevegd. Hiermee zijn alle bedrijventerreinen bewegwijzerd. In de uitwerking wrdt uiteindelijk bepaald vanaf welk punt welk terrein bewegwijzerd wrdt. - De reginale sprtparken zullen wrden meegenmen in het Delenplan; - Statin de Vink wrdt tegevegd als brnpunt / bestemming; - De sterrenwacht, Stadsschuwburg, Stadsgehrzaal en theater Ins Blau wrden vergenmen in de vetgangersbewegwijzering. Zijlprt, Mrsprt en de Haven wrden tegevegd, sluit aan bij mnumenten stad; - In plaats van cultuurkwartier wrdt gekzen vr de namen Gebr. De Nbel, Stadsschuwburg, Lakenhal en Scheltema. 3. De raad het vlgende vr te stellen: Het Delenplan als nderdeel van de nta bewegwijzering vast te stellen met daarin de vlgende delen en uitgangspunten: Delen: I. meer bezekers, hgere bestedingen en een hgere waardering, Leiden als gastvrije stad; II. een samenhangend pakket van infrastructurele maatregelen in de tijd, waarmee in 2020 de bereikbaarheidsambitie van betruwbare reistijden van Leiden kan wrden bereikt; Uitgangspunten: I. Bewegwijzering wrdt geplaatst vr degenen die de stad niet kennen. Dat zijn meestal de bezekers van buiten de stad; II. Verkeerstrmen wrden met behulp van bewegwijzering gestuurd. Hewel er steeds meer en betere mbiele navigatiesystemen (.a. Leiden App) beschikbaar zijn, hrt een efficiënt bewegwijzeringssysteem tt de basisvrzieningen van een stad. Het draagt bij aan een gastvrije uitstraling, de kwaliteit van de penbare ruimte (leefbaarheid) en de verkeersveiligheid van de stad; III. Wat wrdt bewegwijzerd is een keuze. Vr de interlkale, en smmige lkale bestemmingen is die keuze beperkt mdat Leiden nderdeel is van het grtere landelijke systeem. Waar een keuze is, is de marketing van het prfiel van de kennisen mnumentenstad zals dat is vastgelegd in de stadsvisie het uitgangspunt. IV. Prgramma bereikbaarheid maakt nderscheid in verkeersstrmen en schaalniveaus. De rutes vr de verkeersstrmen verschillen. Dr het verschil in de actieradius 8
wrden vr autmbilisten, fietsers, vetgangers en bten deels andere bestemmingen bewegwijzerd; V. Bezekers kunnen vaak niet vr de deur parkeren. Een samenhangende bewegwijzering leidt bezekers dan k naar de plekken waar zij hun ververmiddel achterlaten. Op deze brnpunten, statins, haltes, garages, stallingen, havens en aanmeerplekken gaat de bezeker ver p de vetgangers bewegwijzering die naar zijn f haar bestemming leidt; VI. De bewegwijzering is duurzaam. Vr bewegwijzering vraagt dat in het huidige tijdsbestek meer dan vraf de bendigde middelen vr het beheer en nderhud van het systeem in beeld brengen en vastleggen. In een tijd waarin gewerkt wrdt aan de zelfsturende aut, ligt dynamisch verkeersmanagement vr de hand. Het is ng te vreg m met zekerheid te zeggen he dit in de praktijk vrm zal krijgen, maar een advies ver de bewegwijzering van Leiden speelt in p deze ntwikkelingen. 4. Op basis van bvenstaande uitgangspunten de vlgende bestemmingen als brnpunten en verwijzingspunten p te nemen vr respectievelijk aut, fietser en vetganger: 9 A.I. De te verwijzen brnpunten vr autmbilisten zijn: - Statin Leiden CS - Busstatin Leiden CS - Parkeergarage Mrsprt - Parkeerlcatie Garenmarkt - Parkeerlcatie Lammermarkt - Parkeerlcatie Kaasmarkt - Parkeerlcatie Haagwegterrein A.II. Interlkale bestemmingen vr autmbilisten - A4 (met bijvrbeeld Rtterdam, Amsterdam) - A44 (met bijvrbeeld Den Haag, Amsterdam) - N206 (cmbinatie Katwijk, Zetermeer) - N447 (cmbinatie Vrschten) - N11 (cmbinatie Utrecht) A.III. Lkale bestemmingen vr autmbilisten - de universiteit - wiskunde en natuurwetenschappen; - sciale wetenschappen; - geesteswetenschappen rechten en archelgie - Hgeschl Leiden - het Bi Science Park; - LUMC; - het Alrijnland ziekenhuis (ambitie centrumgemeente stedelijke agglmeratie); - Naturalis; - Crpus; - Plitiebureau; - Bedrijventerrein Rseveldtstraat; - Bedrijventerrein De Waard; - Bedrijventerrein Rmburg; - Bedrijventerrein Grenrd; - Bedrijventerrein Westwal; - Bedrijventerrein Lammenschansweg; - Bedrijventerrein Zeterwudseweg; - Bedrijventerrein Merenwijk; - Bedrijventerrein Tussen Rail en Rijn. - Sprtpark Vliet I en II
- Sprtcmplex Kikkerplder I en II; - Sprtpark Mrskwartier I en II - Sprtpark Mntgmerystraat - Sprtpark Rmburg - Uitvaartcentrum Rhijnhf - Reginaal winkelcentrum De Luifelbaan - Statin de Vink. B.I. De te verwijzen brnpunten vr fietsers zijn: - Stalling V&D - Stalling Leiden CS - Stalling Leiden Lammenschans B.II. Lkale verwijzingen vr fietsers - de universiteit - wiskunde en natuurwetenschappen; - sciale wetenschappen; - geesteswetenschappen rechten en archelgie; - het Bi Science Park; - Visitrs centre. - Naturalis; - Crpus; - LUMC; - en Diacnessenhuis; - het Alrijnland ziekenhuis; - Plitie; - het uitvaartcentrum Rhijnhf. C.I. De te verwijzen brnpunten vr vetgangers zijn: - Statin Leiden CS - Busstatin Leiden CS - Parkeergarage Mrsprt - Parkeerlcatie Garenmarkt - Parkeerlcatie Lammermarkt - Parkeerlcatie Kaasmarkt - Parkeerlcatie Haagwegterrein - Afmeerlcatie Rijnsburgersingel; - Afmeerlcatie Zijlprt; - Afmeerlcatie Witte Singel 10 C.II. Lkale verwijzingen vetgangers - het Academie gebuw; - sciale wetenschappen. - geesteswetenschappen rechten en archelgie. - het Rijksmuseum vr Oudheden, - Hrtus Btanicus; - Museum van Vlkenkunde; - De Lakenhal; - Museum Berhaave; - Siebldhuis; - Naturalis - Mlen de Valk; - Erfged Leiden en mstreken; - Pilgrim Archives; - Pilgrim Museum; - de Burcht;
- de Pieterskerk; - de Hglandse kerk; - het Stadhuis; - Gravensteen; - Visitr Centre - Rembrandtplaats; - Sterrenwacht; - Mlen de Put; - Zijl- en mrsprt - Stadsgehrzaal; - Leidse Schuwburg; - Theater Ins Blau. - De Nbel; - Lakenhal; - Scheltema. Perssamenvatting: In het Prgramma binnenstad is de ambitie pgenmen m de bewegwijzering te verbeteren. Dit is een inspanning die direct te maken heeft met de bereikbaarheid van de stad. Bezekers meten p een gede en efficiënte manier naar hun bestemming wrden geleid. Hierver is al veel vastgelegd in zwel het Prgramma binnenstad als het Prgramma bereikbaarheid. Bvendien zijn er landelijke afspraken waaraan bewegwijzering met vlden. In de 1 ste helft van 2015 uit te werken en vast te stellen Nta bewegwijzering wrdt uitgewerkt wat er ndig is m in Leiden een rbuust, samenhangend en tekmstgericht systeem van bewegwijzering p te zetten dat de verschillende verkeerstrmen van bezekers bedient. Dat begint met het in beeld brengen welke bestemmingen bewegwijzerd meten wrden, deze zijn in het delenplan mschreven. Omdat veel partijen belang hebben bij een gede bewegwijzering, is het delenplan vr inspraak aangebden. 11
Gemeente Leiden Nta Bewegwijzering Versie 2.0 22-5-2015 12
Inhudspgave 13
1. Inleiding De ambitie m de bewegwijzering te verbeteren is vastgelegd als inspanning 61 uit het Prgramma Binnenstad. Een betere bewegwijzering met er te bijdragen dat bezekers Leiden hger waarderen en vaker zullen bezeken. Een betere bewegwijzering ligt in het verlengde van de maatregelen van het Prgramma bereikbaarheid* die de bereikbaarheid van de stad vr autmbilisten, fietsers, vetgangers verbeteren. Dr de bestaande infrastructuur beter te benutten, wrden de verschillende verkeersstrmen (aut s, fietsen, vetgangers en bten) p een gede manier dr de stad naar hun bestemming geleid. 1.1 Del Leiden is een gastvrije stad. Bezekers wrden p een efficiënte manier naar hun bestemming geleid Daarvr met de bewegwijzering p rde zijn. Wat daarvr met gebeuren, wrdt beschreven in de in 2015 vast te stellen nta Bewegwijzering. Vruitlpend p deze nta Bewegwijzering wrdt het delenplan aangebden m duidelijkheid te krijgen in wat wel en niet zal wrden verwezen. Del is m inzicht te krijgen in de ttale mvang van de uiteindelijke investering enerzijds en m verdere wildgrei in bebrding te vrkmen anderzijds. Het uiteindelijke bewegwijzeringssysteem met tekmstbestendig, cnsistent en betruwbaar blijven. 1.2 Werkwijze Het vaststellen van het delenplan leidt niet direct tt ingrepen p straat, maar zals gezegd geeft het delenplan de kaders vr de nieuwe nta bewegwijzering. In deze nta bewegwijzering wrdt het gewenste eindbeeld beschreven. Landelijke kaders en eerder vastgesteld gemeentelijk beleid 1 zijn hierbij het uitgangspunt. De bewegwijzering wrdt pgebuwd rnd het verkeerssysteem en de rutering die in het Prgramma bereikbaarheid vr de verschillende verkeerstrmen is vastgesteld. De bestemmingen die in de Stadvisie zijn vastgelegd, wrden per verkeerstrm gecncretiseerd. Separaat aan dit delenplan wrdt de huidige bewegwijzering geïnventariseerd en een financieel- en uitveringsplan gemaakt m tt het uiteindelijke eindbeeld te kmen 1.3 Leeswijzer De pbuw van dit delenplan is deels gebaseerd p de uiteindelijke nta Bewegwijzering. In het eerste stuk wrdt beschreven wat de kaders zijn die dr het landelijke en gemeentelijke beleid wrden gesteld en welke uitgangspunten wrden gehanteerd. Nadat de cntext beschreven is, wrdt uitgewerkt welke bestemmingen wrden bewegwijzerd. Onder het kpje bestemmingen wrdt uitgewerkt wat dit betekent vr de verschillende verkeersstrmen: autmbilisten, fietsers, vetgangers en bten. 1 Zie hiervr paragraaf 2.2. * Nieuwe nta Mbiliteit is reeds in vrbereiding 14
2. Kaders De bewegwijzering vr autmbilisten en fietsers is gebnden aan zwel landelijke als gemeentelijke kaders. Deze wrden krt beschreven. 2.1 Landelijke kaders Om de cnsistentie binnen dit systeem te bewaken is de Natinale Bewegwijzeringsdienst pgericht (NbD). De NbD is actief sinds begin 2013, maar sinds begin 2015 vlledig peratineel. Bij wet is geregeld dat interlkale aut- en fietsbewegwijzering bij de NbD wrdt ndergebracht. Omdat autmbilisten en fietsers gebaat zijn bij een herkenbaar en cnsistent landelijke bewegwijzeringssysteem wrden landelijke afspraken in beginsel gevlgd. In de bewegwijzering vr bten en vetgangers is er meer vrijheid. 2.2 Gemeentelijke Kaders Naast de landelijke kaders vr de bewegwijzering van aut s, fietsen, bten en vetgangers zijn er k kaders die het gevlg zijn van vastgesteld gemeentelijk beleid. De belangrijke kaderstellende stukken vr deze nta zijn: De stadvisie Leiden Stad van Ontdekkingen. De stadsvisie benemt drie hfdbestemmingen vr bezekers: de Leidse Binnenstad, het Bi Science Park en het Statinsgebied. Bvendien legt de stadvisie vast dat Leiden een centrumgemeente is en als zdanig wil functineren binnen de agglmeratie; de Kadernta Bereikbaarheid en de uitwerking daarvan in Bereikbaar Leiden de nta van uitgangspunten vr de uitveringsprgramma, Bereikbaar Leiden uitveringsprgramma 2012-2020 en de Nta herijking fietsrutes. In de Kadernta en de uitwerking ervan wrden de rutes getekend vr de verschillende verkeersstrmen in en dr de stad; het Prgramma Binnenstad en de uitwerking daarvan in de deel-structuurvisie Verder met de Binnenstad. In deze dcumenten wrden de plekken benemd waar bezekers hun ververmiddel verlaten en vetgangers wrden; de zgenaamde brnpunten 2. Op deze plekken met het ene bewegwijzeringssysteem, bijvrbeeld dat vr de aut, aansluiten p het systeem vr vetgangers. De dcumenten die in pdracht van het prgramma Binnenstad zijn vervaardigd en vastgesteld m de kwaliteit van de penbare ruimte te verbeteren: Kadernta kwaliteit penbare ruimte. Hierin is vastgelegd dat gewerkt wrdt aan een rustige samenhangende en kwalitatief hgwaardige penbare ruimte, nder andere dr standaardisering. Het aantal bjecten in de penbare ruimte met tt een minimum wrden teruggebracht. Kaderstellend beleid cmmerciële buitenreclame gemeente Leiden. Hierin is vastgelegd dat cmmerciële partijen niet in het reguliere bewegwijzeringsysteem wrden pgenmen. In dit verband is k mtie RV 12.0056 impuls kwaliteit penbare ruimte Binnenstad relevant. Hierin stelt de raad dat de prachtige histrische binnenstad verdwijnt achter een wud van palen en brden en dringt er p aan nndige brden weg te halen. Met dat in het achterhfd is er alle reden m te streven naar een sber en rbuust systeem en het aantal brden en palen, en dus het aantal bestemmingen, zveel mgelijk terug te dringen. 2.3 Uitgangspunten Naast bvengenemde kaders zijn er ng een aantal uitgangpunten. Bewegwijzering wrdt geplaatst vr degenen die de stad niet kennen. Dat zijn meestal de bezekers van buiten de stad; Verkeerstrmen wrden met behulp van bewegwijzering gestuurd. Hewel er steeds meer en betere mbiele navigatiesystemen (.a. Leiden App) beschikbaar zijn, hrt een efficiënt bewegwijzeringssysteem tt de basisvrzieningen van een stad. Het draagt bij aan een gastvrije uitstraling, de kwaliteit van de penbare ruimte (leefbaarheid) en de verkeersveiligheid van de stad; Wat wrdt bewegwijzerd is een keuze. Vr de interlkale, en smmige lkale bestemmingen is die keuze beperkt mdat Leiden nderdeel is van het grtere landelijke systeem. Waar een keuze is, is 2 Brnpunten zijn: garages, fietsenstallingen, HOV-knppunten en haltes en de havens. 15
de marketing van het prfiel van de kennis- en mnumentenstad zals dat is vastgelegd in de stadsvisie het uitgangspunt. Prgramma bereikbaarheid maakt nderscheid in verkeersstrmen en schaalniveaus. De rutes vr de verkeersstrmen verschillen. Dr het verschil in de actieradius wrden vr autmbilisten, fietsers, vetgangers en bten deels andere bestemmingen bewegwijzerd; Bezekers kunnen vaak niet vr de deur parkeren. Een samenhangende bewegwijzering leidt bezekers dan k naar de plekken waar zij hun ververmiddel achterlaten. Op deze brnpunten, statins, haltes, garages, stallingen, havens en aanmeerplekken gaat de bezeker ver p de vetgangers bewegwijzering die naar zijn f haar bestemming leidt; De bewegwijzering is duurzaam. Vr bewegwijzering vraagt dat in het huidige tijdsbestek meer dan vraf de bendigde middelen vr het beheer en nderhud van het systeem in beeld brengen en vastleggen. In een tijd waarin gewerkt wrdt aan de zelfsturende aut, ligt dynamisch verkeersmanagement vr de hand. Het is ng te vreg m met zekerheid te zeggen he dit in de praktijk vrm zal krijgen, maar een advies ver de bewegwijzering van Leiden speelt in p deze ntwikkelingen. Ok de keuze van bestemmingen draagt bij aan de duurzaamheid van het systeem. Als bestemmingen snel wisselen vraagt dat m aanpassingen van het bewegwijzeringssysteem. Dat brengt niet alleen ksten met zich mee maar, bij een samenhangende bewegwijzering, k m een inhudelijke tets p de cnsistentie van het systeem. 2.4 Huidige situatie In Leiden bestaan verschillende bewegwijzeringssystemen naast elkaar. Naast de ngeveer 750 ANWBwegwijzers vr autmbilisten en fietsers (225) staan er ngeveer 440 brden vr de teristische wandelrute dr de stad, de Leidse Lper. Bvendien is er de bewegwijzering vr slepen, de universiteit, htels, recreatiegebieden en campings. Het geheel wrdt gecmpleteerd dr het dynamische Parkeer infrmatiesysteem (Pris) met 87 brden, 24 infrmatiebrden p bedrijventerreinen en brden van de fietsknppuntenrutes. Er is weinig samenhang tussen de verschillende systemen. Bvendien heeft het ntbreken van een inhudelijk afwegingskader tt een wildgrei geleid van brden en bestemmingen binnen de verschillende systemen zelf. Er zijn plekken waar de brden van deels verlappende systemen elkaar verdringen. Ok inhudelijk klpt het systeem niet meer. Er is weinig cnsistentie bij de bewegwijzering van bestemmingen. Opvattingen ver bewegwijzering lpen dr elkaar en er zijn grte verschillen tussen de stijlen van de letters en pictgrammen p de brden. Znder inhudelijk afwegingskader is er geen rem p het tevegen van brden en ntbreekt een ijkpunt m het systeem te kunnen saneren. 2.5 Beheer De huidige bewegwijzering vr autmbilisten, fietsers en vetgangers gt verwaarlsd. Het technische en functinele nderhud is matig tt slecht. Terwijl er brden en palen bijkwamen, is er sinds 2004 geen regulier structureel nderhud meer aan de bewegwijzering gepleegd en zijn de financiën niet meegegreid met de tename in palen en brden. In de nta Bewegwijzering wrdt een vrstel vr structurele dekking gedaan. 16
3. Bestemmingen Op basis van de eerder genemde kaders en uitgangspunten wrdt vr de bewegwijzering van Leiden een samenhangend, rbuust, lgisch en ged in de penbare ruimte ingepast systeem vrzien dat gericht is p bezek aan het centrum. Het Bi Science park, de universiteit en het statinsgebied zijn eveneens belangrijke bestemmingen en wrden bewegwijzerd. Uiteraard past dit systeem in het landelijke netwerk en wrdt het drgaand verkeer ged gefaciliteerd. Net z vanzelfsprekend is het dat bezekers na hun bezek p een efficiënte manier de stad weer verwezen wrden naar de tegangswegen tt de stad. Niet alle bestemmingen in Leiden kunnen met hetzelfde verversmiddel wrden bereikt. Het bewegwijzeringssysteem speelt hierp in. Bij het vaststellen van de bestemmingen wrdt dat nderscheid per verkeersstrm uitgewerkt. 3.1 Brnpunten (binnenstad Leiden) Binnen het cncept dat bezekers niet vr de deur parkeren, maar in een parkeervrziening, stalling, f afmeren in een haven, betekent het vr alle verkeersstrmen dat de brnpunten de bestemming zijn die tegang tt de stad geven. Van buiten de gemeente wrdt Leiden verwezen, binnen de gemeentegrens zveel mgelijk Centrum en vanaf daar een verwijzing naar de brnpunten. Op het brnpunt maakt de bezeker kennis met de stad. Het is belangrijk dat dit gastvrij gebeurt. Bij de parkeervrziening begint de lprute van de vetgangers de stad in. De lprute wrdt ndersteund dr de bewegwijzering vr vetgangers en een fysieke inrichting. De te verwijzen brnpunten zijn: Statin Leiden CS Busstatin Leiden CS Parkeergarage Mrsprt Parkeerlcatie Garenmarkt Parkeerlcatie Lammermarkt Parkeerlcatie Kaasmarkt Parkeerlcatie Haagwegterrein 3.2 Autmbilisten: interlkale bestemmingen De wijze waarp de interlkale bestemmingen vr het autverkeer wrden bewegwijzerd, is sterk aan regels gebnden vanwege de verkeersveiligheid, leesbaarheid en lgica. Er is een strikte indeling waarbij van grf naar fijn wrdt gewerkt. Naar verwachting zal de Natinale Bewegwijzeringsdienst hier vanaf 2015 een grtere rl gaat spelen. Te denken valt aan verwijzingen naar de strmwegen eventueel in cmbinatie met een bijhrende grte plaats: A4 (met bijvrbeeld Rtterdam, Amsterdam) A44 (met bijvrbeeld Den Haag, Amsterdam) N206 (cmbinatie Katwijk, Zetermeer) N447 (cmbinatie Vrschten) N11 (cmbinatie Utrecht) Dr met wegnummers te werken is het mgelijk met minder (grte) brden te werken. 3.3 Autmbilisten: lkale bestemmingen Vr autmbilisten wrdt de keuze gemaakt vr een systeem dat vanaf de A4 en de A44 verwijst naar de brnpunten. In een systematiek waarbij de bezeker niet vr de deur parkeert zijn dat altijd de parkeervrzieningen. In de uitwerking rekening huden met het dynamische Parkeer Infrmatie Systeem (PRIS) en waar ndig cmbineren. De marketing van de kennisstad betekent k dat vr de autmbilist wrdt bewegwijzerd: de universiteit - wiskunde en natuurwetenschappen; - sciale wetenschappen; - geesteswetenschappen rechten en archelgie Hgeschl Leiden het Bi Science Park; Ziekenhuizen 17
Ok de ziekenhuizen (veel incidenteel bezekers en regi functie) wrden bewegwijzerd: LUMC; het Alrijnland ziekenhuis (ambitie centrumgemeente stedelijke agglmeratie) Musea Met reginale f landelijke functie: Naturalis; Crpus. De andere musea zijn alleen vr vetgangers bereikbaar en wrden verwezen vanaf de brnpunten. Hulpdiensten Plitiebureau. Bedrijventerreinen De bedrijventerrein wrden bewegwijzerd mdat dit aansluit bij het landelijke systeem waarbij de grtere bedrijventerreinen k vanuit de interlkale bewegwijzering wrden aangegeven. Ok is het beter vr het milieu en de verkeersveiligheid. Zekende vrachtwagencmbinaties zrgen vr een nndige uitstt van CO 2 en fijnstf, bvendien zijn ze erg gevaarlijk als ze meten keren f terugsteken. Het gaat dan m: Rseveldtstraat; De Waard; Rmburg; Grenrd; Westwal; Lammenschansweg; Zeterwudseweg; Merenwijk; Tussen Rail en Rijn. Sprtterreinen De Sprtcmplexen waar meerdere vrzieningen aanwezig zijn en waar veelal bezekers van buiten de regi kmen zullen p de lkale bewegwijzering (strkenbrden) wrden bewegwijzerd. Het gaat dan m: Sprtpark Vliet I en II Sprtcmplex Kikkerplder I en II; Sprtpark Mrskwartier I en II Sprtpark Mntgmerystraat Sprtpark Rmburg Overige: het uitvaartcentrum Rhijnhf, (Grtere uitvaartfaciliteiten hebben een reginale functie) Reginaal winkelcentrum De Luifelbaan Statin de Vink Uiteraard wrden bezekende autmbilisten na hun bezek p een duidelijke en efficiënte manier teruggeleid naar de prten van de stad. 3.4 Interlkale bestemmingen vr fietsers Ok bij de fietsers is de bewegwijzering er vr bezekers. Het vaste wn-werkverkeer is bekend met de mgelijke rutes en maakt daarin dagelijks zijn f haar keuze. De wegwijzers vr de interlkale bestemmingen staan er vr de dagjesmensen, bewners van de stad die er incidenteel met de fiets p uit trekken en vr de lange afstandsfietsers die dr Leiden meten vanwege de bruggen ver de Rijn f Vliet. Beide grepen willen z efficiënt, cmfrtabel, veilig mgelijk en bij vrkeur k een beetje mi, dr de stad naar buiten wrden geleid. Daarvr wrdt gebruik gemaakt van de utilitaire fietswegwijzers en de fietsknppunten rutes. De fietsknppuntenrutes zijn in beheer bij Hlland Rijnland en vallen buiten deze nta. Net als bij aut s is de interlkale bewegwijzering vr fietsers gebnden aan afspraken. Vral zal wrden ingezet p het versterken van de zes reginale fietscrridrs. Wel is het mgelijk verwijzingen naar het centrum / brnpunten en een aantal lkale bestemmingen p te nemen. De pzet zal hetzelfde zijn als vr 18
de aut, dus van buiten de gemeente wrdt Leiden verwezen, binnen de gemeentegrens zveel mgelijk Centrum en vanaf daar een verwijzing naar de brnpunten. Brnpunten / stallingen Stalling V&D Stalling Leiden CS Stalling Leiden Lammenschans 3.5 Lkale bestemmingen vr fietsers Een bewegwijzering vr de lkale bestemmingen is gericht p de bezekers van de stad. Hierbij wrdt vr fietsers dezelfde pbuw gehanteerd als vr de aut s. Vanuit de invalwegen wrden fietsers naar de belangrijke bestemmingen gewezen. De marketing van de kennisstad betekent k dat vr de fietser wrdt verwezen: de universiteit - wiskunde en natuurwetenschappen; - sciale wetenschappen; - geesteswetenschappen rechten en archelgie Hgeschl Leiden het Bi Science Park; Tt de hfdbestemmingen die k bewegwijzerd wrden vr fietsers behrt het: Visitrs centre. Musea Vanwege hun perifere ligging ten pzichte van het centrum wrden verwezen: Naturalis; Crpus Ziekenhuizen Ok de ziekenhuizen (veel incidenteel bezekers en regi functie) wrden bewegwijzerd: LUMC; en Diacnessenhuis. het Alrijnland ziekenhuis (ambitie centrumgemeente stedelijke agglmeratie) De plitie wrdt verwezen net als het uitvaartcentrum Rhijnhf, dat een reginale functie heeft. 3.6 Interlkale bestemmingen vr vetgangers Bij de stadsgrens zijn er geen wandelpaden. Leiden is niet aangeslten p een van de Lange Afstand Wandelrutes (LAW) en heeft geen streek- f dagwandelingen. Dr de versterking van de stad-land verbindingen kmt hier verandering in, maar deze ntwikkelingen zijn ng in een vrbereidende fase. De bewegwijzering van deze rutes kan uiteindelijk wrden pgenmen in het stedelijke systeem en het beheersysteem, maar maken nu geen nderdeel uit van deze nta. 3.7 Lkale bestemmingen vr vetgangers De bezekende vetganger betreedt de stad via een van de brnpunten. Vr de vetganger zijn dit: de NSstatins, de parkeergarages, fietsenstallingen, de halteplaatsen vr het penbaar verver f de havens. In de museum- en mnumentenstad Leiden is veel te zien en te beleven p het gebied van cultuur, maar k leisure. De bewegwijzering vr vetgangers wrdt pgebuwd rnd de drie hfdbestemmingen: het centrum. In de bewegwijzering van het centrum wrdt nder meer het kernwinkelgebied en het zwerfmilieu aangegeven. Dat ntbreekt p dit mment in de verwijzingen; het Bi Science Park. De bewegwijzering vr vetgangers vanuit het statinsgebied sluit aan p die van het Bi Science Park, waarbij in elk geval het LUMC ged aangegeven met wrden, aangezien dit vaak de eindbestemming is; het statinsgebied. Brnpunten Statin Leiden CS Busstatin Leiden CS Parkeergarage Mrsprt 19
Parkeerlcatie Garenmarkt Parkeerlcatie Lammermarkt Parkeerlcatie Kaasmarkt Parkeerlcatie Haagwegterrein Afmeerlcatie Rijnsburgersingel; Afmeerlcatie Zijlprt; Afmeerlcatie Witte Singel Universiteit Naast de drie hfdbestemmingen wrdt k de universiteit bewegwijzerd. het Academie gebuw; sciale wetenschappen. geesteswetenschappen rechten en archelgie. Musea: het Rijksmuseum vr Oudheden, Hrtus Btanicus; Museum van Vlkenkunde; De Lakenhal; Museum Berhave; Siebldhuis; Naturalis Teristische attracties en mnumenten: Mlen de Valk; Erfged Leiden en mstreken; Pilgrim Archives; Pilgrim Museum; de Burcht; de Pieterskerk; de Hglandse kerk; het Stadhuis; Gravensteen; Visitr Centre Rembrandtplaats; Sterrenwacht; mlen de Put; Zijl- en mrsprt.. Culturele instellingen Cultuurkwartier; Stadsgehrzaal; Leidse Schuwburg; Theater Ins Blau. De Nbel; Lakenhal; Schelteman. 3.8 Interlkale bestemmingen vr bten Leiden is een waterstad en ligt uitstekend in het Zuid-Hllandse plassengebied. Waterrecreatie is een nderscheidende kwaliteit die veel dagjesmensen trekt. Andersm werkt het k: veel Leidenaren recreëren p het mliggende water en plassen. Leiden is aangeslten p het slepennetwerk. Dit is een reginaal initiatief dat z ged aanslaat dat het met de laatste uitbreiding tt aan Amsterdam reikt. De bewegwijzering van die interlkale bestemmingen wrdt verzrgd dr het slepen netwerk. 3.9 Lkale bestemmingen vr slepen Leiden is aangeslten p het Slepennetwerk. Natuurlijk is k het ude stadscentrum van Leiden in het Slepennetwerk pgenmen. Er staan 3 slepennetwerkpanelen in de Leidse binnenstad (Rijnsburgersingel, naast de Zijlprt en nabij de Witte Singel). Vr de schippers en bemanningen die de stad vanaf dat punt willen verkennen zijn deze havens brnpunten en wrden als zdanig ingericht. 20
21
4. Rutes en verwijzingsmethden Als de bestemmingen zijn vastgesteld kan wrden uitgetekend langs welke rutes de bestemmingen vr de verschillende verkeersstrm ntslten wrden. In de Kadernta Bereikbaarheid en de Nta herijking fietsrutes is het eindbeeld vr de infrastructuur vastgelegd. In de nta Bewegwijzering zal dit nderwerp verder wrden uitgewerkt alsmede een keuze wrden gemaakt vr de verwijzingsmethdiek inclusief relatie met Parkeer Infrmatie Systeem PRIS. In de nta Bewegwijzering zal eveneens aandacht aan de Leidse Lper en de relatie met verige vetgangersbewegwijzering wrden besteed, zdat een efficiënt en sber systeem ntstaat. Wat, wanneer p welke brden kmt f vanuit welk brnpunt een bestemming wrdt bewegwijzerd is afhankelijk van factren als afstand en techniek. Dit wrdt verder uitgewerkt in het verwijzingsplan, nderdeel van de nta bewegwijzering. 5. Financiën Het vastleggen van de te verwijzen bestemmingen leidt niet direct tt financiële wijzigingen. Het biedt slechts de kaders vr de uiteindelijke nta Bewegwijzering en de bijhrende financiering vr advies, nderzek en uitvering. Ten sltte biedt het delenplan een kader m de huidige bewegwijzering vast te leggen en uitbreiding / wildgrei te vrkmen. 22
Bijlage 1 Stappenplan / planning In de nta bewegwijzering zal de pzet van de bewegwijzering nader wrden mschreven. Vr de ttstandkming van de uiteindelijk nta wrden de vlgende prducten uitgewerkt: een inventarisatie van de bestaande bewegwijzering; het verwijzingsplan. Dr de bestemmingen en rutes ged te analyseren wrdt een samenhangend bewegwijzeringsplan uitgewerkt vr alle verkeersmdaliteiten (aut s, fietsers, vetgangers en slepen). Per verkeersmdaliteit wrdt uitgewerkt wat, wanneer en he bewegwijzerd wrdt. Het verwijzingsplan geeft inzicht in heveel ruimte p brden f armwegwijzers ndig is en wat het systeem aan kan. De verwachting is dat met frs minder brden een betere service aan de weggebruiker wrdt gebden; het bebrdingsplan. Het bebrdingsplan is een technische uitwerking van het verwijzingsplan. Het beschrijft he de brden er uit meten zien; het uitveringsplan. Het uitveringsplan beschrijft welke brden, armen en palen, wanneer wrden vervangen. Een bestaand systeem geheel vervangen vr iets nieuws vraagt een aanzienlijke investering. Het ligt daarm meer vr de hand m te kiezen vr aanpassingen en geleidelijke vervangingen. Gezien de vrziene ingrepen in de hfdinfrastructuur ligt het vr de hand m de aanpassing van de bebrding nderdeel te laten zijn van deze werkzaamheden. Dit is niet helemaal znder risic: als de uitvering van de werkzaamheden langer duurt dan vrzien gaat dit ten kste van de gelfwaardigheid en wrdt het meilijker m de nta cnsistent en vlledig uit te veren. De ttstandkming van de nta Bewegwijzering wrdt in nauwe samenwerking gedaan met interne en externe stakehlders. 23
Bijlage 2 Leiden App Met de tename van mbile digitale navigatie systemen verandert de wijze waarp mensen zich dr de stad bewegen. Onderzekjes van Leiden marketing laten zien dat de udere generatie vral gebruik maakt van stadsplattegrnden, en de jngeren vral ggle earth gebruiken. Een duurzame bewegwijzering speelt in p deze verandering. Er zijn steeds meer landelijke systemen die bezekers van de snelwegen naar parkeergelegenheden in de stad leiden. Daarnaast kmen k de lkale navigatie systemen p. Z heeft Leiden Marketing een app vr de bezekers van Leiden ntwikkeld. De app is geschikt vr mbiele telefns 3 en gratis te dwnladen. 4 De app geeft de gebruiker in Nederlands f Engels een snel verzicht ver bestemmingen in Leiden. Een bezeker kan kiezen uit 9 thema s waarnder, htels, restaurants, winkels, musea en mnumenten. 5 Bij de keuze vr een bestemming krijgt de gebruiker een kaart met de eigen psitie te zien ten pzichte van de bestemming. Hij f zij kan kiezen uit rutes vr vetgangers, autmbilisten f het penbaar verver. De app tnt bvendien welke parkeergarages f -terreinen in de buurt zijn en heveel parkeerplekken er beschikbaar zijn. Als extra infrmatie wrden ng de spednummers, taxi, en het OV-infrmatie nummer gegeven. Ok de adressen en telefnnummers van plitie, de huisartsenpst, het LUMC en Diacnessenhuis, autverhuur, het geldwisselkantr en het gemeentehuis wrden gegeven. Tt slt geeft de app geeft infrmatie ver bestemmingen en activiteiten. De bezeker van Leiden heeft daarmee een krachtig hulpmiddel ter beschikking dat niet alleen een verzicht geeft van interessante bestemmingen, maar k actief naar de plaats van bestemming leidt. De delgerichte service van de Leiden app biedt vr de lkale bestemmingen maatwerk van een kwaliteit waaraan het statische systeem van wegwijzers nit zal kunnen vlden. Binnen het systeem van bewegwijzering wrdt gezcht naar een gede cmbinatie van een grf raamwerk van statische brden dat wrdt aangevuld dr digitale navigatie systemen. De pzet is van grf naar fijn. Het vrziet een rbuust stelsel p de hfdlijnen dat verfijnt als de bestemming binnen bereik kmt. In dat systeem wrdt de hfdstructuur dr bebrding verzrgd. Vr het maatwerk zijn er de digitale navigatie systemen, waarvan de Leiden app het beste p de Leidse situatie is tegesneden. Als digitale navigatie een nderdeel vrmt van het systeem van bewegwijzering, hrt een cntrle p de samenhang met de brden tt het beheer van het systeem. 3 Andrid en OSX. 4 De app is te dwnladen via de QR-cde f via m.leiden.nl. Als je dit intypt in je mbiele telefn krijg je een melding dat de app beschikbaar is en gedwnlad kan wrden. 5 De 9 thema s zijn: eerste keer Leiden, Uitagenda, Musea, Parkeren & bereikbaarheid, Winkels, Htels, Restaurants, Mnumenten, en Handige adressen. 24