Review 0 Rapprt Passend Onderwijs De spelregels zijn bekend en de wedstrijd gaat beginnen.
Gateway Review 0 Strategie en bereik Versie nummer: Definitief 1.0 Datum van plevering aan SRO: 6 juni 2014 Overheidsrganisatie: Ministerie van OCW SRO: Fns Dingelstad, directeur JOZ Gateway Review data: 2 t/m 6 juni 2014 Gateway Review Team Leider: Gateway Review Team Leden: Blz 2 van 21
Achtergrnd Delen van het prgramma: Op 1 augustus 2014 is de wet Passend Onderwijs van kracht. Del van de nieuwe wet is dat alle leerlingen, dus k leerlingen die extra ndersteuning in de klas ndig hebben, een passende nderwijsplek krijgen. Om de knelpunten in het huidige systeem aan te pakken, is een aantal delen gefrmuleerd. 1. Z passend mgelijk nderwijs en aanpakken nderwijsbeperking. Dr afschaffing van de landelijke indicatiestelling systematiek krijgen schlbesturen meer ruimte m bij de tekenning van extra nderwijsndersteuning uit te gaan van de nderwijsbeperking van de leerling. 2. Leraren zijn beter tegerust. Met passend nderwijs wrdt geïnvesteerd in pbrengstgericht werken vr alle leerlingen én in de verdere ntwikkeling van leraren. 3. Minder bureaucratie. Geen lange indicatieprcedures, geen wachtlijsten, geen gescheiden circuits van lichte en zware ndersteuning en z min mgelijk administratieve lasten vr de betrkkenen. 4. Budgettaire beheersbaarheid en transparantie. Prikkels vr afwenteling van ksten van regulier naar speciaal nderwijs en van lichte ndersteuning naar zware ndersteuning meten wrden weggenmen. 5. Geen thuiszitters. Een z passend mgelijk nderwijsprgramma vr alle leerlingen die extra ndersteuning ndig hebben in het nderwijs. 6. Afstemming met andere sectren. Zwel de vrzieningen als de ndersteuning die een kind vanuit verschillende sectren in het jeugddmein (jeugdzrg, Wm-zrg en de arbeidsmarkt) meten beter p elkaar wrden afgestemd. Schlen vr regulier en speciaal nderwijs (cluster 3 en 4) in de regi vrmen een samenwerkingsverband en leggen afspraken vast in het ndersteuningsplan ver: de basisndersteuning die alle schlen kunnen bieden; de verwijzing naar het speciaal nderwijs; de terugplaatsing; de verdeling van het geld en de resultaten die het samenwerkingsverband wil halen. De kern van Passend Onderwijs is: Zrgplicht. De schl zekt een passende plek vr elke leerling die wrdt aangemeld; Samenwerkingsverbanden passend nderwijs. Het samenwerkingsverband beslist ver de telaatbaarheid tt het (v)s en wint daarver advies in bij deskundigen en Veranderingen in de bekstiging. Budgetfinanciering vanuit het samenwerkingsverband en verevening, maar geen bezuiniging. Blz 3 van 21
Drijfveren vr het prgramma: Uitgangspunt bij Passend Onderwijs is: regulier als het kan, speciaal als het met. Er zijn leerlingen die het beste tt hun recht kmen in het reguliere nderwijs, dat biedt immers vaak de beste kansen p een vervlgpleiding en meeden in de samenleving. Terwijl vr andere leerlingen het speciaal nderwijs de meeste mgelijkheden biedt. Passend Onderwijs biedt samenwerkingsverbanden en schlen meer ruimte m de ndersteuning vrm te geven: Handelingsgericht en uitgaan van wat een leerling ndig heeft m de schllpbaan te drlpen, in plaats van een indicatie p basis van wat een leerling niet kan; Samenwerken en uitwisselen van expertise met speciaal nderwijs in plaats van verplichte afname ambulante begeleiding. Elk samenwerkingsverband krijgt in verhuding evenveel geld (p basis van het aantal leerlingen). Uit nderzek blijkt dat er geen inhudelijke redenen zijn waarm de ene regi meer leerlingen heeft die extra ndersteuning krijgen dan de andere. Dr verevening zullen de samenwerkingsverbanden vanaf 1 augustus 2015 in 5 jaar greien naar een gelijke verdeling. De stand van zaken: De wet Passend Onderwijs is p 9 ktber 2012 aangenmen dr de Eerste Kamer. Als de wet p 1 augustus 2014 ingaat, krijgen schlen een zrgplicht. Dat betekent dat schlen ervr verantwrdelijk zijn m elk kind een gede nderwijsplek te bieden; p de eigen schl, eventueel met extra ndersteuning in de klas, p een andere reguliere schl in de regi f in het (vrtgezet) speciaal nderwijs. Ouders wrden hierbij nauw betrkken. Om aan alle kinderen daadwerkelijk een gede nderwijsplek te kunnen bieden, vrmen reguliere en speciale schlen samen reginale samenwerkingsverbanden. De schlen in het samenwerkingsverband maken afspraken ver de ndersteuning aan leerlingen en de bekstiging daarvan.(zie k www.passendnderwijs.nl). De pilts zijn per september 2013 gestart. Inhudelijk met er ng wel het ndige gebeuren (transitie en transfrmatie: vaak is gekzen vr een greimdel), maar bestuurlijk staat het. De samenwerkingsverbanden zijn druk bezig, maar ng niet allemaal klaar. Men is nu vral k in de fase dat de schlen en uders betrkken en geïnfrmeerd meten wrden. Er is een simulatiemdule ntwikkeld waarmee de inspectie het kmend jaar de samenwerkingsverbanden afgaat met als del: wat zijn schlen en samenwerkingsverbanden van plan en he past dit. Daarnaast is er een praktijktets ntwikkeld waarmee 4 ervaringsdeskundigen langs de samenwerkingsverbanden gaan met Blz 4 van 21
als del te bekijken he de prcessen verlpen wanneer een uder met een specifieke vraag kmt. Het Natinaal Regiergaan Onderwijsnderzek (NRO) is dr het Ministerie van OCW aangewezen als rganisatie die de mnitring en evaluatie van de invering van passend nderwijs met cördineren en uitzetten. Het NRO zal in de peride 2014 tt en met 2020 een nderzeksprgramma (beleidsgerichte en praktijkgerichte evaluatie) uitveren naar de implementatie van passend nderwijs. Vraagstelling: De vrbereiding p de invering van passend nderwijs is nu z ver gevrderd dat duidelijk wrdt dat het 1 e jaar een vergangsjaar zal wrden. Veel ndersteuning aan leerlingen wrdt gecntinueerd binnen de nieuwe structuren. De kmende jaren met de drntwikkeling van passend nderwijs plaatsvinden. Dat leidt tt twee vragen: Hfdvraag 1: Zijn de vrbereidingen vldende gereed vr de start van passend nderwijs p 1 augustus 2014? - Zijn de samenwerkingsverbanden vldende gereed m per 1 augustus 2014 van start te gaan? Zijn de prcedures vr de tewijzing van ndersteuning gereed? Is de administratieve rganisatie p rde? Is er iets geregeld vr als er (in de lp van het jaar) prblemen ntstaan? Is de verdeling van de middelen vldende geregeld? Weten de schlen en uders waar ze aan te zijn? Is er vldende expertise aanwezig in het samenwerkingsverband? - Heeft men binnen OCW een adequaat scenari vr als er prblemen ntstaan? (wie met wanneer acteren, en wie met wanneer met wie samenwerken) - Wat vr steun hebben de samenwerkingsverbanden ng ndig? En is dit dan van OCW f van elders? Hfdvraag 2: Zijn de vrwaarden gecreëerd (in het veld en binnen OCW) m de delstellingen van passend nderwijs p termijn te realiseren? - Dr JOZ is een plan van aanpak passend nderwijs 2014-2020 pgesteld. Is dit ntwikkelprgramma cmpleet? Is alles wat hier in staat ged gerganiseerd, zdat de delen k gehaald kunnen wrden? Zijn de risic s in beeld en is OCW vrbereid p mgelijk te nemen maatregelen? - Zijn de samenwerkingsverbanden en schlbesturen zdanig tegerust dat zij klaar zijn vr hun nieuwe rl en in kunnen spelen p de nieuwe situatie die p hen afkmt? Blz 5 van 21
- Wanneer bij de samenwerkingsverbanden de nadruk meer kmt te liggen p het financiële aspect in plaats van p het kind, he gaat dit dan gemanaged wrden? - He vindt de afstemming met de zrgdmeinen en met de arbeidsteleiding bij de gemeente plaats? Huidige status t.a.v. Gateway Reviews p prgramma: Na de eerste en tweede Gateway Review resp. jan. en kt. 2013 is een vrtgangsrapprtage naar de Tweede Kamer gegaan. Uitvering van de Gateway Review Deze Gateway Review 0 p het prgramma Passend Onderwijs is uitgeverd van 2 t/m 6 juni 2014 bij het ministerie van OCW te Den Haag. De leden van het reviewteam zijn vermeld p de frntpagina. Appendix A geeft een vlledige psmming van de deleinden van een Gateway Review 0. Appendix B bevat de lijst van geïnterviewden. Appendix C bevat de lijst van dcumenten die vr de review zijn bestudeerd. Dankwrd Het Reviewteam dankt de geïnterviewden vr de pen wijze waarp gesprken kn wrden ver de nderwijskundige veranderingen. Uit alles blijkt dat nze gesprekspartners het nderwijs een warm hart tedragen. De interviews hebben p uitstekende wijze kunnen bijdragen aan verzicht en inzicht en begrip van de prblematiek. Ok de betrkken medewerkers van OCW die het Reviewteam hebben bijgestaan wrden hartelijk bedankt vr de inzet en betrkkenheid. Blz 6 van 21
Gateway Delivery Cnfidence Assessment (cnclusies) Delivery Cnfidence uitspraak Gren Oranje De spelregels zijn bekend en de wedstrijd gaat beginnen Het Reviewteam is - p basis van de bevindingen in de review - van rdeel dat er vldende vertruwen is in een succesvlle start van Passend Onderwijs per 1 augustus 2014. Het mment is aangebrken dat de aandacht vr de papieren exercitie kan wrden mgezet in een bredere aanpak en ntwikkeling van Passend Onderwijs in elk samenwerkingsverband en de schlen. Het Reviewteam heeft vele bevlgen mensen gesprken die met passie vr deze nderwijskundige vernieuwing aan de slag zijn en willen. Er is k brede waardering vr de deskundigheid van de directie JOZ en de wijze waarp deze directie de samenwerkingsverbanden heeft ndersteund. Ondersteuning zal de kmende jaren zeker ng ndig zijn. Het is ged dat iedereen zich realiseert dat drntwikkeling van deze nderwijskundige veranderingen ng een flinke weg heeft te gaan. Van jarenlang uitgaan van het indiceren van kinderen met prblemen naar het denken in ntwikkelingsperspectieven vr elke leerling vergt k een gedragsverandering p de werkvler van schlbesturen, schlen, leerkrachten en uders. Deze verandering gaat gepaard met een verandering van verantwrdelijkheden. Daarnaast is samenwerking en wederzijds vertruwen tussen uders en schl een belangrijke vrwaarde vr succes van Passend Onderwijs. Met de invering van Passend Onderwijs is een grte verantwrdelijkheid neergelegd bij de samenwerkingsverbanden, zwel in financiële zin als in de wijze waarp extra nderwijsndersteuning wrdt gebden, waarnder de telaatbaarheid tt het (v)s. Deze beleidsvrijheid vraagt andere cmpetenties van alle actren in Passend Onderwijs. De samenwerking van schlen is met de deelname aan een samenwerkingsverband ng niet altijd vanzelfsprekend. Belangen van het samenwerkingsverband kunnen mgelijk strijdig zijn met het belang van een afznderlijke schl. Naar de mening van het Reviewteam bestaat het risic dat deze verstijgende belangen nvldende wrden gehrd en meegewgen aan de bestuurstafel. Kmend schljaar zal benut meten wrden m afspraken te maken ver de verantwrdelijkheidsverdeling die past bij de veranderde rllen en taken. Met de invering van Passend Onderwijs wrdt aangeslten p de Blz 7 van 21
rijksbrede ntwikkeling m bij decentralisaties verantwrdelijkheden in de dmeinen laag in de keten te beleggen en zich bij de ministeries te beperken tt systeemverantwrdelijkheid. Het lijkt het Reviewteam verstandig m de uitwerking daarvan gezamenlijk binnen de rijksdienst te ntwikkelen. Het Reviewteam neemt met waardering kennis van de keuze m het tezicht van de Onderwijsinspectie niet alleen p de schlen maar k p de samenwerkingsverbanden te richten. Samenwerking met gemeenten in het Jeugdzrgdmein en de AWBZ zal veelal pnieuw meten wrden ingeregeld. Het Reviewteam acht het van grt belang dat er stappen wrden gezet m het tezicht van de gezamenlijke inspecties (IvhO, IJZ en IGZ) daarp af te stemmen. Vruitlpend daarp zu het wenselijk zijn p gezamenlijke terreinen (bv thuiszitters, vrtijdig schlverlaten) van nderwijs en jeugd hier p peratineel niveau k mee te starten. Bij de (nieuwe) systeemverantwrdelijkheid van OCW hren heldere afspraken ver de meerjarige beleidsinfrmatie p basis van heldere indicatren. Hier zullen nadere afspraken ver gemaakt meten wrden, ter vrkming van een verlad aan uitvragen aan de samenwerkingsverbanden en schlen. Blz 8 van 21
De R.O.G-status van de Delivery Cnfidence uitspraak dient de vlgende definities te gebruiken. R.O.G Criteria Een geslaagde implementatie van het prgramma/prject (binnen de tijds-, begrtings- en kwaliteitseisen) is zeer waarschijnlijk; er zijn in dit stadium geen grte prblemen die de uitvering ernstig lijken te bedreigen. Een geslaagde implementatie lijkt zeer waarschijnlijk, maar er zal vrtdurend vr meten wrden gewaakt dat risic's niet mslaan in grte prblemen die de implementatie bedreigen. Een geslaagde implementatie lijkt waarschijnlijk, maar er zijn reeds aanzienlijke prblemen waar het management aandacht aan met besteden. Deze prblemen lijken in dit stadium plsbaar, als ze nu wrden aangepakt heft de begrting en/f deadline niet te wrden verschreden. Een geslaagde implementatie van het prgramma/prject is nzeker. In meerdere essentiële pzichten zijn er grte risic's f prblemen. Er zijn dringende maatregelen ndig m te zrgen dat deze wrden aangepakt en m vast te stellen f het haalbaar is m ze p te lssen. Een geslaagde implementatie van het prgramma/prject lijkt nhaalbaar. Er zijn grte prblemen (met de prject/prgrammadefinitie, tijdsplanning, begrting f te leveren pbrengsten) die in dit stadium niet beheersbaar f plsbaar lijken. Het kan ndig zijn het prgramma/prject te herstructureren en/f de algehele levensvatbaarheid pnieuw te berdelen. Blz 9 van 21
Samenvatting van Aanbevelingen Het Reviewteam det de vlgende aanbevelingen die zijn gepririteerd vlgens nderstaande definities. Ref. Nr. Aanbeveling 1. Bied schlen en samenwerkingsverbanden de ruimte m znder al teveel regeldruk en cntrle zelf werkende weg hun eigen invulling te geven aan Passend Onderwijs. Beperk de mnitring- en nderzeksactiviteiten en bied vraf helderheid ver de minimale tetsingscriteria en prestatie-indicatren. Spits deze vral te p utcme en minder p het prces. 2. Gebruik de invering van Passend Onderwijs als een natuurlijk mment m afspraken te maken ver de invulling van de gewijzigde rlverdeling in de gehele keten (van systeemverantwrdelijke, brancherganisaties, samenwerkingsverbanden, schlleiders, leerkrachten en tezichthuders). 3. Geef de PO- en VO-raad een aanjagende rl m namens de branche de gezamenlijke vraag te articuleren naar andere en aanvullende ntwikkelingsmgelijkheden waarin met name de nieuw bendigde cmpetenties en vaardigheden aan de rde kmen. 4. Bevrder vanuit OCW in verleg met andere relevante ketens dat de indeling van regi s z veel mgelijk cngruent wrdt. 5. Bevrder dat in het OOGO het inhudelijk en prcesmatig beter p elkaar afstemmen van Passend Onderwijs en Jeugdzrg structureel wrdt geagendeerd. 6. Maak heldere afspraken ver de invulling van systeemverantwrdelijkheid en stem deze af met de andere sciale dmeinen. Geef daarbij k aan welke gegevens peridiek dr de samenwerkingsverbanden meten wrden geleverd m de systeemverantwrdelijkheid ged te kunnen uitveren. 7. Beperk de vraag aan samenwerkingsverbanden en schlen naar gegevens, zwel in mvang als in frequentie, Blz 10 van 21 Kritiek/ Essentieel/ Aanbevlen Essentieel (De binnenkrt) Essentieel (De binnenkrt) Essentieel (De binnenkrt) Aanbevlen Aanbevlen Aanbevlen Essentieel (De binnenkrt)
tt een minimum en richt deze in p een gede vergelijkbaarheid van decentrale gegevens en sturing p utcme. Kritiek (De nmiddellijk) Om de kans p een succesvlle uitkmst te vergrten is het van het grtste belang dat het prgramma nmiddellijk actie nderneemt. Essentieel (De binnenkrt) Om de kans p een succesvlle uitkmst te vergrten dient het prgramma/prject binnenkrt actie te nemen. [N.B. Het review team dient z mgelijk de essentiële aanbevelingen te relateren aan prjectmijlpalen, bepaalde besluiten en/f een bepaald punt f peride in de tijd bijvrbeeld binnen drie maanden.] Aanbevlen Het prgramma/prject kan zijn vrdeel den met het pvlgen van deze aanbeveling. [N.B. Het review team dient z mgelijk deze aanbevelingen te relateren aan prjectmijlpalen, bepaalde besluiten en/f een bepaald punt f peride in de tijd bijvrbeeld binnen drie maanden.] Blz 11 van 21
Bevindingen en aanbevelingen Hfdvraag 1: Vrbereidingen vr de start van Passend Onderwijs p 1 augustus 2014 1.1 Algemeen Deadlines hebben hun werk gedaan. Er is in de afgelpen maanden dr de verschillende partners hard gewerkt m alle zaken p rde te krijgen. Op één na hebben alle samenwerkingsverbanden hun ndersteuningsplan ingeleverd. Er is veel waardering vr de inzet van OCW bij deze vrbereiding. Het Reviewteam bevestigt het algemeen gedeelde gevel dat men klaar is vr de start : de tijd breekt nu aan dat de wedstrijd gespeeld met gaan wrden in het nderwijsveld. Daarin is er wel een aantal aandachtspunten. Er zijn ng grte verschillen tussen samenwerkingsverbanden, dit kmt tt uitdrukking in de ingeleverde plannen. Uit de interviews kmt het beeld naar vren dat in de tegenmen beleidsvrijheid en de bendigde samenwerking tussen schlbesturen ng een cultuurverandering ndzakelijk is. Naar de beleving van het Reviewteam zijn schlbesturen en schlen ng teveel intern gericht. Ouders en leerkrachten geven aan zich nvldende gehrd te velen. Het Reviewteam acht dit een belangrijk aandachtspunt. Het accent ligt k ng te vaak p gvernance en bedrijfsvering en ng te weinig p de inhudelijke vernieuwing en kwaliteit van het nderwijs. Dit wrdt echter p de krte termijn niet als een grt prbleem ervaren, maar is wel randvrwaardelijk vr ged Passend Onderwijs. Alle partijen zijn zich ervan bewust dat er tijd ndig is m in de nieuwe rllen en taken te greien. De vraag f de vrbereidingen vldende gereed zijn vr de start kan bevestigend wrden beantwrd. 1.2 Samenwerkingsverbanden en schlen Papier is geregeld, nu samen werken aan passende nderwijsplekken vr elke leerling. 1 Het Reviewteam heeft kennis genmen van vele best practices en is van mening dat deze als vliegwiel kunnen wrden ingezet m de gewijzigde visie p nderwijsndersteuning regulier als het kan, speciaal als het met 1 Brchure Passend Onderwijs vr leraren Blz 12 van 21
en rekening hudend met reginale verschillen (bv. stad f landelijk gebied) verder vrm te geven. Vanaf 1 augustus 2014 hebben schlbesturen binnen een samenwerkingsverband een zrgplicht. In het ndersteuningsplan hebben samenwerkingsverbanden aangegeven welke basisndersteuning alle schlen binnen het samenwerkingsverband bieden en is vastgelegd he de extra ndersteuning is gerganiseerd, inclusief de besteding van de beschikbare middelen. Nu is het aan de samenwerkingverbanden m hier invulling aan te geven. De samenwerkingsverbanden hebben daarbij veel beleidsruimte gekregen en dit vraagt een andere rl, taakpvatting en cmpetenties bij alle betrkken partners (van schlbestuur tt leraar). Uit de gesprekken kmt naar vren dat het feit dat VSO ng in de PO klm is ndergebracht een mgelijke belemmerende factr kan zijn vr de gewenste samenwerking in het VO. Het Reviewteam heeft kunnen vaststellen dat dit een nderdeel is van het Plan van Aanpak. De dr smmigen z gevreesde verandering (leerlingen die per 1 augustus 2014 buiten de bt zuden vallen f klassen die verspeld zuden wrden met kinderen met een extra ndersteuningsbehefte) zal naar verwachting niet plaats vinden. Het nieuwe schljaar start zals het ude schljaar is geëindigd. De vraag is echter wel f alle schlbesturen zich ten vlle bewust zijn van de verantwrdelijkheid die zij vanaf die datum hebben. De financiële cnsequenties van het ingezette beleid van ieder samenwerkingsverband zullen al vanaf het schljaar 2015/2016 blijken. 1.3 Schlleiding, leerkrachten en uders Ouders en leerkrachten geven aan zich ng nvldende geïnfrmeerd te velen. Het Reviewteam heeft gecnstateerd dat er zwel digitaal als in brchures veel en tegankelijke infrmatie beschikbaar is gesteld, gericht p de delgrepen. Het is nu aan de schlleiders m actief met leerkrachten en uders (face t face) in gesprek te gaan. 1.4 Sectrraden De wet Passend Onderwijs begt de verantwrdelijkheid te beleggen bij de samenwerkingsverbanden. De belangenbehartiging van de PO- en VO-raad is echter gericht p afznderlijke schlbesturen. Een gede invulling van Passend Onderwijs betekent dat de belangen van het samenwerkingsverband de Blz 13 van 21
belangen van de afznderlijke schlbesturen kunnen verstijgen. Het Reviewteam heeft niet waargenmen dat de PO-raad en de VOraad zich al eigenaar velen van deze verstijgende belangen p het niveau van samenwerkingsverbanden. 1.5 OCW Vele geïnterviewden hebben hun waardering uitgesprken ver de wijze waarp de directie JOZ en DUO het veld hebben gefaciliteerd p weg naar deze nieuwe start. Velen hebben k aangegeven dat deze ndersteuning vanuit het ministerie ng zeker de kmende jaren ndig zal zijn in de vergangsfase waarin het accent meer bij de nderwijssectren zal kmen te liggen. Het tezichtarrangement waarbij de Inspectie van het Onderwijs zich k richt p de samenwerkingsverbanden wrdt ver het algemeen als psitief en nuttig ervaren. Gevraagd wrdt naar helderheid ver de wijze waarp invulling wrdt gegeven aan systeemverantwrdelijkheid van OCW en de daarvr bendigde set van tetsingsgegevens. Hfdvraag 2: Vrwaarden m de delstellingen van passend nderwijs p termijn te realiseren. 2.1 Algemeen Bij veel samenwerkingsverbanden is sprake van een ng beleidsarme implementatie van Passend Onderwijs, die de kmende jaren meer invulling met krijgen. De deadline van 1 augustus 2014 heeft gehlpen m de vrwaarden en de ndige urgentie te creëren. Om de delstellingen van Passend Onderwijs p termijn te realiseren zullen echter ng de ndige maatregelen getrffen meten wrden. Het Plan van Aanpak 2014-2020 biedt hiervr gede aanknpingspunten. Het Reviewteam wil daarbij het vlgende meegeven. Het werkende weg leren is een psitieve aanpak, mdat schlen en samenwerkingsverbanden in de gelegenheid wrden gesteld m de inveringswijze te kiezen die bij hun situatie past. Dit is echter een fundamentele verandering ten pzichte van een traditinele aanpak, waarin veel centraal werd vrgeschreven. De vrijheden die deze verandering met zich meebrengt biedt zwel kansen als risic s. Met de diversiteit van aanpakken zal er de eerste tijd een verhgde Blz 14 van 21
kans p incidenten zijn. Er met vr wrden gewaakt, dat nieuwe incidenten leiden tt nieuwe centrale regelgeving. Het Reviewteam heeft signalen ntvangen dat er sluipenderwijs in de afgelpen peride weer een aantal regels is tegevegd. De neiging bestaat m nieuwe knelpunten te vertalen naar aanvullende regelgeving. Tevens is er ng een aantal bestaande knelpunten,.a. symbise-nderwijs, die de speelruimte van samenwerkingsverbanden inperken. Om Passend Onderwijs tt zijn recht te laten kmen met de beleidsruimte van samenwerkingsverbanden gerespecteerd blijven en terughudendheid betracht wrden ten aanzien van nieuwe regelgeving. Beleidsruimte vr samenwerkingsverbanden met gepaard gaan met sturing p hfdlijnen vanuit OCW (systeemverantwrdelijkheid), heldere prestatie-indicatren en parallel daaraan tetsingscriteria waarp schlen en samenwerkingsverbanden kunnen wrden afgerekend. Snelle duidelijkheid hierver is gewenst. Aanbeveling 1 Bied schlen en samenwerkingsverbanden de ruimte m znder al teveel regeldruk en cntrle zelf werkende weg hun eigen invulling te geven aan Passend Onderwijs. Beperk de mnitring- en nderzeksactiviteiten en bied vraf helderheid ver de minimale tetsingscriteria en prestatieindicatren. Spits deze vral te p utcme en minder p het prces. Met de invering van Passend Onderwijs wrdt aangeslten p de rijksbrede ntwikkeling m bij decentralisaties verantwrdelijkheden in de dmeinen laag in de keten te beleggen en zich bij de ministeries te beperken tt systeemverantwrdelijkheid. Dit betekent niet dat OCW zich terugtrekt uit het veranderprces, maar dat het accent van besturing kmt te liggen bij de samenwerkingsverbanden. Een lerende aanpak met veel verantwrdelijkheid laag in de rganisatie(s) betekent niet dat er geen supprt p verkepelend niveau meer ndig is. Het Reviewteam heeft echter gecnstateerd dat er ng geen duidelijk platfrm p bestuursniveau is waar samenwerkingsverbanden zijn vertegenwrdigd én waar zij met uitwisseling van kennis en ervaringen elkaar aanspreken p kwaliteit. Zals eerder pgemerkt ligt het in de lijn van sectrrganisaties m invulling te geven aan deze rl. Blz 15 van 21
Het vrnemen van OCW is dat de directie JOZ tt 1 januari 2015 ndersteuning zal blijven bieden als vraagbaak en supprt centre en dat vanaf dat tijdstip deze ndersteuning vanuit de lijn van de directies PO en VO zal wrden gecntinueerd. In het veld wrdt deze ntwikkeling met enige zrg tegemet gezien. Aanbeveling 2 Gebruik de invering van Passend Onderwijs als een natuurlijk mment m afspraken te maken ver de invulling van de gewijzigde rlverdeling in de gehele keten (van systeemverantwrdelijke, brancherganisaties, samenwerkingsverbanden, schlleiders, leerkrachten en tezichthuders). 2.2 Terusting van samenwerkingsverbanden en schlbesturen De meeste samenwerkingsverbanden liggen ged p kers met de vrbereidingen p Passend Onderwijs. Wel is er sprake van grte nderlinge verschillen. Deze verschillen zijn niet alleen te te schrijven aan de effecten van de financiële verevening. De invering van Passend Onderwijs vraagt naast vakmatige veranderingen k de inzet van andere cmpetenties. Tt dusverre werd veel centraal vrgeschreven, vanaf heden zullen besturen in de samenwerkingsverbanden zelf en gezamenlijk een visie meten ntwikkelen, practief kunnen handelen, entrepreneurschap betnen, risicmanagement plegen en elkaar aanspreken. Naar de mening van het Reviewteam staat deze cmpetentientwikkeling p alle niveaus ng in de kinderschenen. 2.3 Schlleiders, leerkrachten en uders De schlleiders en leerkrachten vervullen in het verder ntwikkelen van Passend Onderwijs de spilfunctie. De nieuw bendigde cmpetenties, zals hiervr aangegeven, zijn cruciaal vr de schlleider m het veranderprces binnen de schl aan te sturen. De inzet van leerkrachten verdient waardering. Zij zullen Passend Onderwijs tt een succes gaan maken en zullen daarbij gestimuleerd en ndersteund meten wrden. Ok de samenwerking met uders is daarbij een belangrijk aandachtspunt. Dat betekent wel dat schlleiding, leerkrachten en uders p hfdlijnen vereenstemming meten hebben ver de gewenste invulling van deze samenwerking. Blz 16 van 21
Vertegenwrdigers van leraren en uders hebben in de ndersteuningsplanraad adviesrecht met betrekking tt het ndersteuningsplan. Actieve participatie bij de verdere ntwikkeling en uitvering van het ndersteuningsplan, zal de betrkkenheid van uders en leerkrachten psitief beïnvleden. Z n belangrijke stelselverandering als Passend Onderwijs zal gepaard meten gaan met een stevig prgramma met p maat gesneden pleidings- en ntwikkelingsmgelijkheden vr het zittend lerarenkrps. Het leiderschap van schlleiders zal in dit verband k een belangrijke succesfactr zijn. Om k de instrm van nieuwe leerkrachten ged aan te laten sluiten p Passend Onderwijs, zullen PABO s en Lerarenpleidingen hierp meten inspelen. Aanbeveling 3 Geef de PO- en VO-raad een aanjagende rl m namens de branche de gezamenlijke vraag te articuleren naar andere en aanvullende ntwikkelingsmgelijkheden waarin met name de nieuw bendigde cmpetenties en vaardigheden aan de rde kmen. 2.4 Financieel aspect versus kwaliteitsverbetering t.b.v. het kind Hewel een aantal samenwerkingsverbanden te maken krijgt met een negatief uitvallende verevening en dit tt de ndige zrgen leidt, heeft het Reviewteam uit de interviews pgemaakt dat ver de hele linie dit effect geen nverkmelijke hindernis vrmt vr het bereiken van de delen van Passend Onderwijs. In de eerste plaats zijn de meeste samenwerkingsverbanden al geruime tijd p de hgte en zich bewust van deze maatregelen en hebben zij zich erp vrbereid. In de tweede plaats betreft het vereveningseffect in de meeste gevallen slechts een klein deel van de ttale budgetten. Het Reviewteam heeft er p basis van de interviews - vertruwen in dat de samenwerkingsverbanden, in geval van budgetvermindering, tch tt een financieel geznde plssing kunnen kmen. 2.5 Decentralisatie Jeugdzrg, AWBZ en Passend nderwijs In diverse verheidsketens zijn stelselwijzigingen gaande, leidend tt decentralisatie van verantwrdelijkheden, taken en bevegdheden. Aanpalende gebieden van Passend Onderwijs waar dat aan de rde is zijn de Jeugdzrg en de AWBZ. Op elk van deze terreinen zijn gelijksrtige veranderprcessen gaande en Blz 17 van 21
inhudelijk hebben ze nderling veel raakvlakken en is afstemming ndzakelijk. Maar ze wrden ieder afznderlijk bestuurd en lpen prcesmatig niet synchrn. Op uitverend niveau, i.c. bij de schlen en samenwerkingsverbanden, leidt dit tt bestuurlijke drukte en prcedurele cmplexiteit die als hinderlijk ervaren wrdt. Een vrbeeld daarvan is dat de gegrafische indeling van samenwerkingverbanden, leerplichtregi s, jeugdzrgregi s, gemeenten, veiligheidsregi s, etc. allemaal verschillend zijn, waardr een samenwerkingsverband met zeer veel andere instanties en prcedures te maken heeft m zaken gedaan te krijgen. Aanbeveling 4 Bevrder vanuit OCW in verleg met andere relevante ketens dat de indeling van regi s z veel mgelijk cngruent wrdt. De gezinssituatie en de leersituatie van een kind hebben ntegenzeggelijk veel met elkaar te maken. Idealiter zuden de stelselwijzigingen van m.n. de Jeugdzrg (met fcus p het gezin) en het Passend Onderwijs (met fcus p het kind) dan k tezamen en synchrn zijn gerganiseerd. Dat dit niet gebeurd is betekent dat er tijdens de implementatie van beide trajecten alsng veel inhudelijke en prcesmatige afstemming met wrden bewerkstelligd. Het meest daarte geëigende platfrm is het Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO). Het OOGO heeft echter veelal een lage frequentie (2x per jaar) en naar verluidt is dit ng niet altijd een thema. Dit is een risic vr het uiteindelijk te bereiken maatschappelijke del. Aanbeveling 5 Bevrder dat in het OOGO het inhudelijk en prcesmatig beter p elkaar afstemmen van Passend Onderwijs en Jeugdzrg structureel wrdt geagendeerd. Elke vrm van decentralisatie betekent diversiteit in aanpakken en plssingen. Met de decentralisatie van Passend Onderwijs zijn er 152 samenwerkingsverbanden met ieder hun eigen aanpak en plssingen. Dat is ged uit een gpunt van dicht bij de praktijk en maatwerk vr het kind. Beleidsmatig heeft dat echter het nadeel dat k prces- en resultaatgegevens meer diversiteit gaan vertnen en meilijker vergelijkbaar wrden. In relatie tt aanbeveling 1 (minder regeldruk en cntrle, minder belasting van schlen en samenwerkingsverbanden met mnitrs en nderzeken) is het dan zaak m vanuit de systeemverantwrdelijkheid van OCW te sturen p een beperkte, Blz 18 van 21
maar zeer uitgekiende set aan bendigde indicatren vr verkepelend beleid die wel een gede vergelijkbaarheid van decentrale gegevens waarbrgt. Deze set aan gegevens kan beperkt blijven dr vral te sturen p maatschappelijk effect van het beleid (utcme) en minder p de prcesgang van samenwerkingsverbanden. Ok afstemming met andere gegevensverzamelende instanties, zals brancherganisaties, vakbnden en belangenverenigingen, kan de ttale druk p schlen en samenwerkingsverbanden m gegevens te leveren wellicht verminderen. Aanbeveling 6 Maak heldere afspraken ver de invulling van systeemverantwrdelijkheid en stem deze af met de andere sciale dmeinen. Geef daarbij k aan welke gegevens peridiek dr de samenwerkingsverbanden meten wrden geleverd m de systeemverantwrdelijkheid ged te kunnen uitveren. Aanbeveling 7 Beperk de vraag aan samenwerkingsverbanden en schlen naar gegevens, zwel in mvang als in frequentie, tt een minimum en richt deze in p een gede vergelijkbaarheid van decentrale gegevens en sturing p utcme. De vlgende Gateway Review Het Reviewteam adviseert m een vlgende review tegen het einde van het schljaar 2014/2015 uit te laten veren. Blz 19 van 21
APPENDIX A Delen Gateway Review 0: Strategie en bereik Tijdens de OGC Gateway Review 0 kan in elke fase van een prgramma getetst wrden in heverre een prgramma p kers ligt, waarbij de bestaansgrnd vr het prgramma en de planning als uitgangspunt wrden genmen. Daarnaast tetst het Reviewteam de aanpak, de begde resultaten en de vrtgang van de trajecten die nderdeel van het prgramma uitmaken (ftewel, er wrdt gekeken naar zwel pzet, bestaan als werking). Evenals bij de verige OGC Gateway Reviews is het uitgangspunt dat het ged gaat en dat bekeken wrdt in heverre de manager ng succesvller kan zijn. Dit betekent dat de fcus bij de OGC Gateway Review 0 ligt p zwel effectiviteit als delmatigheid. In dit type Gateway kunnen nder andere de vlgende vragen aan bd kmen: Is duidelijk welke resultaten er gehaald wrden en waarm dat nú met? Past de verandering binnen de strategische kers van de rganisatie(s)? Is er vertruwen dat de prgramma-aanpak tt succes gaat leiden? Is er aansluiting met andere prgramma s en prjecten? Zijn de belanghebbenden in beeld en is hun steun verzekerd? Is er een realistische planning en effectieve cntrle van de vrtgang? Is er een passende sturing vr de huidige prgrammafase? Zijn de bendigde financiële en andere brnnen beschikbaar? Beschikt het prgrammateam ver de juiste kennis en ervaring? Wat is er ng ndig m de vlgende fase in te kunnen gaan? Blz 20 van 21
APPENDIX B is in deze geannimiseerde versie verwijderd APPENDIX C Geraadpleegde dcumenten Onderstaande lijst geeft weer welke dcumenten bij de vrbereiding f in de lp van de review zijn geraadpleegd. Ok de website www.passendnderwijs.nl is een belangrijke infrmatiebrn geweest. Stand van zaken nu Derde en vierde vrtgangsrapprtage passend nderwijs (incl. brieven) Rapprtage mnitr uders en persneel 1 e meting Eerste uitkmsten mnitr uders en persneel 2 e meting incl. samenvatting Eerste en tweede rapprtage Gateway Review Uitkmsten vragenlijst samenwerkingsverbanden mei/juni 2014 Analyse van 40 ndersteuningsplannen dr Obern Evaluatie van de piniers (1 e jaar) / Verslagen gesprekken piniers Verslag meest recente bestuurlijk verleg met nderwijsrganisaties Ontwikkeling de kmende jaren Ontwikkelprgramma Passend Onderwijs 2014-2020 Evaluatieprgrammering NRO Passend Onderwijs vr 2014-2015 Achtergrnd PwerPint basics passend nderwijs Brchure Passend Onderwijs vr Leraren Brchure Passend Onderwijs; infrmatiegids vr uders Dcumentenlijst vrige Gateway Review (p verzek zijn deze dcumenten pvraagbaar) Matrix met inhud alle statuten dr DUO incl. samenvatting Brief aan Staatssecretaris van Balansdigitaal: gesignaleerde knelpunten en suggesties Drietal brieven van de Staatssecretaris aan de Tweede Kamer n.a.v. Kamervragen. Blz 21 van 21