Van anderstalig tot zelfredzaam. Geletterdheid bevorderen bij analfabete nieuwkomers

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van anderstalig tot zelfredzaam. Geletterdheid bevorderen bij analfabete nieuwkomers"

Transcriptie

1 Van anderstalig tot zelfredzaam Geletterdheid bevorderen bij analfabete nieuwkomers

2 Nood werkveld kader aanpak alfabetisering en beginnende geletterdheid + aangepaste materialen (digi info) Bevraging / observatie Aparte klassen of uren; zorgklas (weinig samen) Vaak laaggeletterd in eigen taal Tweede okanjaar: vraag naar zin en invulling Uitstroom BSO / BUSO / schakelinitiatieven Frustratie

3 Geobserveerde pijnpunten: kinderlijke activiteiten / teksten (of volw.) veel aandacht schoolse vaardigheden kader? / doelen? snel begin met technisch leesproces zwakke mondelinge taalvaardigheid lln. stagnatie lln begrijpend lezen afwezig laag zelfbeeld lln

4 Literatuur en methodieken CTO-projecten en onderzoeken Literatuur Nederlands taalgebied: Kurvers Internationale literatuur o.a. Beginning to read. Jager Adams ( 94) Developing literacy in second-language learners (report o/t National Literacy Panel) (2006) NT1 didactiek geletterdheid kinderen Verhoeven Studie methodieken: phonetics - whole language structuurm. globaalm. leesmodellen Freinet moedertaalmethode V. Uden

5 Achtergrondteksten en materialen Achtergrondteksten: kader scheppen v. didactiek Stand van zaken? Wat is geletterdheid? Hoe leren lezen / in welke fases? Moeilijkheden? Vertaling fasering lespraktijk? Didaktische invulling fasering? Leesvoorwaarden en deelvaardigheden + Praktische tips Klein Woordenboek Literatuurexcerpt Kurvers

6 Achtergrondteksten: verklaren kader, bvb: mondelinge basis als belangrijke voorwaarde omwille van moeilijkheden analfabete tweedetaalleerder; breder werken aan geletterdheid nodig omwille van profiel ll. Kaders scheppen: voor lk. vertrekken vanuit gekende, maar nuanceren en aanvullen Aantonen dat sommige fasen (technisch alfabetiseren) en sommige deelvoorwaarden (motoriek en waarneming) overbelicht zijn tov andere Aantonen hoe je fasen alternatief en effectief kunt invullen Gebruiksvriendelijke tips oa gebruik gekende woorden; aandachtspunten bij gebruik van visuele ondersteuning

7 Fase Wat Hoe Vb.-materiaal A Ontluikende Mond. vaard. Oa Geletterdheid Deelvaard. / leesvoorwaard. Experimenteel en globaal lezen Interactieve taken / funct. taken die werken aan leesvoorwaard. / groepsteksten / interactief voorlezen /... Groepstekst, Smoorverliefd, Het T-shirt is beter,... B Alfabetisering / beginnende geletterdheid Verderzet. A Elem. leeshandeling en automatisering Beginnend functioneel en genietend lezen Oa Teksten - woorden uit eerste fase gebruiken als basis v. aanbrengen leeshandeling / zeer eenvoudige leesteksten vb. instructies, onderschriften afb. Zeg het met een T- shirt, Post een geheim,...

8 C Gevorderde geletterdheid Verderzet. B Verderzet. functioneel en genietend lezen Oa eenvoudige teksten en verhalen op maat v. lln mbt leesniveau, leefwereld, interesses, behoeftes,... Hoe tune ik een auto, leesverhalen, De juiste boor,...

9 Type leesvoorwaarden / deelvaardigheden Wat Hoe Vb.-materiaal Vertrouwdheid met taal Mondel. basistv. Vertrouwd met functies schrift Vertrouwd met boeken en verhalen Vb: begrip opbouw verhaal Vb. zelf verhaal reconstrueren Oa leesteksten Taalbewustzijn Letterkennis Begrippenkennis Vb: letters kunnen benoemen Vb. vertrekken van eigen naam Oa Letters met je lijf Objectivatie Begrip symbol. functie schrift

10 Type leesvoorwaarden / deelvaardigheid Wat Hoe Vb.-mat. Waarneming en motoriek Auditief waarnemen / fonemisch bewustzijn Vb. = en verschillen tssn. gesproken uitingen opmerken Oa zelf wisselrijtjes maken (vergt mondelinge taalv!) Oa Smoorverliefd Visueel waarnemen Motorische vaardigheden

11 Geletterdheid bevorderen algemeen: Altijd aandacht voor mondelinge basis Functioneel lezen en schrijven kan vanaf de allereerste fase (als technisch lezen nog niet ontw.) vb. groepsteksten maken of takenbord mee opstellen Vertrekken vanuit de eigen ervaringen, leefwereld en interesses voor keuze teksten (of eigen teksten maken) Vertrekken vanuit de eigen noden vb. meer praktijkgerichte activiteiten Eenvoudige teksten, maar (tenzij in fase eigenlijke alfabetisering): niet elk woord hoeft te worden begrepen; leesstrategieën aanreiken om tekst te begrijpen Authentieke teksten zo snel mogelijk plaats geven Ruim aanbod teksten, verhalen,...

12 Materialen Voorlopig: twintigtal voorbeeldactiviteiten verdeeld over verschillende fasen Zie materialenbank Meestal in thema in te passen Ook enkele taken voor schakelfase: praktische vakken Accenten: functionaliteit; genietend en begrijpend lezen aangepast aan leeftijd en leefwereld; tonen van mogelijkheden transfer methodieken Extra: differentiatie visuele ondersteuning bruikbaar in heterogene groepen breder inzetbaar interactieprotocols ook voor ondersteuning technisch en begrijpend lezen

INSPIRATIESESSIE ALFA EN UITDAGENDE DOELGROEPEN. Centrum voor Taal en Onderwijs

INSPIRATIESESSIE ALFA EN UITDAGENDE DOELGROEPEN. Centrum voor Taal en Onderwijs INSPIRATIESESSIE ALFA EN UITDAGENDE DOELGROEPEN Centrum voor Taal en Onderwijs WIE ZIJN WE? www.cteno.be (PRAKTIJKVOORBEELD)/VISIE CTO: HET ALFABETISERINGSPROCES: EEN KADER Belangrijke verschuiving: Technisch

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: ZEG HET MET EEN T- SHIRT

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: ZEG HET MET EEN T- SHIRT LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: ZEG HET MET EEN T- SHIRT Omschrijving van de activiteit De leerlingen bedrukken een T-shirt met een eigen tekst op basis van instructies. Fase Overgang fase alfabetisering

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: HET T-SHIRT IS BETER DAN HET BOEK

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: HET T-SHIRT IS BETER DAN HET BOEK LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: HET T-SHIRT IS BETER DAN HET BOEK Omschrijving van de activiteit De leerlingen lezen opdrukken op T-shirts op basis van hun voorlopige letterkennis, kennis van klank-letterkoppeling

Nadere informatie

Alfabetisering en geletterdheid bij anderstalige nieuwkomers

Alfabetisering en geletterdheid bij anderstalige nieuwkomers Alfabetisering en geletterdheid bij anderstalige nieuwkomers Inleidende tekst: Stel je voor: je verhuist naar een Arabisch land om er een opleiding te volgen. Je spreekt geen woord Arabisch en de mensen

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: MIJN KAR MOOIE KAR

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: MIJN KAR MOOIE KAR LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: MIJN KAR MOOIE KAR Omschrijving van de activiteit De leerlingen tunen een papieren schaalmodel van een auto op basis van geschreven instructies. Fase Overgang fase alfabetisering

Nadere informatie

LEERLABO VLUCHTELINGEN 3

LEERLABO VLUCHTELINGEN 3 LEERLABO VLUCHTELINGEN 3 Alfabetiseren van analfabete vluchtelingen en nieuwkomers Sarah Slabbaert WWW.CTENO.BE PROGRAMMA LEERLABO 1. Ervaringsopdracht: de wereld door de ogen van 2. Een diverse doelgroep

Nadere informatie

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer

Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen. Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Planmatig werken in groep 1&2 Werken met groepsplannen Lunteren, maart 2011 Yvonne Leenders & Mariët Förrer Masterclass Waarom, waarvoor, hoe? Verdieping m.b.t. taalontwikkeling en werken met groepsplannen

Nadere informatie

Praktische handreikingen voor het leesonderwijs aan dove en slechthorende leerlingen

Praktische handreikingen voor het leesonderwijs aan dove en slechthorende leerlingen Praktische handreikingen voor het leesonderwijs aan dove en slechthorende leerlingen Siméa 16 april 2010 Loes Wauters en Annet de Klerk Professionalisering leerkracht D/SH Basiskennis PABO op gebied van

Nadere informatie

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende

Nadere informatie

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 4

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 4 Minor Dyslexie 2016-2017 Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 4 Programma Vragen over theorie Tot nu toe Complexiteit van lezen: tussendoelen deelvaardigheden Minor Dyslexie 1-4 2 Vragen over theorie

Nadere informatie

VCLB De Wissel - Antwerpen

VCLB De Wissel - Antwerpen VCLB De Wissel - Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding LEERLIJN LEZEN Of Hoe kunnen we voorkomen dat veel kinderen leesmoeilijkheden krijgen? Elke leerkracht, ouder en kind weet dat lezen de

Nadere informatie

Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl

Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen. Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman. info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Aanvankelijk en voortgezet technisch lezen Werkconferentie 24 september 2014 Ebelien Nieman info@niemantaal.nl www.niemantaal.nl Doel Aan de slag met je eigen leespraktijk didactiek informatie leerlijnen

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: EEN GROEPSTEKST MAKEN

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: EEN GROEPSTEKST MAKEN LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: EEN GROEPSTEKST MAKEN Omschrijving van de activiteit De leerlingen brengen met ondersteuning van de leerkracht zinnen aan om vanuit hun beleving en ervaring een eenvoudige

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: VERTREK VANUIT JE NAAM

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: VERTREK VANUIT JE NAAM LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: VERTREK VANUIT JE NAAM Omschrijving van de activiteit De leerlingen vertrekken vanuit de Latijnse schriftbeelden van hun namen en de klanken van hun namen om te werken aan

Nadere informatie

Effectief aanvankelijk leesonderwijs

Effectief aanvankelijk leesonderwijs Effectief aanvankelijk leesonderwijs Mirjam.Snel@hu.nl @Leesonderwijs www.goedleesonderwijs.nl Inhoud: Technisch lezen in groep 3 Effectief aanvankelijk leesonderwijs Differentiatie Stel jezelf vragen

Nadere informatie

Laat ze blinken. Lut Maes PBD GO!

Laat ze blinken. Lut Maes PBD GO! Laat ze blinken Lut Maes PBD GO! Talenten of competenties? TALENT iets wat je van jezelf heel goed kunt en niet aangeleerd werd! = aangeboren aanleg = aangeboren begaafdheid (gerelateerd aan intelligentie)

Nadere informatie

Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2

Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Registratieblad aanbod doelen SLO groep 1 en 2 Mondelinge taalvaardigheid: aanbod doelen voor groep 1 en 2 verwerkt in de kleuterthema s Woordenschat en woordgebruik Th 1 2 3 4 5 6 totaal uitbreiden van

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: DE JUISTE BOOR

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: DE JUISTE BOOR LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: DE JUISTE BOOR Omschrijving van de activiteit Op basis van omschrijvingen van soorten boren kunnen de leerlingen deze soorten herkennen en onderscheiden en weten ze in welke

Nadere informatie

Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas

Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas 18.1. Voorleessoftware compenserend inzetten voor leerlingen met een ernstige beperking 235 18.2. Voorleessoftware leerondersteunend inzetten

Nadere informatie

Achtergrondinformatie Taalvrijwilligers. Begeleiden bij schrijven

Achtergrondinformatie Taalvrijwilligers. Begeleiden bij schrijven Achtergrondinformatie Taalvrijwilligers Begeleiden bij schrijven 1 Inhoudsopgave Snippers... 3 Verder Lezen... 5 2 Snippers 1 Onderdelen schrijfproces Schrijven is zowel een denktaak als een doetaak. Denken

Nadere informatie

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2

CPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2 Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan

Nadere informatie

KRACHTIG LEESONDERWIJS. Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is

KRACHTIG LEESONDERWIJS. Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is KRACHTIG LEESONDERWIJS Groeien in lezen met een ondersteunend voetje als daar nood aan is Handelingsgericht werken: - Omgaan met specifieke onderwijsbehoeften - Transactioneel referentiekader (wisselwerking)

Nadere informatie

2. Laat niet-gealfabetiseerde leerlingen geregeld samenzitten met gealfabetiseerde leerlingen.

2. Laat niet-gealfabetiseerde leerlingen geregeld samenzitten met gealfabetiseerde leerlingen. VIJFTIEN TIPS VOOR DE ALFABETISERINGSGROEP 1. Werk in een eerste fase aan mondelinge vaardigheden. Voldoende mondelinge beheersing van de taal is een voorwaarde voor een goed verloop van het alfabetiseringsproces.

Nadere informatie

Zorgboekje. Kindgegevens

Zorgboekje. Kindgegevens Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE: LETTERS MET JE LIJF

LEERKRACHTGEDEELTE: LETTERS MET JE LIJF LEERKRACHTGEDEELTE: LETTERS MET JE LIJF Omschrijving van de activiteit De leerlingen geven elkaar mondelinge instructies om met hun lichaam letters en korte woordjes te vormen; andere leerlingen moeten

Nadere informatie

Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004

Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004 Groot gelijk?! Gelijke onderwijskansen in Vlaanderen 23 november 2004 Integratie van AN in secundair onderwijs Tom Verheyen Filip Paelman Overzicht Omzendbrief Tasan Vervolgonderzoek Referentiekader Een

Nadere informatie

Samenvatting (Dutch summary)

Samenvatting (Dutch summary) Samenvatting (Dutch summary) Lezen is een essentiële vaardigheid om goed te kunnen functioneren in onze maatschappij. Eén van de belangrijkste taken van het basisonderwijs is dan ook om alle kinderen te

Nadere informatie

Voorbereidend lees- en rekenonderwijs in relatie tot het werken met groepsplannen. IB-netwerkbijeenkomsten 16-17-18 januari 2012 Yvonne Leenders

Voorbereidend lees- en rekenonderwijs in relatie tot het werken met groepsplannen. IB-netwerkbijeenkomsten 16-17-18 januari 2012 Yvonne Leenders Voorbereidend lees- en rekenonderwijs in relatie tot het werken met groepsplannen IB-netwerkbijeenkomsten 16-17-18 januari 2012 Yvonne Leenders De onderwerpen Voorbereidend lees- en rekeonderwijs in kleutergroepen

Nadere informatie

Niet methodegebonden toetsen die gedurende de schoolperiode afgenomen worden op het gebied van taal, lezen en spelling:

Niet methodegebonden toetsen die gedurende de schoolperiode afgenomen worden op het gebied van taal, lezen en spelling: R.K. Daltonschool De Driesprong Taal- leesprotocol groep 1 8, versie 01-08-2011 Dit protocol is onze vertaling van het Dyslexieprotocol naar onze schoolsituatie. De taal- leesontwikkeling van de wordt

Nadere informatie

Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen

Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden. Praktijktoepassingen Effectief communiceren met mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden Praktijktoepassingen 3 april 2012 prof. dr. Walter Devillé drs. Hester van Bommel Gezondheidsvaardigheden Vaardigheden om informatie

Nadere informatie

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer

Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken

Nadere informatie

Verkeerseducatie op maat van elke doelgroep. Congres Verkeer op School 28 januari 2016

Verkeerseducatie op maat van elke doelgroep. Congres Verkeer op School 28 januari 2016 Verkeerseducatie op maat van elke doelgroep Congres Verkeer op School 28 januari 2016 1 Op het programma Situering 10op10-project Praktijklessen verkeer op maat van je leerling Belang van een leerlijn

Nadere informatie

Protocol Kleuterverlenging

Protocol Kleuterverlenging ONDERWIJS IN BEWEGING Protocol Kleuterverlenging pagina 1 Protocol Kleuterverlenging Inhoud Inleiding... 3 Opzet van het protocol... 3 Algemene uitgangspunten... 3 Criteria voor verlenging groep 2... 3

Nadere informatie

bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter

bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter Zor gboek je bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter Datum Ingevuld door: (naam en functie): STEDELIJK ZORGBOEKJE PEUTER- KLEUTER ROTTERDAM Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende

Nadere informatie

Woordenschat Een vak apart?

Woordenschat Een vak apart? Woordenschat Een vak apart? Learning words Inside & out Tessa de With Enschede Woensdag 28 oktober 2009 3 Het voorbeeld van de muis Een model van het leren lezen Begrijpend luisteren Woordenschat Technisch

Nadere informatie

Handleiding Picto's. PICTOGRAM 'Een eenvoudige, gestileerde afbeelding, waardoor een verbod, Inleiding. Herkenbaarheid. Mondelinge taalvaardigheid

Handleiding Picto's. PICTOGRAM 'Een eenvoudige, gestileerde afbeelding, waardoor een verbod, Inleiding. Herkenbaarheid. Mondelinge taalvaardigheid Handleiding Picto's Inleiding PICTOGRAM 'Een eenvoudige, gestileerde afbeelding, waardoor een verbod, aanwijzing of inlichting tot uiting wordt gebracht...' '..voorstelling in beeldschrift, beeldschrift

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn WWW.CPS.NL Contactgegevens Aafke Bouwman A.bouwman@cps.nl 0655824098 Doelen Deelnemers nemen

Nadere informatie

In dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk.

In dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk. Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd Boek : Effectief omgaan met risicolezers Auteur : Dr. Kees Vernooy 2006, CPS www.cps.nl Bespreker : Els Van Doorslaer Datum : februari 2007 1. In een notendop

Nadere informatie

Het IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen

Het IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen Het IGDI model Leesverbetertraject Enschede 8/11/07 Het belang van goede Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller

Nadere informatie

Over geletterdheidspraktijken. Taal en (schriftelijke) geletterdheid

Over geletterdheidspraktijken. Taal en (schriftelijke) geletterdheid Inleiding bij het thema alfabetisering oudere nieuwkomerskinderen Samengesteld uit vijf fragmenten, afkomstig uit het handboek Meer dan lezen en een basistekst van het Centrum Taal & Onderwijs (KU Leuven).

Nadere informatie

De digitale leesinstructeur

De digitale leesinstructeur De digitale leesinstructeur Spraaktechnologie maakt het niet alleen mogelijk tekst om te zetten in spraak, maar ook om spraak om te zetten in tekst. In onderstaand artikel geven twee spraaktechnologen

Nadere informatie

Informatieavond schooljaar 2015-2016. Cluster 1/2

Informatieavond schooljaar 2015-2016. Cluster 1/2 Informatieavond schooljaar 2015-2016 Cluster 1/2 Programma Even voorstellen Ik & Ko KIJK! het observatiesysteem Het rapport De ontwikkelingslijnen/hoe werken we in de kleuterklas? naar eigen klas Praktische

Nadere informatie

ondersteuning TVO voor taalvaardig zwakkere lln

ondersteuning TVO voor taalvaardig zwakkere lln ondersteuning TVO voor taalvaardig zwakkere lln VTS 3 Buitengewoon Secundair Onderwijs Breedstraat 104 9100 Sint-Niklaas 1 1. DOELGROEP: door: Taalzwakkere leerlingen 1) Allochtone afkomst en /of 2) Taalzwak

Nadere informatie

Schets van het onderwijsprogramma Route 1, jaar praktijkschool vso

Schets van het onderwijsprogramma Route 1, jaar praktijkschool vso Schets van het onderwijsprogramma Route 1, 12 16 jaar praktijkschool vso De leerlingen in Route 1 Uitstroomprofiel praktijkonderwijs, vso bereiden zich voor op instroom in het praktijkonderwijs (en soms

Nadere informatie

Basiseducatie LEERGEBIED ALFABETISERING NEDERLANDS TWEEDE TAAL

Basiseducatie LEERGEBIED ALFABETISERING NEDERLANDS TWEEDE TAAL Basiseducatie LEERGEBIED ALFABETISERING NEDERLANDS TWEEDE TAAL Opleiding Latijns schrift basiseducatie AO BE 042 basiseducatie - BVR Pagina 1 van 13 Inhoud 1 Opleiding... 3 1.1 Relatie opleiding referentiekader...

Nadere informatie

Lokaal Flankerend OnderwijsBeleid (LFOB) Stad Aalst

Lokaal Flankerend OnderwijsBeleid (LFOB) Stad Aalst Lokaal Flankerend OnderwijsBeleid (LFOB) Stad Aalst Lokaal Flankerend OnderwijsBeleid `Het flankerend onderwijsbeleid is het geheel van acties van een lokale overheid om vertrekkend vanuit de lokale situatie

Nadere informatie

TAALLEREN IN INTERACTIE

TAALLEREN IN INTERACTIE TAALLEREN IN INTERACTIE alleen voor cluster 2? Ciska Heertjes-Groen Logopediste Taalbrug SO Begeleidster TII SBO INHOUD Video opname TOS klas op de Taalbrug SO Wat zie je? Wat is taalleren in interactie?

Nadere informatie

Gezocht: school met G-KRACHT

Gezocht: school met G-KRACHT Gezocht: school met G-KRACHT Werken aan geletterdheidsvaardigheden in beroepsrichtingen bso/tso Greet Goossens en Goedele Vandommele Programma Wat is functionele geletterdheid? Waarom werken aan functionele

Nadere informatie

Taakgericht materiaal: een beknopte handleiding/kijkwijzer.

Taakgericht materiaal: een beknopte handleiding/kijkwijzer. Taakgericht materiaal: DE TAAK IS WEL! NIET! AC- TIVE- REND De taak doet leerlingen actief, probleemoplossend handelen, met een hoge mate van mentale betrokkenheid. een oefening waarbij de gepaste woorden

Nadere informatie

Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO. Betsy Ooms

Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO. Betsy Ooms Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO Betsy Ooms Opzet Doel leesonderwijs (en spellingonderwijs) Doorgaande lijn Kenmerken goed leesonderwijs Extra aandacht voor monitoring, als belangrijk

Nadere informatie

VLIR- Seminar 28 mei 2013

VLIR- Seminar 28 mei 2013 VLIR- Seminar 28 mei 2013 Tweeledige focus (1) Upgrading Curriculum uitbreiding/ aanpassing van logopedische opleidingsonderdelen cruciaal t.a.v. betere hulpverlening binnen Surinaamse maatschappij m.n.

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: TALENTENBANK

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: TALENTENBANK LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: TALENTENBANK Omschrijving van de activiteit De leerlingen formuleren de talenten van de leerlingen van de klas met behulp van foto s met onderschriften; de groepstekst die

Nadere informatie

Senait is Achmed niet. Differentiëren in de Alfa-groep

Senait is Achmed niet. Differentiëren in de Alfa-groep Senait is Achmed niet. Differentiëren in de Alfa-groep Jeanne Kurvers Willemijn Stockmann Den Haag, 24-10-2016 Programma Kennismaken met Ahmed en Senait Het raamwerk Alfabetiseren NT2. Opdracht Raamwerk

Nadere informatie

O N D E R W I J S - E N O N D E R S T E U N I N G S - B E H O E F T E N. TOV Juni 2015 Oss. Visie op meertaligheid

O N D E R W I J S - E N O N D E R S T E U N I N G S - B E H O E F T E N. TOV Juni 2015 Oss. Visie op meertaligheid MEERTALIGHEID O N D E R W I J S - E N O N D E R S T E U N I N G S - B E H O E F T E N TOV Juni 2015 Oss Visie op meertaligheid 1 Om een kind goed te kunnen begeleiden is het nodig te weten wat meertaligheid

Nadere informatie

CBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14

CBS Maranatha. Doel: Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Dyslexieprotocol 2013 aangepast sept.14 Doel: Doel van ons dyslexieprotocol is een zo goed mogelijke begeleiding van leerlingen met (dreigende) leesproblemen.

Nadere informatie

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën

Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën 1 Bijlage 10. Eindtermen moderne vreemde talen: Frans of Engels van de derde graad bso (derde leerjaar) Taaltaken, verwerkingsniveaus, tekstsoorten, tekstkenmerken en strategieën LUISTEREN vrij concreet

Nadere informatie

Algemene informatie groep 1-2. Ontwikkeling van kleuters:

Algemene informatie groep 1-2. Ontwikkeling van kleuters: Algemene informatie groep 1-2 Ontwikkeling van kleuters: Van kleuters is bekend dat de ontwikkeling veel sprongsgewijs verloopt. Niet alle kinderen ontwikkelen dezelfde gebieden op hetzelfde moment. We

Nadere informatie

EU-Speak _ leslla docenten

EU-Speak _ leslla docenten EU-Speak _ leslla docenten Wat heeft een docent nodig om de laaggeletterde volwassen immigrant te leren lezen en schrijven? EU-Speak 1 Partners: Engeland, Zweden, Denemarken, Duitsland, Spanje, Nederland

Nadere informatie

De eerste twee delen van De Wiskanjers Zorg: Boei

De eerste twee delen van De Wiskanjers Zorg: Boei De eerste twee delen van De Wiskanjers Zorg: Boei Nu ben ik een uur bezig geweest met aan te leren hoe je moet rangschikken van breed naar smal En nog snapt hij het niet! Deze leerling haalt eerste, middelste

Nadere informatie

Fonemisch bewustzijn Didactische aanwijzingen bij zinnen, auditieve analyse en klankgroepen

Fonemisch bewustzijn Didactische aanwijzingen bij zinnen, auditieve analyse en klankgroepen Fonemisch bewustzijn Didactische aanwijzingen bij zinnen, auditieve analyse en klankgroepen Fonemisch bewustzijn staat voor 'het bewustzijn dat woorden uit klanken bestaan en is een belangrijk onderdeel

Nadere informatie

ERWD. Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut

ERWD. Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut ERWD Rekenpiloot 16 december 2011 Freudenthal Instituut Leidende vragen Wat houdt ERWD in en hoe herken je het? Protocol ERWD Wat kun je zelf doen in de rekenles? Welke hulmiddelen zijn er in de rekenles?

Nadere informatie

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs

Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Aartsbisdom Mechelen-Brussel Vicariaat Onderwijs Diocesane Pedagogische Begeleiding Secundair Onderwijs Vakdocumenten Frans (2004) Visie en accenten leerplan Frans BaO 1 De eerste stappen zetten - Basiswoordenschat

Nadere informatie

Handreiking Groepsplan voorbereidend lezen:

Handreiking Groepsplan voorbereidend lezen: Handreiking Groepsplan voorbereidend lezen: groep: Leerkracht: Periode: Schooljaar: Gebaseerd op groepsplan voorbereidend lezen vco Drakensteyn / Gerard Regeling Handreiking groepsplannen M.Forrer en Yvonne

Nadere informatie

Functioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs

Functioneel rekenen. Wat? Waarom? opdracht: Doelen van vandaag: 1. Doel van wiskunde-onderwijs Doelen van vandaag: Functioneel rekenen - Samen reflecteren en inzien wat het uiteindelijke doel, de essentie is van wiskunde-onderwijs. - De begrippen functioneel rekenen, realistisch rekenen en levensecht

Nadere informatie

Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, jaar vmbo basis

Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, jaar vmbo basis Schets onderwijsprogramma en lessentabel Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Bij leerlingen in route 2 uitstroomprofiel vmbo basis ligt het accent op instroom in de onderbouw van de vmbo basisberoepsgerichte

Nadere informatie

Kennis en opleiding: - onderwijsbevoegdheid - ervaring met NT2 onderwijs is een pre, maar geen verplichting.

Kennis en opleiding: - onderwijsbevoegdheid - ervaring met NT2 onderwijs is een pre, maar geen verplichting. Profielbeschrijving. Het onderwijs aan nieuwkomers vraagt een specifiek profiel. Daarom vragen wij van je: - een afgeronde Pabo-opleiding met minimaal 3 jaar werkervaring - affiniteit met het werken met

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. 1 Taal en taalonderwijs. 2 Taalverwerving

Inhoudsopgave. Inleiding. 1 Taal en taalonderwijs. 2 Taalverwerving Inhoudsopgave Inleiding 1 Taal en taalonderwijs 1.1 Achtergrondkennis: wat is taal? 1.1.1 Functies van taal 1.1.2 Betekenis van taal 1.1.3 Systeem van taal 1.1.4 Componenten van de kennis over taal 1.2

Nadere informatie

luisteren: ET 4, 6 spreken: ET 15, 18, 23 lezen: ET 10, 12 schrijven: ET 28, 30, 31, 34 mondelinge interactie: 24, 27

luisteren: ET 4, 6 spreken: ET 15, 18, 23 lezen: ET 10, 12 schrijven: ET 28, 30, 31, 34 mondelinge interactie: 24, 27 TABASCO Oriëntatie + voorbereiden Leercoach Leerlingen Iemand voorstellen (schriftelijk en mondeling) Leerplandoelstellingen kiezen functionele kennis: - woordvelden: 35.1.1 en 35.1.2 en 35.1.3 - grammatica:

Nadere informatie

Geef me een duwtje zodat ook ik de finish kan bereiken! afstemmen van het aanbod op de verschillen tussen kleuters.

Geef me een duwtje zodat ook ik de finish kan bereiken! afstemmen van het aanbod op de verschillen tussen kleuters. Geef me een duwtje zodat ook ik de finish kan bereiken! afstemmen van het aanbod op de verschillen tussen kleuters. Marijke Ceunen Onderwijscentrum Brussel Eveline Wouters, Seminarium voor Orthopedagogiek

Nadere informatie

VIME NT1 Werkveld NT1: begrippen en verantwoording

VIME NT1 Werkveld NT1: begrippen en verantwoording VIME NT1 Werkveld NT1: begrippen en verantwoording december 2018 Werkveld NT1: verantwoording en begrippen Vooraf Als we willen bepalen hoe vrijwilligers ingezet kunnen worden in volwasseneneducatie voor

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: SMOORVERLIEFD: HOE ZEG IK HET MET EEN LIED?

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: SMOORVERLIEFD: HOE ZEG IK HET MET EEN LIED? LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT: SMOORVERLIEFD: HOE ZEG IK HET MET EEN LIED? Omschrijving De leerlingen zoeken uit hoe een eenvoudig liefdesliedje in elkaar zit en focussen daarbij op het spel met begin-,

Nadere informatie

Hoe kunnen we activiteiten meer betekenisvol maken? 7/10/2015 betekenisvolle activiteiten Valerie Desmet

Hoe kunnen we activiteiten meer betekenisvol maken? 7/10/2015 betekenisvolle activiteiten Valerie Desmet Hoe kunnen we activiteiten meer betekenisvol maken? 1 Welkom 4 groepen 4 kleuren 2 Kennismaking Wie ben je? Waar werk je? Welke activiteit was betekenisvol voor jou? Waarom? 3 Zelfzorg 4 Huishoudelijke

Nadere informatie

Didactiek. Didactiek. Algemeen gedeelte Initiator. Inleiding: Bouwstenen van het didactisch proces

Didactiek. Didactiek. Algemeen gedeelte Initiator. Inleiding: Bouwstenen van het didactisch proces Didactiek Algemeen gedeelte Initiator 1 Overzicht van de presentatie Didactiek Inleiding: Bouwstenen van het didactisch proces Bouwsteen 1: De context Bouwsteen 2: De sportbeoefenaars Bouwsteen 3: Doelen

Nadere informatie

Doelenlijst G-start voor VVKBaO

Doelenlijst G-start voor VVKBaO 1 1. OVER -START -start is een CTO-uitgave over het stimuleren van geletterdheid bij jonge kinderen (2,5 tot 7 jaar). -start is een boek vol achtergrondinformatie en concreet uitgewerkte activiteiten.

Nadere informatie

Word meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid

Word meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid Word meester in het evalu(l)eren: op weg naar een hernieuwd evaluatiebeleid Workshop 14 mei 2014 Marie Seghers & Piet Van Avermaet (SDL) Wat mag u verwachten? Principes van breed evalueren Aan de slag

Nadere informatie

OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN. Rianne Broeke 28 april 2015

OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN. Rianne Broeke 28 april 2015 OUDERAVOND KRITISCH EN BEGRIJPEND LUISTEREN Rianne Broeke 28 april 2015 INHOUD * Algemene taalontwikkeling van jonge kinderen * Wat is kritisch en begrijpend luisteren? * Waarom is kritisch en begrijpend

Nadere informatie

Actieonderzoek voor diepgaand leren en kwaliteitsvol onderwijs. Hilde Stroobants KHLeuven

Actieonderzoek voor diepgaand leren en kwaliteitsvol onderwijs. Hilde Stroobants KHLeuven Actieonderzoek voor diepgaand leren en kwaliteitsvol onderwijs Hilde Stroobants KHLeuven Een cyclisch onderzoeksproces voor doorgedreven probleemoplossen met het oog op verandering Centraal doel: verandering

Nadere informatie

ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN

ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN De meeste leerlingen hebben geen moeite met lezen op zich. Maar vanaf het moment dat ze langere teksten moeten lezen en globale vragen beantwoorden of als ze impliciete informatie

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE DOE-ACTIVITEIT: SMS. AMIRA EN ILIAS VAN MAART TOT MEI

LEERKRACHTGEDEELTE DOE-ACTIVITEIT: SMS. AMIRA EN ILIAS VAN MAART TOT MEI LEERKRACHTGEDEELTE DOE-ACTIVITEIT: SMS. AMIRA EN ILIAS VAN MAART TOT MEI Omschrijving van de activiteit De leerlingen lezen sms -jes van een verliefde jongere en bepalen aan de hand van de berichtjes het

Nadere informatie

Schets van het onderwijsprogramma. Route 2, 16+ mbo entree. april 2016

Schets van het onderwijsprogramma. Route 2, 16+ mbo entree. april 2016 Schets van het onderwijsprogramma De leerlingen in route 2 uitstroomprofiel entreeopleiding worden voorbereid op instroom in de entreeopleiding in het mbo. De entreeopleiding is drempelloos en duurt een

Nadere informatie

7. DYSLEXIE. Hoe voelt dyslexie aan?

7. DYSLEXIE. Hoe voelt dyslexie aan? 7. DYSLEXIE Hoe voelt dyslexie aan? Testje voorlezen (klassikaal lezen is geen goed idee, tenzij het koorlezen is). Voor de persoon met dyslexie: genant, frustratie, gokken of raden, opgeven, niet begrijpen

Nadere informatie

Digitale vaardigheden in de les: hoe pak je dat aan?

Digitale vaardigheden in de les: hoe pak je dat aan? Digitale vaardigheden in de les: hoe pak je dat aan? Opleidingsmodule Digitale vaardigheden Elwine Halewijn, ITTA 18 mei 2019 BVNT2-conferentie Het vakmanschap van de NT2-docent Digitale vaardigheden in

Nadere informatie

Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss)

Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss) Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss) Taalrijke taalomgeving Taalrijke thuisomgeving belangrijke factor voor goede taalontwikkeling

Nadere informatie

Het systematisch volgen van leerlingen

Het systematisch volgen van leerlingen Het systematisch volgen van leerlingen uteurs: Rosemarie Irausquin en Susan van der Linden Het systematisch volgen van de leesontwikkeling van leerlingen is essentieel om tijdig problemen bij het leren

Nadere informatie

Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling Hoofdstuk 2 Ontwikkelingsdysfasie

Inhoud Inleiding Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling Hoofdstuk 2 Ontwikkelingsdysfasie Inhoud Inleiding 11 Hoofdstuk 1 Normale taalontwikkeling 15 1.1 Taalontwikkeling: een multidimensioneel gebeuren 16 1.2 Componenten van de taalontwikkeling 18 1.3 Fasen in de taalontwikkeling 21 1.4 Besluit

Nadere informatie

Marzano (2003) Scholen maken het verschil

Marzano (2003) Scholen maken het verschil Programma Effectieve directe instructie Opfrismiddag 20 oktober 2010 Dortie Mijs Wat is het IGDI-model? Verdieping op twee aspecten: - Doelen formuleren - Werken met IGDI in een combinatiegroep Voorbereiden

Nadere informatie

De competenties. A Vertellen en voorlezen. A 1.2 Competenties. Competenties

De competenties. A Vertellen en voorlezen. A 1.2 Competenties. Competenties De competenties A Vertellen en voorlezen A 1.2 A1 A2 A3 A4 Je kunt verhalen om voor te lezen of te vertellen kiezen voor iedere leeftijdsgroep van de basisschool. Je kunt het voorlezen of vertellen van

Nadere informatie

Werken met visualisaties in de kleuterklas

Werken met visualisaties in de kleuterklas 1 1. Wat is een visualisatie? Werken met visualisaties in de kleuterklas Een visualisatie is een vertaling van een gedachte naar een beeld. Een visualisatie maakt een begrip als beeld voorstelbaar. 1 Het

Nadere informatie

Inleiding. Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8

Inleiding. Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8 Ophalen en neerhalen (1e van 2 lessen) groep 7/8 Inleiding De methode " " is grafo-cognitief. Dit houdt in dat de vaardigheid van de kinderen wordt geoefend, in samenhang met hun letterkennis. In deze

Nadere informatie

Het klikt?! Krachtige technologische interventies voor in de NT2-les. Mariet Schiepers en Annelies Houen Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven

Het klikt?! Krachtige technologische interventies voor in de NT2-les. Mariet Schiepers en Annelies Houen Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven Het klikt?! Krachtige technologische interventies voor in de NT2-les Mariet Schiepers en Annelies Houen Centrum voor Taal en Onderwijs KU Leuven NedBox.be: oefen je Nederlands online Online taalcoaching

Nadere informatie

Schets van het onderwijsprogramma Route 2, jaar vmbo basis

Schets van het onderwijsprogramma Route 2, jaar vmbo basis Schets van het onderwijsprogramma Route 2, 12 16 jaar vmbo basis Bij leerlingen in route 2 uitstroomprofiel vmbo basis ligt het accent op instroom in de onderbouw van de vmbo basisberoepsgerichte leerweg.

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE HOE-FILES: HOE ZIE IK ER SEXY UIT?

LEERKRACHTGEDEELTE HOE-FILES: HOE ZIE IK ER SEXY UIT? LEERKRACHTGEDEELTE HOE-FILES: HOE ZIE IK ER SEXY UIT? Omschrijving van de activiteit De leerlingen lezen een lijst met tips over hoe je er goed kan uitzien en wat je zeker niet mag doen als je er goed

Nadere informatie

Netwerkdag VIRBO 3 februari Talenbeleid

Netwerkdag VIRBO 3 februari Talenbeleid Netwerkdag VIRBO 3 februari 2015 Talenbeleid Verwachtingen overheid en GO! inzake talenbeleid. Aanbevelingen PBD : Waarop inzetten binnen talenbeleid in de komende jaren? Waarom de aandacht voor talenbeleid?

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILE: HOE MAAK IK HET UIT? VAN LIEF NAAR EX.

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILE: HOE MAAK IK HET UIT? VAN LIEF NAAR EX. LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILE: HOE MAAK IK HET UIT? VAN LIEF NAAR EX. Omschrijving van de activiteit De leerlingen lezen tips over correct handelen als je het uitmaakt met je lief. Ze bespreken

Nadere informatie

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILES: HOE TUNE IK MIJN AUTO?

LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILES: HOE TUNE IK MIJN AUTO? LEERKRACHTGEDEELTE ACTIVITEIT HOE-FILES: HOE TUNE IK MIJN AUTO? Omschrijving van de activiteit De leerlingen beoordelen afbeeldingen van getunede auto s en bespreken de regels van tuning op basis van hun

Nadere informatie

betekenis van het woord vastgesteld.

betekenis van het woord vastgesteld. technisch lezen en schrijven betekenis van het woord vastgesteld. Goed leren lezen is belangrijk Zoals we gezien hebben, is het mogelijk om op school voort te bouwen op de spontaan verworven geletterdheid

Nadere informatie