Actieonderzoek voor diepgaand leren en kwaliteitsvol onderwijs. Hilde Stroobants KHLeuven

Transcriptie

1 Actieonderzoek voor diepgaand leren en kwaliteitsvol onderwijs Hilde Stroobants KHLeuven

2 Een cyclisch onderzoeksproces voor doorgedreven probleemoplossen met het oog op verandering Centraal doel: verandering teweeg brengen in een concrete situatie door: verkennen en toelichten van het probleem plannen van acties acties uitvoeren acties evalueren resultaten kenbaar maken nieuwe/onderliggende problemen onderkennen

3 Stappen binnen actieonderzoek (Ponte) Algemeen idee Bijsturen Verkenning Algemeen plan Bijsturen Verbeteracties Mijn verhaal

4 4 niveaus van leerkrachtdoelen (Costa) Activiteiten Inhoud Proces Denkgewoonten

5 Diepgaand of transformatief leren (Mezirow) omvat: een toegenomen bewustzijn van de context van je vooronderstellingen en gevoelens, een kritische kijk op die vooronderstellingen, een zoeken naar en evalueren van alternatieve perspectiefnames, een besluit om een oude perspectiefname in te wisselen voor een nieuw perspectief OF om tot een synthese van beide perspectieven te komen, de capaciteit om vanuit dat nieuwe perspectief tot actie over te gaan en het verlangen om het nieuwe perspectief in de bredere context van je leven/werk in te bouwen.

6 Diepgaand leren gaat gepaard met: een onderbouwd zelfgevoel een sterker kritisch begrip van hoe je sociale relaties en cultuur aan de basis liggen van je gevoelens en vooronderstellingen meer functionele strategieën en bronnen voor de acties die je wilt ondernemen

7 VOORBEELD ACTIEONDERZOEK DENKSTIMULERING

8 DE SCHOOL Basisschool te Brussel 90% immigranten, 10% Vlamingen Anderstalig niveau van onderwijs Weinig ondersteuning van ouders

9 DE KLAS 7 jongens 9 meisjes Geen enkele Vlaming 2- tot 3-talig

10 PROBLEMEN MET HOPEN Een probleem om van te starten? In mijn klas? Ik kan er wel 10 opsommen Mvr. Stroobants geeft me de raad om er één te kiezen dat haalbaar is om aan te pakken dat zinvol is: kinderen moeten er voor langere tijd en in verschillende situaties iets aan hebben Overleg met GOK-leerkracht en parallelcollega: ik ga rond splitsen werken 10

11 HET PROBLEEM Rekenen splitsen leerlingen kunnen mee tot op een bepaald punt en haken dan af belangrijke basis voor de brug en verder rekenen

12 ACTIE 1 (VERKENNING) : WAAR ZIT HET PROBLEEM? Niet visueel genoeg? Te hoge getallen? Te veel leerstof in een keer?

13 ACTIE 1: WAAR ZIT HET PROBLEEM? Alles ging goed bij het actieve handelen vb: lln verdelen letterkoekjes Eens aan het bord leerlingen haken af Overleg met GOKleerkracht en parallelcollega Samen sterk

14 ACTIE 2: GROOT SPLITSSCHEMA OP TAFEL Allemaal rond de tafel Parking en twee garages Leerlingen kunnen rijden met auto s Loopt samen met actie 3 (verschil: bij actie 3 niet meer aan tafel) Zwakke leerlingen dichtbij Alle oefeningen worden gemaakt

15 ACTIE 3: GROOT SPLITSSCHEMA AAN HET BORD Het splitsschema van op tafel aan bord Identiek dezelfde materialen (met magneten vastgezet) Overstap is minder groot (opgedane kennis gebruiken) Overgang van concreet op tafel naar concreet op bord niet alleen gebruiken in rekenles

16 ACTIE 4: PLOP VERDEELT Flessenconstructie per 2 Visueel zichtbaar wie welk aantal blokjes heeft Blijkt weer moeilijker dan met garage Fout? andere inkleding / tijd / of normaal transfer is moeilijk Zeer aantrekkelijk voor de leerlingen

17 ACTIE 5: SPLITSDOOSJE Symbool schrijven wanneer leerlingen hulpmiddelen gebruiken ( differentiatie ) Splitsen blijft nog moeilijk Doosje met splitsingen in ( vb ) Zowel als huiswerk / hoekenwerk In combinatie met flesjes indien nodig

18 ACTIE 6: VAN 3D NAAR 2D Niet altijd met 3D materialen werken Leerlingen moeten kans krijgen om te groeien Schema met de juf Zelfde verwoording Moeilijkste overgang (van concreet naar principe) Fout? Of normaal want transfer? Liep vlot na enkele keren gebruiken Zelf een schema op bord

19 ACTIE 7: VOOR WIE IS HET NODIG? Leerlingen beslissen zelf of ze het schema al dan niet gebruiken Symbool boven de oefening schrijven Leerlingen zijn overmoedig lukt niet zonder schema; wel met Leerlingen die het schema niet durven lossen: aanmoedingen om het eens zonder te proberen Leerstof wordt begrepen

20 ACTIE 8: NOODZAKELIJK Nog steeds 2 leerlingen die het er moeilijk mee hebben Splitsschema op het hoekje van hun bank, in het klein Ze kunnen er op schrijven en weer wegvegen Andere leerlingen gaan schema halen indien nodig

21 HABITS OF MIND Verworven kennis in nieuwe situaties toepassen beroep doen op ervaringen in nieuwe situaties (transfer is moeilijk, maar nodig) cursus: elke nieuwe taak wordt aangevangen alsof ze nieuw is leerlingen konden dit niet zelfstandig Oefenen op transfer is nodig in deze klas!

22 HABITS OF MIND Impulsiviteit beheersen eerst denken, dan pas doen eerst opdracht begrijpen, strategie ontwikkelen en dan probleem aanpakken deze leerlingen doen maar lezen opdracht niet het splitsschema helpt hen nadenken

23 REFLECTIE / BESLUIT Besef nu hoe belangrijk onderzoek is Slechte leerkracht? Sta stil bij denkproces van kinderen Niet te snel willen gaan Goed van materiaal te wisselen (transfer) Blijf geloven in je leerlingen Veel tijd omdat het mijn eigen klas is

24 Positieve ervaringen van studenten in actieonderzoek vanuit denkstimulering Weerstand en onzekerheid bij aanvang (Wat onderzoeken? Hoe aanpakken?) Geleidelijk aan betrokkenheid (observatie, literatuur, acties ontwikkelen) Sterke betrokkenheid (acties uitproberen, bijsturen, reflectie, evaluatie van acties) Controle van de aanpak (eigen ritme en leerstrategieën) Prettig (gegrond in eigen praktijk) Verrast over hoe snel ze (kleine) resultaten zien Persoonlijke betrokkenheid is noodzakelijk

25 Positieve ervaringen van studenten in actieonderzoek vanuit denkstimulering Goesting om verder te zoeken en leren Worden zich bewust van eigen competenties Tonen zich meer op hun gemak bij gebruik van andere onderwijsstrategieën Geven blijk van meer zelfvertrouwen Betere relaties met kinderen Meer oog voor wat zich afspeelt in het hoofd van de leerling Meer vertrouwen in eigen vermogen om met kinderen te werken

26 Struikelblokken Nood om open te staan voor het ongekende blijkt voor sommigen op teveel onzekerheid te botsen Een kritische kijk op eigen (of vertrouwde) praktijk ontwikkelen, blijkt voor een aantal studenten erg moeilijk Het verzinnen van concrete en beperkte actiepunten of concrete en snelle interventies gaat verder dan wat sommige studenten aankunnen

27 Actieonderzoek binnen VOP BaLO aandacht voor leerprocessen in de klaspraktijk onderzoeksvaardigheden bijbrengen (niveau 6) aanzet tot aanhoudende zelfgestuurde reflectie en professionalisering behouden van startende leerkrachten in het werkveld 27

28 Actieonderzoek binnen leren in het werkveld De aanstaande leraar ondergaat de opleiding niet, maar is actief participant aan zijn eigen groeiproces als leer- kracht. De betekenis die de student geeft aan de context (kinderen, klas- en schoolomgeving, eigen rol in het leerproces van kinderen,...) is belangrijk in die persoonlijke groei. Zijn aanwezigheid in de school is niet vrijblijvend: de student moet willen leren, ook vanuit het leren van de kinderen waarvoor hij zich verantwoordelijk weet. 28

29 Actieonderzoek: kwaliteitsvol onderwijs door actieve professionele ontwikkeling Voor de student: actieve professionele ontwikkeling De leerkracht die onderzoek toepast, doet aan onderzoek (Stenhouse) Voor de school: kwaliteitsvol onderwijs versterken AO geeft aan wat wel en niet werkt in praktijk AO maakt de context en voorwaarden helderder AO kan schoolontwikkelingsproces op gang brengen AO leidt tot ontwikkelen van kwaliteitsvol onderwijs 29

30 Opleiding, mentor en student Opleiding: aanreiken van onderzoeks- en verslagvaardigheden en van mogelijke thema s, helpen afbakenen Mentor: ondersteunen bij onderzoeksactiviteiten, bewaken haalbaarheid, ondersteunen in reflecties Student: met mentor thema kiezen, uitwerken onderzoeksopzet en acties, uitvoeren acties, bijsturen, verslag uitbrengen. 30