INSPIRATIESESSIE ALFA EN UITDAGENDE DOELGROEPEN. Centrum voor Taal en Onderwijs

Transcriptie

1 INSPIRATIESESSIE ALFA EN UITDAGENDE DOELGROEPEN Centrum voor Taal en Onderwijs

2 WIE ZIJN WE?

3 (PRAKTIJKVOORBEELD)/VISIE CTO: HET ALFABETISERINGSPROCES: EEN KADER Belangrijke verschuiving: Technisch gealfabetiseerd zijn - Naam kunnen schrijven - Een beetje kunnen lezen - Alle letters herkennen Functioneel geletterd zijn = geletterdheid inzetten om te functioneren in de maatschappij Verloopt bij moedertaalsprekers in drie stappen: In het algemeen tussen 2,5-7 jaar (kleuterklas 2 e leerjaar) Nadien: verdere stappen richting gevorderde geletterdheid

4 HET ALFABETISERINGSPROCES: EEN KADER Moedertaalsprekers/vroege instromers doorlopen drie grote fases binnen het alfabetiseringsproces: Fase 1: de cognitieve fase of ontluikende geletterdheid DOEL: inzicht verwerven in de aard en de functie van geschreven taal Leren spreken en luisteren (in klascontext) Werken aan drie basisvoorwaarden (zie later) Experimenteel lezen en schrijven: krabbel bij illustratie, opslaan frequente woordbeelden, naam schrijven Fase 2: de alfabetiseringsfase of beginnende geletterdheid DOEL: het kunnen decoderen van woorden om tot woordidentificatie te komen en het zelf kunnen schrijven van de lettertekens Ontdekken van geschreven taal/motoriek Principes alfabetisch schrift ontdekken Elementaire leeshandeling uitvoeren (klank-letter-woordbergip) Fase 3: de automatiseringsfase of eerste stap richting gevorderde geletterdheid DOEL: het kunnen herkennen van woorden in hun geheel. Schrijven gaat steeds vlotter Woordbeeldherkenning Technisch lezen en schrijven gaat steeds vlotter Meer inzetten op begrijpend lezen Genietend en functineel lezen

5 HET ALFABETISERINGSPROCES: EEN KADER Sterke punten Het kader rond het alfabetiseringsproces biedt leerkrachten een houvast. Het kader geeft duidelijk aan dat elke fase evenwaardig is. Uitdagingen Moedertaalsprekers/ vroege instromers doorlopen deze fases na elkaar. Bij AN lopen fases door elkaar (bewaken evenwaardigheid)! Activiteiten drie fases op niveau knd 2,5-7 jaar. Vertalen naar doelgroep is niet altijd evident.

6 RANDVOORWAARDEN Een belangrijke voorwaarde om met het alfabetiseringsproces van start te kunnen gaan is een mondelinge basis Nederlands: Fase 0: werken aan basis mondelinge taalvaardigheid Taalbad: belang van heterogene groep/reguliere klas Expliciet taal aanbieden die lln nodig heeft om te functioneren op school en in de klas. Bv. TPR, zakwoordenboekje

7 RANDVOORWAARDEN Expliciet werken aan drie belangrijke schrijf- en leesvoorwaarden die bij analfabete of laaggeschoolde leerlingen onvoldoende ontwikkeld zijn (~ cognitieve fase): Vertrouwdheid met taal en haar functies Taalbewustzijn Gebrekkig fonemisch bewustzijn Mond. Taalvaardigheid Kennis van de wereld Functies van schrift, lezen, schrijven, Boeken en verhalen Schrift als symbolische functie Missen begrippenkader (volgende, eerst, laatste ) Niet in staat tot objectivatie (bv. slang is langer woord dan regenworm) Belangrijk om hier expliciet aandacht aan te besteden!

8 RANDVOORWAARDEN Hoewel het belangrijk is om expliciet aan enkele randvoorwaarden en elementen uit de alfabetiseringsfases te werken (in onthaalklas; zorguren/homogene groep), is het belangrijk om als leerkracht een differentiatiehouding als basishouding aan te nemen. Differentiatie als basishouding in de heterogene groep/reguliere klas: bied differentiatietaken aan met het oog op het werken aan geletterdheid in de verschillende fases van het alfabetiseringsproces.

9 RANDVOORWAARDEN Voorbeelden differentiatie SCHRIJVEN BaO: de leerlingen schrijven in groep de spelregels uit van een zelfbedacht spel. De analfabete leerling neemt meer motorische taken op zich: uitwerken materialen spel (bv. kaartjes knippen, pionnen maken ) en werkt zo aan de fijne motoriek (fase 1-2). De leerling krijgt ook een verantwoordelijkheid binnen de groep: materiaalbeheerder. SO: De okanleerlingen schrijven een verslag over hun laatste klasuitstap op hun interactieve klasblog. De analfabete leerling schrijft ook een verslag, maar op basis van foto s (fase 2).

10 CONTACTINFO Centrum voor Taal en Onderwijs - KU Leuven Blijde Inkomststraat 7 bus Leuven - Sarah Slabbaert Sarah.Slabbaert@kuleuven.be

11 EXTRA Wat namen jullie mee uit de voormiddagsessie?

12 EXTRA Wat namen jullie mee uit de namiddagsessie?

13