Domein Verhoudingen. Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs. Katern 1F

Transcriptie

1 Domein Verhoudingen Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs Katern F

2 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Een vijfde deel van alle Nederlanders korter schrijven als ⅕ deel van. Eenvoudige reuken kunnen uitspreken en noteren en de verschillende etekenissen van reuken in verschillende situaties kennen. Een vierde deel van de kinderen uit de klas zit op voetal. Welk deel van de klas zit op voetal? (Verwoorden en schrijven als reuk: of een op de vier of een kwart en noteren als ¼) Handleiding 6, lok Handleiding 6, lok Na een eerste kennismaking met de reuken in les wordt in deze les het egrip reuken verder verdiept. Vierkante, rechthoekige en ronde taarten worden eerlijk verdeeld in verschillende stukken. Cakes worden in diverse plakken gesneden. Kortom, allerlei vormen van eerlijke verdelingen waarij de kinderen zowel de reuknaam (een zesde) als de reuknotatie ( 6 ) aanleren. Rekenwoorden Een half, een tweede Een derde Een kwart, een vierde Een vijfde Een zesde Een achtste Introductie van de stamreuken Laat de kinderen deze opgave eerst in hun schrift zelfstandig maken. Bespreek de opgave vervolgens klassikaal. Laat de kinderen zien hoe diverse stamreuken geschreven worden. Wanneer je een taart in tweeën deelt, hoe heet dan één stuk? (een half of een halve taart) Schrijf de reuk op het ord. Vertel dat we zo een half opschrijven en dat je hem ook één tweede kunt noemen. Onder de streep zie je in hoeveel stukken de taart is verdeeld. Schrijf de reuk op het ord. Teken daarnaast een taart en verdeel die in vier gelijke stukken. Hoe noemen we één stuk? (Een kwart taart of een vierde taart.) Doe hetzelfde ij de reuken 8. Let erop dat u de reuken altijd enoemt: een halve taart, een achtste taart, enzovoort. en Benadruk de egrippen half en kwart. Veel kinderen kennen deze termen al van de klok (vier kwartieren in een uur). Laat de kinderen eventueel zelf extra opgaven edenken. Bij de naespreking van deze opgaven moeten ze elkaar kunnen uitleggen in hoeveel stukken ze de taart heen gesneden en hoe ze de taart heen verdeeld. Toets Maatschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Breuken, ook met een diagonale streep, kunnen uitspreken en noteren, ook ij samengestelde reuken. Aan een reuk etekenis kunnen geven in verschillende situaties en in kale opgaven. In een krantenericht staat: ⅘ deel van de Nederlanders gaat met vakantie. Hoe kun je ⅘ deel van de Nederlanders ook anders zeggen en schrijven? (Als vier van elke vijf Nederlanders of vier vijfde deel of 80%.) Tien van de vijfentwintig kinderen van onze klas speelt een muziekinstrument. Hoe kun je tien van de vijfentwintig noteren? Hoe schrijf je het als reuk? (De verhouding van tien van de vijfentwintig of tien op de vijfentwintig ook formuleren als reuk tien vijfentwintigste deel en noteren als 0 op de 5 of een 0 5 deel of ⅖ deel.) Verdeel vijf repen chocolade met zijn zessen. Hoe groot is het stuk dat ieder krijgt? (De delen enoemen als vijf zesden en noteren als ⅚ reep). Eerlijk delen. In een recept staat dat er ½ deciliter melk ij de sauspoeder moet. Hoe spreek je dat getal uit? Hoe spreek je ⅜ uit? Schrijf de reuken op.

3 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Schrijf een derde met een reuk. Werkschrift 6, lok C Hoeveel stukken zijn het? Kleur steeds deel. Hoe noem je elk stuk? aa a c d e stukken stukken 6 stukken 6 8 stukken 8 0 stukken 0 Verdeel een reep chocolade met zijn vijven. Hoe groot is het stuk dat ieder krijgt? (De delen enoemen als een vijfde en noteren als ⅕ reep.) Leerlingenoek 6, lok C Taart snijden. Hoe snijdt de akker? Teken in je schrift en kleur het stuk dat de mensen estellen. a Mag ik een halve kersenvlaai van u? Ik wil graag een kwart van die slagroomtaart. c Doe mij maar een achtste chocoladetaart. d Voor mij graag een derde kruimelvlaai. Op een maateker staat een streepje ij 0 liter. Hoe spreek je 0 uit?

4 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen,5 is en 5 0 Eenvoudige kommagetallen kunnen uitspreken, lezen en noteren, ook als reuk. 0, liter kun je uitspreken als nul komma vier liter. Hoe spreek je 0, liter uit als reuk? Hoe spreek je 0,0 uit als reuk? (0, als vier tiende liter ; 0,0 als een honderdste.) Handleiding 7, lok Maatschrift lz. + Laat de kommagetallen uitspreken met honderdste : 0,0 = tien honderdste, enzovoort. Hoe spreek je,5 uit? In welke situaties kun je dit getal tegenkomen? (ijvooreeld met geld, met lengte, inhoud). Handleiding 7, lok Ga ij maatschrift opgave in op de verschillende manieren waarop,5 uitgesproken kan worden: drie vijfentwintig, drie euro vijfentwintig, drie euro en vijfentwintig cent, driehonderd en vijfentwintig cent. Hoe schrijf je vijfenveertig honderdsten als een getal? (0,5 of 00) 5 Hoe kun je,7 als reuk schrijven? en 0 7 Welke reuken en welke kommagetallen horen ij elkaar? Leerlingenoek 7, lok Diagnostisch gesprek en hulpactiviteiten groep 7, lok en verder Mondelinge toetsen groep 7, lok en verder Eenvoudige kommagetallen kunnen uitspreken, lezen en noteren, ook met moeilijkere getallen en zonder context, dan ij F gevraagd wordt. Spreek uit:,678 kilogram, 0,7 hectare,, miljoen. De nieuwslezer zegt: twee komma twee miljoen mensen zit in Mexico zonder stroom. Hoe schrijf je twee komma twee miljoen in cijfers? (, miljoen of ). C Schrijf als reuk. aa,50 = euro,50 = euro,50 = euro 7,50 = 7 euro,0 = 0 euro,70 = 7 0 euro,0 = 0 euro,90 = 9 euro 0 c,0 = 5 euro,0 = euro 5,0 = 5 euro,80 = 5 euro d,05 = euro 0,5 = euro 5,75 = 5 euro,5 = 0 euro Maatschrift 7, lok C Hoe kun je een euro verdelen? Vul in. 0 0,0 0 0, ,50 0 0,00 0,0 0,0 5 0,50 0 0,00 0 0,0 0 0, , ,90 0,0 5 0, ,70 0,0

5 C Domein Verhoudingen A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen op de is 5% of een kwart van Verhoudingen kunnen enoemen en schrijven als zoveel op de zoveel, deel van een geheel, als reuk of als percentage. Een telling kunnen verwoorden als verhouding, ijvooreeld zes van de vierentwintig, een op elke vier, een vierde deel, een kwart of vijfentwintig procent en kunnen noteren als op de, of ¼ deel, of 5%. De etekenis van het symool dat voor procenten geruikt wordt in een epaalde context weten, ijvooreeld: winst, verlies, extra, korting. Weet je welk deel van de kinderen uit jouw klas op de fiets naar school komt? Weg voor de halve prijs. Is dat hetzelfde als ½ % korting of als 50% korting? Leerlingenoek 7, lok C Hoeveel kost het nu? Op al onze artikelen nu 50% korting! Toets Maatschrift 7, lok Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Verhoudingen kunnen enoemen en schrijven als zoveel op de zoveel, deel van een geheel, als reuk of als percentage. Als F, maar ook met moeilijker getallen, met kale getallen en in meer complexe situaties: Hoe kun je van de ook schrijven? op de van elke ⅔ Is 0 hetzelfde als op de 0 en ook als 0%? Welke eschrijvingen geven hetzelfde weer? 0 ; 0%; op de 0; 5%, /5, /00 6,60 5,50 9,90 aa,0 5,50 c 7,75 d 9,95 In een krantenericht staat dat ¾ deel van de Nederlanders met vakantie gaat. Kun je ¾ ook anders uitspreken? ( drie van elke vier Nederlanders of drievierde deel of drie kwart of 75%). Leerlingenoek 7, lok Hoeveel procent? a c d e

6 C Domein Verhoudingen A. Notatie, taal en etekenis 5 Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen C Tel de tegels. Welk deel van de tegels is gekleurd? Hoeveel procent is dat? van de aa a deel 50% ac d e van de deel 5% f van de 0 0 deel 0% g van de 5 5 deel 0% h van de deel 75% i van de deel 5% j van de 5 5 deel 60% 5 van de deel 50% van de 0 0 Maatschrift 7, lok 6 van de CD 6 Wat hoort ij elkaar? Geef ze dezelfde kleur. alles voor de halve prijs 5 deel korting u etaalt maar 5 deel deel prijsverlaging je etaalt nu deel 0% korting op alles 50% korting nu alles voor maar 80% nieuwe prijs is 75% 5% korting Maatschrift 8, lok Allemaal procenten. Geven de Prijsreker en de Prijsknaller dezelfde korting? ja/nee De Prijsreker reekt t alle prijzen doormidden. Vanaf morgen alles voor de helft van de prijs Grandioze opruiming ij de Prijsknaller 50% korting op alle artikelen

7 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken 6 -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Geheel is 00% Weten dat een geheel kan worden uitgedrukt in percentages en genoteerd wordt als 00% en dat de delen van het geheel dus samen 00% zijn. Een trui is gemaakt van katoen en nylon: 85% katoen, en de rest nylon. Hoeveel procent van de trui estaat dan uit nylon? Leerlingenoek 7, lok C Bij welke cirkel horen de etiketten? 55% katoen 5% nylon C 50% wol 5% acryl 5% nylon A 60% wol 5% acryl 5% katoen D 80% wol 0% polyacryl B A C B D wol nylon acryl katoen polyacryl Toets Maatschrift 7, lok 5 Toets Maatschrift 7, lok 6 Weten dat een geheel kan worden uitgedrukt in percentages en genoteerd wordt als 00% en dat de delen van het geheel dus samen 00% zijn. En weten dat er ook situaties zijn waarin een percentage groter kan zijn dan 00%. De directeur van school zegt dat 00% van de leerlingen is geslaagd dit jaar. Wat edoelt hij? Jaap zegt: Ik he een fiets gekocht en die he ik met 0% winst verkocht. Kan dat wel wat Jaap zegt? Het geheel is toch altijd 00%? Wat edoelt hij?,5% van de kinderen in Nederland gaat met de fiets naar school. Kim zegt: Dat kan toch niet, een half kind? Wat etekent,5%? En wat edoelt Kim? Ik he 90% van de penalty s tegengehouden, zegt de keeper nadat alle strafschoppen zijn genomen. Wat edoelt de keeper? Hoeveel procent? Leerlingenoek 7, lok CD Welk percentage hoort erij? a 50% 0% 0 % 50 % 5% % % 5% % 0 % Van de ezoekers van een concert was 5% ouder dan 0 jaar. 5% was tussen de en de 0 jaar oud. Niemand was jonger dan jaar. Hoeveel procent was tussen de 0 en 0 jaar oud? 0%

8 A. Notatie, taal en etekenis 7 Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Notatie van reuken (horizontale reukstreep), decimale getallen (kommagetal) en procenten (%) herkennen Notaties van reuken met een horizontale streep, van decimale getallen en van procenten kunnen lezen, uitspreken en herkennen. In de folder staat: NU alles 0% korting. Hoe spreek je 0% uit en wat wordt hiermee edoeld? Leerlingenoek 7, lok C Wat etekenen de procenten? Samen espreken. Ik weet het 00% zeker. Alles moet weg! 0 tot 50% korting Mondelinge toetsen groep 7 Toets Maatschrift 7, lok 5 Toetsschrift 7, lok 5 Notaties van reuken met een horizontale én diagonale streep, van decimale getallen en van procenten kunnen lezen, uitspreken en herkennen. In de folder staat dat de prijs exclusief 9% BTW is. Hoe spreek je 9% uit en wat edoelt men met exclusief BTW? Hoe spreek je 0,05 kg uit? (vijftienduizendsten) Hoe spreek je het getal ⅙ uit? Wat etekent het? 00% katoen 90% polyester 0% polyamide Ik he 8 van de 0 ringen. Dan he ik gewonnen: 0 van de 5. VERNIEUWD! INGREDIËNTEN mangopuree 0 5% appelsap 65 70% In de krant staat: ⅔ van de kiezers kwam pas na de middag stemmen. Hoe spreek je ⅔ uit en wat edoelen ze hiermee? Leerlingenoek 7, lok C Wat etekenen de getallen? Samen espreken. maak kans op 000,00 aan tuinartikelen ossen rozen voor rollen van,8 voor 0,99 per stuk voor 0,89 van,9 voor 0,89 Handdoeken: per stuk

9 A. Notatie, taal en etekenis 8 Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken In het likje zit ongeveer 0, liter cola. Hoe spreek je 0, liter uit als decimale reuk en wat etekent dat? Hoe spreek je 0,05 liter of,5 liter uit als decimale reuk? Leerlingenoek 7, lok C Kommagetallen en meten. Wat etekenen de getallen? Samen espreken. Afm (l x ): 9 x 9, cm 5,50 C Maten, reuken en kommagetallen. Hoe is de meter verdeeld? Samen espreken = = meter , 0, 0,5 m 5 0 dm cm = = 0 0 = meter ,0 0,0 0,05 0, m 0, 0, 0,5 dm 5 0 cm Leerlingenoek 7, lok C Schrijf als kommagetal. a 5 cent = cent = 0, 9 cent = 0,9 0 c = 0,0 9 c = 0,09 7 c = 0,07 c euro 0 c =,0 euro 5 c =,5 euro 90 c =,90 d c = 0,0 0 c = 0,0 00 c =,00

10 9 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Taal van verhoudingen (per, op, van de) Verschillende eschrijvingen waarmee een verhouding wordt aangeduid kunnen geruiken in toepassingssituaties. op de kinderen in de klas gaat deze vakantie naar het uitenland. Wat edoelen ze met deze zin? Leerlingenoek 7, lok C Hoeveel procent? a op de 5 kinderen kan nog niet zwemmen. 0% op de 0 fi etsers rijdt zonder licht. 0% c 0 van de 0 kinderen wonen ver van school. 50% d op de kinderen lust geen spruitjes. 5% e van de 0 kinderen heeft een onvoldoende. 0% Toets Maatschrift 6, lok 5 Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Toets Maatschrift 7, lok 6 Verschillende eschrijvingen waarmee een verhouding wordt aangeduid kunnen geruiken in toepassingssituaties, ook in minder voor de hand liggende situaties en verwarrende situaties. op de 0 is 0%. Hoe zit dat met op de 0? Noem eens situaties waarin je deze eschrijvingen kunt tegenkomen? Sylvia zegt over Jan: negen van de tien keer is hij niet thuis als ik el. Wat wil Sylvia hiermee zeggen? Een auto rijdt op Wat wordt hiermee edoeld? Maatschrift 7, lok CD Wat etekent op de? op de etekent dat van ieder groepje van, er is met iets ijzonders. Kleur dat ijzondere. a op de heeft een rode muts. op de 5 heeft een rode tas. c op de heeft een groene sjaal. d Maak de zin af. op de 5 kinderen heeft rood haar etekent: van elk groepje van 5 heeft kind rood haar.

11 C Domein Verhoudingen 0 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Bij het kaartje staat linksonder een lijntje met km. Wat etekent die informatie? Leerlingenoek 8, lok Hoeveel kilometer is het van De Geul naar t Horntje? Begin ij de parkeerplaats vlakij De Geul en rijd over de rode weg. Hoe lees je deze schaal? Den Hoorn Siorsnollen De Kuil Stolpweg Pontweg Amaliaweg De Rede De Geul P Mokaai Ponthaven t Horntje van de of van elke of per etekent ½ deel of 50% of de helft. Betekenen deze eschrijvingen allemaal hetzelfde? Welke notatie geruik je waar voor? De prei kost,50 euro per kg. Wat etekent dit? Kun je dan ook weten hoeveel een halve kg prei kost? Handleiding 6, lok Heen de kinderen de grammen omgezet naar kilogrammen? Begrijpen de kinderen de woorden 5 stuks en per stuk? Leerlingenoek 7, lok C Hoeveel procent? a op de 5 kinderen kan nog niet zwemmen. 0% op de 0 fi etsers rijdt zonder licht. 0% c 0 van de 0 kinderen wonen ver van school. 50% d op de kinderen lust geen spruitjes. 5% e van de 0 kinderen heeft een onvoldoende. 0% C Korting. Hoeveel procent korting krijg je? a Voor de helft van de prijs. 50% 0% c Er gaat een kwart van de prijs af. 5%

12 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen MS Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Verhoudingen herkennen in verschillende dagelijkse situaties (recepten, snelheid, vergroten/verkleinen, schaal enz.) Verhouding herkennen ij eenvoudige verhoudingssituaties uit het dagelijks leven zoals: geruik van recepten, snelheid, prijs per stuk/kg/liter, vergelijken van groepen met een kenmerk, vergroten en verkleinen, schaal. Op het kaartje zie je linksonder een schaallijn staan. Wat wordt met de schaallijn edoeld? Hoe kun je die informatie geruiken als je een afstand wil weten? Maatschrift 6, lok CD5 Hoe ver is het? Meet de weg van school naar het huis van Margot. cm, afstand 00 m Meet de weg van het sportveld naar het huis van Jeroen. 8 cm, afstand 800 m school supermarkt iliotheek huis van Margot Toets Maatschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Toetsschrift 7, lok Toets Maatschrift 7, lok 5 Verhouding herkennen ij eenvoudige en meer complexe verhoudingssituaties zoals: geruik van recepten, snelheid, prijs per stuk/kg/liter, mengen, afstanden, vergelijken van groepen met een kenmerk, vergroten en verkleinen, schaal. ⅔ deel van 00 van de erfenis is voor de huishoudster, de rest is voor de tuinman. Kun je dan uitrekenen hoeveel ieder krijgt? van elke parkeerplaatsen is ezet. Wat etekent dit? Staan er dan steeds precies auto s naast elkaar en is er dan daarnaast één plaats vrij? Is het dan maar een parkeerplaats met parkeerplaatsen? Hoe kun je die informatie geruiken? Ik he een recept van lasagne voor personen. Kan ik dat recept nu ook geruiken voor 8 personen of voor 6 personen? Hoe kan ik dat dan geruiken? Aan welke tafels krijgen de kinderen even grote stukken pizza? Hoeveel krijgen ze dan? zwemad huis van Jeroen sportveld cm = 00 m Leerlingenoek 6, lok CD7 Hoe groot zijn de afstanden ongeveer in het echt? Meet met je liniaal. aa Van school naar de speeltuin. a Van het huis van Palo naar de speeltuin. 00 m c Van het huis van Palo naar de school. 50 m d Van het huis van Esra naar het huis van Palo. 00 m e Van het huis van Esra via Palo naar school. 750 m Kiwiweg Perzikstraat Speeltuin Fruitlaan PABLO Bessenstraat Bramenstraat cm = 00 m School Bessenstraat Appelstraat ESRA

13 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen MS Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Leerlingenoek 7, lok CD Hoe lang zijn de hekken? Om elk veld staat een hek. veld veld veld m aa Hoe lang is het hek om veld? m Hoeveel meter is het hek om veld langer dan dat om veld? m langer. c Hoe lang is het hek om veld? 0 m d Je mag 6 meter hek om een veld plaatsen. Teken hoe dat veld eruit kan zien. Zet de maten in meters erij. Meer antwoorden.

14 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen MS Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Werkschrift 8, lok C Teken zelf een plattegrond. Op de plattegrond teken je de ovenverdieping van een huis. cm op deze tekening is m in het echt. slaapkamer Je gaat een plattegrond maken slaapkamer van hetzelfde huis. cm op jouw tekening is 50 cm in het echt. hal adkamer aa Wordt jouw tekening groter of kleiner? Groter. De oppervlakte van de grootste slaapkamer is 0,5 m. c De oppervlakte van de hal is m. d Teken het huis. Let goed op de nieuwe schaal. slaapkamer slaapkamer hal adkamer

15 A. Notatie, taal en etekenis Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen MS Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Het recept van de pannenkoeken is voor personen. Kun je dat recept dan ook geruiken voor 8 personen? Wat moet je dan doen? Leerlingenoek 5, lok CD Bedenk zelf sommen over groeien. Reken ze ook uit. a c Ernst is nu jaar. Hij is keer zo lang geworden. Hoe lang is Ernst nu? 98 cm Meer antwoorden. d Paco is nu jaar. Hij is 5 cm gegroeid. Hoe lang is Paco nu? 00 cm of m Leerlingenoek 5, lok CD6 Zelf milkshakes maken. Voor één kind he je nodig: anaan olletje ijs 00 ml melk a Hoeveel he je nodig voor kinderen? En voor 5 kinderen? Werkschrift 6, lok C Broodjes akken. Vul in. Sesamroodjes (5 stuks) 500 g witroodmix 5 g oter theelepels zout eetlepels sesamzaad aa c aantal roodjes witroodmix 500 g 000 g 000 g 500 g oter 5 g 50 g 00 g 5 g aantal theelepels zout 8 0 aantal eetepels sesamzaad 8 0 Wat etekent dit? Kruis aan.

16 A. Notatie, taal en etekenis 5 Uitspraak, schrijfwijze en etekenis van getallen, symolen en relaties Wiskundetaal geruiken -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen MS Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Hoe ver wonen ze van het pretpark? Leerlingenoek 6, lok 5 CD7 Hoe groot zijn de afstanden ongeveer in het echt? Meet met je liniaal. aa Van school naar de speeltuin. 00 m a Van het huis van Palo naar de speeltuin. 00 m c Van het huis van Palo naar de school. 50 m d Van het huis van Esra naar het huis van Palo. 00 m e Van het huis van Esra via Palo naar school. 750 m Kiwiweg Perzikstraat Speeltuin Fruitlaan PABLO Bessenstraat Bramenstraat cm = 00 m School Bessenstraat Appelstraat ESRA

17 B. Met elkaar in verand rengen 6 Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Eenvoudige relaties herkennen, ijvooreeld dat 50% nemen hetzelfde is als de helft nemen of hetzelfde als delen door Weten dat je een verhouding kunt aangeven als zoveel van de zoveel, als reuk of als percentage en weten dat dit verschillende manieren zijn om een verhouding aan te geven. Eenvoudige omzettingen of relaties uit het hoofd kennen. De helft van de kinderen in de klas wil met schoolreisje naar de dierentuin. Hoeveel procent is dat? Is op de hetzelfde als en als 50%? C Leerlingenoek 7, lok Tel de tegels. Welk deel van de tegels is gekleurd? Hoeveel procent is dat? van de aa a deel 50% d h van de deel 75% van de 0 0 i e van de deel 5% van de deel 5% 6 van de f j van de 0 0 deel 0% van de 5 5 deel 60% ac g van de 5 5 deel 0% 5 van de deel 50% Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7,lok Toets Maatschrift 7, lok 5 Toets Maatschrift 7, lok 6 Weten dat je een verhouding kunt aangeven als zoveel van de zoveel, als reuk of als percentage. En weten dat dit verschillende manieren zijn om een verhouding aan te geven. Veel voorkomende omzettingen en relaties uit het hoofd kennen. Bij het vergelijken van twee verhoudingen die verschillend uitgedrukt zijn, weten dat je dezelfde maat moet geruiken als je wil vergelijken. Is 5% nemen van iets nemen hetzelfde als het delen door, of door het nemen van een kwart? Als je ergens 0% van moet erekenen, kun je dat edrag delen door, want 0% komt op hetzelfde neer als delen door Hoe kun je 0% van 00 euro erekenen? Kun je dit uitrekenen door geruik te maken van een reuk en zo ja, welke? (0% is 0 deel van 00 euro, 0% is dus x dat deel, de reuk is dus ). In groep en in groep 5 zitten evenveel kinderen. In groep heeft van de kinderen nog geen zwemdiploma; in groep 5 heeft 0% nog geen zwemdiploma. In welke groep heen de meeste kinderen nog geen zwemdiploma? Is 0% hetzelfde als op de 0 en deel?

18 B. Met elkaar in verand rengen 7 Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen 5% van de kinderen komt op de fiets naar school. Dat is op de kinderen. Welk deel van de kinderen is dat? Maatschrift 7, lok C Wat etekenen de procenten? Maak de zinnen af. a 50% korting c Ik weet het honderd procent zeker. 00% katoen 00% katoen etekent dat het T-shirt helemaal van katoen gemaakt is. 50% korting etekent dat alles de helft goedkoper wordt. Honderd procent zeker etekent dat ik het helemaal zeker weet. d 50% wol 50% katoen e 5% extra f UW VOORDEEL! 0% KORTING op al onze artikelen De roek is gemaakt van de helft katoen en de helft wol. Maatschrift 7, lok 5 5% e tra etekent dat je er een stuk gratis ij krijgt. Of: je er 0% korting etekent dat het een eetje goedkoper wordt. Of: CD 6 Zet een rondje om het goede antwoord. a op de 5 kinderen Julia en Anouk komt op de fi ets heen samen een naar school. tuin van 00 m. Welk deel heeft Anouk? c Welk getal hoort ij de pijl? d Welk deel is gekleurd? Julia 0 Anouk Dat is:. een kwart. 0%. 50%. deel. 0%. 0, m. 0%. 0,. 80%. 0%. deel. 50%. 0,5. de helft. 5. de helft

19 B. Met elkaar in verand rengen 8 Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Welke zijn evenveel waard? Geef ze dezelfde kleur. Maatschrift 8, lok CD7 Wat hoort ij elkaar? Geef die vakjes dezelfde kleur % 0, 0 0,70 0,75 0,5 0,0 0 75% % op de 0 0,5 0,0 0 50% 5% 0% 70% 7 op de 0 op de 5 opde op de op de op de Leerlingenoek 8, lok C Wat is evenveel? Zoek het ij elkaar. op de = de helft = 50%; op de 0 = 0 op de = deel = 0%; deel = 5%; op de 0 = 0 deel = 5%; 8 op de 0 = 5 deel = 75%; op de 0 = 5 deel = 0%; 9 op de = deel = 80%; op de 0% de helft op de 50% 5 deel 5% op de 0 80% op de 0 0 deel deel 5 deel 9 op de 8 op de 0 5% 0% deel op de 0 0 deel 75% Werkschrift 8, lok CD Kleur de percentages. gr r ge ge r r gr ge gr r gr ge aa Maak de percentages die ongeveer zijn geel. Maak de percentages die ongeveer zijn rood. Maak de percentages die ongeveer zijn lauw. Maak de percentages die ongeveer zijn groen. c Er lijven een paar percentages over. Welk deel zijn die ongeveer? deel

20 B. Met elkaar in verand rengen 9 Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Beschrijven van een deel van een geheel met een reuk Een deel van een geheel of een deel van een hoeveelheid kunnen uitdrukken in een reuk, in gevallen waar het gaat om elementaire reuken en eenvoudige ronde getallen in contextsituaties (ook schattend/ongeveer rekenen). De vruchtenvlaai wordt in tien punten gesneden. Hoe groot is elk stuk? Schrijf het op als reuk. Werkschrift 6, lok Toets Maatschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Toets Maatschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Een deel van een geheel of een deel van een hoeveelheid kunnen uitdrukken in een reuk, ook met minder eenvoudige getallen dan ij F genoemd worden en in meer formele opgaven. 6 van de kinderen uit de klas zitten op zwemles. Welk deel van de klas is dat? Vier liter melk wordt uitgeschonken in zestien ekers. Hoeveel melk zit er in elke eker? ⅘ deel van de 00 kinderen op school doet mee met de sponsorloop. Hoeveel kinderen zijn dat? Reken uit: schrijf met een reuk: van de 6 9 van de C Hoeveel stukken zijn het? Kleur steeds deel. Hoe noem je elk stuk? aa a c d e stukken stukken 6 stukken 6 8 stukken 8 0 stukken 0 Leerlingenoek 6, lok C Een geheel en een deel. Bakker De Laat maakt vlaaien met verschillende soorten fruit erop. a Hoe groot zijn de delen met aardei? : : : : 6 Hoe groot zijn de delen met perzik? : : : : 6 c Hoe groot is het deel met ananas? : d Hoe groot zijn de delen met anaan? : : : 6

21 B. Met elkaar in verand rengen 0 Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Maatschrift 6, lok C Hoeveel taart is er verkocht? Hoeveel taart is er over? a c Ik kijk hoeveel stukken de hele taart had. Dan weet ik hoe stuk heet. En ik weet hoeveel taart er over is. d Hele taart: stukken Hele taart: stukken Hele taart: stukken Hele taart: 8 stukken stuk heet: Over: stukken stuk heet: Over: stukken stuk heet: Over: stukken stuk heet: 8 Over: 7 stukken Dat is: taart Dat is: taart Dat is: taart Dat is: 7 8 taart 8 van de kinderen in groep zit op zwemles. Welk deel van de klas is dat? Leerlingenoek 7, lok CD 6 Bereken het aantal rildragers. op de kinderen draagt een ril. aa Het hoeveelste deel van de kinderen op de foto draagt een ril? deel Hoeveel rildragers zitten er dan gemiddeld in een groep van 0 kinderen? 0 rildragers c Hoeveel rildragers zullen er dan ongeveer op een school van 00 leerlingen zijn? 50 d Het hoeveelste deel van deze kinderen is een meisje? deel Is dat in jullie klas ook (ongeveer) zo? En in andere klassen? Zoek dat eens uit. Meer antwoorden. Een liter melk wordt precies in vier ekers geschonken. Welk deel van de melk zit dan in elke eker?

22 B. Met elkaar in verand rengen Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken 60 van de 0 kinderen op school doen mee met de sponsorloop. Welk deel van de kinderen doet mee? Vergelijken. Leerlingenoek 6, lok C Hoeveel plaatsen van elke soort heeft de camping? Er zijn 60 plaatsen. 80 vaste plaatsen met elektriciteit. 0 vaste plaatsen zonder elektriciteit. 60 trekkersplaatsen. vaste plaatsen met elektriciteit vaste plaatsen zonder elektriciteit trekkersplaatsen Breuken met noemer,, 0 omzetten in ijehorende percentages Breuken met noemer,, 0 kunnen omzetten in ijehorende percentages en mooie percentages omzetten in een reuk. (ijvooreeld met ehulp van een strook of cirkel of een verhoudingstael.) Vul de taellen in. Leerlingenoek 7, lok C Maak van procenten reuken en kommagetallen Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok 6 Breuken met ijvooreeld noemer,, 5, 0 en 00 kunnen omzetten in ijehorende percentages en veelvoorkomende percentages kunnen omzetten in reuken. Schrijf de percentages als een reuk: 0%; 75%; 9%; 5%. Hoe kun je de volgende reuken schrijven in een percentage? ⅗ ; 0 ; ⅘ ; Procenten en reuken. 0 0% 0% 0% 0% 50% 60% 70% 80% 90% 00% 0 0, 0, 0, 0, 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 a Welke reuken zijn gelijk aan: 0%, 0%, 50%, 60%, 90% en 00%? 0, 0, 5 0, 6 0 = 5, 9 0, Welke kommagetallen horen daarij? 0,; 0,; 0,5; 0,6; 0, % 50% 75% 00% 0 0,5 0,5 0,75 c Welke reuken zijn gelijk aan 5%, 50% en 75%?, 5 of, 0 d Welke kommagetallen horen daarij? 0,5; 0,5 en 0,75.

23 B. Met elkaar in verand rengen Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Hoe kun je in de volgende situaties de reuken schrijven in een percentage? ¾ deel van de klas, 0 deel van de doelpunten, ½ deel van de inwoners Leerlingenoek 7, lok C Hoeveel korting? a Wat hoort ij elkaar? Alles voor de halve prijs. Alles moet weg voor een kwart van de oude prijs. Maak op verschillende manieren reclame voor een oek dat eerst 0 kostte en nu nog maar 8. 0% korting; 9 0 minder; nog maar 0 van de oude prijs Maatschrift 8, lok 0% korting 50% korting Nieuwe prijs 5 lager 5% korting 75% korting U etaalt minder. CD Wat hoort ij elkaar? Geef die vakjes dezelfde kleur. 50% 0% 5% 0% 0% 0 5 5

24 B. Met elkaar in verand rengen Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Eenvoudige verhoudingen in procenten omzetten ijvooreeld 0 op de 00 Eenvoudige verhoudingen kunnen omzetten in procenten (ijvooreeld door middel van een verhoudingstael waarin naar 00 toegewerkt wordt). In de krant staat dat op de fietsers ij de controle geen verlichting had. Hoeveel procent is dat? Leerlingenoek 7, lok 6 CD 9 Hoeveel procent is het? a op de is 50% op de is 5% op de 0 is 0% op de 5 is 0% op de is 50% op de is 00% op de 0 is 0% op de 5 is 0% c op de 6 is 50% op de 8 is 50% 0 op de 0 is 50% 8 op de 8 is 00% d op de is 75% 6 op de 8 is 75% 5 op de 00 is 5% 0 op de 50 is 80% Toets Maatschrift 7, lok Toetsschrift 7, lok Toets Maatschrift 8, lok Verhoudingen kunnen omzetten in procenten (ijvooreeld door middel van een verhoudingstael waarin naar 00 toegewerkt wordt). In de krant staat dat 6 op de 0 fietsers ij de controle geen verlichting had. Hoeveel procent is dat? Uit een onderzoek onder 50 kinderen lijkt dat 00 van die 50 kinderen niet genoeg fruit eet. Hoeveel procent is dat? Van verhouding naar percentage. Van verhouding naar percentage met een verhoudingstael. Werkschrift 7, lok CD Hoeveel procent is het? Trek een lijn tussen de verhouding en het percentage. a c van de 5% van de 0% van de 5% van de 0% van de 0 0% van de 0 0% van de 0 50% van de 5 00% 5 van de 5 75% van de 5 0% van de 50% 9 van de 75% Uit een onderzoek onder 00 kinderen lijkt dat 0 van de 00 kinderen niet genoeg fruit eet. Hoeveel procent is dat? Leerlingenoek 8, lok C Om hoeveel procent gaat het? aa a 00 van de 00 ezoekers waren ouder dan 0 jaar. 50% a Van de 0 kinderen waren er 0 ziek. 5% c op de Nederlanders gaat meer dan eenmaal op vakantie. 5% d Van de 0 kinderen hadden er een onvoldoende. 0% e,5% f Van de 0 fietsers reden er 6 zonder verlichting. 0%

25 B. Met elkaar in verand rengen Verhouding, procent, reuk, decimaal getal, deling, deel van met elkaar in verand rengen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Maatschrift 8, lok C In welke jam zit de meeste suiker? inhoud 50 gram waarvan suiker 5 gram inhoud 600 gram waarvan suiker 00 gram inhoud 0 gram waarvan suiker 0 gram a Hoeveel suiker zit er in de jam? De marmeladejam estaat voor deel uit suiker. Dat is 50 %. De kersenjam estaat voor deel uit suiker. Dat is 67 %. De perzikenjam estaat voor deel uit suiker. Dat is 5 %. In welke jam zit de meeste suiker? In de kersenjam Leerlingenoek 8, lok 5 CD 7 Hoeveel procent is het? a van de 0 0% 0 van de 00 0% van de 5% van de 75% van de 50 6% 5 van de 5 0% 5 van de 5 % van de 0 0% c van de 0 5% 7 van de 0 5% van de 0 65% 9 van de 0 95%

26 C Domein Verhoudingen 5 C. Geruiken In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Rekenen met eenvoudige percentages (0%, 50%,...) In toepassingssituaties kunnen rekenen met eenvoudige percentages en mooie getallen via het rekenen met reuken, verhoudingen of via de %-regel. Deze rekenprocedures paraat heen. Jantina koopt een roek van 80 euro. Bij de kassa krijgt ze 0% (of 50% of 0%) korting. Hoeveel euro korting krijgt Jantina? Hoeveel euro moet Jantina nu etalen voor de roek? Leerlingenoek 7, lok Hoeveel kost het nu? Op al onze artikelen nu Toets Maatschrift 8, lok Toets Maatschrift 8, lok 6 In toepassingssituaties kunnen rekenen met eenvoudige percentages, ook oven 00% en mooie getallen via het rekenen met reuken, verhoudingen of via de %-regel. Ook met moeilijkere getallen en minder mooie percentages. Bart koopt een oude auto voor 00 euro. Hij knapt de auto op en verkoopt de auto dan met 50% winst. Voor hoeveel euro verkoopt hij die auto? Rente en sparen. 6,60 5,50 9,90 aa c d Maatschrift 7, lok C Wat is de nieuwe prijs? Vul de tael in. a oude prijs korting korting in euro s nieuwe prijs 5% % % 6 oude prijs korting korting in euro s nieuwe prijs 70 50% % % 8 9 c 5% van 00 is meer dan/minder dan/evenveel als 50% van 50. Aan de wandelvierdaagse doen 50 mensen mee. 0% haalt de eindstreep niet. Hoeveel mensen zijn dat? Ik zet 00,00 op de ank. De ank geeft % rente per jaar. Hoeveel euro aan rente krijg ik na één jaar?

27 C. Geruiken 6 In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Leerlingenoek 7, lok 6 C Reken uit. % is 00 deel % van 00 = = 7% van 00 = 7 = a % van 00 = % van 00 = % van 000 = 0 % van 50 = 0% van 00 = 0 5% van 00 = 5 % van 00 = % van 00 = 8 c % van 700 = % van 700 = 8 % van 00 = 8 6% van 00 = 8 Rekenen met procenten. Leerlingenoek 7, lok C Rekenen met procenten. a Hoeveel kosten de schoenen? Met 0% korting 50 5 = 5 Met 0% korting 50 0 = 0 Met 5% korting 50 7,50 =,50 Met 0% korting = Hoeveel kosten de schaatsen vanaf morgen? = ,50 = 9,50 5 +,50 = 6,

28 C. Geruiken 7 In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Paraat heen Paraat heen Paraat heen Paraat heen Maatschrift 7, lok 5 C Bereken de nieuwe prijs. a c d Oude prijs 6 Korting 50% Oude prijs 00 Korting 5% Oude prijs 800 Korting 0% Oude prijs 90 Korting 0% Nieuwe prijs Nieuwe prijs 50 Nieuwe prijs 70 Nieuwe prijs 7 Leerlingenoek 8, lok C Rekenen met procenten. 0% van 00 5% van 00 0% van 500 0% van 50 0% van 000 5% van 0 50% van 0 50% van 0 0% van 50 0% van 00 0% van 600 5% van 0 aa Welke sommen heen 00 als uitkomst? 0% van 000; 5% van 00 en 0% van 500 Welke sommen heen de kleinste uitkomst? 0% van 00; 0% van 50; 5% van 0 En wat is die uitkomst? 0 c Hoeveel is 5% van 00 meer dan 5% van 0? 90 d Tel alle uitkomsten ij elkaar op. Wat is het antwoord? 570

29 C. Geruiken 8 In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Eenvoudige verhoudingsprolemen (met mooie getallen) oplossen Eenvoudige verhoudingsprolemen met mooie getallen kunnen oplossen. In de winkel kost kg kersen 8,-. Hoeveel etaal je als je 500 gram nodig het? Recept: geruik eieren voor personen. Hoeveel eieren moet je dan geruiken voor 6 personen? Werkschrift 6, lok 6 CD Hoeveel he je nodig? Vul in. aa c d cake cakes 8 cakes cakes 9 cakes eieren melk eetlepels 8 el 6 el 8 el 8 el oter 00 gram 800 g 600 g 800 g 800 g suiker 50 gram 600 g 00 g 00 g 850 g meel 50 gram 000 g 000 g 500 g 750 g Reclame cd-roms: halen, etalen. Fatima wil 6 cd-roms, hoeveel moet zij er dan etalen? Hoeveel kilometer? appels wegen kg. Hoeveel wegen dan 8 van die appels? op de 0 kinderen komt met de fiets naar school. Hoeveel kinderen zijn dat in een klas van 0 kinderen? el = eetlepel g = gram Toets Maatschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Toets Maatschrift 6, lok Toets Maatschrift 6, lok 6 Toets Maatschrift 7, lok Toets Maatschrift 7, lok 5 Toets Maatschrift 7, lok 6 Toetsschrift 7, lok 6 Toetsschrift 8, lok Toets Maatschrift 8, lok Toets Maatschrift 8, lok In toepassingssituaties verhoudingsprolemen kunnen oplossen, ook met minder mooie getallen en met kommagetallen. In een context met eenvoudige getallen kunnen erekenen hoeveel procent de toename of afname edraagt (hoeveel procent winst/verlies/toename). Recept: in een vruchtenvlaai gaat dl melk. Hoeveel melk he je nodig voor vlaaien? Op een lik verf staat dat je met liter verf 0 m muur kunt verven. Hoeveel liter verf he je dan nodig voor een muur van 50 m? Je fietst gemiddeld 5 km per uur. Hoe lang doe je dan ongeveer over een tocht van 75 km? Hoeveel fiets je dan ongeveer in drie kwartier? 75% van de kinderen heeft een moiele telefoon. Hoeveel kinderen zijn dat in een klas van kinderen? Een pot viervruchtenjam weeg 50 gram. Per 00 g zit daar g suiker in. Hoeveel gram suiker zit er in de hele pot jam? Een auto verruikt 8 liter enzine op 00 km. Hoe ver kan de auto rijden met een volle tank van 60 liter? Maatschrift 7, lok CD 8 Hoeveel zijn het er? In de groep zitten kinderen. a op de is een meisje. Dat zijn 6 meisjes. op de heeft zwart haar. Dat zijn kinderen. c op de heeft een ril. Dat zijn kinderen.

30 C. Geruiken 9 In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Welke aanieding is voordeliger? Leerlingenoek 7, lok CD 5 Verdeel de repen. Reken uit. aa reep lokjes gewicht reep lokjes gewicht c 0 g 6 80 g 6 60 g 0 g 0 g 8 90 g 5 g 5 g reep lokjes gewicht 0 0 g 5 g 5 0 g g Leerlingenoek 7, lok 5 C Reken uit. a De vuurtoren is 5 m hoog. De schaduw is 5 m. Manja is,80 m. Hoe lang is de schaduw van Manja? vuurtoren Manja hoogte 5 m,80 m schaduw 5 m 0,60 m =60cm Hoe hoog is de oom? De schaduw van de oom is 8 m. Nick is meter 60. Zijn schaduw is precies m. Nick oom lengte,60 m lengte schaduw m 8 m Leerlingenoek 8, lok C Bij welke aanieding is het per stuk goedkoper? a rollen. paar. rollen voor 0,5 rollen voor 0,655 paar voor,75 5 paar voor,5 aantal paar sokken prijs 0, 0,88,75,9

31 C. Geruiken 0 In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Maatschrift 8, lok C Wat is goedkoper? Zet een rondje om het goede antwoord. a tues voor,68,68, Tweede tue voor de helft van de prijs.. Ze kosten evenveel.. Aquafresh is goedkoper.. Prodent is goedkoper. Tweede pak voor de helft van de prijs. pakken voor,98. Ze kosten evenveel.. Felix is goedkoper.. Gourmet is goedkoper. Prolemen oplossen waarin de relatie niet direct te leggen is: 6 pakken voor 8 euro, voor 5 pakken etaal je dan... In eenvoudige toepassingssituaties verhoudingsprolemen kunnen oplossen, waarin de verhoudingsrelatie niet direct te leggen is (via een vermenigvuldiging of deling). De meester van groep 5 kocht 6 pakken koeken voor 8 euro. Voor onze klas heen we 5 pakken nodig. Hoeveel kosten die dan? pakken 6 5 prijs 8 9 Werkschrift 6, lok CD Hoeveel kilometer kun je rijden? Vul de taellen in. aa enzine l l l 8 l 6 l enzine l l l afstand 5 km 0 km 0 km 0 km 80 km afstand km km km Toets Maatschrift 6, lok Toets Maatschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok Toetsschrift 6, lok 5 In meer complexe contexten met minder mooie getallen verhoudingsprolemen kunnen oplossen, waarin de verhoudingsrelatie niet direct te leggen is (via een vermenigvuldiging of deling). De advertentiekosten voor een halve pagina in onze krant zijn.000. Hoeveel kost het om een advertentie te plaatsen van ¾ pagina? Nico etaalt voor een stuk kaas van 800 gram 0 euro. Hoeveel kost die kaas per kg? Teun loopt ij de wedstrijd de 0 km in precies 0 minuten. Wat is zijn snelheid dan per uur? c d enzine l l l 8 l 6 l enzine l l 8 l afstand 8 km 6 km km 6 km 8 km afstand 5 km 0 km 70 km

32 C. Geruiken In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Werkschrift 8, lok CD Vul de tael in. kg 8 aa gewicht in kg prijs in 8 9,50,50 7,50,50 6, stuks voor 5 c aantal likjes d prijs in 5 7,50,75 0,75,50,50 5,5 8,5 Nina weet dat ze ij de sponsorloop rondjes kan lopen in een half uur. Ze gaat drie kwartier lopen. Hoeveel rondjes kan ze daarin lopen? Handleiding 6, lok Begrijpen de kinderen het principe van de rekentael? Oefen het geruik van een rekentael nog eens aan de hand van eenvoudige vooreelden. Houd het concreet. Koppel de tael aan een context. Voor een cake he je vier eieren nodig. Hoeveel eieren he je dan nodig voor twee, vier, acht en zes cakes? Hoe ereken je hoeveel je nodig het voor vijf cakes? (eerst voor vier erekenen, dan alle ingrediënten nog een keer erij optellen)

33 C. Geruiken In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Functioneel geruiken Leerlingenoek 6, lok C Hoeveel he je nodig? Maak de tael af. Gevulde speculaas Voor aklik he je nodig: 00 g meel, 75 g oter, 50 g suiker voor het deeg, 0 g koekkruiden, 00 g amandelen, 50 g suiker voor de vulling. aa a c d e f aantal aklikken meel 00 g oter 75 g suiker voor deeg 50 g koekkruiden 0 g amandelen 00 g suiker voor de vulling 50 g Werkschrift 8, lok CD Vul de tael in. kg 8 a a gewicht in kg prijs in 8 9,50,50 7,50,50 6, c d 0 stuks voor 5 aantal likjes prijs in 5 7,50,75 0,75,50,50 5,5 8,5

34 C. Geruiken In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Weten waarom Weten waarom Weten waarom Weten waarom Eenvoudige verhoudingen met elkaar vergelijken: op de kinderen gaat deze vakantie naar het uitenland. Is dat meer of minder dan de helft? Eenvoudige verhoudingen met elkaar kunnen vergelijken, uitspraken doen over de verschillende verhoudingen en daarij kunnen uitleggen waarom de ene verhouding wel of niet gelijk is aan de andere of in aantal meer of minder ojecten evat. op de kinderen gaat deze vakantie naar het uitenland. Is dat meer of minder dan de helft? Leg eens uit hoe je dat kunt weten. Maatschrift 7, lok C Breuken en procenten. a Vul in: 0%, 0%, 50%, 70%, 90%, 00% 0 is gelijk aan 50%. Waar of niet waar? Zet een rondje om het goede antwoord. Verhoudingen met elkaar kunnen vergelijken, uitspraken doen over de verschillende verhoudingen en daarij kunnen uitleggen waarom de ene verhouding wel of niet gelijk is aan de andere of in aantal meer of minder ojecten evat. Inzien wanneer het handig is om dat via reuken of via percentages te erekenen of uit te zoeken. Sportsokken in de aanieding. Bij H&D: halen etalen. Bij VEMA 5 halen etalen. Als de sokken even duur zijn, waar krijg je dan de meeste korting? Hoe zie je dat? % c Vul in: 50%, 00%,, 0 d is gelijk aan 50%. Waar of niet waar? Zet een rondje om het goede antwoord % Handleiding 8, lok Taaltip Een mooie gelegenheid om te controleren of alle leerlingen de egrippen van vorig jaar heen egrepen, dit keer met zinnen die aangevuld moeten worden: 50% van de mensen heeft krullend haar. Dat is van de mensen. Op een verkeersord staat Utrecht 7,5 km. Dat etekent... Als je verf moet mengen met water in een verhouding van : 5 edoelen ze... Als je een pizza moet verdelen in vier stukken, dan noem je één stuk... is meer dan omdat... is minder dan 0% omdat... Bij de groentekraam van Appie etaal je euro voor 0 sinaasappels. Bij de kraam van Bertie etaal je euro voor sinaasappels. Bij wie zijn de sinaasappels in verhouding het goedkoopst? Leg eens uit hoe je aan je antwoord komt.

35 C. Geruiken In de context van verhoudingen erekeningen uitvoeren, ook met procenten en verhoudingen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Fundament Toetsen -Fundament Toelichting en vooreelden ij -Streef Weten waarom Weten waarom Weten waarom Weten waarom Sokken in de aanieding. Bij H&D: halen etalen. Bij VEMA 50% korting. Als de sokken even duur zijn, waar krijg je dan de meeste korting? Hoe zie je dat? Maatschrift 8, lok C Wat is goedkoper? Reken uit hoeveel het kost per stuk. Zet een rondje om het goede antwoord. a voor,80 of voor,5 paar sokken voor,0 of 5 paar sokken voor,0. Ze kosten evenveel.. ijsjes voor,80 is goedkoper.. ijsjes voor,5 is goedkoper.. Ze kosten evenveel.. paar voor,0 is goedkoper.. 5 paar voor,0 is goedkoper. c d 5 repen voor,5 of 8 repen voor,60 6 rollen voor,76 of rollen voor 5,0. Ze kosten evenveel.. 5 repen voor,5 is goedkoper.. 8 repen voor,60 is goedkoper.. Ze kosten evenveel.. 6 rollen voor,76 is goedkoper.. rollen voor 5,0 is goedkoper. Leerlingenoek 8, lok C Welke jam is zoeter? a Aardeienjam (56,5%) Perzikenjam (65%) Kersenjam inhoud 50 g suiker 50 g of Aardeienjam inhoud 00 g suiker 5 g Bessenjam inhoud 50 g suiker 5 g of Perzikenjam inhoud 00 g suiker 65 g